Systemy ochrony
zdrowia

Zdrowie Publiczne –wykład

Definicje (1)



Ochrona zdrowia:



Obejmuje prawne i ekonomiczne podstawy tworzenia

warunków sprzyjających utrzymaniu zdrowia (polityka

podatkowa, ochrona środowiska, itp.) oraz polityki

zdrowotnej



Polityka zdrowotna:



Jest dającym się wyodrębnić procesem intencjonalnie

wywołanych zdarzeń odnoszących się do spraw w skali

ponadjednostkowej, w którym to procesie obecne są

rozstrzygnięcia o charakterze władczym. (Włodarczyk 1996)



Jest to skuteczne dążenie do realizacji celu zdrowotnego



Zdrowie publiczne:



(WHO) Jest to nauka i umiejętność (sztuka) zapobiegania

chorobom, przedłużania życia oraz upowszechnienia zdrowia

psychicznego i fizycznego oraz jego jakości poprzez

zorganizowany wysiłek społeczeństwa. Jest także rozumiane

jako struktury i procesy, poprzez które zdrowie populacji jest

badane, chronione i promowane dzięki zorganizowanym

wysiłkom społeczeństwa



Zadanie lub wysiłek, organizowany przez społeczeństwo dla

celów ochrony, promocji i odzyskania zdrowia ludności

Definicje (2)



Profilaktyka zdrowotna:



polega na przeciwdziałaniu chorobom i ich skutkom.
Dzieli się na profilaktykę pierwszorzędową, gdy nie
zachodzi niepożądane zjawisko chorobowe, drugiego
stopnia w stosunku do osób ze zwiększonym ryzykiem
wystąpienia choroby i trzeciego stopnia, obejmującego
osoby chore. Tradycyjnie w tym modelu uwaga
skoncentrowana jest na problemie zagrożenia
chorobowego i działania kierunkuje się na właściwe dla
danej choroby przeciwdziałanie



Promocja zdrowia:



Jest to działalność umożliwiająca ludziom zwiększanie
kontroli nad sprawami dotyczącymi zdrowia i
prowadzącymi do poprawy zdrowia. (WHO 1996)



Obejmuje:



edukację zdrowotną, której celem jest kształtowanie
postaw i zachowań prozdrowotnych



organizację ochrony zdrowia-politykę zdrowotną oraz



profilaktykę chorób

promocja zdrowia = edukacja zdrowotna + polityka publiczna

(Tones w 1994 r.)

Edukacja zdrowotna

Ochrona zdrowia

Profilaktyka

Downie, Tannaabil, Tannabil

Niektóre dane

(WHO, 2001)



6,122 mld populacja świata



730 mln populacja w Europie (32 osoby na km2 - 110 w
Azji)



Przyczyny umieralności:



32,5% - choroby zakaźne, choroby okresu
okołoporodowego oraz niedobory żywieniowe



19,3% choroby infekcyjne (5,1% HIV)



58,5% choroby niezakaźne



29,3% układ sercowo-naczyniowy,



12,6% nowotwory złośliwe



9,0% urazy i zatrucia



2,1% wypadki drogowe



1,5% zamachy samobójcze

Sprawa podstawowa:

nierówności w zdrowiu

Dobrostan

Zdrowie

Wzrost
ekonomiczn
y

Kraje rozwinięte:

Bieda

Słaby rozwój
ekonomiczny

Choroba

Kraje słabo rozwinięte:

Opieka zdrowotna- jaki
koszt?



2.000 mld USD = 9% produkcji światowej



1.000 mld USD wydaje ochrona zdrowia w
USA



90% obciążenia chorobami- kraje biedne



10% dostępnych światowych środków w
ochronie zdrowia w krajach biednych



56 mln zgonów rocznie na świecie

Priorytety w

zdrowiu

(WHO)



Około 47% całkowitej światowej
umieralności związane jest z 20
głównymi czynnikami ryzyka, a
ponad 33% umieralności jest
związana z 10 wiodącymi
czynnikami ryzyka

The World Health Report 2002, Reducing Risks,

Promoting Healthy Life

1.

Tytoń

2.

Nadciśnienie tętnicze

3.

Alkohol

4.

Cholesterol

5.

Nadwaga

6.

Niskie spożycie warzyw i
owoców

7.

Niska aktywność fizyczna

8.

Niedozwolone leki

9.

Niebezpieczny seks

10. Niedobór żelaza

Wydatki na ochronę zdrowia
na świecie

(2000 dane WHO)

Kraj

PKB

% publiczne

Na głowę mieszkańca

$

Afganistan

1

63,5

8

Rumunia

2,9

63,8

48

Albania

3,4

62,1

41

Bułgaria

3,9

77,6

59

Chiny

5,3

36,6

45

Polska

6

69,7

246

Gruzja

7,1

10,5

41

Węgry

6,8

75,7

315

Czechy

7,2

91,4

358

Australia

8,3

72,4

1.698

Kanada

9,1

72,0

2.058

Francja

9,5

76

2.057

Niemcy

10,6

75,1

2.422

USA

13

44,3

4.499

Chart 1. Health expenditure as a percentage of GDP, 2001

13,9

10,9

10,7

9,7

9,5

9,4

9,2

9,2

9,0

8,9

8,9

8,7

8,6

8,4

8,3

8,2

7,7

7,6

7,6

7,5

7,3

7,0

6,8

6,6

6,5

6,3

5,9

5,7

5,6

0

2

4

6

8

10

12

14

16

United States

Switzerland

Germany

Canada

France

Greece

Portugal

Iceland

Belgium

Australia*

Netherlands

Sweden

Denmark

Italy

Norway

New Zealand

Austria

J apan*

United Kingdom

Spain

Czech Republic

Finland

Hungary

Mexico

Ireland

Poland

Korea*

Slovak Republic

Luxembourg*

% of GDP

percent GDP

* 2000.

Wydatki na ochronę zdrowia jako %
PKB

(OECD 2002)

Polska: Wysokość środków w
ochronie zdrowia

Polska



123.000 Lekarzy, dentystów, farmaceutów (25,000)



200.000 pielęgniarek i położnych



Ogólne zadłużenie w ochronie zdrowia 10 mld PLN

System ochrony zdrowia
dzisiaj

Obecny model świadczenia opieki zdrowotnej jest kombinacją

podstawowych wzorców, które powstały pod koniec XIX wieku



Zorientowane na podaż



W latach 1940-1950 narodowe systemy ochrony zdrowia, w oparciu

o społeczne ubezpieczenie



Promocja podstawowej opieki zdrowotnej oraz powszechnej

dostępności (universal coverage). Konferencja WHO/UNICEF w

Ałma-Ata w 1978 roku



Zorientowana na popyt



Lata 1980-1990. Pieniądz podążający za pacjentem. Odsunięcie od

bezpośredniej alokacji z budżetu



Centralne planowanie i finansowanie



Zależny od środków pozyskanych z podatków oraz na sieci

publicznych świadczeniodawców

Modele ochrony zdrowia (1)

Bismarck

Beveridge

Siemaszko

Środki pozyskiwane w

ramach obowiązkowego

poboru, zależnego od

wysokości zarobków

Środki pozyskiwane w

ramach podatków

powszechnych i innych

źródeł publicznych

Środki pozyskiwane w

ramach podatków

powszechnych i innych

źródeł publicznych

Osoba uprawniona to ta,

która płaci składki

(pracownik oraz jego

rodzina)

Uprawniony każdy

obywatel

Uprawniony każdy

obywatel

Składki pobierane prze

quasi-publiczne, fundusze

działające nie dla zysku-

fundusze zdrowotne

Składki pobierane

centralnie poprzez

organizacje prowadzone

przez Rząd lub samorząd

terytorialny

Składki pobierane

centralnie poprzez

organizacje prowadzone

przez Rząd lub

przedstawicieli rządu w

terenie

Koszyk świadczeń

refundowanych ustalany

poprzez wykluczenia (np..

Opieka dentystyczna,

chirurgia plastyczna,

rehabilitacja)

Koszyk świadczeń

refundowanych

ograniczany zakresem

publicznych inwestycji

Koszyk świadczeń

refundowanych

ograniczany zakresem

publicznych inwestycji

Świadczeniodawcy

zorientowani rynkowo

(lecznictwo otwarte) lub

placówki publiczne

działające nie dla zysku

(lecznictwo zamknięte)

Świadczeniodawcy

przeważnie publiczni

Pojedynczy publiczny

Świadczeniodawca

Modele ochrony zdrowia (2)

Bismarck

Beveridge

Siemaszko

Refundacja dla świadczeniodawców

w oparciu o zawierany kontrakt

Alokacja środków z poziomu

centralnego do regionów,

zgodnie z centralnie

zaplanowanymi regułami

Alokacja środków z poziomu

centralnego do regionów, zgodnie

z centralnie zaplanowanymi

regułami

Kontrakty indywidualne w oparciu o

negocjacje, ograniczane centralnie

(np. maksymalne stawki)

Alokacja środków

uwzględniająca infrastrukturę i

wielkość populacji

Alokacja środków uwzględniająca

infrastrukturę i wielkość populacji

Płatność za usługę

Kapitacja oraz budżety globalne

(głównie lecznictwo zamknięte)

Budżet ograniczony do szeregu

indeksów infrastruktury (np. liczba

zatrudnionego personelu)

Współpłacenie

Współpłacenie ograniczone

Brak współpłatności (szara strefa)

Wolny wybór świadczeniodawcy,

brak ograniczeń (nie ma gate-

keeper’a)

Gate-keeper, skierowania

Regionalizacja

Systemy ochrony zdrowia

Obejmuje
wszystkich
obywateli w
ramach
obowiązkowej
płatności
pracodawcy i
pracownika do
funduszu
chorobowego.
Zapewnienie
usługi poprzez
publicznego i
prywatnego
świadczeniodawcę

Centralne planowanie
& finansowanie, w
ramach podatków
oraz świadczeniu
publicznemu. Środki
dystrybuowane przez
budżet

Państwo
zaangażowane w
sposób
ograniczony,
wobec wybranych
populacji.
Pozostałe
świadczenia-
prywatne

Indywidualne konta
zdrowotne

Działania efektywne

(WHO)



Promocja zdrowego środowiska dla dzieci



Wzmocnienie działań związanych z

żywieniem, bezpieczeństwem żywności i

żywienia, itd.



Działania zapobiegawcze w celu redukcji

zapadalności na HIV



Obniżenie ryzyka związanego z chorobami

układu sercowo-naczyniowego



Walka z uzależnieniem od tytoniu

World health report 2000



Funkcjonowanie
narodowych systemów
ochrony zdrowia



Dobre zdrowie



Spełnienie oczekiwań
populacji



Sprawiedliwość kontrybucji
finansowej



Funkcje systemu



Świadczenie usług



Źródła finansowania



Finansowanie



Stewardship

Priorytety zdrowia w UE

Zdrowie publiczne



Edukacja oraz ochrona dzieci i młodzieży-

wpływanie na zdrowie populacji,

niwelowanie nierówności w zdrowiu zarówno

w ramach krajów członkowskich, jak i

pomiędzy nimi, zmniejszenie obciążenia

chorobami (tytoń, otyłość, alkohol,

HIV/AIDS)



Wspieranie działań mających na celu

poprawę zdrowia publicznego z

wykorzystaniem niskich nakładów, np. w

zakresie szczepień przeciw grypie



Współpraca pomiędzy krajami

członkowskimi w zakresie rozwijania

wspólnych strategii w związku z wpływem

innych polityk UE



Współpraca pomiędzy krajami

członkowskimi w zakresie poprawy

skuteczności i efektywności nowych

technologii, zarządzania i efektywnych

inwestycji



Analiza danych dotyczących zdrowia

Ochrona konsumencka



Współpraca z organizacjami konsumenckimi

w celu wzmocnienia ochrony konsumenckiej



Wzmocnienie wiedzy konsumenckiej

(szczególnie młodzieży) poprzez edukację



Lepsza współpraca pomiędzy władzami

krajów członkowskich



Współpraca w zakresie wymiany danych



Poprawa środowiska prawnego

Łańcuch żywnościowy



Szkolenia krajów członkowskich w

zakresie stosowania wymagań

prawnych



Koordynacja kontroli granicznej w

zakresie bezpieczeństwa żywności



Ochrona zwierząt



Koordynacja w zakresie wdrożenia norm

higieny, bezpieczeństwa żywności i

żywienia



Koordynacja pomiędzy inspektoratami

weterynaryjnymi UE w zakresie

zwalczania chorób zwierząt i chorób

odzwierzęcych



Współpraca pomiędzy laboratoriami

badawczymi krajów UE



Współpraca pomiędzy agencjami

kontrolnymi oraz rozwój systemu

wczesnego ostrzegania

Priorytety zdrowotne Polski

Narodowy Program Zdrowia 2006-2015



Umacnianie zdrowia i wyrównywania różnic

terytorialnych i społecznych poprzez wpływ na

styl życia a także wyrównywanie szans osób

starszych i niepełnosprawnych



Wczesne wykrywanie i leczenie najczęściej

występujących chorób w odwracalnych ich

stadiach ze szczególnym uwzględnieniem

świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej i

pomocy doraźnej w stanach zagrożenia życia



Ochrona zdrowia ludności przed najczęstszymi

zagrożeniami

Polska

Zasady ogólne, „strony” w systemie



Solidaryzm społeczny



Równy dostęp do świadczeń
zdrowotnych



Swobodny wybór lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego



Oddzielenie organizacyjne
oraz funkcjonalne Płatnika od
Świadczeniodawcy



Organizacja Narodowego
Funduszu Zdrowia (NFZ), jako
dysponenta środków
ubezpieczenia zdrowotnego



NFZ organizacja nie dla zysku



Zrównoważenie przychodów i
kosztów NFZ



Pacjent, grupy konsumenckie



Parlament



Rząd i Minister Zdrowia



Narodowy Fundusz Zdrowia



Zakład Ubezpieczeń Społecznych



Kasa Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego



Samorząd Terytorialny



Organ powołujący niepubliczny
zakład opieki zdrowotnej



Zakłady Opieki Zdrowotnej



Korporacje zawodowe



Praktyki lekarskie i pielęgniarskie



Dostawcy

Przepływy finansowe

Świadczenioda
wca

Narodowy
Fundusz
Zdrowia

Samorząd
terytorialny

Minister
Zdrowia inni
Ministrowie

Pacjent/klient,
płacący za
usługę

Inny
świadczenioda
wca

Inny
świadczenioda
wca

Środki
niepubliczne

Środki
publiczne

Ochrona zdrowia- ile to kosztuje?

W roku 2012 wydatki na ochronę zdrowia

osiągną 3.1 tryliona $

(Modern Healthcare’s Daily Dose, 7

Luty, 2003)

„...Do 2012 roku wydatki na ochronę zdrowia w U.S.A. prawie się podwoją
do wysokości 3.1 tryliona USD z wysokości około 1.55 tryliona USD w 2002
roku, ... . Oznacza to, że osiągną one wysokość 17.7% PKB do 2012 roku,
porównując do 14.8% w 2002. Wydatki na hospitalizacje wzrosną do 860
mld USD w 2012 z 484.6 mld USD w 2002, .... „