1

FLAWONOIDY W MEDYCYNIE

2

3

FENOLOKWASY

TANINY

STILBENY

FLAWONOIDY



Kwas kawowy

PROANTO-

RESWERATROL

CYJANIDYNY



Kwas synapinowy



Kwas ferulowy

POLIFENOLE

POLIFENOLE

OH

OH

4

Zawartość polifenoli w pokarmach

roślinnych

Zawartość polifenoli w pokarmach

roślinnych

Produkty żywnościowe

Polifenole ogółem (mg/100

g)

Jęczmień

1200 – 1500

Owies

8,7

Pszenica

22 – 40

Fasola

34 – 280

Cebula

100 – 2025

Pomidor

85 – 130

Czarna porzeczka

140 – 1200

Żurawina

77 – 247

Winogrona

50 – 490

Malina

37 – 429

Truskawka

38 – 218

Gruszka

2 – 25

5

Zawartość polifenoli w napojach

Zawartość polifenoli w napojach

Napoje

Polifenole ogółem

Herbata

150 – 210 mg/200 ml

Kawa

200 – 550 mg/150 ml

Kakao

12 – 18% suchej masy

Wino białe

200 – 300 mg/l

Wino czerwone

1000 – 4000 mg/l

Piwo

60 – 100 mg/l

6

Przeciętna zawartość polifenoli w

różnych gatunkach win

Przeciętna zawartość polifenoli w

różnych gatunkach win

Składnik

polifenolowy

[mg/l]

Gatunek wina

Merlot

Cabernet
Sauvigon

Grenache

Syrah

Ediogola

Chardonne

Katechina

76 ± 36,5

120 ± 27,6

110 ± 44,5

51 ± 20,2

129 ± 35,8

4 ± 2,3

Epikatechina

87 ± 60,9

120 ± 40,8

76 ± 36,5

50 ± 322,6

165 ± 41,8

1 ± 360,9

Kwas kawowy

19 ± 2,5

30 ± 10,1

49 ± 11,2

12 ± 4,1

18 ± 4,7

7 ± 1,4

Polifenole

ogółem

2000 ± 514

2600 ± 774

1847 ± 332

2266 ± 294

2400 ± 240

245 ± 63,0

Przedstawiciele głównych klas

flawonoidów oraz ich występowanie

Przedstawiciele głównych klas

flawonoidów oraz ich występowanie

Klasa flawonoidów

Związki

Występowanie

Zawartość

Izoflawonoidy

genisteina

daidzeina

soja

1 mg/g ziarna

Flawonole

kwercetyna

cebula

herbata

jabłka

0,3 mg/g ś.m.

10-25 mg/l

0,03 mg/g ś.m.

Flawony

apigenina

luteolina

seler

czerwona papryka

brak

danych

Flawanony

hesperetyna

naryngenina

pomarańcze

grejfruty

125-250

mg/l soku

Flawanole

katechiny:

(głównie:

epikatechina

katechina)

kiwi

czerwone wino

zielona herbata

czekolada

4,5 mg/kg

270 mg/l

1 mg/ml

0,8 mg/g

Antocyjanidy

pelargonidyna

cyjanidyna

wiśnie

truskawki

winogrona

czerwone wino

4,5 mg/kg

0,15 mg/kg

brak danych

26 mg/l

7

8

resorpcja

resorpcja

aglikon

y

aglikon

y

glikozydy

flawonoido

we

glikozydy

flawonoido

we

fenolokwasy

fenolokwasy

Spożycie 20 – 650 mg/dzień

Spożycie 20 – 650 mg/dzień

30 – 60 %

flora

bakteryjna

•

metylacja w wątrobie

•

transformacja do glukuronidów bądź siarczanów

•

hydroksylacja przez glikozydazy

9

Flawonoidy

1 ‘

6 ‘

5 ‘

4 ‘

3 ‘

2 ‘

B

A

C

O

2

3

4

8

7

6

5

flawony

O

O

O

O

OH

OH

OH

bajkaleina

C

6

-C

3

-C

6

10

Flawonoidy

1 ‘

6 ‘

5 ‘

4 ‘

3 ‘

2 ‘

B

A

C

O

2

3

4

8

7

6

5

flawonole (flawon-3-

ole)

O

O

OH

O

O

OH

OH

kwercetyna

OH

OH

OH

C

6

-C

3

-C

6

11

Flawonoidy

1 ‘

6 ‘

5 ‘

4 ‘

3 ‘

2 ‘

B

A

C

O

2

3

4

8

7

6

5

katechiny (flawan-3-

ole)

O

OH

C

6

-C

3

-C

6

O

OH

OH

katechina

OH

OH

12

Flawonoidy

1 ‘

6 ‘

5 ‘

4 ‘

3 ‘

2 ‘

B

A

C

O

2

3

4

8

7

6

5

C

6

-C

3

-C

6

antocyjanidyny

O

+

OH

O

+

OH

OH

cyjanidyna

Cukier

R

OH

R

13

Flawonoidy

1 ‘

6 ‘

5 ‘

4 ‘

3 ‘

2 ‘

B

A

C

O

2

3

4

8

7

6

5

izoflawony

O

O

O

O

OH

OH

genisteina

OH

C

6

-C

3

-C

6

14

Mechanizm działania flawonoidu

Mechanizm działania flawonoidu

Dzięki swej budowie chemicznej flawonoidy są zdolne

oddziaływać z wieloma substancjami czynnymi w ustroju

człowieka

15

POLIFENOLE

IC

50

[Μ]

FLAWANONY

hesperydyna

naringenina

> 16

> 16

FLAWONOLE

kwercetyna

rutyna

0.22

0.51

FLAWANOLE

katechina

epigalokatechina

epigalokatechiny3galusan

0.18

0.10

0,07

ANTOCYJANY

cyjanidyna

barwnik skórek winogron

0.21

0.95

KWASY FENOLOWE

kawowy

chlorogenowy

galusowy

kwas askorbinowy

α tokoferol

β karoten

BHA

0.24

0.29

1.25

1.45

2.40

4.30

0.18

Porównanie efektywności

antyoksyacyjnej wybranych

antyoksydantów

Porównanie efektywności

antyoksyacyjnej wybranych

antyoksydantów

16

Flawonoidy jako antyoksydanty

Flawonoidy jako antyoksydanty

Ingerencja flawonoidów w proces peroksydacji

aktywność antyoksydacyjną zawdzięczają:

1.

hamowaniu czynności:

a)

oksydoreduktaz

min.

oksydazy

kwasu

askorbinowego,

cykloosygenazy, lipooksygenazy, oksydazy ksantowej, oksydazy

NADH

b)

enzymów min. kinazy proteinowej C

2.

zdolności chelatowania jonów metali przejściowych, głównie

jonów miedzi i żelaza

3.

z uwagi na niski potencjał redox reagują łatwo z wieloma ROS

jak nadtlenki czy wolne rodniki pełniąc funkcję zamiataczy

17

Flawonoidy a układ krążenia

Flawonoidy a układ krążenia

Flawonoidy:

1.

hamują czynność enzymu hialuronidazy

2.

inaktywują katecholo –O-metylotransferazę

3.

hamują aktywność Na

+

/K

+

ATP-azy i fosfodiesterazy cAMP

4.

hamują aktywność konwertazy angiotensyny

5.

inaktywują enzymy z grupy lipooksygenazy (LOX)

i cyklooksygenazy (COX)

6.

hamują aktywność fosfodiesterazy, COX i adenozyny

działając antyagregacyjnie

Mechanizmy odpowiedzialne za

przeciwmiażdżycowe właściwości

flawonoidów

Mechanizmy odpowiedzialne za

przeciwmiażdżycowe właściwości

flawonoidów

Zjawiska sprzyjające

powstawaniu blaszki

miażdżycowej

Flawonoid

Działanie

Odkładanie się LDL w

ścianach naczyń

krwionośnych

hesperetyna

Obniżanie poziomu cholesterolu we krwi

– prawdopodobnie wskutek hamowania

redutazy HMG-CoA

Powstawanie komórek

piankowych

luteolina

epikatechina

kwercetyna

przeciwdziałanie utlenianiu LDL

kwercetyna

metabolity

(+)-katechiny

obniżanie zdolności monocytów do

adhezji do nabłonka naczyń i

przenikania przez ściany naczyń

Powstawanie okrywy

włóknistej

kwercetyna

hamowanie prolifezacji i migracji mięśni

gładkich naczyń

baikaleina

hamowanie proliferacji mięśni gładkich

naczyń

Powstawanie skrzepów

mirycetyna

kwercetyna

hamowanie agregacji trombocytów

18

19

Przeciwzapalne właściwości flawonoidów

Przeciwzapalne właściwości flawonoidów

kwas

arachidonowy

COX-2

5-LOX

kwercetyna

apigenina

kwercetyna

apigenina

baikaleina

epikatechina

baikaleina

epikatechina

20

Flawonoidy w cukrzycy

Flawonoidy w cukrzycy

Epikatechina:

•

stymuluje syntezę insuliny w komórkach beta trzustki

(podnosi w tych komórkach cAMP)

•

wzmaga przekształcenie proinsuliny w insulinę

21

Flawonoidy w cukrzycy

Flawonoidy w cukrzycy

Luteolina, amentoflawon ,daidzeina:

•

hamują aktywność alfa amylazy i alfa glikozydazy-

enzymów zaangażowanych w hydrolizę węglowodanów w

przewodzie pokarmowym. Luteolina jest silniejszym

inhibitorem niż akarboza stosowana dotychczas w terapii

cukrzycy.

22

Flawonoidy w cukrzycy

Flawonoidy w cukrzycy

Kwercetyna:

•

zmniejsza aktywność transportera glukozy w enterocytach

(SGLT-1)

•

opóźnia utratę wzroku w cukrzycy ponieważ obniża

aktywność reduktazy aldolowej. Przyczyną ślepoty w

cukrzycy jest gromadzenie się w gałce ocznej sorbitolu-

związku

syntetyzowanego

przy

udziale

reduktazy

aldolowej.

23

Flawonoidy w infekcjach wirusowych

Flawonoidy w infekcjach wirusowych

Bajkalina. epikatechina, bajkaleina, kwercetyna:

•

są inhibitorami odwrotnej transkryptazy (spowalniają

namnażanie się wirusa)

•

blokują wnikanie wirusa do komórki (ważna rola interakcji

między białkami wchodzącymi w skład otoczki wirusa a

cząsteczkami powierzchniowymi atakowanych komórek)

24

Flawonoidy w infekcjach wirusowych

Flawonoidy w infekcjach wirusowych

Bajkalina. epikatechina, bajkaleina, kwercetyna:

•

hamują działanie wirusowego białka Vpr odpowiedzialnego

za zmiany cyklu komórkowego gospodarza

•

inhibitory integrazy (IG)-enzymu odpowiedzialnego za

włączenie DNA wirusowego do chromosomów gospodarza

•

inhibitory proteinazy (dojrzewania wirusów)

25

Flawonoidy a nowotwory

Flawonoidy a nowotwory

•

hamują proliferację komórek nowotworowych

•

indukują apoptozę (wpływ na białka pro-apoptyczne p21,p53

i antyapoptyczne Bcl-2, białka regulujące przebieg cyklu

komórkowego CDK, cykliny)

•

zapobiegaj

ą

przerzutom

(obniżają

aktywność

metaloproteinaz)

26

Flawonoidy a nowotwory

Flawonoidy a nowotwory

•

obniżają aktywność czynników transkrypcyjnych NF-kB

•

hamują aktywność aromatazy (enzymu katalizującego

syntezę estrogenów)

•

są inhibitorami glikoproteiny P (przywracają wrażliwość na

cytostatyki)

27

Flawonoidy o działaniu:

Flawonoidy o działaniu:

1.

hepatoprotekcyjnym

•

Flawonolignany z Ostropestu plamistego

2.

moczopędnym

•

ziele nawłoci

3.

żółciopedne

•

kwiatostan kocanki

28