Rachunek kosztów

standardowych

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Zakres wykładu

• Istota rachunku kosztów standardowych

• Standardowe koszty bezpośrednie

• Standardowe koszty pośrednie

• Ustalanie odchyleń od kosztów

standardowych

1. Istota rachunku kosztów

standardowych

• Istotą rachunku kosztów standardowych jest

wprowadzenie do systemu pomiaru kategorii

kosztów standardowych jako formy kosztów

wzorcowych, co umożliwia zastosowanie

rozdzielczego sposobu prezentacji kosztów

faktycznie poniesionych.

• Koszty standardowe to odmiana kosztów postulowanych,

w której za podstawę ustalania przyjmuje się ściśle

określone normy zużycia czynników produkcji. Normy

ustala się w wyniku analizy nakładów czynników produkcji

zaangażowanych przy tworzeniu produktu lub świadczeniu

usługi. Przy ustalaniu kosztów standardowych uwzględnia

się racjonalny poziom zużycia czynników produkcji.

Przedmiot standaryzacji kosztów

Kryteria wyodrębniania
obiektów standaryzacji

kosztów

Kryterium produktowe

Kryterium procesowe

Obiektami standaryzacji
kosztów są wytwarzane
wyroby, zarówno produkty
Gotowe, jak i produkty
niezakończone

Obiektami standaryzacji
kosztów są:

• proces technologiczny jako
całość lub

• poszczególne elementy
procesu technologicznego

Poprawność ustalenia poziomu kosztów standardowych zależy od

spełnienia szeregu warunków

Efektywność

organizacji

procesu

produkcyjnego

Efektywność

organizacji

procesu

produkcyjnego

Jednoznaczność

określenia

obiektów

standaryzacji

Jednoznaczność

określenia

obiektów

standaryzacji

Dokładność

ustalenia

cen lub stawek

Dokładność

ustalenia

cen lub stawek

Ścisłość

ustalenia norm

zużycia

Ścisłość

ustalenia norm

zużycia

Odpowiednia

szczegółowość

norm zużycia

Odpowiednia

szczegółowość

norm zużycia

Warunki

poprawności

ustalenia poziomu

kosztów

Warunki

poprawności

ustalenia poziomu

kosztów

2. Standardowe koszty bezpośrednie

Koszty bezpośrednie są elementami kosztu

wytworzenia, które można bezpośrednio przypisać

do poszczególnych obiektów standaryzacji kosztów.

Wyznaczają one wartość zużycia zasobu

bezpośrednio związanego z wytwarzaniem

określonych produktów.

Poziom kosztów bezpośrednich można zapisać jako:

K = p x Z

koszt
y

cena

jednostkowa

zasobów

zużycie
zasobów

Aby ustalić standardowe koszty bezpośrednie, należy

określić:

• standardowe zużycie zasobów (norma zużycia

zasobów przypadająca na jednostkę wyrobu, tzn.

dopuszczalne zużycie na jednostkę wyrobu),

• standardową cenę jednostkową (zakładany poziom

cen, stawek lub taryf dla poszczególnych czynników

produkcji, tzn. dopuszczalne ceny zakupu zasobów).

Zakres standardowych kosztów bezpośrednich

Standardowe koszty bezpośrednie

materiały bezpośrednie

wynagrodzenia bezpośrednie

świadczenia na rzecz pracowników

inne

Normy

zużycia

materiałów

Standardowe

ceny

materiałów

x

Standardowe koszty

materiałów bezpośrednich

Ustalane są dla
materiałów
niezbędnych do
wytworzenia danego
wyrobu

Określają
dopuszczalne ceny
nabycia
poszczególnych
rodzajów
materiałów. Ceny
ustalane są na
podstawie badań
rynkowych w celu
znalezienia
najlepszego
dostawcy

Normy są ustalane odrębnie
dla każdego rodzaju materiału;
określają ilości materiałów o
określonych parametrach
technicznych i jakościowych

3. Standardowe koszty pośrednie

Koszty pośrednie są kosztami działalności operacyjnej, wspólnej

dla różnych asortymentów produktów, które to koszty nie

mogą być przypisane do poszczególnych asortymentów.

Powoduje to konieczność stosowania odmiennych procedur

niż w przypadku kosztów bezpośrednich.

Standardowe koszty pośrednie mają postać standardów

kwotowych, określających dopuszczalny poziom kosztów

pośrednich. Podstawą ustalania kosztów pośrednich są

budżety tych kosztów, które określają poziom kosztów

planowanych (racjonalnych).

Podstawą rozliczenia kosztów pośrednich jest miara działalności

wydziału tj. podstawowy czynnik kosztotwórczy np. zużycie materiałów

p

o

ś

re

d

n

ie

k

o

s

zt

y

n

ie

p

ro

d

u

k

c

y

jn

e

(k

o

s

z

ty

s

p

rz

e

d

a

ży

i

o

g

ó

ln

e

g

o

z

a

rz

ą

d

u

)

K

o

s

z

ty

w

y

d

z

ia

ło

w

e

(p

o

ś

re

d

n

ie

k

o

s

zt

y

p

ro

d

u

k

c

ji

)

Asortyment A

Asortyment B

Asortyment C

Asortyment D

Asortyment E

Stabilizowane stawki pośrednie kosztów

produkcji

Najczęściej planowane pośrednie koszty produkcji rozliczane

są w stosunku do:

• planowanych roboczogodzin bezpośrednich,
• planowanych maszynogodzin bezpośrednich,
• planowanego zużycia materiałów bezpośrednio

produkcyjnych.

Standardowy

narzut

pośrednich

kosztów

produkcji

Pośrednie koszty produkcji ustalone

w budżecie

Planowana liczba jednostek miary

działalności wydziału

=

Standardowe pośrednie koszty produkcji

poszczególnych asortymentów wydziału

Standardowe

koszty

pośrednie

asortymentu

Standardowy

narzut

pośrednich kosztów

produkcji

Standardowa

liczba jednostek

miary działalności

wydziału

=

x

4. Ustalanie odchyleń od kosztów

standardowych

Odchylenia

kosztów

Koszty

faktycznie

poniesione

Koszty

standardowe

=

faktyczna cena

X

faktyczne zużycie

standardowa cena (stawka)

X

standardowe zużycie (norma)

Odchylenie wyznaczone przedstawioną wcześniej formułą
jest odchyleniem łącznym, spowodowanym dwoma
odchyleniami cząstkowymi:

Odchylenie cenowe

(odchylenie stawki)

Odchylenie ilościowe

(odchylenie zużycia)

+

Zużycie faktyczne

Cena faktyczna – cena standardowa

O jaką kwotę zmieniły się koszty

z powodu zmiany cen, przy

założeniu faktycznej ilości zużycia

Cena standardowa

zużycie faktyczne – zużycie standardowe

O jaką kwotę zmieniły się koszty

z powodu zmiany ilości zużycia, przy

założeniu ceny standardowej

Podsumowanie

Rachunek kosztów standardowych jest najczęściej

stosowaną w praktyce odmianą rachunku kosztów

postulowanych prowadzonych w trybie ex ante (z

wyprzedzeniem).

Rachunek kosztów postulowanych występują w dwóch

odmianach:

• rachunek kosztów planowanych (przewidywanych)

• rachunek kosztów standardowych (opierających się na

normach).

Odchylenia kosztów faktycznie poniesionych od kosztów

postulowanych rozlicza się według dwóch wariantów:

• wariant dyspozycyjny (odchylenia ustalane są na bieżąco

i bieżąco wykazywane w dokumentacji

źródłowej),

• wariant rozliczeniowy (odchylenia ustalane są okresowo

z uwzględnieniem stopnia zaawansowania

produkcji).