Dojrzewanie somatyczne i

Dojrzewanie somatyczne i

psychiczne – okres pokwitania

psychiczne – okres pokwitania

Klinika Pediatrii, Kardiologii Prewencyjnej i

Klinika Pediatrii, Kardiologii Prewencyjnej i

Immunologii Wieku Rozwojowego IP UM w

Immunologii Wieku Rozwojowego IP UM w

Łodzi

Łodzi

Dojrzewanie

Dojrzewanie



Etap

rozwoju,

który

ma

doprowadzić

jednostkę do przedłużenia gatunku, czyli do
dojrzałości narządów rozrodczych, zdolnych
do zrodzenia potomstwa (dziewczęta: 1 – 4
lata, chłopcy: 2 – 4.5 roku)

Okresy życia pozałonowego

Okresy życia pozałonowego

człowieka

człowieka



noworodkowy

noworodkowy – od urodzenia do ustąpienia objawów

związanych z porodem – przeciętnie około 4 tygodnie



niemowlęcy

niemowlęcy – do 1 r. życia do przyjęcia spionizowanej

postawy



wczesnego dzieciństwa

wczesnego dzieciństwa – do 6-7 r. życia,

kształtuje się

względna równowaga fizyczna i psychiczna, zwiększa się sprawność

motoryczna i ruchliwość



starszego dzieciństwa

starszego dzieciństwa

– okres zróżnicowania

płciowego, od wymiany uzębienia mlecznego na stałe

do uzyskania dojrzałości płciowej,

wzrasta też sprawność

ruchowa, siła mięśni oraz odporność organizmu

;



młodzieńczy

młodzieńczy

– od uzyskania dojrzałości płciowej do

całkowitego ustania wzrastania wzwyż i ustalenia się

wysokości ciała (u kobiet do 18-20 r. życia, u mężczyzn do

20-23),

dorastanie organizmu (wysokości liniowej ciała), głównie dzięki

wzrastaniu tułowia; ostatecznie kształtują się wymiary głowy oraz

większości narządów wewnętrznych; zakończenie procesów rozwojowych

kości;



wieku dorosłego

wieku dorosłego – od ustalenia wysokości ciała do

wystąpienia pierwszych objawów starzenia się (u kobiet

przeciętnie do 30-35 r. życia, u mężczyzn do 35-40 ),

wydolność biologiczna ustroju jest największa

;



wieku dojrzałego

wieku dojrzałego – u kobiet do zakończenia funkcji

gruczołów płciowych, u obu płci do około 50-60 r. życia

(widoczne zmiany inwolucyjne: wypadanie, siwienie włosów, ścieranie koron zębów,

odkładanie tkanki tłuszczowej, uwstecznienie zdolności akomodacyjnej oka);



starości

starości – wiotczenie mięśni i więzadeł, uwstecznienie

funkcji zmysłów, po 80 r. życia – zanik różnic płciowych,

wychudzenie organizmu;

Stadium
rozwoju

Kryzys rozwojowy
(konflikt)

Wartość jako
znak osiągnięcia
danego stadium
rozwojowego

niemowlęctwo

zdobywanie
zaufania – brak
zaufania

nadzieja

wczesne
dzieciństwo

poczucie autonomii
– wstyd,
niepewność

siła woli

okres zabaw

rozwijanie
inicjatywy –
poczucie winy

osiąganie
wartościowych
celów

okres szkolny

okres szkolny

pracowitość –
poczucie niższości

współzawodnictwo

dorastanie

dorastanie

poczucie
tożsamości –
zagubienie roli

zdolność
podejmowania
zadań

młodość

młodość

bliskie kontakty -
izolacja

miłość

dorosłość

tworzenie czegoś -
stagnacja

troska o innych

dojrzałość

integralność, ego -
rozpacz

mądrość



Młody człowiek nie od razu jest

Młody człowiek nie od razu jest

gotowy do wyjścia na spotkanie

gotowy do wyjścia na spotkanie

ze światem tak wielkiej

ze światem tak wielkiej

różnorodności, wielowymiarowości

różnorodności, wielowymiarowości

i tylu możliwości.

i tylu możliwości.



Jest intelektualnie w stanie pojąć

Jest intelektualnie w stanie pojąć

ten świat, ale nie może się w nim

ten świat, ale nie może się w nim

odnaleźć emocjonalnie.

odnaleźć emocjonalnie.

stadi
um

okres pojawienia
się i czas trwania

owłosienie
łonowe

prącie

jądra i moszna

hormony

I

faza dziecięca

faza dziecięca

II

między 10 a 14 rż.,
od 0.5 do 2 lat

włosy rzadkie,
długie, lekko
pigmentowane

niewielkie
powiększenie

wydłużenie
moszny, skóra
cienka, różowa

FSH ?
testosteron,
androgeny
pochodzenia
nadnerczowego

III

między 12.5 a 15
rż.,
od 0.5 do 3 lat

włosy ciemniejsze,
zaczynają się
skręcać, zajmują
małą powierzchnię

wydłużenie

powiększenie

FSH ?
testosteron,
androgeny
pochodzenia
nadnerczowego

IV

analogicznie jak w
III

podobne do typu
dojrzałego, ale
zajmuje mniejszą
powierzchnię,
gęste, skręcone

powiększenie
długości i grubości,
powiększenie
żołędzi

powiększenie
jąder, ściemnienie
skóry moszny

testosteron,
androgeny
pochodzenia
nadnerczowego

V

między 14 a 16 rż.

zajmowana
powierzchnia jak u
dorosłego,
rozprzestrzenia się
na wewnętrzną
stronę ud

rozmiary jak u
dorosłego

rozmiary jak u
dorosłego

stadium

okres pojawienia

się i czas
trwania

owłosienie łonowe

piersi

hormony

I

faza dziecięca

faza dziecięca

II

między 10 a 13 rż.,

od 0.5 do 1.2 lat

włosy rzadkie, słabo

pigmentowane,

proste, wzdłuż

środkowej linii

warg sromowych

większych

otoczka i brodawka

wypuklone w

formie wzgórka,

zwiększona

średnica otoczki

estrogeny jajnikowe

w odpowiedzi

na FSH,

III

między 12 a 14 rż.,

od 0.9 do 3 lat

(owłosienie

łonowe) i/lub do

7 lat (piersi)

włosy gęstsze,

ciemniejsze,

zaczynają się

skręcać

pierś i otoczka

powiększone,

otoczka nie

wyróżnia się w

zarysie piersi

estrogeny jajnikowe

w odpowiedzi

na FSH,

androgeny

pochodzenia

nadnerczowego

IV

analogicznie jak w III

włosy gęste, grube,

skręcone, ale

zajmują mniejszą

powierzchnię niż

u dorosłego

brodawka i otoczka

tworzą wtórny

wzgórek w

zarysie piersi

estrogeny jajnikowe

w odpowiedzi

na FSH,

androgeny

pochodzenia

nadnerczowego

V

między 14 a 17 rż.

forma trójkąta,

charakterystyczn

a dla dorosłych

kobiet,

rozprzestrzenia

się na

wewnętrzną

stronę ud

kształt dojrzały, sutki

sterczące,

otoczka nie

wyróżnia się w

zarysie piersi

Testosteron

Testosteron



ujawnia poczucie

ujawnia poczucie

bezpieczeństwa i odprężenia

bezpieczeństwa i odprężenia



nie jest agresywny

nie jest agresywny



posiada realistyczny obraz

posiada realistyczny obraz

siebie

siebie



posiada umiarkowany stopień

posiada umiarkowany stopień

miłości własnej

miłości własnej



zna swoje możliwości, mocne i

zna swoje możliwości, mocne i

słabe strony, tajne pragnienia

słabe strony, tajne pragnienia



umie przystosować się do

umie przystosować się do

zmieniających się warunków i

zmieniających się warunków i

znosić

znosić

brutalne szoki życia

brutalne szoki życia



posiada umiejętność współżycia

posiada umiejętność współżycia

z innymi członkami rodziny

z innymi członkami rodziny

Estrogeny

Estrogeny



zgrubienie śluzówki pochwy

zgrubienie śluzówki pochwy



wzrost pigmentacji,

wzrost pigmentacji,

unaczynienia i pobudliwości

unaczynienia i pobudliwości

warg sromowych większych,

warg sromowych większych,



niewielkie powiększenia

niewielkie powiększenia

łechtaczki i macicy

łechtaczki i macicy



zgrubienie i różnicowanie

zgrubienie i różnicowanie

śluzówki macicy

śluzówki macicy

(

(

endometrium

endometrium

)

)



wzrost zawartości

wzrost zawartości

aktynomiozyny, kinazy

aktynomiozyny, kinazy

kreatynowej (CK) i ATP w

kreatynowej (CK) i ATP w

myometrium

myometrium

– przygotowanie

– przygotowanie

do menstruacji/ciąży

do menstruacji/ciąży

Estrogeny

Estrogeny



odkładanie glikogenu

odkładanie glikogenu

wewnątrz komórek błony

wewnątrz komórek błony

śluzowej pochwy (rozwój

śluzowej pochwy (rozwój

pałeczek Doderleina)

pałeczek Doderleina)



poprawa trofiki (odżywienia)

poprawa trofiki (odżywienia)

pozostałych części narządu

pozostałych części narządu

rodnego: jajowody i pochwa

rodnego: jajowody i pochwa



poprawa trofiki innych

poprawa trofiki innych

narządów: cewka moczowa,

narządów: cewka moczowa,

pęcherz moczowy, wątroba,

pęcherz moczowy, wątroba,

układ kostno-mięśniowy,

układ kostno-mięśniowy,

ściany naczyń krwionośnych,

ściany naczyń krwionośnych,

skóra, włosy, jelito grube,

skóra, włosy, jelito grube,

mózg (wpływa na

mózg (wpływa na

termoregulację)

termoregulację)



1. Wczesny okres dojrzewania

1. Wczesny okres dojrzewania



2. Środkowy okres dojrzewania

2. Środkowy okres dojrzewania



3. Późny okres dojrzewania

3. Późny okres dojrzewania

(dorastanie)

(dorastanie)

Wczesny okres dojrzewania

Wczesny okres dojrzewania



Rozwój fizyczny

Rozwój fizyczny



II stadium dojrzałości płciowej wg Tanner

II stadium dojrzałości płciowej wg Tanner



Inicjowany przez wydzielanie, zwiększające

Inicjowany przez wydzielanie, zwiększające

się w trakcie snu, gonadotropin

się w trakcie snu, gonadotropin

przysadkowych i hormonu wzrostu

przysadkowych i hormonu wzrostu



przyrost około 2.0 kg i 6-8 cm/rok

przyrost około 2.0 kg i 6-8 cm/rok



przyrost grubości fałdu skórno-

przyrost grubości fałdu skórno-

tłuszczowego pod łopatką (miara

tłuszczowego pod łopatką (miara

otłuszczenia): I – II stadium – 30%, II – IV –

otłuszczenia): I – II stadium – 30%, II – IV –

25%, IV-V – 50%

25%, IV-V – 50%

Wczesny okres dojrzewania

Wczesny okres dojrzewania



Rozwój fizyczny

Rozwój fizyczny



Dziewczynki - pomiędzy stadium I i V

Dziewczynki - pomiędzy stadium I i V

całkowita zawartość tłuszczu w

całkowita zawartość tłuszczu w

organizmie dziewczynki wzrasta z

organizmie dziewczynki wzrasta z

około 8 do 25%

około 8 do 25%



Chłopcy - z

Chłopcy - z

awartość tkanki

awartość tkanki

tłuszczowej zwiększa się nieznacznie,

tłuszczowej zwiększa się nieznacznie,

przyrasta natomiast masa mięśniowa

przyrasta natomiast masa mięśniowa

(pomiędzy 5 a 15 rż. powstaje 1 i ½

(pomiędzy 5 a 15 rż. powstaje 1 i ½

więcej miocytów niż u dziewcząt)

więcej miocytów niż u dziewcząt)

Wczesny okres dojrzewania

Wczesny okres dojrzewania



Rozwój uzębienia

Rozwój uzębienia



(na początku dojrzewania wypadają

(na początku dojrzewania wypadają

mleczne kły i pierwsze trzonowce)

mleczne kły i pierwsze trzonowce)



Wyrzynają się: kły, pierwsze i drugie zęby

Wyrzynają się: kły, pierwsze i drugie zęby

przedtrzonowe i trzonowe

przedtrzonowe i trzonowe



Rozwój czynności nerwowych

Rozwój czynności nerwowych

:

:



Zmienny zapis EEG (zwiększona

Zmienny zapis EEG (zwiększona

aktywność fal alfa dwa przy zmniejszeniu

aktywność fal alfa dwa przy zmniejszeniu

liczby fal theta – najintensywniejsze u

liczby fal theta – najintensywniejsze u

dziewcząt we wczesnym okresie

dziewcząt we wczesnym okresie

pokwitania)

pokwitania)

Wczesny okres dojrzewania

Wczesny okres dojrzewania



Rozwój czynności nerwowych

Rozwój czynności nerwowych

:

:



Do 12 rż. – dojrzała reakcja na elementy

Do 12 rż. – dojrzała reakcja na elementy

badania neurologicznego: zdolność do

badania neurologicznego: zdolność do

poprawnej identyfikacji stymulowanego

poprawnej identyfikacji stymulowanego

palca w teście lokalizacji palca, odróżnianie

palca w teście lokalizacji palca, odróżnianie

lewej i prawej strony niezależnie od zmiany

lewej i prawej strony niezależnie od zmiany

położenia ciała, zdolność do niezależnego

położenia ciała, zdolność do niezależnego

poruszania trzecim i czwartym palcem bez

poruszania trzecim i czwartym palcem bez

współruchów pozostałych palców

współruchów pozostałych palców

Wczesny okres dojrzewania

Wczesny okres dojrzewania

Rozwój psychospołeczny

Rozwój psychospołeczny

:

:



rozpoczęcie uniezależniania się od

rozpoczęcie uniezależniania się od

rodziny

rodziny



potrzeba intymności i większy dystans w

potrzeba intymności i większy dystans w

stosunku do fizycznych czułości rodzica

stosunku do fizycznych czułości rodzica



potrzeba niezależności

potrzeba niezależności



przyjaźń z rówieśnikami tej samej płci

przyjaźń z rówieśnikami tej samej płci



gorsze funkcjonowanie dzieci później

gorsze funkcjonowanie dzieci później

dojrzewających

dojrzewających

Wczesny okres dojrzewania

Wczesny okres dojrzewania

Rozwój psychospołeczny

Rozwój psychospołeczny

:

:



ważne miejsce zajmuje nauka, spostrzeganie

ważne miejsce zajmuje nauka, spostrzeganie

siebie w roli nabywającego wiedzę i nowe

siebie w roli nabywającego wiedzę i nowe

umiejętności

umiejętności



znaczenia

nabiera

podleganie

ocenie

znaczenia

nabiera

podleganie

ocenie

autorytetów, porównywanie się z kolegami

autorytetów, porównywanie się z kolegami



dziecko

oceniane

jako

niezdolne,

dziecko

oceniane

jako

niezdolne,

wyśmiewane czy nieumiejętnie motywowane

wyśmiewane czy nieumiejętnie motywowane

do pracy nad sobą może wykształcić

do pracy nad sobą może wykształcić

poczucie swojej mniejszej wartości w

poczucie swojej mniejszej wartości w

stosunku do innych i szukać kompensacji w

stosunku do innych i szukać kompensacji w

innych niż szkoła obszarach

innych niż szkoła obszarach

Środkowy okres dojrzewania

Środkowy okres dojrzewania



III i IV stadium dojrzałości płciowej

III i IV stadium dojrzałości płciowej



Skok pokwitaniowy

Skok pokwitaniowy

– wysokość ciała

– wysokość ciała

dziewczynek wzrasta o około 8 cm/rok –

dziewczynek wzrasta o około 8 cm/rok –

przeciętnie 12 rż.

przeciętnie 12 rż.



Szybkość wzrastania jest największa po

Szybkość wzrastania jest największa po

rozwinięciu się brodawki i otoczki przed

rozwinięciu się brodawki i otoczki przed

innymi znamiennymi cechami rozwoju

innymi znamiennymi cechami rozwoju

piersi

piersi



U chłopców nie dochodzi do przyspieszenia

U chłopców nie dochodzi do przyspieszenia

wzrastania przed wystapieniem znaczącego

wzrastania przed wystapieniem znaczącego

rozwoju narządów płciowych

rozwoju narządów płciowych

Środkowy okres dojrzewania

Środkowy okres dojrzewania



Chłopcy – 10cm/rok – przeciętnie 14 rż.

Chłopcy – 10cm/rok – przeciętnie 14 rż.



Szczyt wzrastania szkieletu – od dystalnych

Szczyt wzrastania szkieletu – od dystalnych

odcinków ciała do odcinków proksymalnych:

odcinków ciała do odcinków proksymalnych:

początkowy szczyt wzrastania stóp, szczyt

początkowy szczyt wzrastania stóp, szczyt

wzrastania podudzia, ud, podobnie w przypadku

wzrastania podudzia, ud, podobnie w przypadku

kończyn górnych

kończyn górnych



6 miesięcy po szczycie wzrastania długości kończyn

6 miesięcy po szczycie wzrastania długości kończyn

dolnych szczyt wzrastania klatki piersiowej i tułowia

dolnych szczyt wzrastania klatki piersiowej i tułowia



Większa szerokość barków u chłopców – działanie

Większa szerokość barków u chłopców – działanie

androgenów

androgenów



Zwiększony wymiar dwukrętarzowy u kobiet -

Zwiększony wymiar dwukrętarzowy u kobiet -

działanie estrogenów

działanie estrogenów

Środkowy okres dojrzewania

Środkowy okres dojrzewania



przyspieszenie wzrostu

przyspieszenie wzrostu

prawie

prawie

wszystkich

wszystkich

narządów

narządów



mózg 95% swojej objętości osiąga w wieku 10

mózg 95% swojej objętości osiąga w wieku 10

lat

lat



zmniejsza się masa węzłów i migdałków w

zmniejsza się masa węzłów i migdałków w

okresie

okresie



najbardziej powiększają się narządy płciowe u

najbardziej powiększają się narządy płciowe u

chłopców jadra (od 2 do 35 g), u dziewcząt

chłopców jadra (od 2 do 35 g), u dziewcząt

macica (od 2 do 50 g)

macica (od 2 do 50 g)

Środkowy okres dojrzewania

Środkowy okres dojrzewania

Rozwój psychospołeczny

Rozwój psychospołeczny



zadanie

określenia

własnej

tożsamości

zadanie

określenia

własnej

tożsamości

seksualnej, społecznej i zawodowej, wybór

seksualnej, społecznej i zawodowej, wybór

ról społecznych, określenie swojej pozycji

ról społecznych, określenie swojej pozycji

wobec młodszych, rówieśników i starszych

wobec młodszych, rówieśników i starszych

oraz

integrowanie

posiadanego

już

oraz

integrowanie

posiadanego

już

doświadczenia życiowego

doświadczenia życiowego



zwiększone

znaczenie

szkoły,

grupy

zwiększone

znaczenie

szkoły,

grupy

rówieśniczej

rówieśniczej



różnice płciowe w relacjach z rówieśnikami

różnice płciowe w relacjach z rówieśnikami



zmienne interakcje pomiędzy dzieckiem a

zmienne interakcje pomiędzy dzieckiem a

rodzicami

rodzicami

Środkowy okres dojrzewania

Środkowy okres dojrzewania

Rozwój psychospołeczny

Rozwój psychospołeczny



poszukiwanie sensu życia, konstytuowanie się

poszukiwanie sensu życia, konstytuowanie się

własnego

systemu

wartości,

które

wymaga

własnego

systemu

wartości,

które

wymaga

skonfrontowania moralności dziecięcej z wymogami

skonfrontowania moralności dziecięcej z wymogami

moralnymi dorosłych

moralnymi dorosłych



powodzenie w przebyciu tego etapu rozwojowego

powodzenie w przebyciu tego etapu rozwojowego

daje poczucie własnej tożsamości i wierności sobie

daje poczucie własnej tożsamości i wierności sobie



możliwe

zaburzenia

dają

w

konsekwencji

możliwe

zaburzenia

dają

w

konsekwencji

zamieszanie w poczuciu kimś się jest, co w życiu

zamieszanie w poczuciu kimś się jest, co w życiu

ważne i gdzie jest moje miejsce. Niepewność i

ważne i gdzie jest moje miejsce. Niepewność i

zagubienie w kształtowaniu się poczucia tożsamości

zagubienie w kształtowaniu się poczucia tożsamości

skłania czasem młodych ludzi do poszukiwań sensu

skłania czasem młodych ludzi do poszukiwań sensu

w subkulturach

w subkulturach

Późny okres dojrzewania (dorastanie)

Późny okres dojrzewania (dorastanie)

Rozwój fizyczny

Rozwój fizyczny



zakończenie rozwoju wtórnych cech płciowych

zakończenie rozwoju wtórnych cech płciowych

(stadium V rozwoju płciowego)

(stadium V rozwoju płciowego)



ciało osiąga proporcje i rozmiary młodego

ciało osiąga proporcje i rozmiary młodego

dorosłego

dorosłego



nieznaczne już wzrastanie wysokości ciała

nieznaczne już wzrastanie wysokości ciała

(zanikanie chrząstek wzrostowych w nasadach

(zanikanie chrząstek wzrostowych w nasadach

kości długich)

kości długich)



zakończenie procesu obniżania tonacji głosu

zakończenie procesu obniżania tonacji głosu



u kobiet macica osiąga ostateczne proporcje z

u kobiet macica osiąga ostateczne proporcje z

dużym trzonem i małą szyjką

dużym trzonem i małą szyjką

Człowiek dojrzały

Człowiek dojrzały



ujawnia poczucie

ujawnia poczucie

bezpieczeństwa i odprężenia

bezpieczeństwa i odprężenia



nie jest agresywny

nie jest agresywny



posiada realistyczny obraz

posiada realistyczny obraz

siebie

siebie



posiada umiarkowany stopień

posiada umiarkowany stopień

miłości własnej

miłości własnej



zna swoje możliwości, mocne i

zna swoje możliwości, mocne i

słabe strony, tajne pragnienia

słabe strony, tajne pragnienia



umie przystosować się do

umie przystosować się do

zmieniających się warunków i

zmieniających się warunków i

znosić

znosić

brutalne szoki życia

brutalne szoki życia



posiada umiejętność

posiada umiejętność

współżycia z innymi

współżycia z innymi

członkami rodziny

członkami rodziny

Menarche

Menarche



najbardziej znamienne

najbardziej znamienne

wydarzenie okresu

wydarzenie okresu

pokwitaniowego u dziewcząt

pokwitaniowego u dziewcząt



przeciętnie 12.5 rż., rok

przeciętnie 12.5 rż., rok

wcześniej następuje zespolenie

wcześniej następuje zespolenie

główki kości ramiennej z trzonem

główki kości ramiennej z trzonem

– koniec skoku pokwitaniowego

– koniec skoku pokwitaniowego



ściśle związana z innymi

ściśle związana z innymi

przejawami pokwitania, ze

przejawami pokwitania, ze

szczytem wzrastania masy ciała i

szczytem wzrastania masy ciała i

jest zdeterminowana z innymi

jest zdeterminowana z innymi

czynnikami (genetyczne)

czynnikami (genetyczne)



wcześniej – dziewczęta otyłe

wcześniej – dziewczęta otyłe



później – szczupłe, uprawiające

później – szczupłe, uprawiające

wyczynowo sport,

wyczynowo sport,

anorexia

anorexia

nervosa

nervosa



najczęściej w IV stadium – 60 %

najczęściej w IV stadium – 60 %

Menarche

Menarche



brak u dziewczynki z wiekiem

brak u dziewczynki z wiekiem

kostnym powyżej 14.5 rż –

kostnym powyżej 14.5 rż –

prawdopodobieństwo

prawdopodobieństwo

amenorrhea primaria

amenorrhea primaria



początkowo bezowulacyjne,

początkowo bezowulacyjne,

nie funkcjonuje mechanizm

nie funkcjonuje mechanizm

jajeczkowania –

jajeczkowania –

metrorrhagia

metrorrhagia

iuvenilis

iuvenilis



jeśli nieregularność i obfitość

jeśli nieregularność i obfitość

trwa powyżej 2 lat od

trwa powyżej 2 lat od

menarche

menarche

– konsultacja

– konsultacja

ginekologiczna

ginekologiczna



u dziewcząt miesiączkujących

u dziewcząt miesiączkujących

wydalanie estradiolu jest 2x

wydalanie estradiolu jest 2x

wyższe niż przed

wyższe niż przed

menarche

menarche

Menarche

Menarche



polymenorrhoe

polymenorrhoe

- cykl trwający krócej niż 21

- cykl trwający krócej niż 21

dni

dni



oligomenorrhoe

oligomenorrhoe

- cykl trwający dłużej niż 35

- cykl trwający dłużej niż 35

dni

dni



menarche

menarche

- pierwsza miesiączka

- pierwsza miesiączka



menopauza

menopauza

- ostatnia miesiączka

- ostatnia miesiączka



menorrhagia

menorrhagia

– przedłużające się krwawienie w

– przedłużające się krwawienie w

okresie miesiączki

okresie miesiączki



metrorrhagia

metrorrhagia

– krwawienie z macicy bez

– krwawienie z macicy bez

związku z miesiączką

związku z miesiączką



menometrorrhagia

menometrorrhagia

– długotrwałe, obfite

– długotrwałe, obfite

krwawienie z macicy bez związku z miesiączką

krwawienie z macicy bez związku z miesiączką

Mutacja

Mutacja



wynik stymulowanego przez

wynik stymulowanego przez

testosteron wzrostu chrząstki

testosteron wzrostu chrząstki

tarczowatej i pierścieniowatej i

tarczowatej i pierścieniowatej i

mięśni krtani

mięśni krtani



Spermarche

Spermarche



rozpoczyna się średnio około 13 rż

rozpoczyna się średnio około 13 rż

.

.

(pierwsze plemniki wykryte w badaniu moczu)

(pierwsze plemniki wykryte w badaniu moczu)



odpowiada II stadium dojrzałości

odpowiada II stadium dojrzałości

płciowej

płciowej



ściśle zależne od produkcji

ściśle zależne od produkcji

testosteronu

testosteronu

Człowiek dojrzały

Człowiek dojrzały



Doktor Gray twierdzi, że mój

niewydolny

głos

to

jedynie

„mutacja niedorostka

”.

Ten doktor jest zawsze w złym

humorze…..



…

Obrzękły

mi

brodawki

piersi

!

Zamieniam się w dziewczynę !

Doktor Gray skreślił mnie z listy

pacjentów! Powiedział, że obrzęk

brodawek to częsta przypadłość w

moim wieku

.

.



James M. Tanner

James M. Tanner



Erik Erikson

Erik Erikson