Organizacja pomocy

Organizacja pomocy

medycznej

medycznej

w rejonie katastrofy

w rejonie katastrofy

KATASTROFA

– zdarzenie

wymagające wprowadzenia
specjalnych zasad zarządzania i
koordynacji oraz użycia sił i
środków przekraczających możliwości
danego rejonu

Podstawowe cechy katastrofy

• duże szkody materialne
• duża liczba poszkodowanych pojawiająca

się w krótkim czasie

• dysproporcja pomiędzy potrzebami

a możliwościami służb ratowniczych

Fazy akcji ratunkowej

• Faza wstępna

- ofiary katastrofy zdane

są na siebie i przygodną pomoc,
istotny jest czas powiadomienia CPR o
zdarzeniu

•

Faza konsolidacji

- znaczenie

zarządzania, logistyki, sprawności
ratowników-uruchomienie sił i środków
adekwatnych do zagrożenia

•

Faza likwidacji skutków

- działania

dwutorowe: leczenie w szpitalach i
usuwanie zniszczeń w miejscu zdarzenia

•

Faza odległa

-likwidowanie skutków

odległych: zdrowotnych,
psychologicznych, społecznych,
ekonomicznych, planowanie na wypadek
następnego zdarzenia

Punkt dowodzenia

Punkt dowodzenia

(sztab akcji - poziom

taktyczny)

lokalizuje się blisko miejsca

zdarzenia

•

TU

jest najlepsze rozeznanie w skali

potrzeb

•

TU

są obecni przedstawiciele wszystkich

służb

•

TU

zapadają decyzje dotyczące

doraźnego leczenia i transportu (w tym
kierunku transportu)

DOWÓDCĄ CAŁOŚCI AKCJI JEST OFICER

PSP

On wyznacza strefę niebezpieczną, w
której działa PSP.

On

zezwala

na

wejście

zespołów

ratownictwa medycznego na miejsce
zdarzenia. Jemu podlega

koordynujący

medyczne działania ratunkowe.

Koordynujący medyczne działania

ratunkowe

(poziom wykonawczy)

• powiadamia centrum operacyjne
o potrzebach (pierwszy realny
meldunek)

• dowodzi zespołami ratownictwa
medycznego

• kieruje segregacją medyczną ofiar
katastrofy

• kieruje pracą punktu pomocy
medycznej

• kieruje rozsyłaniem
poszkodowanych z miejsca
zdarzenia do szpitali

Centrum operacyjne

Centrum operacyjne

(sztab kryzysowy - poziom

strategiczny)

• przy dobrej łączności może być
odległy od miejsca zdarzenia

• zabezpiecza redystrybucję
potrzebnych zasobów (w tym ludzkich)
i środków, nawet z innych
powiatów i województw

• powiadamia i stawia w stan
gotowości szpitale i ośrodki
specjalistyczne, monitoruje ich
wydolność

• organizuje informację o ofiarach dla
ich rodzin i o zdarzeniu dla mediów

W strefie niebezpiecznej za życie i

W strefie niebezpiecznej za życie i

zdrowie odpowiadają strażacy -

zdrowie odpowiadają strażacy -

ratownicy

ratownicy

• ewakuują poszkodowanych poza
strefę niebezpieczną i przekazują ich
pod opiekę zespołów ratownictwa
medycznego

• w razie potrzeby prowadzą
dekontaminację ofiar

• w miarę możliwości pomagają w
opiece medycznej, udzielają pomocy
przedlekarskiej

Czas

w którym uznaje się miejsce

zdarzenia za strefę niebezpieczną
może być różnie długi i zależy od
rodzaju katastrofy.

Jeżeli niebezpieczeństwo zostaje
szybko zażegnane dowódca akcji
dopuszcza zespoły ratownictwa
medycznego do pracy w miejscu
zdarzenia, one przejmują
odpowiedzialność za życie i zdrowie
ofiar.

Bezpośrednio poza strefą
niebezpieczną należy ustalić miejsca,
które podlegają koordynatorowi
medycznych działań ratunkowych jak:

• punkt segregacji

punkt segregacji

jeśli ofiary są

ewakuowane ze strefy niebezpiecznej lub

• obszar segregacji

obszar segregacji

jeśli można wejść

w miejsce zdarzenia

• punkt dekontaminacji

punkt dekontaminacji

(jeśli są

wskazania)

• strefę udzielania pomocy

strefę udzielania pomocy

(punkt

pomocy medycznej) i oczekiwania

i oczekiwania

• obszar ewakuacji i transportu

obszar ewakuacji i transportu

Strefa niebezpieczna

Tylko PSP

Obszar segregacji (nie ma
niebezpieczeństwa)

Punkt
medycz
ny

Sektory segregacji

C

A B

Jak prowadzić zarządzanie zasobami
ludzkimi i materiałowymi w
warunkach katastrofy ?

(wszystkich i wszystkiego jest za mało!)

Opiekę nad lekko rannymi mogą
sprawować: strażacy, świadkowie a
nawet sprawni uczestnicy katastrofy

Na miejscu pojawia się pierwszy
ambulans. Lekarz obejmuje funkcję
koordynującego medyczne działania
ratunkowe.

Lekarz 1 koordynuje działania w
porozumieniu z dowódcą akcji PSP:

- orientuje się w sytuacji i wzywa pomoc

- wyznacza punkt segregacji lub sektory
obszaru segregacji
- punkt
medyczny( miejsce oczekiwania ofiar)

- strefę transportu

Pielęgniarka 1 przygotowuje sprzęt i leki,
rozpoczyna triage ( 1 etap )

Kierowca 1 czuwa w strefie transportu i
kieruje ruchem nadjeżdżających ambulansów

Nadjeżdża drugi ambulans

Lekarz 2 uruchamia PM i w nim
pracuje (ABC)

Pielęgniarka 2 pracuje w PM lub razem
z pielęgniarką 1 kontynuuje
triage

Kierowca 2 pracuje w PM

Uzyskaliśmy:

*

koordynatora działań medycznych

*

punkt medyczny na bazie wyposażenia

dwóch ambulansów dla ratowania w

I

I

kolejności

*

1-2 osoby do prowadzenia triage’u i

opieki nad zakwalifikowanymi do

II

II i

III

III

kolejności udzielania pomocy

*

kierującego ruchem (jeśli nie ma

jeszcze na miejscu policjanta)
następnych ambulansów

Jak możliwie szybko wybrać tych,

którzy nie mogą czekać

nie mogą czekać

,

oddzielić od tych, którzy mogą

mogą

czekać

czekać

i od tych, którzy muszą poczekać

muszą poczekać

?

Aby ZROBIĆ JAK NAJWIĘCEJ DLA JAK

ZROBIĆ JAK NAJWIĘCEJ DLA JAK

NAJWIĘKSZEJ LICZBY POSZKODOWANYCH

NAJWIĘKSZEJ LICZBY POSZKODOWANYCH

najistotniejsze jest szybkie wybranie
najpilniej potrzebujących pomocy czyli
prowadzenie segregacji (triage).

W warunkach pokoju decyduje stopień
zagrożenia życia, a w warunkach skrajnych
należy też brać pod uwagę rokowanie.

Największe zagrożenia życia wynikają z:

A

A

niedrożności dróg oddechowych – to 3 –

4sek.

B

niewydolności oddechowej – może zabić w

ciągu kilkunastu minut

C

niewydolności krążenia / wstrząsu – po

godzinie szansa na przeżycie dramatycznie
spada

D

obniżenia progu świadomości – zagrożenie

zapadaniem się języka i narastaniem ciasnoty
śródczaszkowej

Są to z punktu widzenia wiedzy medycznej

PRIORYTETY

Zasady segregacji medycznej (triage)

Pierwsza kolejność

Pierwsza kolejność

(zagrożenie ABCD) –

wymagający natychmiastowych zabiegów
ratujących życie i rozpoczęcia leczenia w
szpitalu (do 60 minut ”Złota Godzina”)

Druga kolejność

Druga kolejność

– wymagający leczenia

szpitalnego, stabilni w miejscu zdarzenia

Trzecia kolejność

Trzecia kolejność

– wymagający zbadania

i zaopatrzenia ( nie wymagający
hospitalizacji)

Zmarłych w wyniku katastrofy pozostawia
się na miejscu

Zmarłych w trakcie leczenia gromadzi się
w wyznaczonym miejscu

System segregacji

S.T.A.R.T.

S.T.A.R.T.

Simple triage and rapid treatment

1. Czy może chodzić? Jeśli tak - 3 kolejność

3 kolejność

2. Jeśli nie - czy oddycha? Jeśli nie - próba

udrożnienia dróg oddechowych. Jeśli
podejmie oddech - 1 kolejność

1 kolejność

. Jeśli nie

podejmie oddechu - prawdopodobnie nie
do uratowania. Jeśli oddycha
sam - jak szybko? >
30/min i <10/min - 1 kolejność

1 kolejność

.

3. Jeśli oddycha normalnie - jaki jest nawrót

włośniczkowy lub tętno obwodowe.
Jeśli n.w. > 2 sek. lub brak tętna - 1

1

kolejność

kolejność

(zatamować krwotok

zewnętrzny).

4. Jeśli nie chodzi, dobrze oddycha, dobre

tętno na obwodzie/nawrót włośniczkowy
- czy spełnia proste polecenia? Jeśli nie -

1 kolejność

1 kolejność.

Pozostali nie chodzący - 2 kolejność

2 kolejność

.

Grupy segregacyjne

Kod wojskowy Kod cywilny
opis kolor
T1 (P1) pomoc natychmiastowa

czerwony

T2(P2) pomoc pilna żółty

T3(P3) pomoc odroczona zielony

T4(P4)HOLD postawa wyczekująca niebieski

DEAD zmarły czarny

Revised Trauma Score

Częstość oddechów Punkty
10-24 4
25-35 3
35 2
10 1
0 0
Wysiłek oddechowy
prawidłowy 1
nadmierny 0

Skurczowe ciśnienie krwi
90 4
70-89 3
50-69 2
50 1
0 0
Gra naczyniowa
prawidłowa 2
opóźniona 1
Wartość GCS 14-15 5
11-13 4
8-10 3
5-7 2
3-4 1

Max.16pkt.

Skala urazu a prawdopodobieństwo przeżycia

• 16 99%

• 12 89%

• 11 82%

• 10 72%

• 1 1,4%

KORELACJA

• KOLOR CZERWONY 1-10

• KOLOR ZÓŁTY 11

• KOLOR ZIELONY 12-16

Segregacja w masowych zatruciach

i skażeniach chemicznych

(prowadzona przez personel w strojach

ochronnych i maskach)

1.

Wymagający

wspomagania

lub

sztucznego oddechu

2.

Nie poruszający się o własnych

siłach, oddychający samodzielnie

3.

Chodzący i oddychający samodzielnie

4. Zmarli

NIE NALEŻY PRZENOSIĆ KATASTROFY

DO SZPITALA

Dlatego trzeba, o ile to możliwe:

• na miejscu zdarzenia wykonać zabiegi
potrzebne do stabilizacji podstawowych
funkcji życiowych

• rozsyłać poszkodowanych do wielu
szpitali, gdzie otrzymają pomoc bez
zbędnej zwłoki – trzeba wcześniej znać

REALNE MOŻLIWOŚCI UDZIELENIA
NATYCHMIASTOWEJ POMOCY

okolicznych

szpitali

• przetrzymać na miejscu zdarzenia
wymagających pomocy w 3 kolejności
przynajmniej do czasu odesłania z miejsca
zdarzenia ofiar 1 kolejności

ofiar 1 kolejności

lub rozesłać

ich do odległych szpitali

W SZPITALU

Istotą KATASTROFY

KATASTROFY

jest brak możliwości

rozwiązywania problemów sposobami

rutynowymi, zgodnie z codzienną

praktyką i przy posiadaniu do tego

odpowiednich zasobów ludzkich i

materiałowych.

Mimo to należy zrobić jak najwięcej dla

należy zrobić jak najwięcej dla

jak największej liczby poszkodowanych !

jak największej liczby poszkodowanych !

KATASTROFA

KATASTROFA

może zdarzyć się poza

szpitalem lub w szpitalu

Może być skutkiem:

- wypadków
- aktów terroru
- agresji lub paniki dużych
zgromadzeń

- zdarzeń naturalnych

Najbardziej prawdopodobne

prawdopodobne

zdarzenia to:

• masowe wypadki komunikacyjne –
w tym transport materiałów
niebezpiecznych

• pożary, wybuchy, zawalenia budynków
• awarie w zakładach przemysłowych
• akty terroru !

!

• masowe zachorowania
• panika lub agresja dużych zgromadzeń

Skutkiem katastrofy może być pojawienie
się w krótkim czasie znacznej liczby ofiar
lub zaburzenie normalnej działalności
szpitala.

Trzeba liczyć się z koniecznością leczenia
większej liczby:

- urazowych obrażeń ciała
- oparzeń
- urazów inhalacyjnych i zatruć
- chorób zakaźnych

lub

- ewakuacji szpitala

- pracy w warunkach kwarantanny

Zadania

szpitala na wypadek katastrofy

a) poza szpitalem

poza szpitalem

:

- powtórna segregacja
- przyjmowanie chorych
- leczenie
- czasem kierowanie do innych
szpitali

- niekiedy wsparcie pomocy
medycznej w miejscu zdarzenia

b) w szpitalu

w szpitalu

:

-przemieszczanie lub ewakuacja
chorych

Nie należy lekceważyć

• Stresu

Stresu

ofiar katastrofy i pracującego

personelu w zmienionych
warunkach i zwiększonym napięciu –
trzeba przygotować odpowiednią
informację, bezpieczeństwo i pomoc
psychologiczną.

• Zmęczenia

Zmęczenia

zespołu, ponieważ jest to

najczęstsza przyczyna błędów i pomyłek w
ocenie i leczeniu chorych. Zmęczenie jest
złą miarą sukcesu !

KATASTROFA W SZPITALU

KATASTROFA W SZPITALU

Pożar, wybuch, zawalenie budynku, panika

Zadania :

- przemieszczanie chorych

pomiędzy

oddziałami

- ewakuacja chorych i sprzętu
poza obiekt szpitala

Panika

Panika

wybucha jeśli:

• Jest poczucie zagrożenia
• Nie są znane drogi ucieczki

lub ewakuacji

• Pojawia się poczucie opuszczenia

(nikt nie kieruje)

Panika może zmienić ewakuację

szpitala w katastrofę !

Zawiadomienie o bombie w szpitalu
może być poważnym ostrzeżeniem –

nie wolno go lekceważyć!

nie wolno go lekceważyć!

Każdy, kto otrzyma taki sygnał powinien być

zobowiązany zawiadomić najpierw
Policję,

następnie dyrekcję szpitala.

W sprawie podjęcia ewakuacji należy brać
pod uwagę zalecenia Policji, ale decyzja
należy do Dyrektora Szpitala.

Każdy odpowiedzialny pracownik szpitala
powinien wiedzieć :

•

gdzie w razie ewakuacji przenieść

chorych?

• jak ich przewieźć?
• gdzie przetrzymać chorych poza
budynkiem do czasu transportu?

• kto ich zaopatrzy jeśli w czasie
ewakuacji doznają obrażeń?

• kto, na jakim etapie ewakuacji
pokieruje akcją?

Przed

ewentualną katastrofą w szpitalu

należy:

•

dbać o zabezpieczenie

przeciwpożarowe i oznakowanie
awaryjne

•

szkolić

personel w zakresie zachowań

w zmienionych warunkach
(ciemność, zadymienie, bez dźwigów, w
zagrażającej panice, w razie alarmu
bombowego)

•

zabezpieczyć

podstawowy sprzęt

awaryjny (oświetlenie, koce, apteczki
pierwszej pomocy etc.)

•

zapoznać wszystkich

zainteresowanych

z planem działania na wypadek
katastrofy

•

przygotować drogi

ewakuacyjne bez

kolizji z drogą dojazdową dla
jednostek ratowniczo- gaśniczych PSP

Bałagan zawsze powoduje dodatkowe ofiary.

Chcąc tego uniknąć wszystko trzeba najpierw

zaplanować, a potem przećwiczyć !

Planowanie

i

ćwiczenia

najlepiej

robić

w

porozumieniu z Państwową Strażą Pożarną,
Policją, CPR i lokalnym systemem Ratownictwa
Medycznego

pamiętając, że

każdy plan, który nie jest znany wszystkim

każdy plan, który nie jest znany wszystkim

zainteresowanym jest bezwartościowy !

zainteresowanym jest bezwartościowy !

NA NOWE POMYSŁY JEST CZAS PODCZAS

NA NOWE POMYSŁY JEST CZAS PODCZAS

PLANOWANIA LUB EWENTUALNE

PLANOWANIA LUB EWENTUALNE

ZMIANY PLANÓW PO ĆWICZENIACH

ZMIANY PLANÓW PO ĆWICZENIACH

PODCZAS RZECZYWISTEJ AKCJI TRZEBA

PODCZAS RZECZYWISTEJ AKCJI TRZEBA

STOSOWAĆ SIĘ DO ZAPLANOWANYCH

STOSOWAĆ SIĘ DO ZAPLANOWANYCH

I USTALONYCH PROCEDUR,

I USTALONYCH PROCEDUR,

ZNANYCH WSZYSTKIM I SPRAWDZONYCH

ZNANYCH WSZYSTKIM I SPRAWDZONYCH

PODCZAS ĆWICZEŃ

PODCZAS ĆWICZEŃ

WPROWADZANIE NOWYCH ELEMENTÓW

WPROWADZANIE NOWYCH ELEMENTÓW

PODCZAS AKCJI WYMAGA CZASU I ZWYKLE

PODCZAS AKCJI WYMAGA CZASU I ZWYKLE

WZMAGA BAŁAGAN

WZMAGA BAŁAGAN

Bibliografia:

• Epidemiologia działań wojennych i katastrof – K.

Chomiczewski; W. Gall; J. Grzybowski, 2001 Bielsko - Biała

• Ratownictwo medyczne w Polsce – J.Jakubaszko, A. Ryś,

,Kraków 2002

• Medycyna katastrof chemicznych – M. Kowalczyk; S. Rump; Z.

Kołaciński, 2004

• Medycyna ratunkowa – pod redakcją J. Jakubaszko, Wrocław

2002

• Organizacja ratownictwa medycznego – Instytut Ratownictwa

Medycznego, Kraków 2002

• Międzynarodowe operacje pokojowe w doktrynie obronnej –

F. Gagor; K. Paszkowski, Toruń 1999

• Ochrona sanitarno-higieniczna i psychiczna żołnierzy misji

pokojowych ONZ – Materiały Konferencji nt. Służba zdrowia

Wojska Polskiego w Misjach Pokojowych ONZ – J. Kocur; A.

Buczyński; B. Kierznikowicz, Sopot 1999