Polityka Ochrony
Polityka Ochrony
Środowiska
Środowiska
Dorota Niewczas
Oksana Żórawska
Katarzyna Włodarczyk
Spis treści:
Spis treści:
1. Wprowadzenie w problematykę ochrony środowiska:
- stan środowiska naturalnego na świecie
(powietrze, woda, gleba…).
- gospodarka odpadami (recykling),
- zanieczyszczenia,
- zmiany klimatu.
2. Polityka ochrony środowiska:
- ewolucja, geneza powstania;
- cele, zasady;
- działania: strategie , instytucje, instrumenty;
Spis treści: c.d.
Spis treści: c.d.
- Protokół z Kioto,
- podpisanie umowy Polski i Hiszpanii na
sprzedaż uprawnień do emisji CO2.
3. Wybrane problemy: energia „za” i „przeciw” w
Europie:
- OZE (Odnawialne Źródła Energii);
- energia atomowa;
- energia jądrowa;
- bezpieczeństwo energetyczne (gazociąg
Północny – relacje UE i Rosji).
Środowisko
Środowisko
naturalne
naturalne
Ty tez masz wpływ na zmiany
Ty tez masz wpływ na zmiany
klimatu!!!
klimatu!!!
Chrońmy świat, w którym żyjemy i
Chrońmy świat, w którym żyjemy i
zmieniajmy go na lepsze
zmieniajmy go na lepsze
Środowisko
Środowisko
naturalne
naturalne
c.d.
c.d.
Priorytet
Priorytet
em
em
Unii Europejskiej w dziedzinie
Unii Europejskiej w dziedzinie
ochrony środowiska jest m.in.
ochrony środowiska jest m.in.
1.
1.
P
P
rzeciwdziałanie zmianom klimatu,
rzeciwdziałanie zmianom klimatu,
2. Ochrona różnorodności biologicznej,
2. Ochrona różnorodności biologicznej,
3. Ograniczenia wpływu
3. Ograniczenia wpływu
zanieczyszczenia na zdrowie,
zanieczyszczenia na zdrowie,
4. Lepsze wykorzystanie zasobów
4. Lepsze wykorzystanie zasobów
naturalnych
naturalnych
Powietrze – dar
Powietrze – dar
ż
ż
ycia
ycia
Jakość powietrza uległa, co prawda poprawie,
ale nadal należy dzialać na rzecz:
1. Poprawy złej, jakości powietrza w miastach
co ma negatywny wpływ na zdrowie człowieka.
2. Ochrony warstwy ozonowej
3. Powstrzymanie zmian klimatu
Te problemy są wynikiem działań człowieka,
które przyczyniają się do emisji szkodliwych
substancji do atmosfery
Zmiany klimatu
Zmiany klimatu
Efekt cieplarniany przyczynia się do zmian
klimatu, powodując globalne ocieplenie,
podwyższenie poziomu wód morskich i
wiele innych klęsk żywiołowych:
podwyższeni
podwyższeni
a
a
poziomu wód morskich,
poziomu wód morskich,
wzrost
wzrost
u
u
temperatury Ziemi,
temperatury Ziemi,
wzrostu skrajnych zjawisk pogodowych,
wzrostu skrajnych zjawisk pogodowych,
takich jak burze czy powodzie
takich jak burze czy powodzie
,
,
n
n
iszczy roślinność, dziką przyrodę jezior i
iszczy roślinność, dziką przyrodę jezior i
rzek
rzek
Zmiany klimatu
Zmiany klimatu
c.d.
c.d.
W ostatnim stuleciu średnia temperatura Ziemi
wzrosła od 0,3C do 0,6C;
Wzrost działalności przemysłowej, gospodarczej
doprowadziło do zjawiska globalnego ocieplenia;
Emisja i koncentacja gazow cieplarnianych w
atmosferze powoduje anormalny efekt
cieplarniany; Ilość emitowanego rocznie CO2
wynosi około 6-7 miliardów ton;
CO2 głównie pochodzi z użycia energii w
przemyśle, transporcie, elektrowniach i domach
Skutki globalnego
ocieplenia
Globalne ocieplenie jest zjawiskiem
niepokojącym:
1. Temperatura na Ziemi wzrosła – różne regiony
mogą przekształcić się w cieplejsze i gorętsze
obszary
2.Niektóre gatunki roślin i zwierząt mogą całkowicie
wyginąć i zniknąć na Ziemi
3. Poziom wód morskich podniesie się, ponieważ
lodowce polarne stopią się.
4. Częściej będą występowaly groźne zjawiska
atmosferyczne czyli więcej powodzi, burz, huraganów
Skutki globalnego
Skutki globalnego
ocieplenia c.d.
ocieplenia c.d.
¼ światowej ludności: w Stanach Zjednoczonych, w
Europie i Japonii produkuje ¾ emitowanych gazów
cieplarnianych. Obowiązek ograniczenia emisji
tych gazów spoczywa głównie na krajach
rozwiniętych. Stały rozwój gospodarczy w krajach
takich, jak Chiny czy Indie spowoduje wzrost
emisji gazów, co nie oznacza spowolnienia
rozwoju. Każdy kraj powinien w równym stopniu
podejmować działania na rzecz ograniczenia
globalnego ocieplenia w zależności od stopnia
nasilenia tego zjawiska w poszczególnych krajach.
Zmiany klimatu
Zmiany klimatu
-
-
szukanie
szukanie
rozwi
rozwi
ą
ą
za
za
ń
ń
Większe wykorzystywanie odnawialnych źródeł
energii do produkcji elektryczności.
Zmniejszenie emisji CO2 poprzez zwiększenie
efektywności procesów produkcyjnych.
Zwiększenie wydajności urządzeń, które
wykorzystują energię np. samochody spalające
mniej paliwa
Redukcja emisji CO2 w sektorze budowlanym –
zapobiec utracie ciepła przez ściany i okna.
Wprowadzenie ograniczenia w stosowaniu
niektórych substancji lub specyficznych produktów
w produkcji rolnej.
Powietrze – przyczyny
Powietrze – przyczyny
z
z
ł
ł
ej jako
ej jako
ś
ś
ci
ci
Codziennie drobne cząstki i substancje chemiczne
pochodzące głównie z działalności przemysłowej,
rolniczej i transportu przedostają się do
powietrza.
Codziennie, uwalniane są do powietrza drobne
cząstki i gazy (substancje zanieczyszczające),
pochodzące z działalności przemysłowej
(elektrownie,fabryki), rolniczej (nadużywanie
nawozów i obornika), oraz transportu
(powietrzny i drogowy), ogrzewania w domach i
przetwarzania śmieci.
Powietrze – przyczyny
Powietrze – przyczyny
zlej jakosci c.d.
zlej jakosci c.d.
S
S
ubstancjami zanieczyszczającymi powietrz
ubstancjami zanieczyszczającymi powietrz
e
e
,
,
przy zetknięciu z wodą, zachodzi
przy zetknięciu z wodą, zachodzi
w
w
reakcję
reakcję
e
e
, w wyniku, której tworzą się słabe
, w wyniku, której tworzą się słabe
kwasy
kwasy tzw. “Kwaśny deszcz”
Ma on wp
Ma on wp
ł
ł
yw na roslinno
yw na roslinno
ść
ść
,dzik
,dzik
ą
ą
przyrod
przyrod
ę
ę
jezior
jezior
i
i
rzek
rzek
,
,
Zmian
Zmian
ę
ę
sk
sk
ł
ł
adu gleby w lasach “poziom PH”
adu gleby w lasach “poziom PH”
,
,
Podnosi si
Podnosi si
ę
ę
kwasowo
kwasowo
śc
śc
w
w
ó
ó
d gruntowych a co za tym
d gruntowych a co za tym
idzie - wody pitnej
idzie - wody pitnej
,
,
Niszczej
Niszczej
ą
ą
budynki I zabytki, gdy
budynki I zabytki, gdy
ż
ż
powoduj
powoduj
ą
ą
korozj
korozj
ę
ę
elewacji.
elewacji.
Powietrze – przyczyny
Powietrze – przyczyny
z
z
ł
ł
ej jako
ej jako
ś
ś
ci c.d.
ci c.d.
Warstwa
Warstwa
ozonowa:
ozonowa:
1.Górna warstwa ozonowa, otaczająca
atmosferę ziemską, jest niezbędna do życia.
Natomiast ozon w dolnej warstwie atmosfery
jest niebezpieczny dla naszego zdrowia.
2.Niszczą ja: aerozole, styropian, lodówki,
systemy klimatyzacyjne, pestycydy,
rozpuszczalniki i detergenty
3. Powoduje to zmniejszenie warstwy
ozonowej, a w niektórych przypadkach
powstanie dziur w warstwie ozonowej.
Należy
Należy
zmniejszy
zmniejszy
c
c
wytwarzanie
wytwarzanie
gazów szkodliwych dla warstwy
gazów szkodliwych dla warstwy
ozonowej i zmniejszyć emisję
ozonowej i zmniejszyć emisję
substancji zanieczyszczających,
substancji zanieczyszczających,
które powodują koncentrację
które powodują koncentrację
ozonu w dolnej warstwie
ozonu w dolnej warstwie
atmosfery.
atmosfery.
Woda – bezcenny skarb
Woda – bezcenny skarb
Czysta woda swiadczy o
Czysta woda swiadczy o
srodowisku!!!
srodowisku!!!
1
1
.
.
Cykl wodny – naturalny proces oczyszczania
Cykl wodny – naturalny proces oczyszczania
;
;
2.
2.
Woda pitna-
Woda pitna-
należy ograniczyć zużycie wody;
należy ograniczyć zużycie wody;
3. Kontrolować poziom jej zanieczyszczenia
3. Kontrolować poziom jej zanieczyszczenia
,
,
popraw
popraw
ia
ia
ć
ć
jako
jako
ść wody oraz ochrony naturalnych
ść wody oraz ochrony naturalnych
zbiorników wód słonych i słodkich;
zbiorników wód słonych i słodkich;
4.
4.
P
P
roces oczyszczania wod
roces oczyszczania wod
y, budowanie
y, budowanie
nowoczesnych oczyszczalni
nowoczesnych oczyszczalni
ś
ś
ciek
ciek
ó
ó
w
w
5. Wybrzeża morskie, ochrona linii
brzegowej
Woda–bezcenny skarb
Woda–bezcenny skarb
c.d.
c.d.
Woda stanowi 75% powierzchni Ziemi
Większość wód występujących na Ziemi to wody
słone. Zaledwie 3% z nich to wody słodkie,
których część występuje w lodowcach i górach
lodowcowych. Woda jest niezbędna do życia dla
wielu istot żywych. Fakt, że jest jej stosunkowo
mało, sprawia, że jest ona tak cenna. I dlatego
musimy bardziej dbać o ten jakże cenny dla nas
skarb. Ochrona naturalnych zasobów wodnych
zawsze stanowiła najważniejszy aspekt ochrony
środowiska.
Odpady
Odpady
– narastaj
– narastaj
ą
ą
cy
cy
problem
problem
Strategią jest zapobieganie powstawaniu
Strategią jest zapobieganie powstawaniu
odpadów;
odpadów;
Odzyskiwanie od
Odzyskiwanie od
p
p
adów poprzez recykling,
adów poprzez recykling,
powtórne wykorzystanie i odzysk energii,
powtórne wykorzystanie i odzysk energii,
Efektywniejsza utylizacja odpadów,
Efektywniejsza utylizacja odpadów,
Regulacje prawne dotyczące transportu,
Regulacje prawne dotyczące transportu,
Zastosowanie czystej technologii przez
Zastosowanie czystej technologii przez
producentów
producentów
Odpady
Odpady
- c.d.
- c.d.
Wprowadzenie znaczka
Wprowadzenie znaczka
ekologicznego na produktach
ekologicznego na produktach
przyjaznych środowisku
przyjaznych środowisku
Konsument wybiera produkty
Konsument wybiera produkty
i
i
ma wp
ma wp
ł
ł
yw
yw
na ksztalt rynku
na ksztalt rynku
Obowiązkowy znaczek
Obowiązkowy znaczek
energooszczędności
energooszczędności
Odpady - r
Odpady - r
ecykling
ecykling
Większośc produkowanych przez nas
Większośc produkowanych przez nas
odpadów nadają
odpadów nadają
się do recyklingu;
się do recyklingu;
Niektóre
Niektóre
k
k
raje europejskie przetwarzają
raje europejskie przetwarzają
50% odpadów opakowaniowych;
50% odpadów opakowaniowych;
Kwestia
Kwestia
złomowan
złomowan
ia
ia
samochodów
samochodów
,
,
urządzeń
urządzeń
elektryc
elektryc
z
z
nych i elektronicznych oraz baterii
nych i elektronicznych oraz baterii
będzie poddan
będzie poddan
a
a
recyklingowi;
recyklingowi;
Wyróżniamy recykling puszek
Wyróżniamy recykling puszek
aluminiowych, gazet, tektury,
aluminiowych, gazet, tektury,
tworzyw sztucznych, szkła
tworzyw sztucznych, szkła
Odpady - k
Odpady - k
ompostowanie
ompostowanie
To sposób
To sposób
,
,
w jaki przyroda sama przetwarza
w jaki przyroda sama przetwarza
własne odpady;
własne odpady;
Jest
Jest
to
to
łat
łat
we,
we,
oszczędne
oszczędne
,
,
naturalne i
naturalne i
przydatne
przydatne
Kompost jest cennym produktem dla każdego
Kompost jest cennym produktem dla każdego
ogrodnika i rolnika;
ogrodnika i rolnika;
Poprawia strukturę gleby
Poprawia strukturę gleby
,
,
zmniejsza jej erozję
zmniejsza jej erozję
i ogranicza stosowanie sztucznych nawozów;
i ogranicza stosowanie sztucznych nawozów;
Cenny dodatek do trawnik
Cenny dodatek do trawnik
ó
ó
w, kwietnik
w, kwietnik
ó
ó
w,
w,
czy w ogrodzie.
czy w ogrodzie.
Przyroda
Przyroda
-
-
nasz wspólny
nasz wspólny
świat
świat
Europa
Europa
to wspaniala różnorodnośc
to wspaniala różnorodnośc
k
k
rajobrazów
rajobrazów
,
,
górzystych terenów
górzystych terenów
,
,
lasó
lasó
w,
w,
ocean
ocean
ó
ó
w i rzek
w i rzek
;
;
Różnorodnośc gatunków dzikiej fauny i flory;
Różnorodnośc gatunków dzikiej fauny i flory;
Przyroda i bioróżnorodnośc stanowią
Przyroda i bioróżnorodnośc stanowią
program dzialań UE w zakresie środowiska
program dzialań UE w zakresie środowiska
naturalnego 2002-2012;
naturalnego 2002-2012;
P
P
rzyję
rzyję
to
to
dyrektywę
dyrektywę
ptasi
ptasi
ą
ą
i
i
siedliskową w
siedliskową w
sprawie ochrony siedlisk naturalych oraz
sprawie ochrony siedlisk naturalych oraz
dzikiej fauny i flory
dzikiej fauny i flory
Przyroda c.d.
Przyroda c.d.
Ekolodzy wyszczeg
Ekolodzy wyszczeg
ó
ó
lnili kilka ekosystem
lnili kilka ekosystem
ó
ó
w,
w,
kt
kt
ó
ó
re podlegaj
re podlegaj
ą
ą
ochronie:
ochronie:
200 typów siedlisk naturalnych
200 typów siedlisk naturalnych
Ponad 200 gatunków zwierząt
Ponad 200 gatunków zwierząt
500 gatunków roślin
500 gatunków roślin
Specjalne obszary ochrony są włączone do sieci
Specjalne obszary ochrony są włączone do sieci
ekologicznej Natura 2000
ekologicznej Natura 2000
Zagrożone gatunki zwierząt
Zagrożone gatunki zwierząt
i
i
ro
ro
ś
ś
lin
lin
Przyroda c.d.
Przyroda c.d.
Działalność i styl życia
Działalność i styl życia
cz
cz
ł
ł
owieka
owieka
radykalnie
radykalnie
z
z
m
m
ienił krajobraz
ienił krajobraz
i
i
przyrod
przyrod
ę
ę
Człowi
Człowi
e
e
k w swej działalności
k w swej działalności
powinien
powinien
uszanować środowisko
uszanować środowisko
naturalne
naturalne
Potrzeba świezej wody
Potrzeba świezej wody
,
,
cz
cz
y
y
stego powietrza i
stego powietrza i
obfitego pożywienia
obfitego pożywienia
jest dla nas konieczna
jest dla nas konieczna
Należy pogodzić ochronę dzikiej flory
Należy pogodzić ochronę dzikiej flory
I fauny
I fauny
z interesami społeczno
z interesami społeczno
-
-
gospodarczym
gospodarczym
i, bez
i, bez
szkody dla
szkody dla
ś
ś
rodowiska.
rodowiska.
Geneza powstania
Wspólnotowej Polityki
Ochrony Środowiska:
Polityka ochrony środowiska (polityka
ekologiczna) polega na interwencji
państwa ukierunkowanej na osiąganie
celów w zakresie ochrony i utrzymania
równowagi środowiska, które nie mogą
zostać urzeczywistnione przez działanie
mechanizmu rynkowego
Ewolucja Wspólnotowej
Polityki Ochrony
Środowiska:
Na szczycie w Paryżu, w czerwcu 1972 r.,
szefowie państw i rządów WE zlecili
Komisji Europejskiej przygotowanie
programu działań na rzecz ochrony
środowiska, powołując się na art. 2
Traktatu Rzymskiego, który do zadań
Wspólnoty zaliczał "harmonijny rozwój"
Programy działania na rzecz
ochrony środowiska:
Pierwszy program (1973-1975), został przedstawiony
przez Komisję i przyjęty przez Radę,
Kolejne dwa programy w dziedzinie ochrony środowiska,
na lata (1976-1981) (1982-1986) umożliwiły
rozszerzenie i skonkretyzowanie pierwszego programu
Czwarty program (1987-1992) legitymizacja prawna
poczynań w dziedzinie ochrony środowiska. Do
Traktatu o WE wprowadzono nowy tytuł "Środowisko
naturalne„
Programy działania na
rzecz ochrony
środowiska: c.d.
Realizując czwarty program na rzecz
ochrony środowiska Wspólnota wyraźnie
zmieniła rozłożenie akcentów w swej
polityce: nastąpiło przejście od działań
skierowanych na likwidację skutków
zanieczyszczeń do działań
zapobiegawczych
Programy działania na
rzecz ochrony
środowiska: c.d.
Piąty program "W stronę zrównoważonego
rozwoju" (1993-1997, przedłużony do 2000
r.) - uzależnienie trwałego rozwoju
gospodarczego od troski i dbałości o
środowisko naturalne(Traktat z Maastricht).
Szósty Program (2001-2010): "Środowisko
2010: Nasza przyszłość zależy od naszego
wyboru" (Environment 2010: Our Future,
Our Choice)
Środowisko 2010: nasza
przyszłość, nasz wybór
Obszary aktywności wspólnoty:
•
zmiany klimatyczne,
•
różnorodność biologiczna,
•
środowisko i zdrowie,
•
zasoby naturalne i odpady
W kwestii klimatycznej…
redukcja emisji gazów, wywołujących efekt
ciepliarniany - długookresowe zadanie,
wymagające zmian w sektorze zwłaszcza
energetycznym i transportowym:
postanowienie protokołu z Kioto, dotyczące
wymiernego ograniczenia emisji gazów
ciepliarnianych do atmosfery;
wprowadzenie systemu handlu pozwoleniami
na emisje gazów ciepliarnianych
Zachowanie różnorodności
biologicznej…
w przyrodzie stało się obszarem interwencji
Wspólnoty ze względu na dramatyczne
zagrożenie wyginięciem wielu gatunków
roślin i zwierząt oraz ich naturalnych
siedzib - Natura 2000 - ekologiczna sieć
obejmująca obszary chronione (ok. 12%
powierzchni) Wspólnoty
Natura 2000
Obszary specjalnej ochrony ptaków (SPA)
Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SAC)
( - dotyczy najcenniejszych pod względem
przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i
siedliskowo wymogom zawartym w Dyrektywach
Ptasiej i Habitatowej). KE zatwierdza go pod
nazwą Obszar Mający Znaczenie Dla
Wspólnoty i od tej chwili obowiązują wszystkie
przepisy ochronne.
Zasoby naturalne i odpady
Problemem jest niekontrolowane
zużycie zasobów i związany z tym
wzrost odpadów, przekraczający
możliwości absorpcyjne środowiska
naturalnego
Kierunki strategicznego
działania w programie
Środowisko 2010:
1.
Poprawa wdrażania istniejącej legislacji
wspólnotowej w zakresie ochrony środowiska;
2.
Włączenie ochrony środowiska do innych
rodzajów polityki wspólnotowej;
3.
Ściślejsza współpraca z przedsiębiorstwami;
4.
Włączenie społeczeństwa do procesu
decydowania o sprawach ochrony środowiska;
5.
Uwzględnianie ochrony środowiska w
planowaniu i zagospodarowaniu terenów
Cele Polityki Ochrony
Środowiska:
zachowanie, ochrona i poprawa jakości
środowiska naturalnego;
ochrona zdrowia człowieka;
rozważne i racjonalne wykorzystywanie
zasobów naturalnych;
wspieranie działań na poziomie
międzynarodowym, dotyczących
regionalnych lub światowych problemów
środowiska naturalnego
ZASADY polityki
ekologicznej:
zasada zapobiegania,
zasada naprawiania szkód u źródła,
zasada „zanieczyszczający płaci”,
zasada subsydiarności,
rozwój zrównoważony
Zasada zapobiegania
(prewencji) - powstawaniu skażeń
środowiska
Zasada przezorności ma zagwarantować
wysoki poziom ochrony środowiska i
zdrowia w sytuacjach, w których
dostępne wyniki badań naukowych nie
pozwalają na pełna ocenę potencjalnego
ryzyka
Zgodnie z wykładnią Komisji powołanie
się na zasadę przezorności wymaga
spełnienia trzech warunków wstępnych:
zidentyfikowania potencjalnie
niekorzystnych efektów (jakiegoś
zjawiska, produktu lub procesu),
oceny dostępnych wyników badań
naukowych,
oszacowania skali ryzyka
Zasada naprawiania szkód
ekologicznych u źródła
Polega na stosowaniu przez wspólnotę
podejścia przyczynowego, a nie
objawowego, tj. usuwaniu przede
wszystkim źródeł skażenia środowiska
naturalnego, a nie tylko samego skażenia
Zasada „zanieczyszczający
płaci”
(polluter pays principle - PPP)
Zakłada wymuszenie finansowej
odpowiedzialności za środowisko, ma
powstrzymać przed naruszaniem norm
ekologicznych, a tym samym przyczyniać
się do realizacji polityki WE w tej dziedzinie.
(Koszty przywrócenia środowiska naturalnego
do stanu sprzed powstania szkody)
Zasada subsydiarności
Zasada subsydiarności
Wspólnota podejmuje działania tylko w
takim zakresie, w jakim cele
proponowanych działań nie mogą być w
wystarczający sposób osiągnięty przez
państwa członkowskie, natomiast, ze
względu na swoją skalę lub skutki,
zostaną lepiej zrealizowane przez
Wspólnotę
art. 175 TWE - państwa członkowskie
finansują i realizują politykę ochrony
środowiska bez uszczerbku dla określonych
działań o charakterze wspólnotowym;
art. 176 TWE, pozostawiający państwom
członkowskim swobodę utrzymania lub
wprowadzenia surowszych (niż normy
wspólnotowe) środków ochrony środowiska
Rozwój zrównoważony
Rozwój zrównoważony
To rozwój, który spełnia potrzeby
czasów obecnych, nie naruszając
zdolności przyszłych pokoleń do
spełniania ich własnych potrzeb.
UE zaangażowała się w zasadę rozwoju
zrównoważonego, podpisując „Agendę
21”
Instytucje UE do spraw
Ochrony Środowiska:
Komisja Ochrony Środowiska (1970)
Współpracuje z Dyrekcją Federalną
Środowiska.
Jej celem jest osiągnięcie wysokiego
poziomu ochrony środowiska, poprawa
jakości życia, wzrost wydajności
środowiska
Instytucje polityki
ekologicznej Wspólnoty:
Europejska Agencja Ochrony Środowiska
(European Environment Agency) powstała w
1990 roku
Jej głównym zadaniem jest gromadzenie,
przetwarzanie i publikowanie
porównywalnych informacji na temat stanu
środowiska, które ułatwiają państwom
członkowskim prowadzenie polityki
ekologicznej na szczeblu narodowym i
wspólnotowym
Instrumenty realizacji
Instrumenty realizacji
polityki ekologicznej:
polityki ekologicznej:
Począwszy od roku 2000 Wspólnota nasiliła
Począwszy od roku 2000 Wspólnota nasiliła
przedakcesyjną pomoc
przedakcesyjną pomoc na rzecz
środowiska w krajach Europy Środkowej i
Wschodniej. Wyspecjalizowanym
narzędziem tej pomocy w latach 2000-2006
jest przedakcesyjny instrument polityki
strukturalnej – ISPA (instrument for
structural policies for preaccession),
dofinansowujący programy na rzecz
środowiska naturalnego i transportu
Instrumenty realizacji
Instrumenty realizacji
polityki ekologicznej: c.d.
polityki ekologicznej: c.d.
prawo wtórne (rozporządzenia, dyrektywy,
decyzje i zalecenia);
zachęty, bodźce ekonomiczne i fiskalne, opłaty
za gospodarcze korzystanie ze środowiska,
kary ekologiczne, opłaty produktowe i
depozytowe, odpowiedzialność cywilna itp.;
mechanizmy wspomagania finansowego
służącego poprawie stanu środowiska
naturalnego;
Instrumenty realizacji
polityki ekologicznej: c.d.
wspomagające narzędzia horyzontalne
(udoskonalone systemy monitorowania
jakości środowiska oraz zbierania i
gromadzenia danych statystycznych o
środowisku, badania naukowe, postęp
techniczny itp.)
Program Operacyjny
Infrastruktura i Środowisko
2007 – 2013
Komisja Europejska zatwierdziła Decyzją z dnia 7
grudnia 2007 r. To zwieńczenie
wielomiesięcznych prac nad przygotowaniem
największego w historii Unii Europejskiej
programu. Wielkość środków unijnych
zaangażowanych w realizację programu wynosi
prawie 28 mld euro, co stanowi ok. 42% całości
środków polityki spójności.
Cel programu
Cel programu
poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski
i jej regionów poprzez rozwój
infrastruktury technicznej przy
równoczesnej ochronie i poprawie stanu
środowiska, zdrowia, zachowaniu
tożsamości kulturowej i rozwijaniu
spójności terytorialnej
Protokół z Kioto
Na konferencji ONZ w Kioto w 1997 r. został
podpisany protokół w sprawie redukcji
emisji gazów ciepliarnianych w latach
2008-2012. Kraje wysoko rozwinięte
zobowiązały się do określonej
procentowej redukcji w stosunku do
poziomu z 1990 r. UE zadeklarowała
redukcje o 8%
Ustalenia Protokołu z Kioto dotyczą
redukcji emisji następujących
gazów:
dwutlenek węgla (CO
2
),
metan (CH
4
),
podtlenek azotu (N
2
O),
gazy przemysłowe (HFC i PFC),
sześciofluorek siarki (SF
6
)
Emisja poszczególnych gazów jest mierzona poprzez przeliczenie każdego
z nich na ilość odpowiadających mu ton tzw. ekwiwalentu dwutlenku
węgla - to znaczy ilość, która w danym przedziale czasowym przyczynia
się do globalnego ocieplenia w takim samym stopniu, co tona
dwutlenku węgla.
Protokół z Kioto c.d.
Jedynie trzy państwa: Islandia (10%), Australia
(8%) oraz Norwegia (1%) dostały zezwolenie na
zwiększenie emisji względem 1990 roku. Rosja,
Ukraina i Nowa Zelandia mogą utrzymać
emisje na tym samym poziomie, co w 1990
roku. Reszta krajów uprzemysłowionych musi do
lat 2008-2012 zredukować swoje emisje o 6-8 %
względem poziomu z 1990 roku.
„
„
Mechanizmy
Mechanizmy
elastyczności”:
elastyczności”:
Międzynarodowy handel zezwoleniami,
Z zasady wspólnego działania,
Mechanizm Czystego Rozwoju (CDM)
Protokół z Kioto c.d.
mogą go przyjąć wyłącznie państwa które
uprzednio przyjęły konwencję na Szczycie
Ziemi w Rio de Janeiro w 1992;
Polska była uczestnikiem Szczytu Ziemi w Rio de
Janeiro w 1992 i jednym z państw, które przyjęły
Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych
dotyczącej Zmian Klimatycznych Terytorium;
W chwili obecnej trwają prace nad Krajowym
Planem Rozdziału Uprawnień na lata 2008-2012
Protokół z Kioto c.d.
kraje rozwinięte są zobowiązane do wspierania
rozwoju technologicznego słabiej rozwiniętych
krajów oraz studiów i projektów związanych z
badaniem klimatu;
kraje, które po upływie 2012 roku będą
wciąż emitowały więcej gazów
cieplarnianych niż pozwalają im na to ich
limity, będą musiały się wywiązać ze
swoich zobowiązań w kolejnym okresie, a
ich kwoty zostaną karnie obniżone o 30%;
w lutym 2005, protokół z Kioto został ratyfikowany
przez 141 krajów, wytwarzających w sumie 61%
światowej emisji gazów cieplarnianych
Protokół z Kioto c.d.
zasada „2 razy 55” – minimum 55 krajów
ratyfikujących Konwencję, wytwarzających
minimum 55% światowej emisji dwutlenku
węgla;
państwem, którego ratyfikacja przesądziła o
pomyślnym wejściu protokołu w życie, była Rosja
do największych obrońców tego dokumentu należy
UE, organizacje ekologiczne, ONZ, kraje Pacyfiku
zagrożone zalaniem przez ocean na skutek
globalnego ocieplenia oraz niektóre środowiska
naukowe ;
do przeciwników protokołu z Kioto należą USA,
które są przeciwne łagodnemu potraktowaniu Chin;
Protokół z Kioto może być uważany za
pierwszy krok międzynarodowej
społeczności do wspólnego
sformalizowanego działania na rzecz
skutecznej ochrony środowiska
Podpisanie umowy Polski i
Hiszpanii o odsprzedaniu
uprawnień do emisji CO2
9 listopada 2009 roku przez premierów
9 listopada 2009 roku przez premierów
Polski Donalda Tuska
Polski Donalda Tuska
i Hiszpanii José Luis
i Hiszpanii José Luis
Rodriguez Zapatero (za 25 mln euro).
Rodriguez Zapatero (za 25 mln euro).
Formalnym nabywcą będzie EBOiR
Formalnym nabywcą będzie EBOiR
Energia
celem do roku 2020 udział energii ze źródeł odnawialnych
celem do roku 2020 udział energii ze źródeł odnawialnych
w całkowitym zużyciu energii ma wynosić 20%;
w całkowitym zużyciu energii ma wynosić 20%;
bezpieczeństwo dostaw energii oraz jej racjonalne
bezpieczeństwo dostaw energii oraz jej racjonalne
wykorzystanie jest zadaniem priorytetowym w trosce o
wykorzystanie jest zadaniem priorytetowym w trosce o
ochronę środowiska;
ochronę środowiska;
wyróżniamy kilka typów energii odnawialnej:
wyróżniamy kilka typów energii odnawialnej:
1. Wodna
1. Wodna
2. Biomasa
2. Biomasa
3. Wiatrowa
3. Wiatrowa
4. Geotermalna
4. Geotermalna
5. Słoneczna
5. Słoneczna
Odnawialne Źródła Energii
(OZE) charakteryzują się:
minimalnym bądź nawet żadnym wpływem
na środowisko;
oszczędnością paliw (eliminacja zużycia
węgla, ropy i gazu w produkcji energii
elektrycznej),
stale odnawiającymi się zasobami energii;
stanowią energetykę bardzo elastyczną,
wykorzystującą różnorodne lokalne źródła
energii,
rozproszeniem na całym obszarze kraju
Odnawialne Źródła Energii
(OZE)
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii jest
Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii jest
jednym z kluczowych działań realizacyjnych
jednym z kluczowych działań realizacyjnych
polityki horyzontalnej Unii Europejskiej w
polityki horyzontalnej Unii Europejskiej w
zakresie ochrony klimatu, bezpieczeństwa
zakresie ochrony klimatu, bezpieczeństwa
energetycznego i ochrony środowiska. Ze
energetycznego i ochrony środowiska. Ze
względu na bardzo wysokie koszty budowy
względu na bardzo wysokie koszty budowy
nowych elektrowni i elektrociepłowni
nowych elektrowni i elektrociepłowni
wykorzystujących odnawialne źródła energii, we
wykorzystujących odnawialne źródła energii, we
wszystkich krajach UE tworzone są specjalne
wszystkich krajach UE tworzone są specjalne
systemy wsparcia dla inwestorów. Komisja
systemy wsparcia dla inwestorów. Komisja
Europejska przeznacza na wsparcie budowy tego
Europejska przeznacza na wsparcie budowy tego
typu jednostek, znaczące środki dotacyjne
typu jednostek, znaczące środki dotacyjne
http://www.ieo.pl/webpage/pl/aktualnosci/39-
biece/216-opinia-ieo-w-sprawie-projektu-
rozporzdzenia-ministra-gospodarki.html
http://www.ieo.pl/webpage/pl/aktualnosci/39-
biece/209-25112009.html
http://www.ieo.pl/webpage/pl/aktualnosci/39-
biece/215-raport-wizja-rozwoju-energetyki-
sonecznej-termicznej-w-polsce-wraz-z-planem-
dziaa-do-2020r-przygotowany-przez-instytut-
energetyki-odnawialnej-we-wspopracy-z-
panelem-sonecznym-20x2020.html
http://www.ieo.pl/webpage/pl/aktualnosci/39-
biece/194-rynek.html
Energetyka wodna
pozyskiwanie bez szkodliwych gazów i
płynów;
energia jest tania;
możliwość budowy małych elektrowni;
mogą spełniać rolę ochronną przed
powodzią i stanowić zaopatrzenie ludności w
wodę pitną;
uatrakcyjniają krajobraz;
energetyka wodna stanowi 30% potencjału
wytwarzania energii elektrycznej;
Energetyka wodna c.d.
rodzaje elektrowni budowanych na zasobach
rodzaje elektrowni budowanych na zasobach
wody: hydroelektrownia (małe elektrownie,
wody: hydroelektrownia (małe elektrownie,
elektrownie systemowe), wodna elektrownia
elektrownie systemowe), wodna elektrownia
pompowa, morska elektrownia pływowa, morska
pompowa, morska elektrownia pływowa, morska
elektrownia cieplna;
elektrownia cieplna;
bariery w wykorzystaniu wody: brak woli
bariery w wykorzystaniu wody: brak woli
wsparcia dla budowy dużej elektrowni wodnej na
wsparcia dla budowy dużej elektrowni wodnej na
Dolnej Wiśle , Niezwykle skomplikowana
Dolnej Wiśle , Niezwykle skomplikowana
sytuacja własnościowa obiektów wodnych , zbyt
sytuacja własnościowa obiektów wodnych , zbyt
duże koszty inwestycyjne ;
duże koszty inwestycyjne ;
problem stanowi zmiany w krajobrazie, zajęcie
problem stanowi zmiany w krajobrazie, zajęcie
obszarów pod budowę, niszczenie roślinności i
obszarów pod budowę, niszczenie roślinności i
przemieszczanie zwierzyny
przemieszczanie zwierzyny
Energia słoneczna:
jest powszechnie dostępnym, całkowicie
jest powszechnie dostępnym, całkowicie
czystym i najbardziej naturalnym z dostępnych
czystym i najbardziej naturalnym z dostępnych
źródeł energii,
źródeł energii,
dużą zaletą jej użytkowania jest łatwa
dużą zaletą jej użytkowania jest łatwa
adaptacja;
adaptacja;
jest niewyczerpalnym źródłem energii, ilość
jest niewyczerpalnym źródłem energii, ilość
energii docierająca w ciągu roku do powierzchni
energii docierająca w ciągu roku do powierzchni
Ziemi jest wielokrotnie większa niż wszystkie
Ziemi jest wielokrotnie większa niż wszystkie
zasoby energii odnawialnej i nieodnawialnej
zasoby energii odnawialnej i nieodnawialnej
zgromadzone na Ziemi razem wzięte;
zgromadzone na Ziemi razem wzięte;
Energia słoneczna c.d. :
bariery w wykorzystaniu energii słonecznej:
brak prostego systemu wsparcia małych
indywidualnych inwestycji w instalacje
kolektorów, brak zdefiniowanych celów
odnośnie wykorzystania fotowoltaiki w
budownictwie;
energię słoneczną wykorzystują kolektory
słoneczne( niskotemperaturowe,
wysokotemperaturowe)
Energia wiatrowa :
jednym z najstarszych odnawialnych źródeł
energii;
turbiny wiatrowe przekształcają prędkość
przepływu powietrza na energię elektryczną
za pośrednictwem wiatraków z długimi
najczęściej trzema łopatami;
są silnie związane z lokalnymi warunkami
klimatycznymi i terenowymi;
dobre warunki do powstania elektrowni
wiatrowych w Polsce: M. Bałtyckie, północno
wschodnia Polska;
Energia wiatrowa c.d. :
bariery w wykorzystaniu wiatru:
bariery w wykorzystaniu wiatru:
lokalizacje w obszarach cennych
lokalizacje w obszarach cennych
przyrodniczo, podatek od nieruchomości ,
przyrodniczo, podatek od nieruchomości ,
słaba infrastruktura sieci przesyłowej na
słaba infrastruktura sieci przesyłowej na
terenach o dużej wietrzności,
terenach o dużej wietrzności,
nieadekwatne procedury wydawania
nieadekwatne procedury wydawania
warunków przyłączenia do sieci;
warunków przyłączenia do sieci;
w Polsce barierą jest mała prędkość i
w Polsce barierą jest mała prędkość i
duża okresowość wiatrów
duża okresowość wiatrów
Energia geotermalna:
zakumulowana w głębi Ziemi w postaci gorących skał
i wód;
energia zgromadzona w gruntach, skałach i płynach
wypełniających pory i szczeliny skalne;
w Polsce wybudowano zaledwie cztery systemy
ciepłownicze w oparciu o wykorzystanie wód
geotermalnych - w Pyrzycach, Zakopanem,
Mszczonowie i w Uniejowie;
źródła energii geotermalnej: grunty i skał, wody
gruntowe, wody gorące, para wodna, pokłady solne,
gorące skały;
jest stosunkowo tania i całkowicie czysta
ekologicznie, najbardziej stabilna i daje największe
efekty
Biomasa:
substancja organiczna powstała w wyniku
fotosyntezy;
należą do niej zarówno odpadki z
gospodarstwa domowego, jak i pozostałości
po przycinaniu zieleni miejskiej;
stanowi trzecie, co do wielkości na świecie,
naturalne źródło energii;
występuje w różnych stanach skupienia;
do celów energetycznych najczęściej
stosowane są: słoma, gałęzie, alkohole z
ziemniaków, olej rzepakowy, biogaz, odpady z
przemysłu drzewnego;
Biomasa c.d.
bariery: brak lokalnych rynków biomasy
energetycznej, słaba konstrukcja systemu
dopłat do upraw energetycznych, brak
prostego systemu wsparcia dla
powszechnego stosowania
indywidualnych biomasowych instalacji
energetycznych
Biopaliwo:
paliwo powstałe z przetwórstwa produktów
organizmów żywych np. roślinnych,
zwierzęcych czy mikroorganizmów;
wyróżnia się biopaliwa:
-stałe - słoma w postaci bel lub kostek siano
i inne przetworzone odpady roślinne;
-ciekłe - otrzymywane w drodze fermentacji
alkoholowej węglowodanów do etanolu,
fermentacji butylowej biomasy do
butynalu lub z estryfikowanych w biodisel
olejów roślinnych (np. olej rzepakowy);
-gazowe:
biogaz;
gaz drzewny;
używanie biopaliw pozwala na
zmniejszenie importu i zużycia ropy
Biopaliwo:
Energia jądrowa „za” i
„przeciw”
energia powstaje z rozczepienia jąder
energia powstaje z rozczepienia jąder
atomowych np. uranu, plutonu, toru;
atomowych np. uranu, plutonu, toru;
powstaje bez wyczerpania naturalnych
powstaje bez wyczerpania naturalnych
paliw kopalnianych;
paliw kopalnianych;
Obecnie jest w Korei Południowej,
Obecnie jest w Korei Południowej,
Japonii, USA, Francji (75%), Niemcy,
Japonii, USA, Francji (75%), Niemcy,
Rosji, Kanadzie, Ukrainie, Wlk. Brytanii,
Rosji, Kanadzie, Ukrainie, Wlk. Brytanii,
Szwecji
Szwecji
Energia jądrowa „za” i
„przeciw”
„za”
paliwo jądrowe jest tańsze niż paliwo kopalne;
łatwiej jest robić i składować zapasy paliwa
jądrowego niż paliwa kopalnego;
surowce do produkcji paliwa jądrowego jest
łatwiej pozyskać i transportować niż paliwa
kopalnego;
niższe są koszty transportu surowców dla
energetyki jądrowej;
koszty kopalni węgla kamiennego są sto razy
wyższe niż elektrowni atomowej
Energia jądrowa „za” i
„przeciw”
„
„
przeciw”:
przeciw”:
olbrzymie koszty jakie poniosły by państwa decydujące się na
budowę elektrowni jądrowych przyczyniłyby się do ogromnego
zadłużenia tych państw;
nie są one w stanie sprostać zapotrzebowaniu na energię(7%);
awarie tragiczne w
skutkach
;
problemem są odpady promieniotwórcze i ich składowanie;
wykorzystuje energii jądrowej w sposób niekontrolowany, np.
przy pomocy broni jądrowej;
związane z elektrowniami jądrowymi wybuchy, np. wybuch
elektrowni w Czarnobylu, który spowodował wielkie straty oraz
był przyczyną mutacji genetycznych rodzących się w tym
okresie dzieci;
wytwarzanie uranu związane jest również z procesami
uszkadzającymi naturalną „powłokę” środowiska.
GAZOCIĄG PÓ
GAZOCIĄG PÓ
L
L
NOCNY
NOCNY
(Nordstream)
(Nordstream)
Mapa planowanego gazociągu
GAZOCI
GAZOCI
A
A
G PÓ
G PÓ
L
L
NOCNY
NOCNY
(Nordstream)
(Nordstream)
Przebiega z Rosji do Niemiec
Przebiega z Rosji do Niemiec
p
p
o dnie wód
o dnie wód
Bałtyku;
Bałtyku;
Jakie sa k
Jakie sa k
onsekwencje dla Polski:
onsekwencje dla Polski:
1.
1.
Brak wpływów z opłat tranzytowych
Brak wpływów z opłat tranzytowych
2.
2.
Brak dystrybucji gazu
Brak dystrybucji gazu
do Polski
do Polski
3.
3.
Brak możliwości zarobkowych dla polskich
Brak możliwości zarobkowych dla polskich
przedsiębior
przedsiębior
stw
stw
4.
4.
Utrudnienie
Utrudnienie
inwestycji budow
inwestycji budow
y
y
Gazoportu
Gazoportu
w
w
Ś
Ś
winouj
winouj
ś
ś
ciu
ciu
5.
5.
Zagrożenie ekologiczne dla wód Bałtyku
Zagrożenie ekologiczne dla wód Bałtyku
Pytania do prezentacji:
Pytania do prezentacji:
1. Jakie podstawowe elementy z działalności człowieka są zagrożeniem dla
środowiska naturalnego?
A. Wzrost temperatury, podwyższenie poziomu wód, ochrona flory i fauny. B.Zjawiska
pogodowe, niszczenie roślinności, dzikiej przyrody jezior i rzek.
C. Emisja dwutlenku węgla, poziom zanieczyszczenia zbiorników wodnych,
powstawanie odpadów.
2. Instytucjami polityki ekologicznej są:
A. Komisja Ochrony Środowiska, ISPA, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007
– 2013.
B. Europejska Agencja Ochrony Środowiska, Komisja Ochrony Środowiska.
C. Komisja Europejska, „Agenda 21”, Europejska Agencja Ochrony Środowiska.
3. Kraje, w których energia wytwarzana jest w elektrowniach jądrowych to:
A. Francja, USA, Rosja.
B. Japonia, Polska, Francja.
C. Francja, Rosja, Polska.
Dziękujemy za uwagę
Dziękujemy za uwagę