Jan Łazowski

Psychologia dla Fizjoterapii

Wykład 4.

Choroby, chorowanie,

kardiologia, onkologia,

transplantologia

2

Jakie choroby spotykamy ?



Zaburzenia zdrowia



Choroby somatyczne i urazy



Ostre, przewlekłe, banalne, ciężkie



Choroby psychiczne



Nerwice, psychozy, uzależnienia



Inwalidztwo

3

Chorobę i urazy dostrzega
się według trzech
kryteriów



Subiektywnego – poczucie choroby



Medycznego – rozpoznanie lekarskie



Socjologicznego – niezdolność do pełnienia
ról społecznych (do pracy, w rodzinie itp.)

Problemem chorego i terapeuty

jest uzgodnienie tych kryteriów.

4

Rodzaje chorób, wg.
rokowania



Lekkie, wyleczalne



Przewlekłe na wiele lat, całe życie



Wymagają systematycznego leczenia i

rehabilitacji,



mają okresy zaostrzenia



Ciężkie, zagrażające życiu,



wymagają intensywnego leczenia (walka o życie)



powodują inwalidztwo



wymagają rehabilitacji



Ciężkie, skracające życie



Wymagają intensywnego leczenia (walka o życie)



Wymagają przebycia okresu terminalnego

5

Czy chory jest dobrym
świadkiem swojej
choroby ?



Zaburzenia nerwicowe, pogarszają

wartość skarg somatycznych,



lęk powiększa skargi i szukanie pomocy



obniżony nastrój – wiele skarg, nie chęć do

pomocy



U chorych psychicznie: skargi należy

brać poważnie, także urojenia i omamy.



Chorzy fizycznie bez zaburzeń

psychicznych są dobrymi świadkami

swoich chorób

6

Zaburzenia w ocenie
choroby



Agrawacje – powiększanie dolegliwości i
objawów chorobowych.



Dlaczego ? Z lęku, z interesu poza
medycznego, cecha osobowości.



Przy ocenie agrawacji łatwo o pomyłki, należy
raczej ufać skargom pacjenta.



Symulacja – udawanie choroby



Dysymulacja – lekceważenie, ukrywanie
objawów

7

Cierpienie i ból przeżywa każdy
człowiek,
każdy poznaje jego gorzki smak



Ból, męka, męczarnia,
dolegliwość, przykrość, udręka,
tortura.



Cierpienie i ból mogą być:



fizyczne,



moralne,



psychiczne.

8

Cierpienie i ból, dlaczego ? po
co ?



Rozważania o cierpieniu w naszej kulturze



Księga Hioba (cierpienie niezawinione)



Mit o Prometeuszu (kara za dobro)



Cierpienie dla idei – ofiara (święci)



Cierpienie po stracie (Kochanowski)



Cierpienie z miłości nieodwzajemnionej
(Wokulski, Werter)



Z tęsknoty (Słowacki, Mickiewicz)



Z samotności (Norwid)

9

Ból i medycyna



Cierpienie i ból to najważniejszy objaw

sygnalizujący pacjentowi zaburzenia zdrowia.



Najczęstsza przyczyna poszukiwania lekarza.



Ból jest jednym z najważniejszych objawów

diagnostycznych – umożliwiających lekarzowi

rozpoznanie choroby i obserwowanie jej

przebiegu.



Pacjent wyraża ból słownie, płaczem,

krzykiem, ekspresją emocjonalną jawną lub

ukrywaną.

10

Definicja bólu fizycznego



Jest to nieprzyjemne uczucie
spowodowane uszkodzeniem lub
potencjalnym uszkodzeniem tkanek i
wyrażane w terminach uszkodzenia
(częściowej dezintegracji ciała)



Ból ma znaczenie ostrzegawcze –
jest korzystny – gdy ustępuje wraz z
usunięciem zagrożenia i uszkodzenia

11

Powstawanie bólu
fizjologicznego



Uszkodzenie tkanek



Sygnał uszkodzenia – nocyceptywny

nerwami czuciowymi wędruje do mózgu



Tam powstają dwa rodzaje uczucia bólu



ostre, zlokalizowane



słabiej zlokalizowane – rozlane, bliższe

określeniu „cierpienie”



Ból jest odczuwany (rzutowany) przez

psychikę na miejsce uszkodzenia, „ból

pokazuje miejsce uszkodzenia”

12

Ból patologiczny



To taki ból, który pozostaje, gdy już

usunięte uszkodzenie tkanek



Ból psychogenny – bez uszkodzenia tkanek



Każdy ból, który trwa zbyt długo (4 do 6

tygodni) nabiera cech patologicznych



Bóle o nieznanej przyczynie, to często bóle

psychogenne i patologiczne



Ból patologiczny może być szkodliwy, może

pogarszać stan zdrowia, dlatego należy go

usuwać

13

Bóle fantomowe



Pacjent czuje je w amputowanej
kończynie



Bywają bardzo silne i występują w
różnym czasie po amputacji



Są dowodem na to, że

ból powstaje

w mózgu (umyśle) a nie w miejscu
uszkodzenia.

14

Słaba tolerancja (kontrola)
bólu



Nadmierna wrażliwość na uszkodzenie, ma
pochodzenie lękowe, często utrudnia leczenie
np. dentystyczne, usuwa się ją przez terapię
nerwicy lękowej.



Lęk (strach, obawa) jest blisko spokrewniony z
bólem. Zagrożenie uszkodzeniem powoduje
lęk, gdy zagrożenie przechodzi w samo
uszkodzenie powstaje ból a współistniejący lęk
nasila ból.



Przy leczeniu powodującym ból, ważne by
usunąć lęk u chorego

15

Duża tolerancja uszkodzenia
(bólu)



Obrzędowe uszkodzenia ciała bez
objawów bólowych np. przy obrzędach
ku czci bóstwa Murugan w Indiach lub w
Afryce operacje czaszki „na żywo”.



Znane przypadki nie odczuwania bólu
uszkodzenia ciała na polu walki, w czasie
zawodów sportowych, w tańcu na
dyskotece. Tam gdzie przeważają inne
emocje a nie ma lęku.

16

Kojenie, uśmierzanie bólu i
cierpienia



Medycyna stosunkowo łatwo usuwa
niekorzystny ból fizjologiczny



Trudniej lecz na ogół skutecznie usuwa
ból patologiczny



Najtrudniej usuwa się przewlekłe bóle
psychogenne



Jednym z najważniejszych zadań
fizjoterapii a zwłaszcza fizykoterapii jest
uśmierzanie bólu

17

Co pogarsza stan
psychiczny ? Negatywne
emocje



Brak lub niedostatek pomocy, leczenia i
rokowania, czyli kontroli choroby,
pogarsza jej przebieg



Niezaspokojone potrzeb, lub poczucie
ich niezaspokojenia wywołuje
negatywne emocje (lęk, gniew, poczucie
krzywdy, żal, smutek i in.) obniża
nastrój, a te pogarszają przebieg
choroby. To są objawy dystresu.

18

Co poprawia stan
psychiczny



Kontrola zaburzenia zdrowia. Zaspokojenie

różnych potrzeb chorego poprawia

przebieg choroby, a także daje pozytywne

emocje (zadowolenie, nadzieję,

wdzięczność, uspokojenie) i podnosi

nastrój, co sprzyja zdrowieniu.



Cierpienie zmniejsza się, akceptacja

niesprawności, staje się łatwiejsza,

lecz pozostają jako ciągły problem

do rozwiązania dla chorego i

terapeuty

19

Udział pacjenta w leczeniu

Powinien być pozytywny i czynny gdy stres nie

jest zbyt silny (pozostaje w fazie eustresu)

przeszkadzają w tym:



Emocje pacjenta a czasem personelu



Przekonania pacjenta a czasem i

personelu:



Nadmierne lęki



Brak zaufania do lekarza, pielęgniarki i in.



Problem z akceptacją postępowania



Własne wyobrażenie leczenia



Obniżony nastrój, depresja

20

Informowanie pacjenta



Fizjoterapeuta - licencjat jest zobowiązany do

informowania o zamierzonym postępowaniu

terapeutycznym i swoich możliwościach.



Informowanie o chorobie należy do lekarzy



Fizjoterapeuta licencjat może

powtarzać

informacje lekarskie i

wyjaśniać

je niczego

nie zmieniając



Większe kompetencje informacyjne ma

magister fizjoterapii, bliższe kompetencji

lekarzy

21

Rodzaje informacji



Rozpoznanie, które informacje pacjent musi

znać, które chce znać, których nie chce.



Informacje, które powinien znać – ze

względu na konieczność wyrażenia zgody i

innych decyzji – należy bardzo dokładnie i

wielokrotnie przekazywać i wyjaśniać



Informacje, które pacjent chce znać –

powinien otrzymać, aż do zaspokojenia



Informacje, których nie chce znać – nie

przekazywać

22

Przekazywanie trudnych
informacji



Tylko w porozumieniu z lekarzem



Nie należy się uchylać



Stosować technikę przekazywania
trudnych informacji



Poznać potrzeby i emocje chorego



Sondowanie



Dawkowanie (na godziny lub dni)



Uzależnianie dawanej informacji od reakcji
pacjenta

23

Wsparcie psychologiczne



Empatia – wyczucie potrzeb i

zaspokojenie, życzliwe, pogodne,

spokojne



Towarzyszenie w chorobie



Ciągłość spotkań



Rozmowy podtrzymujące tematy pacjenta



Udzielanie informacji



Organizowanie pomocy

24

Pomaganie rodzinie
chorego

Raczej zadania magistra fizjoterapii



Pomaganie rodzinie jest zwykle

najlepszą pomocą dla chorego



Informowanie rodziny



Angażowanie rodziny w opiekę nad

chorym



Emocjonalna pomoc rodzinie



Pomaganie rodzinie w okresie

terminalnym

25

Rodzina ciężko chorego

Raczej zadania magistra fizjoterapii



Stosunki emocjonalne w rodzinie



Osoby emocjonalnie bliskie



Gotowość do pomocy



Zasoby materialne i moralne



Dochody



Mieszkanie



Osoby prawnie odpowiedzialne i

zobowiązane do opieki



Rodzice, małżonek/ka, dzieci

26

Choroby somatyczne



Różnice w chorowaniu i w stanie
psychicznym zależne od rodzaju choroby



Zaburzenia psychiczne towarzyszące
chorobom



Afektywne



Lękowe



Osobowości



Uzależnienia



Roszczenia

27

Serce



Jest to mięsień z własnym, nerwowym

systemem rozruchowym – pompujący krew do

dwóch układów: ogólnego i płucnego.



Nieprzerwana, ciągła akcja serca i przepływ

krwi przez mózg jest warunkiem życia.



Przerwanie akcji serca na 4 minuty powoduje

nieodwracalne uszkodzenie mózgu i zgon.



Serce kurczy się około 72 razy w każdej

minucie. Ile razy kurczy się w ciągu doby ?

28

Serce i emocje



Serce jest symbolem miłości, dobroci i

wszelkich uczuć wiążących ludzi ze

sobą



Serce reaguje na wszelkie emocje

częstością, siłą skurczu, czasem trwania

skurczu i przerwy i innymi cechami



Można wyróżnić tętno strachu, miłości,

szczęścia, gniewu, zazdrości, smutku,

depresji i innych emocji

29

Choroby serca



Są najczęstszą przyczyną śmierci,
inwalidztwa, cierpienia i stresu m. in.:



Choroba niedokrwienna serca



Wady serca



Chirurgiczne leczenie chorób serca – szybki
postęp



Wszystkie mają duży wpływ na emocje,



Podejście psychologiczne terapeuty gra dużą
często główną rolę w leczeniu chorób serca

30

Choroby serca i emocje



W ostrym okresie wywołują objawy

buntu, sprzeciwu a potem lęku.

Silnego lęku.



W przewlekłym okresie i w

inwalidztwie kardiologicznym

powodują obniżenie nastroju



Zaburzenia emocjonalne pogarszają

przebieg choroby – należy je

usuwać.

31

Choroba wieńcowa
Niedokrwienna choroba
serca



Najczęstsza choroba serca



Przewlekła z bólami przy wysiłku – angina

pectoris, dławica piersiowa



Ostra – zawał serca, około 25% zgonów w

ciągu 24 godz. Ciężkie objawy: ból,

słabość, lęk, wstrząs, arytmie



Stany po zawale – z ograniczeniem

wysiłku (inwalidztwo) i wtórną prewencją



Leczenie chirurgiczne i stany po

zabiegach chirurgicznych

32

Objawy psychofizyczne



Lęk, strach, wstrząs



Ból serca i okolicy



Trudności oddychania, osłabienie, poty



Później gniew, rozgoryczenie, żal



Przystosowanie



Ponad połowa chorych pozostaje
inwalidami kardiologicznymi

33

Biologiczne czynniki
ryzyka



Płeć



Wiek – ryzyko rośnie z
wiekiem



Nadciśnienie tętnicze



Za wysoki poziom
cholesterolu

34

Czynniki ryzyka w stylu
życia



Styl Życia



Palenie tytoniu



Nieprawidłowe odżywianie



Niedobór ruchu



Styl życia ma wpływ na cholesterol i

ciśnienie tętnicze



Poprawa stylu życia przynosi

obniżenie chorobowości

kardiologicznej

35

Wzór zachowania A

(WZA)

główne cechy



…stała walka, dążenie do osiągnięcia i
zrobienia coraz więcej i więcej, udział w
coraz większej liczbie zdarzeń w coraz
krótszym czasie, wbrew sprzeciwowi
innych ludzi. Ukryte poczucie niepewności
i hiperagresywność.



…każdy czuł, że prędzej czy później
ulegnie stresowi, w który sam się wpędza…

Meyer Friedman i Ray Rosenman

36

Geneza WZA



Wychowanie w dysfunkcyjnej
rodzinie



Rodzice z WZA (tylko dla chłopców)



Pozytywna opinia o ludziach z WZA –
w pierwszej połowie XX w.
Opinia zmieniła się przy końcu
wieku.



Niewielkie zależności genetyczne

37

Modyfikacja zachowania A



Zachowanie A można łagodzić przez:



Behawioralne treningi psychologiczne,
opanowania pośpiechu i refleksji



Pogłębianie wglądu – zrozumienia wad
swojego zachowania

(dość trudno i długo)



Przez stosowanie relaksacji autogennej,
medytacji i innych technik wyciszających



Wyniki mierzy się testami: SI

(Structured

Interview)
lub JAS (Jenkins Activiti Survey), Skala Framigham.

38

Operacje serca



W chorobie wieńcowej chirurgia

zmniejsza dolegliwości, ale nie wiele

przedłuża życie.



W tych operacjach znaczną role gra

efekt placebo



Wady serca chirurgia leczy

radykalnie, w każdym wieku,

przedłuża życie i bardzo poprawia

jakość życia.

39

Przeszczepy całego serca



To wielostronny i wieloetapowy stres



Najpierw choroba serca, doprowadzona do

ciężkiego stanu



Decyzja o operacji i oczekiwanie na dawcę



Poważna i długa operacja



Życie z sercem człowieka, który nie żyje.



Na każdym etapie istnieje potrzeba

pomocy psychologicznej



nieprawidłowe podejście może łatwo

poważnie pogłębić stres, zagrażając

życiu

40

Rehabilitacja kardiologiczna
Fizjoterapeuta na kardiologii



Jest niezbędny i ma ważne zadania



Powinien być profesjonalnie
bezbłędny, pracujący ściśle z
lekarzem.



Spokój, pogoda ducha, wrażliwe
rozumienie pacjenta są tak samo
niezbędne jak profesjonalizm – leczą



Brak tego może zepsuć leczenie

41

Choroba nowotworowa



Rak to choroba, która budzi najwięcej

lęku ponieważ:



Zaczyna się skrycie, gdy się ujawnia

często za późno na ratunek



Powoduje ból, zniekształcenia,

niesprawność i długie umieranie w

cierpieniach



Duża śmiertelność, dawniej prawie

100% obecnie w USA 30%, u nas 50 –

60%.

42

Patogeneza 1 faza



W tkankach giną i powstają ciągle miliony
nowych komórek. Czasem powstają
komórki z różnymi błędami. Błąd czasem
polega na nieograniczonym mnożeniu
się. Takie komórki są początkiem
nowotworu złośliwego. Powodem błędów w
komórkach są: chemiczne i biologiczne
zanieczyszczenia środowiska i pożywienia,
tytoń, nadmiar UV i in.

43

Patogeneza 2 faza



Komórki z błędami w tym komórki
rakowe są stale usuwane przez układ
odpornościowy (immunologiczny)
organizmu. Osłabienie tego układu
pozwala na inicjacje a potem promocje
złośliwego guza. Odporność osłabiają:
stres, pewne cechy osobowości,
szkodliwe postawy i przekonania.

44

Rodzaje choroby
nowotworowej



Rak (80%) – pochodzi z tkanki
nabłonkowej, skóry, gruczołów



Mięsak (8%) pochodzi z tkanki
łącznej i mięśni



Białaczki (10%) ze szpiku i układu
limfatycznego



Inne 2%

45

Cechy złośliwości



Szybki rozrost



Brak wyraźnej granicy – liczne
wypustki



Skłonność do przerzutów



Im młodszy rodzaj komórki rakowej
(mniej dojrzała histologicznie) tym
większa złośliwość

46

Osobowość C



Charakteryzują poniższe cechy (dwie
lub trzy, nie zawsze wszystkie)



Depresyjność i ukrywane niezadowolenie



Zaburzenia więzi w dzieciństwie i
dorosłości



Uległość emocjonalna i zachowania



Skłonność do wyuczonej bezradności



Tamowanie emocji, skrywana skrytość

47

Leczenie biomedyczne



Potrzebna wczesna a trudna
diagnostyka – duże postępy



Leczenie chirurgiczne



Radioterapia (duże działania uboczne)



Chemioterapia (liczne czasem
dramatyczne działania uboczne)



Leczenie farmakologiczne - pomocnicze

48

Wsparcie (leczenie)
psychologiczne



Przedłuża życie



Radykalnie wspiera leczenie

biomedyczne (razem dziś do 70%

wyzdrowień, często z inwalidztwem)



Poprawia jakość życia



Są znane przypadki wyleczenia

przez sama psychoterapię i przez

medycynę niekonwencjonalną

49

Usuwaniu karcinogenów



Wymaga rewizji oraz często zmiany nawyków
i przekonań dotyczących:



Palenia tytoniu i picia alkoholu



Odżywiania i oddychania (świeże powietrze)



Warunków mieszkaniowych i ubierania się



Kształcenia i rozwijania umysłowego i duchowego



Sposobów rekreacji



Nie wystarczy zalecenie lekarskie – konieczna
praca nad sobą z pomocą psychologiczną

50

Psychoterapia zwiększająca
odporność duchową, moralną i
immunologiczną



Dawanie nadziei,



Usuwanie lęku



Wywołanie woli walki,



Budowanie więzi z innymi ludźmi



Budowanie spokoju duchowego,
odporności na stres



Techniki relaksacyjne i wyciszające

51

Nadzieja przez

wizualizacje

przykład



Zwalczanie uczucia potęgi nowotworu.



Fakt ! Gdy umieścimy razem komórki
nowotworu i zdrowe białe ciałka krwi, komórki
rakowe nigdy nie atakują, natomiast białe
ciałka atakują i niszczą komórki raka.



„Wyobraź sobie, ze nowotwór to komórki z
błędami są zdeformowane, ogłupiałe, słabe –
komórki zdrowe są silne i niszczą komórki
rakowe. Atakują je i pożerają jak rekin małe
rybki”.

52

Zdrowe myślenie



Myślenie negatywne:
za dwa la już nie będę żył



Myślenie pozytywne:
za dwa lata będę żył i będę zdrowy



Myślenie zdrowe:
za dwa lata może będę może nie
będę żył, ale wiele zależy ode mnie

53

Radio- i chemioterapia
Uboczne skutki



Te terapie niszczą w komórkach mechanizm

rozmnażania się przez co niszczą nowotwór

ale także niszczą rozmnażające się zdrowe

komórki, co powoduje:



Anemię i ogólne osłabienie, złe samopoczucie



Wymioty (podrażnienie bł. śluzowej żołądka i

jelit)



Wypadanie włosów i paznokci



Chemioterapia działa na cały organizm



Radioterapia w miejscu naświetlania

54

Chirurgia -

Uboczne skutki

Okaleczenia

(przykłady)



Mamectomia – usunięcie sutka z węzłami

limfatycznymi pod pachą to okaleczenie

poczucia kobiecości i obrzęki kończyny górnej



Usunięcie jelita grubego, poczym konieczne

wytworzenie sztucznego odbytu na brzuchu



Usunięcie krtani wymaga wyuczenia zastępczej

mowy gardłowej



Usunięcie narządu rodnego powoduje poczucie

utraty kobiecości



Wszystkie okaleczenia powodują

negatywne konsekwencje psychiczne i

wymagają wsparcia lub nawet psychoterapii

55

Rehabilitacja w onkologii
Rola fizjoterapeuty



Doskonałe umiejętności profesjonalne
w fizjoterapii biomedycznej



Niezbędne umiejętności dawania
pomocy psychologicznej, wsparcia,
dawania nadziei, towarzyszenia w
cierpieniu i zdrowieniu



Konieczne doskonalenie empatii ale i
asertywności dla ochrony swego zdrowia
psychicznego

56

Psychoterapia w
onkologii



Znam fizjoterapeutkę, która

jest doskonałą

psychoterapeutką na

onkologii.



Najsłynniejszy jest dr med.

Carl Simonton (onkolog-

psychoterapeuta) i jego

polski uczeń dr med. Mariusz

Wirga, pracujący w USA.



Książki C. Simontona: „Triumf

życia” i „Powrót do zdrowia”.

Carl Simonton

57

Zasady terapeutyczne C. Simontona



Kierowanie wyobraźnią i medytacją

celem zaktywizowania umysłu i

ducha do leczenia organizmu



Ćwiczenia korygujące niezdrowe

myśli oraz wzmacniające wolę życia



Dwuletni program odżywiania,

myślenia twórczego, zdrowego stylu

życia z dużą dawką rozrywki i

zabawy

58

Nadciśnienie tętnicze, Cukrzyca
– choroby przewlekłe



Podstawowe leczenie: zdrowy styl życia:



Bez złych nawyków



Właściwe odżywianie



Wysiłek, ruch, odpoczynek



Umiejętność radzenia sobie ze stresem



Gdy konieczne leki, to systematyczne

ich stosowanie z umiejętnością

samokontroli

59

Nadciśnienie tętnicze, Cukrzyca –
choroby przewlekłe



Spełnienie wymogów stylu życia pozwala

usunąć objawy tam, gdzie nie ma

dziedziczenia genetycznego



Dziedziczenie genetyczne gra czasem

znaczną rolę, wówczas poprawa stylu życia

nie wystarcza do usunięcia objawów



Gdy częściowo lub całkowicie nie udaje się

usunąć objawy, wówczas stosuje się leczenie

farmakologiczne, w którym problemem jest

systematyczność i samokontrola.

60

Do rąk fizjoterapeuty
trafiają:



Leczenie uzdrowiskowe



Powikłania nadciśnienia i cukrzycy



Różnorodne udary mózgowe z niedowładem

połowiczym i organicznymi zmianami umysłowymi



Stopa cukrzycowa i inne powikłania naczyniowe i

neurologiczne cukrzycy



Podejście psychologiczne zawsze rozstrzyga

o wynikach leczenia



W tych chorobach decyduje także edukacja

i promocja zdrowia

61

Stwardnienie rozsiane
Reumatoidalne zapalenie
stawów



Choroby postępujące powoli i nieuleczalne
(leczenie objawowe)



Powodują niesprawność ruchową



Podstawowe leczenie – fizjoterapia



W RZS problemem są bóle i obniżony
nastrój



W SM nastrój dość dobry, problem to
postępujące porażenia i adaptacja do nich

62

Samopomocowe
organizacje chorych
przewlekle



Chorzy z taka samą chorobą tworzą grupy

samopomocowe – dają sobie wzajemnie wsparcie



Wspólnie organizują sobie leczenie i rehabilitację



Wymieniają doświadczenie w dawaniu sobie rady

z chorobą



Wspólnie uczą się choroby, leczenia i rehabilitacji



Wspólnie mogą osiągnąć więcej od NFZ, służby

zdrowia i pomocy społecznej



Organizują wspólną rekreację, dostosowaną do

stanu zdrowia i potrzeb rehabilitacyjnych



Fizjoterapeuta ma ogromne pole do inicjowania

grupy i pomocy jej

63

KONIEC

64

Okres terminalny –
człowiek u kresu życia.



Dążenie do zachowania życia, usunięcie
zagrożenia to podstawowy obowiązek
medycyny. Zmiana tego poglądu wobec
faktu nieuleczalności jest trudna, dlatego
chce się walczyć „heroicznie” mimo, że to
nie przynosi skutku jedynie powiększa
cierpienie chorego.



Tylko lekarze mogą ocenić kiedy należy
walkę o życie zmienić w walkę o dobrą
śmierć.

65

Dobre umieranie



Z akceptacją nieuchronności śmierci



Wiedząc, że cierpienia, żalu i smutku nie
da się całkowicie usunąć i że mogą te
uczucia być korzystne w refleksji na
przyszłość.



Ze świadomością, wśród towarzyszącej
rodziny



Po uregulowanie swoich materialnych i
emocjonalnych spraw ziemskich i boskich

66

Emocje wobec złej wieści



To „normalne” reakcje występujące u
większości ludzi, w następującej kolejności



Lęk



Gniew



Przygnębienie i poczucie winy



Nadzieja i przystosowanie



Te uczucia trzeba tolerować i pomagać je
przeżyć aż do uzyskania przystosowania z
nadzieją

67

Stan fizyczny w okresie
terminalnym



Ma wielkie znaczenie, należą tu:



Postępujące osłabienie



Przyćmienie świadomości, majaczenia

i urojenia



Silne dolegliwości jak: duszność, brak

łaknienia, nudności, zawroty głowy,

porażenia, biegunki, nietrzymanie

kału i moczu itp.



Podstawą jest opieka pielęgniarska

68

Zaburzenia
przystosowania w okresie
terminalnym



Depresja z poczuciem winy, małej

wartości, rozpaczą, myślami

samobójczymi, beznadziejnością



Nastrój gniewu, agresji, pełen

pretensji i żądań, dezakceptacja

leczenia



Zespół regresji – bierności,

egocentryzmu, liczne wymagania,

niezadowolenia, żądanie obsługiwania

69

Pomoc rodzinie chorego



Często większe problemy emocjonalne i
zaburzenia przystosowania występują
w rodzinie umierającego niż u niego
samego.



Pomoc rodzinie jest równie ważna jak
pomoc choremu – wsparcie psychiczne,
towarzyszenie, pomoc w organizacji i
wykonaniu opieki nad chorym.

70

Hospicjum



Instytucja opiekująca się chorymi
nieuleczalnymi, u których medycyna
wyczerpała możliwości leczenia



Hospicjum stacjonarne – instytucja jak
szpital lub sanatorium, główne zadanie
opieka.



Hospicjum domowe – forma najwłaściwsza
– organizuje pomoc terminalną w domu,
wśród rodziny chorego.

71

Osierocenie



Poważny problem psychologiczny,
gdy ludzie byli bardzo zżyci ze
sobą



Przebieg osierocenia

72

Osierocenie



W pierwszym roku osierocenia

zachorowalność jest do 10x większa

niż przed osieroceniem



Umieralność jest 2 do 4 razy większa



Przebycie zwyczajowych obrządków

pogrzebowych i żałobnych oraz

pomoc psychologiczna zapobiega

depresji i poprawia stan zdrowia

73

Cel wykładu i seminarium



Poznanie roli fizjoterapeuty w zaspakajaniu
potrzeb psychicznych pacjentów w
wybranych chorobach i narkomanii



Poznanie podstawowych problemów
okresu terminalnego

POZNAJ i ROZWIJAJ SIEBIE,

aby dobrze służyć innym i sobie.

To podstawa kultury osobistej