Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi

zaburzeń równowagi

kwasowo-zasadowej

kwasowo-zasadowej

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

•

Zachowanie stałości stężenia jonów wodorowych

Zachowanie stałości stężenia jonów wodorowych

jest jednym z podstawowych praw fizjologicznych

jest jednym z podstawowych praw fizjologicznych

dotyczących żywego organizmu. Istota równowagi

dotyczących żywego organizmu. Istota równowagi

kwasowo-zasadowej (rkz) polega więc na

kwasowo-zasadowej (rkz) polega więc na

utrzymywaniu optymalnego stężenia jonów

utrzymywaniu optymalnego stężenia jonów

wodorowych w przestrzeniach wewnątrz- i

wodorowych w przestrzeniach wewnątrz- i

pozakomórkowych . W regulacji równowagi

pozakomórkowych . W regulacji równowagi

kwasowo-zasadowej biorą udział trzy czynniki:

kwasowo-zasadowej biorą udział trzy czynniki:

1.układy buforowe krwi i tkanek

1.układy buforowe krwi i tkanek

( wodorowęglanowy, hemoglobinianowy,

( wodorowęglanowy, hemoglobinianowy,

białczanowy,

białczanowy,

fosforanowy) 2. płuca, 3. nerki.

fosforanowy) 2. płuca, 3. nerki.

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

•

Podstawowym układem buforowym płynu

Podstawowym układem buforowym płynu

pozakomórkowego jest układ: kwas węglowy -

pozakomórkowego jest układ: kwas węglowy -

wodorowęglany(CO2/ HCO-3). Klasyczne

wodorowęglany(CO2/ HCO-3). Klasyczne

określenie stanu równowagi kwasowo-

określenie stanu równowagi kwasowo-

zasadowej opiera się na równaniu

zasadowej opiera się na równaniu

Hendersona i Hasselbalcha wyrażającym

Hendersona i Hasselbalcha wyrażającym

zależność między trzema parametrami: pH

zależność między trzema parametrami: pH

krwi, ciśnieniem cząstkowym dwutlenku

krwi, ciśnieniem cząstkowym dwutlenku

węgla (pCO2) i stężeniem wodorowęglanów

węgla (pCO2) i stężeniem wodorowęglanów

(HCO3-) w krwi.

(HCO3-) w krwi.

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

HCO3-

HCO3-

pH = pK + log

pH = pK + log





pCO2 x S

pCO2 x S

gdzie:

gdzie:

•

pK - ujemny logarytm stałej dysocjacji dla

pK - ujemny logarytm stałej dysocjacji dla

kwasu węglowego = 6,10

kwasu węglowego = 6,10

•

S - stała rozpuszczalności dwutlenku węgla w

S - stała rozpuszczalności dwutlenku węgla w

osoczu = 0,03 ( dla pCO2 w mm Hg )

osoczu = 0,03 ( dla pCO2 w mm Hg )

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

Komentując to równanie należy stwierdzić :

Komentując to równanie należy stwierdzić :

•

1. pH środowiska zbuforowanego zależy od stosunku licznika i

1. pH środowiska zbuforowanego zależy od stosunku licznika i

mianownika równania H-H, a nie od bezwzględnego stężenia jonów

mianownika równania H-H, a nie od bezwzględnego stężenia jonów

wodorowęglanowych i wartości ciśnienia cząsteczkowego.

wodorowęglanowych i wartości ciśnienia cząsteczkowego.

•

2. prawidłowej wartości pH(7.40) odpowiada jedna i tylko jedna

2. prawidłowej wartości pH(7.40) odpowiada jedna i tylko jedna

wartość stosunku licznika i mianownika równania a mianowicie

wartość stosunku licznika i mianownika równania a mianowicie

20(log 20=1.3)

20(log 20=1.3)

•

3. przyjmując wartości pK i S za wartości stałe równanie H-H

3. przyjmując wartości pK i S za wartości stałe równanie H-H

zawiera trzy niewiadome: pH, HCO3-, pCO2. Chcąc znaleźć jedną z

zawiera trzy niewiadome: pH, HCO3-, pCO2. Chcąc znaleźć jedną z

tych niewiadomych należy znać dwie pozostałe.

tych niewiadomych należy znać dwie pozostałe.

•

4. duże stężenie HCO3- w osoczu utrzymywane jest dzięki

4. duże stężenie HCO3- w osoczu utrzymywane jest dzięki

aktywnemu wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach

aktywnemu wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach

nerkowych( stężenie to jest 20-krotnie większe niż rozpuszczonego

nerkowych( stężenie to jest 20-krotnie większe niż rozpuszczonego

fizycznie CO2 w osoczu).

fizycznie CO2 w osoczu).

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

•

HCO3- - aktualne stężenie wodorowęglanów(przy aktualnym

HCO3- - aktualne stężenie wodorowęglanów(przy aktualnym

pCO2 , miernik komponentu nieoddechowego

pCO2 , miernik komponentu nieoddechowego

•

BB - (buffer base) - zasady buforowe, suma stężeń wszystkich

BB - (buffer base) - zasady buforowe, suma stężeń wszystkich

zasad buforowych wodorowęglanowych i niewodorowęglanowych

zasad buforowych wodorowęglanowych i niewodorowęglanowych

w krwi całkowicie utlenowanej.

w krwi całkowicie utlenowanej.

•

BE - (base excess) - nadmiar lub niedobór zasad (niedobór jest

BE - (base excess) - nadmiar lub niedobór zasad (niedobór jest

wartością ujemną); jest to różnica między aktualnym a należnym

wartością ujemną); jest to różnica między aktualnym a należnym

stężeniem zasad buforowych pełnej krwi utlenowanej BE = BB –

stężeniem zasad buforowych pełnej krwi utlenowanej BE = BB –

NBB

NBB

•

NBB - (normal buffer base) - normalne zasady buforowe,

NBB - (normal buffer base) - normalne zasady buforowe,

prawidłowe stężenie zasad  buforowych określane przy pH = 7,40

prawidłowe stężenie zasad  buforowych określane przy pH = 7,40

pCO2 = 40 mm Hg ; wartość ta zależy od  stężenia hemoglobiny

pCO2 = 40 mm Hg ; wartość ta zależy od  stężenia hemoglobiny

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

Wartości referencyjne dla podstawowych parametrów
równowagi kwasowo-zasadowej zgromadzono w tabeli

Parametr

Krew tętnicza

Krew żylna

Krew kapilarna

pH

7,37 - 7,45

7,32 - 7,38

7,35 - 7,45

pCO

2

(mm Hg)

36 -44

42 - 50

35 - 45

[HCO

3

-

]

(mmol/l)

22 - 26

23 - 27

21 - 27

BE

(mmol/l)

0  2,5

0  2,5

0  2,5

SBE

(mmol/l)

0  2,5

0  2,5

0  2,5

pO

2

(mm Hg)

74 -108

ok. 40

65 - 95

sO

2

( % )

92 - 96

54 - 69

70 - 95

Definicja

Zaburzenie

pierwotne

Kompensacja

pH

PCO

2

HCO

3

-

BE

Kwasica
stan
organizmu
charakteryzuj
ący się
nadmiarem
kwasów

Kwasica
oddechowa
wzrost pCO

2

uwarunkowan
y
zaburzeniem

niewyrównana
pH obniżone
[HCO

3

-

] i BE bez

zmian





N

N

lub ubytkiem
zasad

mechanizmu
oddechowego

wyrównana
wzrost [HCO

3

-

] i

BE prowadzący do
częściowej lub
całkowitej
normalizacji pH

 /

N







Kwasica
metaboliczna
spadek
stężenia HC
O

3

-

i wartości
BE

niewyrównana
pH obniżone
pCO

2

bez zmian



N





w krwi,
niezależny od
mechanizmu
oddechowego

wyrównana
spadek pCO

2

prowadzący do
częściowej lub cał
kowitej
normalizacji pH

 /

N







,

 zmiany pierwotne (wzrost, spadek)

N watrości prawidłowe

, zmiany wtórne (wzrost, spadek)

Definicja

Zaburzenie

pierwotne

Kompensacja

pH

PC

O

2

HC

O

3

-

BE

Zasadowica
stan
organizmu
charakteryz
ujący się
utratą
kwasów
lub
zwiększoną

Zasadowica
oddechowa
spadek pCO

2

uwarunkowany
zaburzeniem

niewyrównana
pH podwyższone
[HCO

3

-

] i BE

bez zmian





N

N

zawartością
zasad

mechanizmu
oddechowego

wyrównana
spadek [HCO

3

-

]

i

BE
prowadzący do
częściowej lub cał
kowitej
normalizacji pH

 /

N







Zasadowica
metaboliczna
wzrost
stężenia
HCO

3

-

i wartości BE

niewyrównana
pH podwyższone
pCO

2

bez zmian



N





w krwi,
niezależny od
mechanizmu
oddechowego

wyrównana
wzrost pCO

2

prowadzący do
częściowej lub cał
kowitej
normalizacji pH

 /

N









, zmiany pierwotne (wzrost, spadek)

N watrości prawidłowe

, zmiany wtórne (wzrost, spadek)

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

•

Kwasica metaboliczna charakteryzuje

Kwasica metaboliczna charakteryzuje

się pierwotnym obniżeniem stężenia

się pierwotnym obniżeniem stężenia

wodorowęglanów, niedoborem zasad

wodorowęglanów, niedoborem zasad

buforowych, obniżeniem pH krwi i

buforowych, obniżeniem pH krwi i

wtórnym zmniejszeniem ciśnienia

wtórnym zmniejszeniem ciśnienia

cząstkowego dwutlenku węgla.

cząstkowego dwutlenku węgla.

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

•

Kwasica oddechowa związana jest ze

Kwasica oddechowa związana jest ze

zmniejszoną zdolnością wydalania dwutlenku

zmniejszoną zdolnością wydalania dwutlenku

węgla przez płuca. Charakteryzuje się

węgla przez płuca. Charakteryzuje się

pierwotnym wzrostem ciśnienia cząstkowego

pierwotnym wzrostem ciśnienia cząstkowego

dwutlenku węgla wpływającym na obniżenie

dwutlenku węgla wpływającym na obniżenie

pH krwi.

pH krwi.

•

Uruchomienie nerkowego mechanizmu

Uruchomienie nerkowego mechanizmu

kompensacyjnego prowadzi do wtórnego

kompensacyjnego prowadzi do wtórnego

wzrostu stężenia wodorowęglanów, nadmiaru

wzrostu stężenia wodorowęglanów, nadmiaru

zasad buforowych, a tym samym do

zasad buforowych, a tym samym do

częściowej a nawet całkowitej normalizacji pH

częściowej a nawet całkowitej normalizacji pH

krwi.

krwi.

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

•

Zasadowica oddechowa charakteryzuje się

Zasadowica oddechowa charakteryzuje się

pierwotnym obniżeniem ciśnienia

pierwotnym obniżeniem ciśnienia

cząstkowego dwutlenku węgla, wzrostem

cząstkowego dwutlenku węgla, wzrostem

pH krwi oraz wtórnym zmniejszeniem

pH krwi oraz wtórnym zmniejszeniem

stężenia wodorowęglanów i wtórnym

stężenia wodorowęglanów i wtórnym

niedoborem zasad buforowych.

niedoborem zasad buforowych.

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

zaburzeń równowagi kwasowo-

zaburzeń równowagi kwasowo-

zasadowej

zasadowej

•

Zasdowica metaboliczna charakteryzuje

Zasdowica metaboliczna charakteryzuje

się pierwotnym zwiększeniem stężenia

się pierwotnym zwiększeniem stężenia

wodorowęglanów, nadmiarem zasad

wodorowęglanów, nadmiarem zasad

buforowych, podwyższeniem pH krwi i

buforowych, podwyższeniem pH krwi i

wtórnym zwiększeniem ciśnienia

wtórnym zwiększeniem ciśnienia

cząstkowego dwutlenku węgla.

cząstkowego dwutlenku węgla.