Psychologia

społeczna

Postawy człowieka

WSB –NLU 2010/11

Dr Krzysztof Brocławik

Postawa to : względnie stała skłonność
do pozytywnego lub negatywnego
ustosunkowania się człowieka do
dowolnego obiektu: przedmiotu,
zdarzenia, idei, innej osoby, grup
społecznych

Definicja postawy

Istota postaw



Postawa to sumaryczna (zintegrowana)
ocena obiektu o którym da się pomyśleć



Obiekty postawy



Konkretny – restauracja Mac Donald



Abstrakcyjny – feminizm



Przedmiot – samochód ciężarowy



Osoba – Donald Tusk, Lech Kaczyński, ja sam



Grupa – faszyści, studentki WSB – NLU



Trudny do jednoznacznego określenia - Bóg

Strukturalna koncepcja
postaw



Komponent poznawczy



Komponent ewaluatywny –
emocjonalny



Komponent behawioralny

Cechy postaw



Centralność versus peryferyczność
obiektu



Kierunek i nasilenie



Zakres obiektu postawy



Zasięg społeczny



Trwałość



Zróżnicowanie behawioralnej ekspresji
postawy

Siła postawy



Wskaźniki;



Dostępność



Spójność wewnętrzna



Opracowanie



Brak ambiwalencji



Krańcowość



Zaangażowanie



Pewność

Siła postawy



Konsekwencje



Trwałość w czasie



Odporność na perswazję



Determinowanie zachowania

Postawy i wartości



Postawy to tyle co gotowe i trwałe
ustosunkowanie się do konkretnej osoby
lub przedmiotu np. lubię coca colę nie
lubię prezydenta,



Wartości natomiast to uczciwość,
sprawiedliwość społeczna, czy życie w
zgodzie z naturą itp.

Struktura wartości

Wartości są pojęciami lub przekonaniami

o pożądanych stanach docelowych lub
zachowaniach, które wykraczają poza
specyficzne sytuacje, kierują wyborami i
oceną zachowań i zdarzeń oraz są
uporządkowane według względnego
znaczenia dla człowieka

Postawy i wartości



Wartość stanowi szczególny rodzaj postawy
– jej obiektem jest bard

zo

abstrakcyjny

obiekt, a ustosunkowanie bierze się z
przekonania, że obiekt ten jest ważny lub
nie i powinien być realizowany lub nie.



Większość postaw dotyczy obiektów raczej
konkretnych i nie ma w nich posmaku
powinności charakterystycznej dla wartości

Postawy i wartości



O ile klasyczne koncepcje traktują
wartości i postawy jako względnie
trwałe i transytuacyjne struktury
psychiczne, o tyle najnowsze badania
przekonują o bardziej plastycznym,
dynamicznym charakterze tak hierarchii
wartości jak i poszczególnych postaw

Postawa jako rezultat

przekonań



Traktowanie postawy jako rezultatu
przekonań wiąże się z założeniem o jej
wtórności względem poznania a więc
poglądem że nasz stosunek emocjonalny
do obiektu wynika ze świadomych
przekonań o jego zaletach i wadach



Każde przekonanie implikuje pewną
cząstkową ocenę obiektu postawy, w
zależności od wartościowości cechy
obiektu

Postawa jako rezultat

emocji



Nasze uczucia w stosunku do ludzi i
innych obiektów mogą być dość
niezależne od tego, co na ich temat
sądzimy



Również postawy mogą pojawić się bez
pośrednictwa przekonań, istotą postawy
jest skojarzenie jej obiektu z określoną
reakcja uczuciową

Postawa jako rezultat

emocji



Samo powtarzanie związku ocena –
obiekt prowadzi do wzmocnienia
postawy - tak jak powtarzanie
współwystępowania dwóch dowolnych
bodźców nasila skojarzenie między nimi

(badania Fazio)

Postawa jako rezultat
zachowania



Idea warunkowania sprawczego każe
oczekiwać wykształcenia się
pozytywnych postaw, jeżeli działania na
rzecz jej obiektu zostają nagrodzone a
negatywne jeśli działania takie są
karane

Postawa jako rezultat

zachowania



Warunkowanie klasyczne: pojawianie się
obiektu przed lub w towarzystwie
dowolnej nagrody prowadzi do
pozytywnej postawy wobec tego obiektu



Pojawianie się tego samego obiektu
przed lub w towarzystwie jakiegoś
zdarzeni karzącego prowadzi do
wykształcenia się postawy negatywnej

Funkcje postaw



Nawet identyczna co do znaku i siły postawa
może się pojawiać z odmiennych powodów,
postawy spełniają różne funkcje



Funkcje są bardzo ważne ze względu na
zmiany postaw i ich genezę



Służą do organizowania wiedzy i kierują
zbliżaniem się/unikaniem, stanowią względnie
proste narzędzia organizacji wiedzy



Służą wyższym potrzebom psychologicznym

Funkcje postaw



Postawa może spełniać funkcje orientacyjne,
pełniona przez prawdopodobnie większość postaw



Funkcja instrumentalna - pomaga w spełnianiu
ważnych dążeń



Funkcja ekspresji wartości - pomaga okazać nasze
wartości



Funkcja społeczno adaptacyjna - pomaga pokazać
się w dobrym świetle



Funkcja obrony ego - utrzymanie dobrego
mniemania o sobie

Geneza postaw



Przyjęto iż, postawy, systemy wartości i
wartości same w sobie są nabywane w
procesie socjalizacji, ale sam proces
jest nam mało znany

Sposoby nabywania postaw



Efekt ekspozycji, sam kontakt z
bodźcami powoduje ich pozytywną
ocenę



Warunkowanie klasyczne



Naśladownictwo



Uczenie się na skutek wzmocnienia,
warunkowanie instrumentralne



Uczenie się przez obserwację

Wpływ postaw na

przetwarzanie informacji



Podobnie jak inne struktury wiedzy, wartości i
postawy wpływają na przetwarzanie informacji
o obiektach, których dotyczą



Wpływ ten polega z jednej strony na
ułatwieniu, z drugiej zaś na deformowaniu
przetwarzania informacji



Dzięki wytworzonej już postawie człowiek nie
musi na nowo ustosunkowywać się do obiektu
z każdym razem gdy ten pojawia się w
otoczeniu. W skutek czego podejmuje decyzje
co wybrać, szybciej i z mniejszym wysiłkiem

Wpływ postaw na

przetwarzanie informacji



Postawy działają podobnie jak schematy
poznawcze



Postawy pełnią funkcje orientacyjną



Obiekty postaw silnych automatycznie
przyciągają uwagę



Dzieje się tak nawet wtedy, gdy podmiot
stara się zignorować dany obszar

Wpływ postaw na przetwarzanie

informacji



Postawy wywierają wpływ na kodowanie



Powodują „przydzielenie” zasobu uwagi,
kodujemy obiekty zgodnie z głębokimi
postawami



Powodują posługiwanie się
kategoryzacją związana z siłą i
dostępnością postaw

Wpływ postaw na przetwarzanie

informacji



Postawy wysoce dostępne wpływają na
procesy podejmowania decyzji



Podnoszą jakość decyzji



Uwalniają zasoby poznawcze, dzięki
czemu ułatwiają radzenie sobie ze
stresem



Istnieją pewne koszty – ludzie nie
przetwarzają informacji niezgodnych z
ich postawami

Postawy jako heurystyki



Postawy działają



Schematycznie



Heurystycznie (Pratkanis 1989)



Struktura reprezentacji poznawczej
postaw:



Kategoria obiektu postawy



Sumaryczna ocena



Wspierające struktury wiedzy



Reguła: to co lubię jest dobre

Postawy jako heurystyki -

przykłady



Interpretacja i wyjaśniania



zachowań innych, wydarzeń na boisku,

wiarygodności wiadomości



Efekt aureoli



lubiani mają pozytywne cechy, nie

lubiani negatywne



Rozumowania sylogistyczne



to w co wierzę jest prawdą

Postawy jako heurystyki -

przykłady



Reakcje na komunikaty perswazyjne



Postawy pozytywne zwiększają
przychylność reakcji, negatywne mnożą
kontrargumenty



Interpretacja i wyjaśniania



Technika wyboru błędnej informacji



Z dwóch fałszywych informacji
wybieramy tę zgodną z postawami

Tendencyjność spostrzeżeń i

wniosków



Koncepcja postawy jako skojarzenia
obiektu z określoną reakcją uczuciową
implikuje:



Już samo pojawienie się obiektu powoduje
aktywizację tej reakcji uczuciowej



Dzięki temu reakcja owa wpływa na
przetwarzanie nowych informacji o tym
obiekcie



Wpływa na przetwarzanie nowych
informacji o innych współwystępujących z
owym obiektem zdarzeń

Selektywność poszukiwania

informacji



Teoria dysonansu poznawczego - każe
przewidywać, że w celu potwierdzenia
słuszności własnych poglądów aktywnie
poszukujemy informacji zgodnych z
postawami, zaś aby uniknąć
nieprzyjemnego dysonansu unikamy
informacji z postawami tymi
sprzecznymi.

Selektywność pamięci



Ponieważ informacje sprzeczne z
postawami wywołują dysonans,
przewidywać można gorsze ich
zapamiętywanie niż informacji zgodnych z
nimi



Badania zdawały się potwierdzać tą regułę
ale jednak w późniejszych badaniach
selektywność pamięci stwierdzono raczej
na niewielkim poziomie w stosunku do
redukcji dysonansu

Związek postaw z

zachowaniem



Badania LaPierra



Podróż w towarzystwie chińskich
studentów



Nie było problemów z hotelami i
restauracjami



Pismo kontrolne poi ½ roku



92% badanych odpowiedziało „nie”

Cechy postaw determinujących

zachowanie



Centralność postawy jako predykator
zachowania



Postawy centralne są wykładnią własnej
tożsamości



Powodują dokładne analizowanie
argumentów i kontrargumentów w
procesach oddziaływania na postawy

Cechy postaw

determinujących zachowanie



Oparcie w osobistym doświadczeniu



Stopień uświadomienia postawy



Specyficzność postawy



Ogólna postawa pozwala przewidzieć
zbiór zachowań, a nie pojedyncze
zachowania

Sytuacje sprzyjające

wpływaniu postaw na

zachowanie



Sytuacje prywatne versus publiczne



Intencja wywarcia dobrego wrażenia



Brak przeciwności losu



Przekonanie o skuteczności zachowania



Przekonanie o kontroli nad własnym

zachowaniem



Postawa jest głęboka (silna trwała

centralna)



Normy grupowe akceptują tę postawę

Zachowania (czasem)

determinują postawy



Zasada reaktancji psychologicznej



Redukcja dysonansu poznawczego



Punkt widzenia zależy od punktu
siedzenia



Zmiany wynikające z pełnionej roli

Do zobaczenia