Międzynarodowe

Międzynarodowe

systemy klasyfikacji

systemy klasyfikacji

zaburzeń

zaburzeń

psychicznych

psychicznych

Wykład 18.11.2002

Wykład 18.11.2002

Cele systemów klasyfikacji

Cele systemów klasyfikacji

chorób psychicznych:

chorób psychicznych:



Dostarczanie praktycznych ram

Dostarczanie praktycznych ram

ułatwiających proces diagnostyczny,

ułatwiających proces diagnostyczny,



Ułatwienie porozumiewania się diagnostów z

Ułatwienie porozumiewania się diagnostów z

różnych krajów, kultur i mających różne

różnych krajów, kultur i mających różne

przygotowanie teoretyczne (stworzenie

przygotowanie teoretyczne (stworzenie

wspólnego języka),

wspólnego języka),



Umożliwienie lub ułatwienie praktycznego

Umożliwienie lub ułatwienie praktycznego

funkcjonowania psychiatrii jako dziedziny

funkcjonowania psychiatrii jako dziedziny

medycyny (leczenie i jego kontrola w czasie,

medycyny (leczenie i jego kontrola w czasie,

rehabilitacja, profilaktyka),

rehabilitacja, profilaktyka),



Stworzenie sprzyjającej badaniom

Stworzenie sprzyjającej badaniom

naukowym podbudowy teoretycznej.

naukowym podbudowy teoretycznej.

Rodzaje systemów

Rodzaje systemów

klasyfikacji

klasyfikacji

OPISOWY:

Klasyfikacja

zaburzeń

psychicznych

opiera się na

dokładnym ich

opisie

klinicznym bez

analizowania

wynikających

stąd

konsekwencji.

WYJAŚNIAJĄCY:

Klasyfikacja

zaburzeń

psychicznych

opiera się tutaj

na przesłankach

patogenetycznyc

h, leczniczych,

rokowniczych

itp., które są tu

pewną wartością

wyjaśniającą.

KONSTRUKCYJN

Y:

Zaburzenia są

klasyfikowane w

taki sposób, który

umożliwia

dedukowanie o

ich

właściwościach

tylko na

podstawie

pozycji, jakie

zajmują w

systemie.

Współczesne systemy klasyfikacji mają

charakter mieszany opisowo-konstrukcyjny

Obecnie powszechnie

Obecnie powszechnie

stosuje się dwa systemy

stosuje się dwa systemy

klasyfikacyjne:

klasyfikacyjne:

DSM IV

DSM IV

Diagnostic and

Diagnostic and

Statistical Manual of

Statistical Manual of

Mental Disorders –

Mental Disorders –

Fourth Edition

Fourth Edition

Stosowany w USA i

Stosowany w USA i

stworzony przez

stworzony przez

Amerykańskie

Amerykańskie

Towarzystwo

Towarzystwo

Psychiatryczne (APA)

Psychiatryczne (APA)

ICD 10

ICD 10

International

International

Classification of

Classification of

Diseases and Related

Diseases and Related

Health Problems –

Health Problems –

Tenth Revision

Tenth Revision

Stosowany w Europie i

Stosowany w Europie i

stworzony pod

stworzony pod

auspicjami Światowej

auspicjami Światowej

Organizacji Zdrowia

Organizacji Zdrowia

(WHO)

(WHO)

DSM – Historia

DSM – Historia

powstawania

powstawania



Impulsem do tworzenia systemu

Impulsem do tworzenia systemu

klasyfikacji w USA była potrzeba

klasyfikacji w USA była potrzeba

gromadzenia danych statystycznych,

gromadzenia danych statystycznych,



Pierwszą tego typu oficjalną próbą był spis

Pierwszą tego typu oficjalną próbą był spis

ludności z 1840 r. gdzie podano częstość

ludności z 1840 r. gdzie podano częstość

występowania jednej tylko kategorii chorób

występowania jednej tylko kategorii chorób

psychicznych: idiotyzmu/szaleństwa,

psychicznych: idiotyzmu/szaleństwa,



W spisie ludności z 1880 roku wyróżniono

W spisie ludności z 1880 roku wyróżniono

już siedem kategorii chorób psychicznych

już siedem kategorii chorób psychicznych

(mania, melancholia, monomania, pareza,

(mania, melancholia, monomania, pareza,

otępienie, dipsomania i epilepsia),

otępienie, dipsomania i epilepsia),



Od

Od

1917

1917

roku datuje się okres stałej współpracy

roku datuje się okres stałej współpracy

Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

z innymi narodowymi organizacjami w USA nad

z innymi narodowymi organizacjami w USA nad

tworzeniem systemu klasyfikacji oraz

tworzeniem systemu klasyfikacji oraz

nomenklatury psychiatrycznej (pierwotnie

nomenklatury psychiatrycznej (pierwotnie

stosowanej do opisu pacjentów oddziałów

stosowanej do opisu pacjentów oddziałów

zamkniętych z ciężkimi zaburzeniami

zamkniętych z ciężkimi zaburzeniami

psychicznymi i neurologicznymi),

psychicznymi i neurologicznymi),



Swój wkład w tworzenie nomenklatury i

Swój wkład w tworzenie nomenklatury i

klasyfikacji miała także

klasyfikacji miała także

armia amerykańska

armia amerykańska

,

,

która po II Wojnie Światowej poszerzyła zakres

która po II Wojnie Światowej poszerzyła zakres

nazewnictwa psychiatrycznego opisując

nazewnictwa psychiatrycznego opisując

fenomeny chorobowe u pacjentów

fenomeny chorobowe u pacjentów

ambulatoryjnych - weteranów walk na frontach

ambulatoryjnych - weteranów walk na frontach

tej wojny.

tej wojny.

DSM – Historia

DSM – Historia

powstawania

powstawania



W tym samym czasie w Europie ukazała się szósta

W tym samym czasie w Europie ukazała się szósta

edycja ICD wydana przez WHO, gdzie po raz pierwszy

edycja ICD wydana przez WHO, gdzie po raz pierwszy

pojawił się rozdział o chorobach psychicznych w

pojawił się rozdział o chorobach psychicznych w

dużym stopniu czerpiący z nomenklatury stworzonej

dużym stopniu czerpiący z nomenklatury stworzonej

przez amerykańskie organizacje weteranów),

przez amerykańskie organizacje weteranów),



W

W

1952

1952

r. specjalna komórka APA stworzyła własny

r. specjalna komórka APA stworzyła własny

wariant ICD 6, który został opublikowany jako

wariant ICD 6, który został opublikowany jako

DSM I

DSM I

(Diagnostic and Statistical Manual: Mental Disorders).

(Diagnostic and Statistical Manual: Mental Disorders).

Zawierał on zbiór opisów kategorii diagnostycznych

Zawierał on zbiór opisów kategorii diagnostycznych

chorób psychicznych i tym samym był pierwszym

chorób psychicznych i tym samym był pierwszym

oficjalnym systemem klasyfikacyjnym

oficjalnym systemem klasyfikacyjnym

koncentrującym się bardziej na zastosowaniach

koncentrującym się bardziej na zastosowaniach

klinicznych niż statystycznych. Ideologicznie opierał

klinicznych niż statystycznych. Ideologicznie opierał

się na psychobiologicznych poglądach Adolfa Meyera,

się na psychobiologicznych poglądach Adolfa Meyera,

który głosił, że psychoza jest

który głosił, że psychoza jest

reakcją

reakcją

osobowości na

osobowości na

czynniki psychologiczne, społeczne i biologiczne.

czynniki psychologiczne, społeczne i biologiczne.

DSM – Historia

DSM – Historia

powstawania

powstawania



Od czasów DSM I, losy tego systemu

Od czasów DSM I, losy tego systemu

klasyfikacyjnego splatały się dość ściśle z jego

klasyfikacyjnego splatały się dość ściśle z jego

europejskim odpowiednikiem – ICD, kolejne ich

europejskim odpowiednikiem – ICD, kolejne ich

edycje pojawiały się bowiem w zbliżonym

edycje pojawiały się bowiem w zbliżonym

czasie i czerpały z tych samych źródeł

czasie i czerpały z tych samych źródeł

ideologicznych.

ideologicznych.



Następca DSM I –

Następca DSM I –

DSM II

DSM II

nie różnił się istotnie

nie różnił się istotnie

od swego poprzednika, wyeliminowane zostały

od swego poprzednika, wyeliminowane zostały

z niego jedynie poglądy Adolfa Meyera.

z niego jedynie poglądy Adolfa Meyera.



Trzecia edycja DSM

Trzecia edycja DSM

ukazała się niemal

ukazała się niemal

równolegle z ICD 9, w roku 1980 i była pod

równolegle z ICD 9, w roku 1980 i była pod

wieloma względami innowacyjna, tak wobec

wieloma względami innowacyjna, tak wobec

ICD, jak i swoich poprzedniczek.

ICD, jak i swoich poprzedniczek.

DSM – Historia

DSM – Historia

powstawania

powstawania



DSM III był bowiem pierwszym systemem,

DSM III był bowiem pierwszym systemem,

który zawierał:

który zawierał:



jasne kryteria diagnostyczne chorób psychicznych,

jasne kryteria diagnostyczne chorób psychicznych,



wieloosiowy system diagnozowania tych chorób,

wieloosiowy system diagnozowania tych chorób,



opisowe podejście unikające kłopotliwego niekiedy

opisowe podejście unikające kłopotliwego niekiedy

wnikania w teorie etiologiczne chorób psychicznych,

wnikania w teorie etiologiczne chorób psychicznych,



Zestaw półstrukturalizowanych narzędzi do

Zestaw półstrukturalizowanych narzędzi do

prowadzenia wywiadu psychiatrycznego.

prowadzenia wywiadu psychiatrycznego.

DSM III był przeznaczony dla klinicystów i naukowców,

DSM III był przeznaczony dla klinicystów i naukowców,

nie statystyków.

nie statystyków.

DSM – Historia

DSM – Historia

powstawania

powstawania

! ICD 9 było pozbawione tych cech,

ponieważ głównym jego przeznaczeniem

miało być gromadzenie danych

statystycznych o chorobach psychicznych.



Ponieważ DSM III okazał się mieć kilka

Ponieważ DSM III okazał się mieć kilka

niekonsekwencji w swej strukturze, zaś w paru

niekonsekwencji w swej strukturze, zaś w paru

miejscach kryteria diagnostyczne były

miejscach kryteria diagnostyczne były

niejasne, dokonano jego poprawki wydając w

niejasne, dokonano jego poprawki wydając w

1987 roku wersję

1987 roku wersję

DSM-III-R

DSM-III-R

.

.



Zarówno DSM III, jak i jego poprawiona wersja,

Zarówno DSM III, jak i jego poprawiona wersja,

był podstawą szeroko zakrojonych badań

był podstawą szeroko zakrojonych badań

empirycznych nad rozpoznawaniem chorób

empirycznych nad rozpoznawaniem chorób

psychicznych. Powstała duża baza danych na

psychicznych. Powstała duża baza danych na

temat poszczególnych rozpoznań. Umożliwiło

temat poszczególnych rozpoznań. Umożliwiło

to rozpoczęcie prac nad ostatnią już wersją

to rozpoczęcie prac nad ostatnią już wersją

DSM – wersją czwartą, obecnie stosowaną.

DSM – wersją czwartą, obecnie stosowaną.

DSM – Historia

DSM – Historia

powstawania

powstawania

DSM IV – Historia

DSM IV – Historia

powstawania

powstawania



Prace nad

Prace nad

DSM IV

DSM IV

polegały na:

polegały na:

- szeroko zakrojonym przeglądzie wszystkich

- szeroko zakrojonym przeglądzie wszystkich

dostępnych publikacji na temat chorób

dostępnych publikacji na temat chorób

psychicznych,

psychicznych,

- rewizji niepublikowanych danych

- rewizji niepublikowanych danych

epidemiologicznych, klinicznych,

epidemiologicznych, klinicznych,

terapeutycznych itp., jeśli wyniki przeglądu

terapeutycznych itp., jeśli wyniki przeglądu

literatury były niekompletne lub sprzeczne,

literatury były niekompletne lub sprzeczne,

- przeprowadzeniu serii 12 badań terenowych,

- przeprowadzeniu serii 12 badań terenowych,

które polegały na porównaniu rezultatów

które polegały na porównaniu rezultatów

zastosowania kryteriów diagnostycznych DSM

zastosowania kryteriów diagnostycznych DSM

III, DSM-III-R, ICD 10 z wynikami stosowania

III, DSM-III-R, ICD 10 z wynikami stosowania

nowych kryteriów zaproponowanych w DSM IV.

nowych kryteriów zaproponowanych w DSM IV.

DSM IV - Cechy

DSM IV - Cechy



DSM IV został opublikowany w 1994 roku.

DSM IV został opublikowany w 1994 roku.



W 2000 roku ukazała się zaś jego,

W 2000 roku ukazała się zaś jego,

aktualizowana o najnowsze doniesienia, wersja

aktualizowana o najnowsze doniesienia, wersja

(

(

DSM-IV-TR

DSM-IV-TR

).

).



DSM IV zrywa z jednostronnością kulturową

DSM IV zrywa z jednostronnością kulturową

pokutującą w poprzednich wydaniach,

pokutującą w poprzednich wydaniach,



Próbuje także pozbyć się dualizmu somatyczno-

Próbuje także pozbyć się dualizmu somatyczno-

psychicznego w podejściu do chorób

psychicznego w podejściu do chorób

psychicznych obecnego w starszych edycjach

psychicznych obecnego w starszych edycjach

systemu.

systemu.



Warto pokreślić, że dzięki wzajemnej

Warto pokreślić, że dzięki wzajemnej

współpracy autorów ICD 10 i DSM IV, oba

współpracy autorów ICD 10 i DSM IV, oba

systemy pod względem kodowania i stosowanej

systemy pod względem kodowania i stosowanej

terminologii są ze sobą w pełni kompatybilne!

terminologii są ze sobą w pełni kompatybilne!



Stosuje się trzy główne osie

Stosuje się trzy główne osie

diagnostyczne i dwie alternatywne:

diagnostyczne i dwie alternatywne:

Oś I.

Oś I.

Zaburzenia kliniczne,

Zaburzenia kliniczne,

Oś II.

Oś II.

Zaburzenia osobowości,

Zaburzenia osobowości,

upośledzenie umysłowe,

upośledzenie umysłowe,

Oś III.

Oś III.

Stany ogólnomedyczne,

Stany ogólnomedyczne,

Oś IV.

Oś IV.

Problemy psychospołeczne i

Problemy psychospołeczne i

środowiskowe,

środowiskowe,

Oś V.

Oś V.

Poziom funkcjonowania życiowego (skala

Poziom funkcjonowania życiowego (skala

GAF = Global Assessment of Functioning)

GAF = Global Assessment of Functioning)



System kodowania w DSM IV jest

System kodowania w DSM IV jest

identyczny z tym stosowanym w ICD 9.

identyczny z tym stosowanym w ICD 9.

DSM IV - Cechy

DSM IV - Cechy

DSM IV – Definicja

DSM IV – Definicja

Zaburzenia

Zaburzenia

Zaburzenie psychiczne

Zaburzenie psychiczne

jest to zespół

jest to zespół

objawów przejawiający się określonym

objawów przejawiający się określonym

zachowaniem lub przeżyciem,

zachowaniem lub przeżyciem,

któremu towarzyszą: cierpienie

któremu towarzyszą: cierpienie

(distress), niesprawność (disability)

(distress), niesprawność (disability)

wpływająca na funkcjonowanie,

wpływająca na funkcjonowanie,

doświadczenie zwiększonego ryzyka

doświadczenie zwiększonego ryzyka

śmierci, bólu , niesprawności, oraz

śmierci, bólu , niesprawności, oraz

znaczna utrata swobody.

znaczna utrata swobody.

DSM IV - Cechy

DSM IV - Cechy



Unika się tutaj określenia

Unika się tutaj określenia

choroba

choroba

zastępując je

zastępując je

słowem

słowem

zaburzenie

zaburzenie

,

,

które jest wolne od niepewności

które jest wolne od niepewności

co do etiologii obserwowanego fenomenu,

co do etiologii obserwowanego fenomenu,



Zaburzenie

Zaburzenie

rozumie się jako zespół objawów

rozumie się jako zespół objawów

dotyczący indywidualnej osoby,

dotyczący indywidualnej osoby,



Unika się pejoratywnych określeń typu schizofrenik

Unika się pejoratywnych określeń typu schizofrenik

czy neurotyk podkreślając tym samym, że chodzi o

czy neurotyk podkreślając tym samym, że chodzi o

klasyfikację zaburzeń, nie ludzi,

klasyfikację zaburzeń, nie ludzi,



Część zaburzeń uznawanych za takowe w DSM II

Część zaburzeń uznawanych za takowe w DSM II

straciła charakter patologii (np. homoseksualizm)

straciła charakter patologii (np. homoseksualizm)

lub jest kwestionowana,

lub jest kwestionowana,



Zrezygnowano z etiologicznego dzielenia chorób na

Zrezygnowano z etiologicznego dzielenia chorób na

somatyczne i psychiczne preferując podejście

somatyczne i psychiczne preferując podejście

bardziej holistyczne uznając, że dusza i ciało

bardziej holistyczne uznając, że dusza i ciało

stanowią jedno i nie dają się analizować

stanowią jedno i nie dają się analizować

przekonująco w oderwaniu od siebie.

przekonująco w oderwaniu od siebie.



Unika się rozważań na temat etiologii zaburzeń

Unika się rozważań na temat etiologii zaburzeń

psychicznych ograniczając się jedynie do

psychicznych ograniczając się jedynie do

wyczerpującego ich opisu opartego na materiale

wyczerpującego ich opisu opartego na materiale

empirycznym,

empirycznym,



Opis każdej kategorii diagnostycznej zbudowany

Opis każdej kategorii diagnostycznej zbudowany

jest na bazie tego samego, porównywalnego

jest na bazie tego samego, porównywalnego

schematu (np. charakterystyka wiekowa, płci,

schematu (np. charakterystyka wiekowa, płci,

początku występowania, przebiegu, kryteria

początku występowania, przebiegu, kryteria

diagnostyczne, diagnostyka różnicowa itp.),

diagnostyczne, diagnostyka różnicowa itp.),



Kryteria diagnostyczne są zoperacjonalizowane

Kryteria diagnostyczne są zoperacjonalizowane

(schemat decyzyjny ma charakter algorytmu),

(schemat decyzyjny ma charakter algorytmu),



Ograniczono zasadę hierarchiczności diagnoz

Ograniczono zasadę hierarchiczności diagnoz

(używanie tylko tylu nadrzędnych kategorii, ile

(używanie tylko tylu nadrzędnych kategorii, ile

jest koniecznych do pełnego opisu fenomenu),

jest koniecznych do pełnego opisu fenomenu),

DSM IV - Cechy

DSM IV - Cechy



Próba ponadkulturowego opisu fenomenów

Próba ponadkulturowego opisu fenomenów

psychopatologicznych oraz uwzględnienie wpływu

psychopatologicznych oraz uwzględnienie wpływu

czynników kulturowych na obraz, przebieg i leczenie

czynników kulturowych na obraz, przebieg i leczenie

zaburzeń psychicznych,

zaburzeń psychicznych,



Uzupełnienie systemu klasyfikacji o

narzędzia ułatwiające proces diagnostyczny

np.:

1.

1.

Całościowa ocena funkcjonowania

Całościowa ocena funkcjonowania

(GAF – Global

(GAF – Global

Assessment of Functioning),

Assessment of Functioning),

2.

2.

Skala oceny funkcjonowania zawodowego

Skala oceny funkcjonowania zawodowego

(SOFAS – Social

(SOFAS – Social

and Occupational Functioning Assessment Scale),

and Occupational Functioning Assessment Scale),

3.

3.

Skala oceny funkcjonowania w związkach

Skala oceny funkcjonowania w związkach

(GARF – Global

(GARF – Global

Assessment of Relational Functioning),

Assessment of Relational Functioning),

4.

4.

Standaryzowany wywiad oceny całości stanu psychicznego

Standaryzowany wywiad oceny całości stanu psychicznego

(SCID-I – Schedule for Clinical Interview for DSM IV).

(SCID-I – Schedule for Clinical Interview for DSM IV).

DSM IV - Cechy

DSM IV - Cechy

DSM IV – przegląd

DSM IV – przegląd

najważniejszych kategorii

najważniejszych kategorii

diagnostycznych

diagnostycznych

1.

1.

Zaburzenia zwykle rozpoznawane po raz pierwszy w

Zaburzenia zwykle rozpoznawane po raz pierwszy w

wieku niemowlęcym, dziecięcym lub młodzieżowym

wieku niemowlęcym, dziecięcym lub młodzieżowym

(np. upośledzenie umysłowe, zaburzenia uczenia się,

(np. upośledzenie umysłowe, zaburzenia uczenia się,

umiejętności ruchowych, komunikacji itp.)

umiejętności ruchowych, komunikacji itp.)

2.

2.

Zaburzenia przytomności, otępienie, zaburzenia

Zaburzenia przytomności, otępienie, zaburzenia

amnestyczne, oraz inne zaburzenia poznawcze,

amnestyczne, oraz inne zaburzenia poznawcze,

3.

3.

Zaburzenia psychiczne spowodowane ogólnym

Zaburzenia psychiczne spowodowane ogólnym

stanem medycznym nie zaklasyfikowane gdzie

stanem medycznym nie zaklasyfikowane gdzie

indziej,

indziej,

4.

4.

Zaburzenia związane z substancjami

Zaburzenia związane z substancjami

(alkoholem,

(alkoholem,

amfetaminą, kofeina, nikotyną, konopiami, kokainą,

amfetaminą, kofeina, nikotyną, konopiami, kokainą,

substancjami halucynogennymi, wziewnymi,

substancjami halucynogennymi, wziewnymi,

opiatami itp.),

opiatami itp.),

5.

5.

Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne

Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne

(schizofrenia, zaburzenie schizoafektywne,

(schizofrenia, zaburzenie schizoafektywne,

urojeniowe, krótkotrwałe zaburzenie

urojeniowe, krótkotrwałe zaburzenie

psychotyczne itp.)

psychotyczne itp.)

6.

6.

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

(depresja, zaburzenia

(depresja, zaburzenia

dwubiegunowe, lękowe, pod postacią

dwubiegunowe, lękowe, pod postacią

somatyczną, pozorowane, dysocjacyjne),

somatyczną, pozorowane, dysocjacyjne),

7.

7.

Zaburzenia seksualne i tożsamości płciowej

Zaburzenia seksualne i tożsamości płciowej

(dysfunkcje seksualne, parafilie, zaburzenia

(dysfunkcje seksualne, parafilie, zaburzenia

tożsamości płciowej itp.)

tożsamości płciowej itp.)

8.

8.

Zaburzenia odżywiania,

Zaburzenia odżywiania,

9.

9.

Zaburzenia snu,

Zaburzenia snu,

DSM IV – przegląd

DSM IV – przegląd

najważniejszych kategorii

najważniejszych kategorii

diagnostycznych

diagnostycznych

10.

10.

Zaburzenia kontroli impulsów

Zaburzenia kontroli impulsów

niesklasyfikowane w innym miejscu,

niesklasyfikowane w innym miejscu,

11.

11.

Zaburzenia adaptacyjne,

Zaburzenia adaptacyjne,

12.

12.

Zaburzenia osobowości,

Zaburzenia osobowości,

13.

13.

Inne stany, które mogą skupiać uwagę

Inne stany, które mogą skupiać uwagę

kliniczną

kliniczną

(np. czynniki psychiczne

(np. czynniki psychiczne

wpływające na stan medyczny, polekowe

wpływające na stan medyczny, polekowe

zaburzenia ruchu, problemy dotyczące

zaburzenia ruchu, problemy dotyczące

związków międzyludzkich itp.)

związków międzyludzkich itp.)

14.

14.

Grupa rozpoznań dodatkowych

Grupa rozpoznań dodatkowych

(tymczasowe

(tymczasowe

kody diagnostyczne)

kody diagnostyczne)

DSM IV – przegląd

DSM IV – przegląd

najważniejszych kategorii

najważniejszych kategorii

diagnostycznych

diagnostycznych

ICD – Historia

ICD – Historia

powstawania

powstawania



Korzenie ICD sięgają 1848 roku, kiedy w Paryżu podjęto

Korzenie ICD sięgają 1848 roku, kiedy w Paryżu podjęto

próbę klasyfikacji przyczyn zgonów. Następne pięć wersji

próbę klasyfikacji przyczyn zgonów. Następne pięć wersji

ICD było zatem raczej opisem powodów zgonów niż

ICD było zatem raczej opisem powodów zgonów niż

rzeczywistym systemem klasyfikacji chorób psychicznych,

rzeczywistym systemem klasyfikacji chorób psychicznych,



Dopiero

Dopiero

szósta edycja ICD

szósta edycja ICD

podjęła próbę klasyfikowania

podjęła próbę klasyfikowania

chorób; tworzono ją równolegle z DSM i opublikowano

chorób; tworzono ją równolegle z DSM i opublikowano

(WHO) po II Wojnie Światowej. Zawierała terminologię

(WHO) po II Wojnie Światowej. Zawierała terminologię

opracowaną w USA przez organizacje weteranów i

opracowaną w USA przez organizacje weteranów i

opisywała 10 kategorii psychoz, 9 psychoneuroz i 7

opisywała 10 kategorii psychoz, 9 psychoneuroz i 7

kategorii zaburzeń charakteru, zachowania i inteligencji.

kategorii zaburzeń charakteru, zachowania i inteligencji.



Zarówno ICD 6, jak i jej następczyni –

Zarówno ICD 6, jak i jej następczyni –

ICD 7

ICD 7

nie zyskały

nie zyskały

sobie wielu zwolenników, co zmusiło w latach

sobie wielu zwolenników, co zmusiło w latach

sześćdziesiątych WHO do dokonania zwartego przeglądu

sześćdziesiątych WHO do dokonania zwartego przeglądu

całego systemu diagnostycznego i klasyfikacyjnego

całego systemu diagnostycznego i klasyfikacyjnego

(pracował nad tym brytyjski psychiatra Stengel). W

(pracował nad tym brytyjski psychiatra Stengel). W

efekcie pojawiła się

efekcie pojawiła się

ICD 8.

ICD 8.

ICD – Historia

ICD – Historia

powstawania

powstawania



W skład

W skład

ICD 8

ICD 8

wszedł także słownik

wszedł także słownik

opisujący każdą z kategorii zaburzeń

opisujący każdą z kategorii zaburzeń

psychicznych występujących w tej edycji

psychicznych występujących w tej edycji

systemu zaś, jako rezultat

systemu zaś, jako rezultat

międzynarodowej współpracy, powstała

międzynarodowej współpracy, powstała

sieć osób i ośrodków kontynuujących pracę

sieć osób i ośrodków kontynuujących pracę

nad poprawą systemu klasyfikacyjnego,

nad poprawą systemu klasyfikacyjnego,



Zaowocowało to w

Zaowocowało to w

1975

1975

roku

roku

dziewiątą

dziewiątą

edycją

edycją

klasyfikacji, która został wdrożona

klasyfikacji, która został wdrożona

do użytku w

do użytku w

1978

1978

roku. Nie była jednak

roku. Nie była jednak

tak przełomowa i innowacyjna jak wydany

tak przełomowa i innowacyjna jak wydany

dwa lata później DSM III.

dwa lata później DSM III.

ICD – Historia

ICD – Historia

powstawania

powstawania



Po roku 1978 prace trwały dalej, m. inn. nad

Po roku 1978 prace trwały dalej, m. inn. nad

konstrukcją narzędzi diagnostycznych i

konstrukcją narzędzi diagnostycznych i

epidemiologicznych:

epidemiologicznych:

1.

1.

Międzynarodowego Złożonego Kwestionariusza

Międzynarodowego Złożonego Kwestionariusza

Diagnostycznego

Diagnostycznego

(CIDI – Composite International

(CIDI – Composite International

Diagnostic Interview),

Diagnostic Interview),

2.

2.

SCANa

SCANa

(Schedules for Clinical Assessment in

(Schedules for Clinical Assessment in

Neuropsychiatry – kwestionariusza oceny klinicznej),

Neuropsychiatry – kwestionariusza oceny klinicznej),

3.

3.

Międzynarodowej Oceny zaburzen osobowości

Międzynarodowej Oceny zaburzen osobowości

(IPDE

(IPDE

- International Personality Disorder Examination),

- International Personality Disorder Examination),

które to narzędzia zostały włączone do systemu ICD

które to narzędzia zostały włączone do systemu ICD

jako wspomagające diagnostykę i klasyfikację

jako wspomagające diagnostykę i klasyfikację

chorób.

chorób.

ICD – Historia

ICD – Historia

powstawania

powstawania



Zastosowanie wspomnianych narzędzi

Zastosowanie wspomnianych narzędzi

pozwoliło zoperacjonalizować i poprawić

pozwoliło zoperacjonalizować i poprawić

kryteria diagnostyczne, a w rezultacie

kryteria diagnostyczne, a w rezultacie

udoskonalić system klasyfikacji,

udoskonalić system klasyfikacji,



Badania terenowe prowadzone od 1987 r. w

Badania terenowe prowadzone od 1987 r. w

40 różnych krajach okazały się być

40 różnych krajach okazały się być

największym w historii psychiatrii wysiłkiem

największym w historii psychiatrii wysiłkiem

w kierunku stworzenia rzetelnego sytemu

w kierunku stworzenia rzetelnego sytemu

diagnostycznego i klasyfikacyjnego –

diagnostycznego i klasyfikacyjnego –

ICD

ICD

10

10

, który obowiązuje od 1992 roku, zaś w

, który obowiązuje od 1992 roku, zaś w

Polsce jest stosowany od

Polsce jest stosowany od

1996

1996

.

.

ICD 10 - wersje

ICD 10 - wersje



ICD-10-CDDG

ICD-10-CDDG

- „opisy kliniczne i wskazówki

- „opisy kliniczne i wskazówki

diagnostyczne”, wersja podstawowa dla

diagnostyczne”, wersja podstawowa dla

klinicystów,

klinicystów,



ICD-10-DCR

ICD-10-DCR

– „kryteria diagnostyczne dla

– „kryteria diagnostyczne dla

prowadzących badania”, zoperacjonalizowane

prowadzących badania”, zoperacjonalizowane

kryteria wszystkich klas diagnostycznych wersji

kryteria wszystkich klas diagnostycznych wersji

podstawowej,

podstawowej,



ICD-10-PC

ICD-10-PC

– „wskazówki diagnostyczno-

– „wskazówki diagnostyczno-

terapeutyczne dla podstawowej opieki

terapeutyczne dla podstawowej opieki

zdrowotnej”, uproszczona wersja podstawowa,

zdrowotnej”, uproszczona wersja podstawowa,



Skrócony słownik zaburzeń

Skrócony słownik zaburzeń

– zestaw kodów dla

– zestaw kodów dla

celów statystycznych,

celów statystycznych,



Wersje szczegółowe

Wersje szczegółowe

, specjalistyczne – lokalne

, specjalistyczne – lokalne

szczegółowe rozwinięcia fragmentów ICD 10, nie

szczegółowe rozwinięcia fragmentów ICD 10, nie

mające powszechnego zastosowania.

mające powszechnego zastosowania.

ICD 10 - Cechy

ICD 10 - Cechy



Definicja

Definicja

zaburzenia psychicznego

zaburzenia psychicznego

jest taka sama

jest taka sama

jak w DSM i, podobnie jak tam, odnoszona jest do

jak w DSM i, podobnie jak tam, odnoszona jest do

indywidualnej osoby,

indywidualnej osoby,



Kompromisowe ujęcie klas diagnostycznych (efekt

Kompromisowe ujęcie klas diagnostycznych (efekt

międzynarodowej, wielokulturowej współpracy),

międzynarodowej, wielokulturowej współpracy),



Wiele wersji specjalistycznych – zależnie od

Wiele wersji specjalistycznych – zależnie od

docelowego odbiorcy,

docelowego odbiorcy,



Położenie nacisku na opisowość systemu,

Położenie nacisku na opisowość systemu,

udostępnienie jasnych i precyzyjnych kryteriów

udostępnienie jasnych i precyzyjnych kryteriów

diagnostycznych, unikanie terminów

diagnostycznych, unikanie terminów

dwuznacznych lub nieudokumentowanych,

dwuznacznych lub nieudokumentowanych,



Zoperacjonalizowanie kryteriów diagnostycznych

Zoperacjonalizowanie kryteriów diagnostycznych

(ICD-10-DCR).

(ICD-10-DCR).



Zastosowanie narzędzi typu CIDI, SCAN, IPDE.

Zastosowanie narzędzi typu CIDI, SCAN, IPDE.

ICD 10 - Cechy

ICD 10 - Cechy



Możliwe jest (choć niekonieczne), podobnie jak

Możliwe jest (choć niekonieczne), podobnie jak

w DSM, podejście wieloosiowe do procesu

w DSM, podejście wieloosiowe do procesu

diagnostycznego:

diagnostycznego:

Oś I.

Oś I.

Rozpoznania kliniczne (wymienić należy

Rozpoznania kliniczne (wymienić należy

wszystkie

wszystkie

diagnozy, somatyczne także),

diagnozy, somatyczne także),

Oś II.

Oś II.

Niesprawności (w zakresie dbania o siebie,

Niesprawności (w zakresie dbania o siebie,

aktywności zawodowej, rodziny i domu, kontekstu

aktywności zawodowej, rodziny i domu, kontekstu

społecznego),

społecznego),

Oś III.

Oś III.

Czynniki kontekstowe (opisane w rozdziale

Czynniki kontekstowe (opisane w rozdziale

„Z” ICD

„Z” ICD

10).

10).



System jest jak najmniej hierarchiczny

System jest jak najmniej hierarchiczny

(podobnie jak DSM), tam gdzie to możliwe

(podobnie jak DSM), tam gdzie to możliwe

rozpoznania są równorzędne, rolę nadrzędną

rozpoznania są równorzędne, rolę nadrzędną

pełnią jedynie zaburzenia organiczne. W

pełnią jedynie zaburzenia organiczne. W

diagnostyce używa się tylu kategorii, ile jest

diagnostyce używa się tylu kategorii, ile jest

potrzebnych do pełnego opisu obserwowanych

potrzebnych do pełnego opisu obserwowanych

zaburzeń z podaniem rozpoznania głównego,

zaburzeń z podaniem rozpoznania głównego,



Jedynie zaburzenia organiczne i

Jedynie zaburzenia organiczne i

adaptacyjne są klasyfikowane według

adaptacyjne są klasyfikowane według

przyczyn, w pozostałych rolę odgrywa

przyczyn, w pozostałych rolę odgrywa

podobieństwo obrazu klinicznego,

podobieństwo obrazu klinicznego,

przebiegu, dynamiki itp.,

przebiegu, dynamiki itp.,



W przeciwieństwie do DSM, w ICD 10

W przeciwieństwie do DSM, w ICD 10

pozostawiono wyraźny rozdział na

pozostawiono wyraźny rozdział na

zaburzenia o podłożu somatycznym i

zaburzenia o podłożu somatycznym i

podłożu psychicznym,

podłożu psychicznym,



Tak jak w DSM, uwzględniono w ICD

Tak jak w DSM, uwzględniono w ICD

czynniki kulturowe publikując słownik

czynniki kulturowe publikując słownik

zespołów uwarunkowanych kulturowo

zespołów uwarunkowanych kulturowo

oraz leksykon tych terminów,

oraz leksykon tych terminów,

ICD 10 - Cechy

ICD 10 - Cechy



Istnieje w ICD grupa tymczasowych klas

Istnieje w ICD grupa tymczasowych klas

diagnostycznych jeszcze nie wprowadzonych

diagnostycznych jeszcze nie wprowadzonych

oficjalnie do systemu, ale mających już

oficjalnie do systemu, ale mających już

gotowe opisy i kryteria diagnostyczne

gotowe opisy i kryteria diagnostyczne

(sezonowe zaburzenia afektywne,

(sezonowe zaburzenia afektywne,

zaburzenia afektywne typ II, zaburzenia

zaburzenia afektywne typ II, zaburzenia

afektywne o szybkiej zmianie faz, osobowość

afektywne o szybkiej zmianie faz, osobowość

narcystyczna i bierno-agresywna)

narcystyczna i bierno-agresywna)



Alfanumeryczny system kodowania

Alfanumeryczny system kodowania

gwarantujący odpowiednią pojemność

gwarantujący odpowiednią pojemność

klasyfikacji (duża liczba możliwych kodów,

klasyfikacji (duża liczba możliwych kodów,

nadal dostępne są „kody wolne”, jeszcze nie

nadal dostępne są „kody wolne”, jeszcze nie

wykorzystane),

wykorzystane),

ICD 10 - Cechy

ICD 10 - Cechy

ICD 10 – zasady użycia

ICD 10 – zasady użycia

kodów

kodów

F

F

Litera rozdziału – „zaburzenia psychiczne”

Litera rozdziału – „zaburzenia psychiczne”

Fx

Fx

Podstawowa grupa zaburzeń (np. afektywne)

Podstawowa grupa zaburzeń (np. afektywne)

Fxx

Fxx

Klasa zaburzeń (zaburzenie, zespół, choroba,

Klasa zaburzeń (zaburzenie, zespół, choroba,

stan)

stan)

Fxx.x

Fxx.x

Podklasa, podtyp zaburzeń (np. postać

Podklasa, podtyp zaburzeń (np. postać

schizofrenii)

schizofrenii)

Fxx.x

Fxx.x

x

x

Dodatkowa charakterystyka (np. przebieg,

Dodatkowa charakterystyka (np. przebieg,

szczególne cechy)

szczególne cechy)

Możliwe jest użycie do pięciu znaków kodu, w

wyjątkowych sytuacjach dopuszczalna jest także

szósta cyfra kodu.

ICD 10 – Przegląd

ICD 10 – Przegląd

głównych kategorii

głównych kategorii

diagnostycznych

diagnostycznych



F00-F09

F00-F09

Organiczne zaburzenia psychiczne łącznie

Organiczne zaburzenia psychiczne łącznie

z zespołami objawowymi

z zespołami objawowymi

(otępienia, organiczny

(otępienia, organiczny

zespół amnestyczny i majacznenie nie wywołane

zespół amnestyczny i majacznenie nie wywołane

alkoholem lub innymi substancjami, zaburzenia

alkoholem lub innymi substancjami, zaburzenia

osobowości wywołane uszkodzeniem mózgu itp.),

osobowości wywołane uszkodzeniem mózgu itp.),



F10-F19

F10-F19

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane używaniem substancji

zachowania spowodowane używaniem substancji

psychoaktywnych

psychoaktywnych

(ostre zatrucia, używanie

(ostre zatrucia, używanie

szkodliwe, uzależnienie, zespół abstynencyjny,

szkodliwe, uzależnienie, zespół abstynencyjny,

zaburzenia psychotyczne, zespół amnestyczny itp.),

zaburzenia psychotyczne, zespół amnestyczny itp.),

ICD 10 – Przegląd

ICD 10 – Przegląd

głównych kategorii

głównych kategorii

diagnostycznych

diagnostycznych



F20-F29

F20-F29

Schizofrenia, zaburzenia typu

Schizofrenia, zaburzenia typu

schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe

schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe

(w

(w

tym: ostre i przemijające zaburzenia

tym: ostre i przemijające zaburzenia

psychiczne, indukowane zaburzenia

psychiczne, indukowane zaburzenia

urojeniowe, zaburzenia schizoafektywne

urojeniowe, zaburzenia schizoafektywne

itp.),

itp.),



F30-F39

F30-F39

Zaburzenia nastroju (afektywne)

Zaburzenia nastroju (afektywne)

– epizod maniakalny, zaburzenia afektywne

– epizod maniakalny, zaburzenia afektywne

dwubiegunowe, epizod depresyjny,

dwubiegunowe, epizod depresyjny,

zaburzenia depresyjne nawracające,

zaburzenia depresyjne nawracające,

utrwalone zaburzenia nastroju itp.,

utrwalone zaburzenia nastroju itp.,

ICD 10 – Przegląd

ICD 10 – Przegląd

głównych kategorii

głównych kategorii

diagnostycznych

diagnostycznych



F40-F49

F40-F49

Zaburzenia nerwicowe, związane ze

Zaburzenia nerwicowe, związane ze

stresem i pod postacią somatyczną

stresem i pod postacią somatyczną

(zaburzenia

(zaburzenia

lękowe w postaci fobii, obsesyjno-kompulsyjne,

lękowe w postaci fobii, obsesyjno-kompulsyjne,

reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne,

reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne,

zaburzenia dysocjacyjne itp.),

zaburzenia dysocjacyjne itp.),



F50-F59

F50-F59

Zaburzenia behawioralne związane z

Zaburzenia behawioralne związane z

zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami

zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami

fizycznymi

fizycznymi

(zaburzenia odżywiania się,

(zaburzenia odżywiania się,

nieorganiczne zaburzenia snu, dysfunkcje

nieorganiczne zaburzenia snu, dysfunkcje

seksualne nieorganiczne, zaburzenia związane z

seksualne nieorganiczne, zaburzenia związane z

połogiem itp.),

połogiem itp.),

ICD 10 – Przegląd

ICD 10 – Przegląd

głównych kategorii

głównych kategorii

diagnostycznych

diagnostycznych



F60-F69

F60-F69

Zaburzenia osobowości i

Zaburzenia osobowości i

zachowania dorosłych

zachowania dorosłych

(w tym: zaburzenia

(w tym: zaburzenia

nawyków i popędów, identyfikacji

nawyków i popędów, identyfikacji

płciowej, preferencji seksualnych itp.),

płciowej, preferencji seksualnych itp.),



F70-F79

F70-F79

Upośledzenie umysłowe,

Upośledzenie umysłowe,



F80-F89

F80-F89

Zaburzenia rozwoju

Zaburzenia rozwoju

psychicznego

psychicznego

(specyficzne zaburzenia

(specyficzne zaburzenia

rozwoju mowy i języka, umiejętności

rozwoju mowy i języka, umiejętności

szkolnej, funkcji motorycznych itp.),

szkolnej, funkcji motorycznych itp.),

ICD 10 – Przegląd

ICD 10 – Przegląd

głównych kategorii

głównych kategorii

diagnostycznych

diagnostycznych



F90-F98

F90-F98

Zaburzenia zachowania i emocji

Zaburzenia zachowania i emocji

rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i

rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i

w wieku młodzieńczym

w wieku młodzieńczym

(zaburzenia

(zaburzenia

hiperkinetyczne, zachowania i emocji,

hiperkinetyczne, zachowania i emocji,

funkcjonowania społecznego, tiki,

funkcjonowania społecznego, tiki,

zaburzenia odżywiania się w

zaburzenia odżywiania się w

niemowlęctwie i dzieciństwie itp.),

niemowlęctwie i dzieciństwie itp.),



F99

F99

Nieokreślone zaburzenia psychiczne

Nieokreślone zaburzenia psychiczne



Z00-Z99

Z00-Z99

Czynniki wpływające na stan

Czynniki wpływające na stan

zdrowia i kontakt z usługami zdrowotnymi.

zdrowia i kontakt z usługami zdrowotnymi.