Za

wypadek przy pracy

uważa się nagłe

zdarzenie

wywołane

przyczyną

zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć,
które nastąpiło w związku z pracą:
•

podczas

lub

w

związku

z

wykonywaniem

przez

pracownika

zwykłych

czynności

lub

poleceń

przełożonych;
•

podczas

lub

w

związku

z

wykonywaniem

przez

pracownika

czynności na rzecz pracodawcy, nawet
bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w
dyspozycji pracodawcy w drodze między
siedzibą pracodawcy a miejscem
wykonywania obowiązku wynikającego
ze stosunku pracy.

Za

chorobę zawodową

uważa się

chorobę określoną w wykazie
chorób zawodowych, o którym
mowa w art. 237 § 1 pkt 2
Kodeksu pracy, jeżeli została
spowodowana

działaniem

czynników

szkodliwych

dla

zdrowia

występujących

w

środowisku pracy lub sposobem
wykonywania pracy.

 

Art. 237. § 1. Rada

Ministrów

określi,

w

drodze

rozporządzenia:

1.

szczegółowe

zasady

postępowania

przy

ustalaniu

okoliczności

i

przyczyn

wypadków

przy

pracy

oraz

sposób ich dokumentowania, a
także

zakres

informacji

zamieszczanych w rejestrze
wypadków przy pracy,

2. wykaz chorób zawodowych,
3.

szczegółowe

zasady

postępowania

dotyczące

zgłaszania

podejrzenia,

rozpoznawania i
stwierdzania chorób zawodowych
oraz pod-mioty właściwe w tych
sprawach.

Dz.U.09.167.1322

USTAWA z dnia 30 października 2002 r.

o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy

pracy

i chorób zawodowych

Rozdział 1

Przepisy ogólne

 Art. 1. Ustawa określa:
  1)  rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych oraz warunki nabywania prawa do
tych świadczeń;
  2)  zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania
ich wysokości oraz zasady ich wypłaty;
  3)  zasady różnicowania stopy procentowej składki na
ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych w zależności od zagrożeń
zawodowych i ich skutków;
  4)  zasady finansowania prewencji wypadkowej.

Z przeprowadzonej analizy wynika,
że wypadkom przy pracy najczęściej
ulegają

osoby

o

stażu

pracy

krótszym niż 1 rok

, następnie

ryzyko wypadku maleje wraz
z

wydłużaniem

się

okresu

zatrudnienia w danym
zakładzie. Wśród poszkodowanych
w

wypadkach

ogółem

87,8%

stanowili

mężczyźni

, w wypadkach

śmiertelnych

udział

mężczyzn

wynosił 94%.

 

W 1998 r. ogólny wskaźnik częstości
wypadków

śmiertelnych

w

analizowanych sektorach liczony na
100 tys. pracujących wynosił w
krajach UE 5.03, a w Polsce 6.30
(czyli o

25% więcej !

).

W większości sektorów gospodarki
UE i Polski ryzyko wypadków jest
zbliżone, natomiast zdecydowanie
Polska odbiega na niekorzyść od UE
w

wysokim

ryzyku

wypadków

śmiertelnych

w

tzw.

sektorze

wytwarzania i zaopatrywania w
energię elektryczną

.

 

Z przeprowadzonej analizy wynika, że
najwięcej stwierdzeń chorobowych wystąpiło
w przedziale wiekowym

49-59 lat

.

Prawie

94%

stwierdzonych

schorzeń

powstało po

minimum 10-letnim

okresie

pracy w kontakcie z czyn-nikami szkodliwymi
lub uciążliwymi.

 

Art. 237. § 4. Minister właściwy do spraw
zdrowia określi, w drodze
rozporządzenia:
  2)  wytyczne diagnostyczno-orzecznicze i
kryteria rozpo-znawania chorób zawodowych,
uwzględniając

w

szczególno-ści

rodzaj

choroby oraz czynniki szkodliwe i uciążliwe
wywołujące te choroby.

Choroby zawodowe w energetyce

 
Przypadki chorób zawodowych w energetyce
zawodowej są stosunkowo nieliczne.
Najwięcej przypadków to choroby wywołane
działaniem

hałasu

(uszkodzenie słuchu);

pozostałe przypadki to

pylice

płuc oraz

przewlekłe zapalenia oskrzeli.

WYPADKI PRZY PRACY

 

Za wypadek przy pracy

uważa się nagłe zdarzenie

wywołane przyczyną

zewnętrzną powodujące

uraz lub śmierć,

które nastąpiło w związku

z pracą

 

Nagłość

zdarzenia

–

ustawodawca

nie

określa

jednoznacznie

pojęcia

nagłości,

czyli ile zdarzenie musi trwać, aby
można je było uznać za nagłe.
Wyrok SN (Sądu Najwyższego)

z

30.06.1999

r.

podaje:

„Zdarzenie

...

posiada

cechę

nagłości tylko wtedy, gdy przebiega
w czasie nie dłuższym niż
trwanie dnia pracy”.

 

Zewnętrzna przyczyna
zdarzenia –

niewątpliwie każde

zdarzenie

wypadkowe

będzie

charakteryzowało się specyficznymi
cechami. Różnorodność sytuacji i
możliwości ich ocen występują w
licznym orzecznictwie SN, które
może stanowić pomoc w roz-
strzyganiu konkretnych spraw:
Wyrok SN z 29.11.1990 r. podaje:
„Przy

kwalifikacji

konkretnej

okoliczności

jako

przyczyny

zewnętrznej ... ważne jest, aby
stanowiła ona przyczynę sprawczą
zdarzenia, natomiast nie musi być
przyczyną jedyną”;

 

Wyrok SN 12.12.1979 r. podaje: „Zawał
serca może być uznany za wypadek przy
pracy ... jeżeli został spowodowany
silnym

przeżyciem

psychicznym

pracownika wskutek nawarstwiania się
szczególnie

krzywdzących

go

okoliczności mających związek z
pracą”;

ale

Wyrok SN z 14.02.1996 r. podaje:
„Praca dyrektora jest z istoty swojej
związana z dużą odpowie-dzialnością, a
występujące w jej toku stresy nie mogą
być uznane za nietypowe warunki pracy
w rozu-mieniu przyczyny zewnętrznej
zdarzenia...”.

Uraz lub śmierć

– skutek

wypadku w postaci urazu lub
śmierci

poszkodowanego,

jako

obligatoryjna przesłanka wypadku
przy pracy wprowadzony został
1.01.2003 r.
(USTAWA z dnia 18 grudnia 2002 r.
o zmianie ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych oraz o
zmianie niektórych innych ustaw
(Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.
Dz.U.02.241.2074).
 

Związek z pracą –

aby nagłe

zdarzenie spowodowane przyczyną
zewnętrzną, skutkujące urazem lub
śmiercią uznać za wypadek przy
pracy musi ono pozostać w związku
przyczynowym z wykonywaną pracą.
Uwzględniając złożoność warunków
pracy, ustawodawca określa związek
z pracą dość szeroko, a mianowicie:

 

• podczas lub w związku z
wykonywaniem przez pracownika
zwykłych czynności lub poleceń
przełożonych;
• podczas lub w związku z
wykonywaniem przez pracownika
czynności na rzecz pra-codawcy,
nawet bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika
w dyspo-zycji pracodawcy w drodze
między

siedzibą

pracodawcy

a

miejscem wykonywania obo-wiązku
wynikającego ze stosunku pracy.

 

Brak związku z pracą (zerwanie
związku z pracą) będzie
dyskwalifikowało uznanie zdarzenia
za wypadek przy pracy, stąd też
pomocnymi mogą być przykłady
rozstrzygnięć SN w tej materii:
Wyrok SN z 13.11.1998 r. podaje:
„Nie jest wypadkiem przy pracy
zdarzenie nagłe wywołane przyczyną
zewnętrzną, które nastąpiło po
odsunięciu

pracownika

od

wykonywania pracy, w czasie, gdy
samodzielnie przebywał na terenie
zakładu pracy i nie był w dyspozycji
pracodawcy”.

Uraz (lekki wypadek przy pracy)

określa się jako

uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka
wskutek działania czynnika zewnę-trznego

Za ciężki wypadek przy pracy

uważa się wypadek, w

wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała,
takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności
rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu,
a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu,
trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa
niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne
zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Za śmiertelny wypadek przy pracy

uważa się wypadek,

w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nie
przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

Za zbiorowy wypadek przy pracy

uważa się wypadek,

któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co
najmniej dwie osoby.

Ustawa

wypadkowa

rozszerza

znacznie katalog wypadków przy
pracy o wypadki, które wystąpiły w
okresie

ubezpieczenia

wypadko-

wego z danego tytułu podczas:
 1)  uprawiania sportu w trakcie
zawodów i treningów
przez osobę pobierającą stypen-
dium sportowe;
 2)  wykonywania odpłatnie pracy na
podstawie skierowania do pracy w
czasie odbywania kary pozbawienia
wolności

lub

tymczasowego

aresztowania;  

3)  pełnienia mandatu posła lub
senatora, pobiera-jącego uposażenie;
  4)  odbywania szkolenia lub stażu
przez

absolwenta

pobierającego

stypendium w okresie odbywania tego
stażu lub szkolenia na podstawie
skierowania wydanego przez powiatowy
urząd pracy;
  5)  wykonywania

przez

członka

rolniczej

spółdzielni

produkcyjnej,

spółdzielni kółek rolniczych oraz przez
inną osobę traktowaną na równi z
członkiem spółdzielni w rozumieniu
przepisów

o

systemie

ubezpieczeń

społecznych, pracy na rzecz tych
spółdzielni;

6)  wykonywania pracy na podstawie
umowy agencyjnej, umowy zlecenia
lub umowy o świadczenie
usług, do której zgodnie z Ko-
deksem

cywilnym

stosuje

się

przepisy dotyczące zlecenia;
7)  współpracy przy wykonywaniu
pracy

na

podstawie

umowy

agencyjnej, umowy zlecenia lub
umowy o świadczenie usług, do
której

zgodnie

z

Kodeksem

cywilnym

stosuje

się

przepisy

dotyczące zlecenia;

 

Na równi z wypadkiem przy pracy

, w

zakresie uprawnienia do świadczeń
określonych w ustawie, traktuje się
wypadek, któremu pracownik uległ:
1)  w czasie podróży służbowej w
okoliczno-ściach

innych

niż

związane z pracą,
  2)  podczas szkolenia w zakresie
powszechnej samoobrony,
3) przy wykonywaniu zadań
zleconych

przez

działające

u

pracodawcy organizacje związko-we.

WYPADKI LUB CHOROBY

POWSTAŁE

W SZCZEGÓLNYCH

OKOLICZNOŚCIACH

 

(wg

USTAWY z dnia 30 października

2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu

wypadków lub chorób zawodowych

powstałych w szczególnych

okolicznościach, Dz.U.02.199.1674,

Dz. U. z dnia 28 listopada 2002 r.)

Wypadkiem powstałym w szczególnych

okoliczno-ściach, uzasadniającym przyznanie
świadczeń,

uważa

się

nagłe

zdarzenie

wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące
uraz lub śmierć, które nastąpiło:
1)  przy ratowaniu innych osób od grożącego
ich życiu nie-bezpieczeństwa;
 2)  przy chronieniu własności publicznej
przed grożącą jej szkodą;
   3)  przy udzielaniu przedstawicielowi organu
państwowego

lub

organu

samorządu

terytorialnego

pomocy

przy

spełnianiu

czynności urzędowych;
  

4)  przy

ściganiu

lub

ujęciu

osób

podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub
przy chronieniu innych osób przed napaścią;

5)  przy wykonywaniu funkcji radnego lub
członka komisji rady wszystkich jednostek
samorządu

terytorialnego

albo

przy

wykonywaniu

przez

sołtysa

czynności

związanych z tym stanowiskiem;
6)  przy wykonywaniu funkcji ławnika w
sądzie;

7)  w

czasie

zajęć

dydaktycznych,

wychowawczych

lub

opiekuńczych

realizowanych przez jednostki organizacyjne
systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub
zajęć na studiach doktoranckich albo w czasie
odbywania praktyki przewidzianej organizacją
studiów lub nauki;
8)  przy pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy
na innej podstawie niż umowa o pracę;

 

  9)  przy pracy wykonywanej w ramach
terapii

zajęciowej

w

jednostkach

organizacyjnych pomocy społecznej oraz
publicznych zakładach opieki zdrowotnej;
   10) przy wykonywaniu bezpośredniej
ochrony przed klęskami żywiołowymi;
 11) przy wykonywaniu funkcji członka
komisji powołanej przez organ państwowy
lub organ samorządu terytorialnego do
przeprowadzenia

wyborów

lub

referendum, ...

 

  

Za

chorobę zawodową

powstałą

w

szczególnych

okolicznościach

, uprawniającą do

świadczeń

przewidzianych

w

ustawie,

uważa

się

chorobę

określoną w wykazie chorób zawo-
dowych, o którym mowa w art. 237 §
1 pkt 2 Kodeksu pracy, jeżeli została
spowodowana działaniem czynników
szkodliwych

dla

zdrowia

występujących w środowisku pracy
lub sposobem wykonywania pracy,
przy wyko-nywaniu zajęć lub pracy,
o których mowa w podanych wyżej
pkt 7 i 8.

 

Art. 237. § 1. Rada Ministrów

określi, w drodze
rozporządzenia:

1.

szczegółowe

zasady

postępowania

przy

ustalaniu

okoliczności i przyczyn wypadków
przy pracy oraz sposób ich
dokumentowania, a także zakres
informacji zamieszczanych w
rejestrze wypadków przy pracy,

2. wykaz chorób zawodowych,
3.

szczegółowe

zasady

postępowania

dotyczące

zgłaszania

podejrzenia,

rozpoznawania i
stwierdzania chorób zawodowych
oraz pod-mioty właściwe w tych
sprawach.