Kości kończyny dolnej

Kości miedniczne

• Miednica kostna

zbudowana

jest na kształt silnego pierścienia

kostnego, utworzonego przez

dwie

kości miedniczne, kość

krzyżową i kość guziczną.

• Kość miedniczna (os coxae)

prawa i lewa składa się z trzech

części, które u dorosłego tworzą

jedną całość, a w dzieciństwie i

wieku pokwitania są od siebie

oddzielone wyraźną warstwą

chrząstki. Są to : kość

biodrowa (os ilium) , zwrócona

ku górze i do tyłu, kość

kulszowa (os ischii) ,zwrócona

ku dołowi i do tyłu i wreszcie

kość łonowa ( os pubis),

zwrócona ku dołowi i do przodu.

Kość biodrowa

Składa się z

talerza (ala ossis ilii) i

trzonu (corpus ossis ilii)

oddzielonych od

siebie po wewnętrznej stronie

kresą

łukowatą (linea arcuata).

Na talerzu kości biodrowej wyróżniamy
dwie powierzchnie : pośladkową (facies
glutea) - zewnętrzną, i krzyżowo-
miedniczną (facies sacropelvina) -
wewnętrzną. Ponadto wyróżniamy

grzebień biodrowy (crista iliaca)

,

kolec biodrowy przedni górny i
dolny, kolec biodrowy tylny górny i
dolny

Powierzchnia krzyżowo-miedniczna

tworzy

dół biodrowy (fossa iliaca).

Ku

tyłowi od dołu znajduje się

powierzchnia

uchowata (facies auricularis)

łącząca się

z jednoimienną powierzchnią na kości
krzyżowej, natomiast do tyłu i góry od
niej leży

guzowatość biodrowa

(tuberositas iliaca).

Powierzchnia

uchowata jest od przodu i dołu
ograniczona przez

bruzdę

przypanewkową (sulcus
paraglenoidalis)

Kość kulszowa (Os

ischii)

• Składa się z

trzonu (corpus ossis

ischii) i gałęzi (ramus ossis

ischii).

Na górnym brzegu otworu

zasłonionego (w obrębie k.

kulszowej, na jej brzegu przednio-

dolnym) znajduje się

guzek

zasłonowy tylny (tuberculum

obturatorium posterius).

Na tylnym

brzegu trzonu leży

kolec kulszowy

(spina ischiadica).

Powyżej kolca

widoczne jest

wcięcie kulszowe

większe (incisura ischiadica major);

poniżej zaś, między kolcem a

guzem kulszowym (tuber

ischiadicum)

leży

wcięcie

kulszowe mniejsze (incisura

ischiadica minor).

Oba wcięcia

kulszowe są zamknięte więzadłami,

tworząc odpowiednio otwór

kulszowy większy i mniejszy.

• Poniżej wcięcia kulszowego

mniejszego leży wydatny guz

kulszowy.

Gałąź k. kulszowej łączy się z

gałęzią dolną k. łonowej.

Wyróżniamy na niej powierzchnię

zewnętrzną i wewnętrzną oraz

brzeg górny i dolny.

Os pubis (kość łonowa)

• Składa się

z trzonu (corpus ossis

pubis), gałęzi górnej (ramus

superior ossis pubis) i gałęzi dolnej

(ramus inferior ossis pubis).

Przyśrodkowo i do przodu od panewki

znajduje się

wyniosłość biodrowo-

łonowa (eminentia iliopubica).

Na

gałęzi górnej wyróżniamy

powierzchnię tylną, górną i dolną,

brzeg przedni i tylny. Brzeg tylny

powierzchni górnej wytwarza

grzebień k. łonowej (pecten ossis

pubis),

który ku tyłowi przedłuża się

w

kresę łukowatą (linea arcuata).

Brzeg przedni powierzchni górnej

kończy się

guzkiem łonowym

(tuberculum pubicum).

Powierzchnia dolna przechodzi w

bruzdę zasłonową (sulcus

obturatorius).

Ostry brzeg między

powierzchnią dolną i tylną

skierowany ku dołowi to tzw.

grzebień

zasłonowy (crista obturatoria.

Przyśrodkowo gałąź górna kończy się

powierzchnią spojeniową (facies

symphysialis).

•

Kość udowa (femur)

Składa się z

trzonu, nasady

bliższej i dalszej

.

Trzon kości udowej (corpus

femoris)

jest lekko wygięty do

przodu. Na powierzchni tylnej, w
śnrodkowej części trzonu
występuje

kresa chropawa (linea

aspera),

W dolnej części trzonu

widoczna jest

powierzchnia

podkolanowa (facies poplitea).

Nasada bliższa kości udowej
składa się z kulistej

głowy (caput

femoris),

szyjki

oraz

krętarzy

większego i mniejszego.

Głowa w

części pośrodkowej ma

dołek

głowy (fovea capitis)

służący do

przyczepu więzadła kości udowej
W miejscu połączenia szyjki z
trzonem znajdują się dwie
wyniosłości kostne –

krętarze

większy i mniejszy.

• Krętarz większy (trochanter

major)

jest dużą wyniosłością,

na znajdują się powierzchnie do

przyczepu mięśni. Pod

krętarzem na przyśrodkowej

powierzchni mieści się

dół

krętarzowy (fossa

trochanterica)

, który jest

miejscem przyczepu mięśni.

• Krętarz mniejszy (trochanter

minor)

leży po stronie

przyśrodkowej stanowi miejsce

przyczepu mięśni. Krętarze od

strony przedniej przedzielone są

kresą międzykrętarzową

(linea intertrochanterica),

a od

strony tylnej wyraźnie

zaznaczonym

grzebieniem

międzykrętarzowym (crista

intertrochanterica).

Poniżej

krętarza większego, na tylnej

stronie w przedłużeniu kresy

chropawej znajduje się

guzowatość pośladkowa

(tuberositas glutea)

Rzepka

• Rzepka (patella)

jest to kość

kształtu trójkątnego,

wpleciona w ścięgno końcowe

mięśnia czworogłowego uda.

Powierzchnia tylna tworzy

powierzchnię stawową,

łączącą się z powierzchnią

rzepkową kości udowej.

Podstawa rzepki (basis

patellae)

jest skierowana do

góry a

wierzchołek (apex

patellae)

ku dołowi.

  

Kość piszczelowa

(tibia)

• Trzon kości

posiada trzy powierzchnie

i trzy brzegi, z których najwyraźniej

zaznaczony jest brzeg przedni, łatwo

wyczuwalny przez skórę.

• Powierzchnie przyśrodkowa i boczna są

gładkie, a na tylnej powierzchni w

górnej trzeciej części znajduje się kresa

mięśnia płaszczkowatego (linea m.

solei) i kresa podkolanowa (linea

poplitea).

Nasada bliższa kości piszczelowej jest

zgrubiała i zbudowana z dwóch

szerokich

kłykci - bocznego i przy

środkowego.

Na każdym z nich

znajduje się

powierzchnia stawowa

górna

,

Powierzchnie stawowe górne

(facies articulares superiores)

są

rozdzielone

wyniosłością

międzykłykciową (eminentia

intercondylaris)

Na kłykciu bocznym kości piszczelowej

znajduje się

powierzchnia stawowa

strzałkowa (facies articularis

fibularis).

Poniżej kłykci, na przedniej

powierzchni trzonu widoczna jest

guzowatość piszczeli (tuberositas

tibiae).

• Dalsza nasada kości

piszczelowej przechodzi w

kostkę przyśrodkowa

(malleolus medialis)

w trzy

powierzchnie stawowe:

• powierzchnię stawową

dolną (facies articularis

inferior),

• powierzchnię stawową

kostki przyśrodkowej

(facies articularis leoli),

• wcięcie strzałkowe

(incisura fibularis)

służące

do połączenia ścią

strzałkową.

• Powierzchnia stawowa dolna i

powierzchnia stawowa kostki

przyśrodkowej łączą się z

powierzchniami stawowymi

kości skokowej

Strzałka

W części bliższej rozróżnia się

głowę strzałki (caput
fibulae)

zakończoną

wierzchołkiem strzałki
(apex fibulae).

Poniżej

znajduje się

szyjka strzałki

(collum fibulae)

Na trzonie rozróżnia się trzy
powierzchnie i trzy brzegi:
przyśrodkowe, boczne i tylne

W końcu dalszym strzałki
znajduje się

kostka boczna

(malleolus lateralis).

Kości stępu ( ossa tarsi )

• Stęp -

jest zbudowany z

siedmiu kości ułożonych w

dwa szeregi :

- pierwszy jest utworzony

przez

k. skokową (talus) i

k. piętową (calcaneus);

- drugi składa się z

k. sześciennej (os

cuboideum),

trzech

kości

klinowatych (ossa

cuneiformia : mediale,

intermedium et laterale).

Między kośćmi pierwszego i

drugiego szeregu leży

k. łódkowata (os

naviculare),

stąd jej stara

nazwa os centrale tarsi.

• Kości śródstopia (ossa

metatarsalia)

Są kośćmi długimi, na każdej

z nich można odróżnić

podstawę, trzon i głowę

.

Podstawa

I kości śródstopia ma bocznie

guzowatość (tuberositas

ossis metatarsalis I),

z kolei

na brzegu bocznym podstawy

V k. śródstopia znajduje się

również

guzowatość

(tuberositas ossis metatarsalis

V)

Kości palców stopy (ossa

digitorum pedis)

Palce od II do V posiadają po

trzy paliczki; palec I posiada

dwa paliczki.

Główką stawową jest

powierzchnia stawowa głowy
kości udowej (facies articularis
capitis femoris);

panewką jest

powierzchnia księżycowata
panewki kości miednicznej
(facies lunata acetabuli)

oraz

obrąbek panewkowy (labrum
acetabulare),

który przyczepia się

do brzegu zewnętrznego
powierzchni księżycowatej
panewki kości miednicznej.

Panewka (acetabulum)

Jest położona na zewnętrznej
powierzchni kości miednicznej.
Utworzona jest przez trzony
wszystkich trzech kości
budujących kość miedniczną (po
ok. 2/5 tworzą kości biodrowa i
kulszowa, a pozostałą 1/5
tworzy trzon k. łonowej).

Staw biodrowy

Więzadła

⇒więzadło biodrowo-udowe
(ligamentum iliofemorale)
⇒ więzadło kulszowo-udowe
(ligamentum ischiofemorale)
⇒ więzadło łonowo-udowe
(ligamentum pubofemorale)

Wymienione więzadła wysyłają
część włókien do warstwy okrężnej.

⇒ warstwa okrężna (zona orbicularis)

leży na wewnętrznej powierzchni błony
włóknistej, tworzy pętlę obejmującą
szyjkę kości i przyczepia się w okolicy
kolca biodrowego przedniego dolnego.

⇒ więzadło głowy kości udowej
(ligamentum capitis femoris)

Ruchy

W stawie biodrowym wykonujemy :
zgięcie (flexio), prostowanie
(extensio), odwodzenie (abductio),
przywodzenie (adductio), obrót do
wewnątrz i na zewnątrz (rotatio
interna et externa) oraz obwodzenie
(circumductio)

Staw kolanowy

Główkę stawową stanowią
powierzchnie stawowe kłykci
kości udowej (facies
articulares condyli femoris) i
powierzchnia stawowa
rzepki (facies articularis
patellae); panewkę tworzą
powierzchnie stawowe górne
kłykci piszczeli (facies
articulares superiores condyli
tibiae) pogłębione przez
łąkotki stawowe (menisci
articulares) oraz
powierzchnia rzepkowa
kości udowej (facies
patellaris femoris).

Łąkotki stawowe

Mają kształt półksiężyców, zbudowane

z chrząstki włóknistej. Na przekroju

poprzecznym mają kształt trójkąta

(klina), stąd wyróżnimy powierzchnie :

górną, dolną i zewnętrzną (zwróconą

do torebki stawowej) oraz brzegi :

górny, dolny i wewnętrzny. Każda

łąkotka ma róg przedni i tylny

(cornu anterius et posterius).

Łąkotka przyśrodkowa : róg przedni

przyczepia się w polu

międzykłykciowym przednim (area

intercondylaris anterior); róg tylny

przyczepia się w polu

międzykłykciowym tylnym.

Łąkotka boczna : róg przedni

przyczepia się do przedniej

powierzchni guzka międzykłykciowego

bocznego (tuberculum intercondylare

laterale); róg tylny przyczepia się do

tylnych powierzchni obu guzków

międzykłykciowych piszczeli.

Zewnętrzne powierzchnie łąkotek

zrastają się z błoną włóknistą torebki

stawowej, natomiast do brzegów :

górnego i dolnego, przyczepia się

błona maziowa.

• Więzadła zewnątrzstawowe

• ⇒

Więzadło rzepki (ligamentum

patellae)

• ⇒ Troczki rzepki (retinacula

patellae) - przyśrodkowy i boczny,

• ⇒Więzadło poboczne

piszczelowe (ligamentum

collaterale tibiale)

• ⇒ Więzadło poboczne

strzałkowe (ligamentum

collaterale fibulare) .

⇒ Więzadło podkolanowe

skośne (ligamentum popliteum

obliquum)

⇒ Więzadło podkolanowe

łukowate (ligamentum popliteum

arcuatum)

część jego włókien

dochodzi do głowy strzałki jako

troczek więzadła łukowatego

(retinaculum ligamenti arcuati).

• Więzadła

wewnątrzstawowe

• ⇒ Więzadło krzyżowe

przednie (ligamentum

cruciatum anterius)

• ⇒ Więzadło krzyżowe

tylne (ligamentum

cruciatum posterius)

•

⇒ Więzadła łąkotkowo-

udowe przednie i tylne

(ligamentum

meniscofemorale anterius

et posterius)

⇒ Więzadło poprzeczne

kolana ( ligamentum

transversum genus)

• Ruchy:

zgięcia (flexio),

prostowania (extensio), a

w pozycjach pośrednich

(nie w maksymalnym

zgięciu, bądź wyproście)

także ruchy obrotu do

wewnątrz i na zewnątrz

(rotatio interna et externa

Staw skokowo-goleniowy ( staw skokowy

górny )

Główkę

tworzy

powierzchnia stawowa

bloczka kości skokowej (facies articularis
trochleae tali)

panewkę tworzą :

powierzchnia stawowa dolna piszczeli
(facies articularis inferior tibiae)

oraz

powierzchnie stawowe kostek - bocznej i
przyśrodkowej (facies articularis malleoli
lateralis et medialis).

Więzadła
⇒ Więzadło przyśrodkowe in. trójgraniaste
(ligamentum mediale s. deltoideum),
   ⇒ część piszczelowo-łódkowa (pars
tibionavicularis)
   ⇒ część piszczelowo-skokowa przednia
(pars tibiotalaris anterior)
   ⇒ część piszczelowo-piętowa (pars
tibiocalcanea)   
 ⇒ część piszczelowo-skokowa tylna (pars
tibiotalaris posterior)
⇒Więzadło skokowo-strzałkowe przednie
(ligamentum talofibulare anterius)
⇒ Więzadło skokowo-strzałkowe tylne
(ligamentum talofibulare posterius)
⇒ Więzadło piętowo-strzałkowe (ligamentum
calcaneofibulare)
Ruchy
W stawie skokowym górnym wykonujemy ruchy
zgięcia grzbietowego (flexio dorsalis) i zgięcia
podeszwowego (flexio plantaris).

staw skokowy dolny

• Staw złożony.

Stanowi połączenie między

kością skokową a piętową i

łódkowatą. Więzadło skokowo-

piętowe międzykostne dzieli

staw na dwa całkowicie odrębne

:

Staw skokowy tylny i staw

skokowy przedni.

• Articulatio talocalcanea s.

subtalaris ( staw skokowy

tylny)

Główkę stanowi

powierzchnia stawowa

skokowa tylna kości

piętowej (facies articularis

talaris posterior calcanei);

panewkę tworzy powierzchnia

stawowa piętowa tylna kości

skokowej (facies articularis

calcanea posterior tali).

staw skokowy dolny

• Więzadła stawu skokowego tylnego

⇒ Więzadło skokowo-piętowe tylne
(ligamentum talocalcaneum posterius)

• ⇒ Więzadło skokowo-piętowe przednie

(ligamentum talocalcaneum anterius)

• ⇒ Więzadło skokowo-piętowe

przyśrodkowe (ligamentum talocalcaneum
mediale)

• ⇒ Więzadło skokowo-piętowe boczne

(ligamentum talocalcaneum laterale)
⇒ Więzadło skokowo-piętowe międzykostne
(ligamentum talocalcaneum interosseum)

Articulatio talocalcaneonavicularis (Staw skokowy

przedni in. staw skokowo-piętowo-łódkowy)

• Główkę tworzy

powierzchnia stawowa łódkowata głowy kości

skokowej (facies articularis navicularis tali)

oraz

powierzchnie

stawowe piętowe środkowa i przednia kości skokowej (facies

articulares media et anterior tali);

• panewkę tworzą odpowiednio :

powierzchnia stawowa skokowa

kości łódkowatej (facies articularis talaris ossis navicularis)

oraz

powierzchnie stawowe skokowe przednia i środkowa kości

piętowej (facies articulares talares anterior et media calcanei)

oraz

blaszka włóknisto-chrzęstna (fibrocartilago navicularis)

włączona

w więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe.

Więzadła

⇒

Więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe (ligamentum

calcaneonaviculare plantare)

• ⇒ Więzadło piętowo-łódkowe ( ligamentum calcaneonaviculare)

stanowi część przyśrodkową więzadła rozdwojonego (ligamentum

bifurcatum)

• ⇒ Więzadło skokowo-łódkowe (ligamentum talonaviculare)

• Mechanika stawu

W stawie skokowym dolnym możliwe są ruchy odwracania i

nawracania.

Pozostałe stawy obręczy i

części wolnej kończyny dolnej

• Staw krzyżowo-biodrowy
• Staw piszczelowo-strzałkowy
• Staw piętowo-sześcienny
• Staw klinowo-łódkowy
• Stawy stępowo-śródstopne
• Stawy międzyśródstopne
• Stawy śródstopno-paliczkowe
• Stawy międzypaliczkowe stopy