background image

 

 

Immunosupresja 

w Transplantologii

Pracownia Immunologii Klinicznej, 

Transplantacyjnej i Genetyki 

WSS im. M. Kopernika w Łodzi

background image

 

 

 
 

lata 60-te :

 

zgodność tkankowa, 
immunosupresja 

( glikokortykosteroidy )

 

lata 70-te:

antylimfocytarne globuliny, 
transfuzje wielokrotne

 

lata 80-te:

 

czas cyklosporyny

 
 

lata 90-te:

 

 

tacrolimus, rapamycyna, azatiopryna, 

mykofenolat.

background image

 

 

background image

 

 

Rodzaje Immunosupresji Humoralnej

 

heterologiczne 

surowice 

odpornościowe / 

przeciwciała

 

surowica anty-

limfocytarna ( ALS ) 
globulina anty-

tymocytarna ( ATG ) 

wszystkie limfocyty

selektywnie 

limfocyty T 

przeciwciała 

monoklonalne 

anty-CD3
anty-CD4
anty-CD25 ( IL-2R ) 

dojrzałe limfocyty T
limfocyty T

H

aktywowane 

limfocyty T 

koniugaty 

przeciwciała 
z toksyną 

anty-CD5 

przyłączone do 

łańcucha A toksyny 

rycynowej 

aktywowane ( CD5 ) 

limfocyty T 

koniugaty limfokiny
 z toksyną 

IL-2 przyłączona do 

toksyny błonicy 

aktywowane 

limfocyty T
 ( prezentujące IL-2R 

cząsteczki 

inaktywujące 

dopełniacz 

DAF / MCP CD59 

transfekowane do 

komórek dawcy 
( szczególnie 

ksenografty ) 

uszkodzenie zależne 

od dopełniacza na 

drodze klasycznej i 

alternatywnej 

background image

 

 

Cyklosporyn
a

Cyklosporyna wiąże się z 

cyklofiliną

, białkiem 

cytoplazmatycznym 

limfocytów T

. Kompleks cyklosporyna-

cyklofilina wiąże 

kalcyneurynę

, uniemożliwiając jej 

aktywację 

NFAT

, 

czynnika transkrypcyjnego

 pobudzającego 

transkrypcję

 

interleukiny 2

. Działanie cyklosporyny ma 

miejsce we wczesnych fazach 

cyklu komórkowego

 (G0 i G1).

Cyklosporyna hamuje 

komórkowe

 

humoralne

 reakcje 

immunologiczne i modyfikuje reakcje zapalne. Działanie 
cyklosporyny wpływa na proces aktywacji limfocytów T

H

przez co pośrednio hamuje produkcję 

przeciwciał

 

aktywację 

makrofagów

. W niewielkim stopniu wpływa 

hamująco na 

limfocyty B

.

jest cyklicznym 

peptydem

 złożonym z 11 

a

minokwasów

 (undekapeptyd), po raz 

pierwszy wyizolowanym z grzybów 
Tolypocladium inflatum
 znalezionych w 
próbce ziemi pochodzącej 

Norwegii

background image

 

 

Takrolimu
s

lek z grupy 

makrolidów

 o działaniu 

immunosupresyjnym

 o 

nie do końca wyjaśnionym mechanizmie działania. 
Takrolimus wiąże się ze specyficzną cytoplazmatyczną 
immunofiliną (

FKBP12

) i hamuje zależne od wapnia kaskady 

przenoszenia sygnałów w 

limfocytach T

, zapobiegając w 

ten sposób 

transkrypcji

 i syntezie 

interleukin

: IL-2, IL-3, IL-

4, IL-5 i innych 

cytokin

, takich jak GM-CSF, 

TNF-α

 

IFN-γ

. 

Takrolimus hamuje także uwalnianie mediatorów zapalenia 

komórek tucznych

 skóry, 

bazofili

 i 

eozynofili

. Należy do 

tzw. inhibitorów kalcyneuryny. Takrolimus, wcześniej 
określany skrótem FK-506, został wyizolowany po raz 
pierwszy w 

1984

 roku z bakterii Streptomyces 

tsukubaensis pozyskanych z próbki ziemi znalezionej w 
północnej

 

Japonii

background image

 

 

Sirolimu
s

(rapamycyna, sirolimus, rapamycin) - lek 

immunosupresyjny

 

mający zastosowanie w 

transplantologii

. Jest to 

antybiotyk

 

makrolidowy

, po raz pierwszy wyizolowany w 

1975

 roku z 

bakterii 

Streptomyces hygroscopicus

 z próbki ziemi znalezionej 

na 

Wyspie Wielkanocnej

, w 

językach polinezyjskich

 znanej jako 

Rapa Nui - stąd nazwa leku

[1]

. Preparat sirolimusu, 

Rapamune®, produkowany jest przez koncern farmaceutyczny 

Wyeth

. Mimo podobnej do 

takrolimusu

 nazwy, sirolimus nie 

należy do inhibitorów 

kalcyneuryny

. 

Sirolimus działa na 

limfocyty T

 hamując ich aktywację 

poprzez blokowanie wewnątrzkomórkowego 
przewodzenia sygnałów zależnego i niezależnego od 
jonów 

wapnia

. Wiąże się z białkiem cytozolowym 

FKPB-12

 przez co inaktywuje 

kinazę mTOR

 (mammalian 

Target Of Rapamycin). Powoduje to zahamowanie 
aktywacji 

limfocytów

 i odczynów immunologicznych (w 

tym również 

reakcji odrzucania przeszczepów

). 

background image

 

 

Azatiopryn
a

lek o silnym działaniu 

immunosupresyjnym

 i 

cytotoksycznym

, będący 

metylonitroimidazolową

 pochodną 

6-merkaptopuryny

. Po podaniu 

ulega biotransformacji w wątrobie i nerkach do 6-merkaptopuryny 
(tioanalogu 

zasad purynowych

) i metylonitroimidazolu. Końcowym 

metabolitem jest 

kwas tiomoczowy

, który ulega wydaleniu z 

moczem

Polsce

 jest rozprowadzana pod nazwą handlową Imuran i 

Azathioprine, pod postacią niewielkich żółtych lub w kolorze 
morelowym, obustronnie wypukłych 

tabletek

 z otoczką. Bywa też 

używan

dożylnie

Azatiopryna została po raz pierwszy wprowadzona do praktyki 
klinicznej przez sir 

Roya Calne'a

, pioniera brytyjskiej 

transplantologii

Opierając się na pracy sir 

Petera Medewara

 dotyczącej 

immunologicznych przyczyn odrzucania 

przeszczepu

, zaproponował 

wprowadzenie 6-merkaptopuryny jako leku immunosupresyjnego przy 

przeszczepie nerki

. Odkryta potem azatiopryna zastąpiła 6-

merkaptopurynę dzięki swojej mniejszej toksyczności. Przez lata 
terapia azatiopryną w połączeniu z 

glikokortykosteroidami

 była 

standardem w leczeniu odrzucania przeszczepu. Została zastąpiona 
wprowadzoną do leczenia w 

1978

 roku (również przez Calne'a) 

cyklosporyną

Blokuje poprze

alkilację

 grupy sulfhydrylowe, a dzięki uwalnianiu 6-

merkaptopuryny działa jak 

antymetabolit

 dl

zasad purynowych

 

(powoduje zaburzenie syntezy 

DNA

) w 

limfocytach

 stymulowanych 

antygenem. Lek działa przede wszystkim na komórki dzielące się. 
Azatiopryna hamuje 

proliferację

 limfocytów T i, w mniejszym stopniu, 

także limfocytów B. 

background image

 

 

(mycophenolic acid, mycophenolate mofetil) - lek 

immunosupresyjny

 i cytostatyczny używany w zapobiegania ostrego odrzucania 

przeszczepu

. Mykofenolan mofetylu jest 

estrem

 2-

morfolinoetylowym kwasu mykofenolowego (MPA).
Jest uzyskiwany z grzyba 

Penicillium stoloniferum

Hamuje odwracalnie 

dehydrogenazę

 monofosforanu 

inozyny

, 

która bierze udział w syntezie 

nukleozydów

 

guanozynowych

 

niezbędnych do budowy 

DNA

 (wpływa w ten sposób na 

proliferację limfocytów B i T). Nie wpływa na syntezę cytokin. 
Zmniejsza liczbę limfocytów i monocytów w ognisku zapalnym. 
Nie wpływa na aktywność neutrofili

Kwas mykofenolowy, 

mykofenolan mofetylu

background image

 

 

background image

 

 

zgodność tkankowa

właściwy dobór dawcy i biorcy

zastosowanie dobrego płynu prezerwacyjnego i metody 

prezerwacji dla transplantu

odpowiednie leczenie immunosupresyjne

umiejętność rozpoznania i leczenia procesu odrzucania 
narządu  przez organizm biorcy

zapobieganie powikłaniom i ich leczenie

Warunki Powodzenia 
Przeszczepu


Document Outline