ANALIZA I INTERPRETACJA
ANALIZA I INTERPRETACJA
DANYCH ILOŚCIOWYCH I
DANYCH ILOŚCIOWYCH I
JAKOŚCIOWYCH ORAZ REALIZACJA
JAKOŚCIOWYCH ORAZ REALIZACJA
SPRAWOZDANIA
SPRAWOZDANIA
Z PRZEPROWADZONYCH BADAŃ
Z PRZEPROWADZONYCH BADAŃ
dr hab. inż. Andrzej Gałecki,
dr hab. inż. Andrzej Gałecki,
prof. UZ
prof. UZ
2
2
ZAGADNIENIA
ZAGADNIENIA
Wstęp
Wstęp
1.
1.
Interpretacja a wnioskowanie
Interpretacja a wnioskowanie
2.
2.
Dane jakościowe i ilościowe
Dane jakościowe i ilościowe
3.
3.
Zastosowanie statystyki
Zastosowanie statystyki
4.
4.
Mierniki statystyczne
Mierniki statystyczne
5.
5.
Metody wnioskowania statystycznego
Metody wnioskowania statystycznego
6.
6.
Zasady konstruowania raportu
Zasady konstruowania raportu
Zakończenie
Zakończenie
3
3
LITERATURA
LITERATURA
Berbeka J., Niemczyk A., Makówka M., Badanie
Berbeka J., Niemczyk A., Makówka M., Badanie
rynkowych zachowań konsumentów
rynkowych zachowań konsumentów
Hague P., Hague N., Morgan C. A., Badania
Hague P., Hague N., Morgan C. A., Badania
rynkowe
rynkowe
w praktyce, Hellon, Gliwice 2005
w praktyce, Hellon, Gliwice 2005
Kędzior Z., Badania rynku. Metody. Zastosowania,
Kędzior Z., Badania rynku. Metody. Zastosowania,
PWE, Warszawa 2005
PWE, Warszawa 2005
Knecht Z., Zarządzanie i planowanie
Knecht Z., Zarządzanie i planowanie
marketingowe,
marketingowe,
C. H. Beck Warszawa 2005
C. H. Beck Warszawa 2005
Kochanowski J., Podstawy i zarządzanie
Kochanowski J., Podstawy i zarządzanie
marketingiem, UZ, Zielona Góra 2002
marketingiem, UZ, Zielona Góra 2002
Pieniążek K., Werner E., Pieniążek W., Badania
Pieniążek K., Werner E., Pieniążek W., Badania
marketingowe. Podstawowe problemy, WSM,
marketingowe. Podstawowe problemy, WSM,
Warszawa 2002
Warszawa 2002
Rudnicki L., Zachowania rynkowe nabywców.
Rudnicki L., Zachowania rynkowe nabywców.
Mechanizmy i uwarunkowania.
Mechanizmy i uwarunkowania.
4
4
CZYM JEST INTEPRETACJA?
CZYM JEST INTEPRETACJA?
Interpretacja
Interpretacja
jest czynnością
jest czynnością
myślową
myślową
polegającą na uzyskaniu
polegającą na uzyskaniu
odpowiedzi na pytania
odpowiedzi na pytania
:
:
Co i dlaczego zaistniało?
Co i dlaczego zaistniało?
Dlaczego ten fakt miał miejsce?
Dlaczego ten fakt miał miejsce?
5
5
TRAFNA INTEPRETACJA
TRAFNA INTEPRETACJA
Trafna interpretacja
Trafna interpretacja
powinna
powinna
zawierać
zawierać
:
:
Teorię dotyczącą danego problemu,
Teorię dotyczącą danego problemu,
procesu, zdarzenia, itp.;
procesu, zdarzenia, itp.;
Wiarygodną, terminową i aktualną
Wiarygodną, terminową i aktualną
informację dotyczącą danego
informację dotyczącą danego
problemu;
problemu;
Zakres umiejętności, metod i narzędzi
Zakres umiejętności, metod i narzędzi
umożliwiających uzasadnianie
umożliwiających uzasadnianie
przyjętej interpretacji.
przyjętej interpretacji.
6
6
WNIOSKOWANIE
WNIOSKOWANIE
Wnioskowanie
Wnioskowanie
jest procesem
jest procesem
rozumowania
rozumowania
,
,
którego podstawę
którego podstawę
stanowią takie naukowe metody
stanowią takie naukowe metody
, jak
, jak
na przykład:
na przykład:
Indukcja;
Indukcja;
Dedukcja.
Dedukcja.
7
7
KIEDY OTRZYMUJEMY
KIEDY OTRZYMUJEMY
DANE JAKOŚCIOWE?
DANE JAKOŚCIOWE?
W wyniku przeprowadzenia
W wyniku przeprowadzenia
badań
badań
bezpośrednich
bezpośrednich
(wywiady grupowe,
(wywiady grupowe,
wywiady pogłębione, metody
wywiady pogłębione, metody
projekcyjne)
projekcyjne)
,
,
uzyskujemy
uzyskujemy
dane
dane
jakościowe
jakościowe
.
.
8
8
METODY PORZĄDKOWANIA
METODY PORZĄDKOWANIA
MATERIAŁU
MATERIAŁU
1.
1.
Moderator
Moderator
:
:
-
-
wielokrotnie przesłuchuje zapisy
wielokrotnie przesłuchuje zapisy
odpowiedzi
odpowiedzi
,
,
-
-
robi notatki
robi notatki
,
,
-
-
selekcjonuje uzyskany materiał
selekcjonuje uzyskany materiał
.
.
2.
2.
Moderator
Moderator
:
:
-
-
dokonuje wiernej transkrypcji otrzymanych
dokonuje wiernej transkrypcji otrzymanych
rezultatów (zapisów)
rezultatów (zapisów)
,
,
-
-
pozostawia te fragmenty
pozostawia te fragmenty
wywiadu, które stanowią „reprezentatywną
wywiadu, które stanowią „reprezentatywną
próbę” wyrażonych opinii
próbę” wyrażonych opinii
.
.
9
9
SUBIEKTYWIZM PROWADZONEJ
SUBIEKTYWIZM PROWADZONEJ
OCENY I WNIOSKOWANIA
OCENY I WNIOSKOWANIA
Zarówno same
Zarówno same
badania
badania
jakościowe
jakościowe
, jak i
, jak i
ocena ich
ocena ich
rezultatów
rezultatów
mają charakter
mają charakter
czysto
czysto
subiektywny
subiektywny
(niestety!).
(niestety!).
10
10
DANE ILOŚCIOWE
DANE ILOŚCIOWE
W badaniach prowadzonych na
W badaniach prowadzonych na
małych próbach
małych próbach
możliwe jest
możliwe jest
ręczne zliczanie danych
ręczne zliczanie danych
.
.
Większe próby
Większe próby
wymagają
wymagają
zastosowania programów
zastosowania programów
komputerowych
komputerowych
(np. arkuszy
(np. arkuszy
kalkulacyjnych).
kalkulacyjnych).
11
11
ZASTOSOWANIE STATYSTYKI
ZASTOSOWANIE STATYSTYKI
Statystykę stosuje się do:
Statystykę stosuje się do:
Opisu statystycznego badanej próby
Opisu statystycznego badanej próby
;
;
Mierzenia siły związków między
Mierzenia siły związków między
różnymi zmiennymi w badanej próbie
różnymi zmiennymi w badanej próbie
;
;
Wnioskowania statystycznego, tzw.
Wnioskowania statystycznego, tzw.
uogólniania wyników badania na
uogólniania wyników badania na
próbach na całą polulację
próbach na całą polulację
1
1
.
.
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
12
12
MIERNIKI STATYSTYCZNE
MIERNIKI STATYSTYCZNE
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
Mierniki statystyczne
Wskaźniki
struktury
i natężenia
Miary tendencji
centralnej
Miary
dyspersji
Wskaźniki
struktury
Wskaźniki
natężenia
Proporcje
Odsetki
Stosunki
Stopy
Tempo
wzrostu
Średnie
klasyczne
Średnie
pozycyjne
Arytmetyczna
Geometryczn
a
Harmoniczna
Kwadratowa
Mediana
Dominanta
Kwartyle
Wariancja
Odchylenie
standardowe
Rozstęp
13
13
MIARY TENDENCJI CENTRALNEJ
MIARY TENDENCJI CENTRALNEJ
(ZALEŻNE OD ROZKŁADU)
(ZALEŻNE OD ROZKŁADU)
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
Rozkład normalny
Średnia dominanta
mediana
średnia dominanta
mediana
14
14
MIARY DYSPERSJI
MIARY DYSPERSJI
Miarę dyspersji
Miarę dyspersji
(zmienności,
(zmienności,
zróżnicowania i rozproszenia)
zróżnicowania i rozproszenia)
określa się jako
określa się jako
różnicę między
różnicę między
najwyższą
najwyższą
a najniższą wartością cechy w
a najniższą wartością cechy w
badanej zbiorowości
badanej zbiorowości
.
.
15
15
ZWIĄZKI MIĘDZY RÓŻNYMI
ZWIĄZKI MIĘDZY RÓŻNYMI
ZMIENNYMI
ZMIENNYMI
Miary związków pomiędzy różnymi
Miary związków pomiędzy różnymi
zmiennymi pozwalają
zmiennymi pozwalają
na identyfikację
na identyfikację
i pomiar związków przyczynowo-skutkowych
i pomiar związków przyczynowo-skutkowych
badanych zjawisk rynkowych
badanych zjawisk rynkowych
.
.
Statystyczna analiza współzależności
Statystyczna analiza współzależności
polega na:
polega na:
Wykryciu związku;
Wykryciu związku;
Określeniu jego siły;
Określeniu jego siły;
Ustalenie kierunku powiązań (analiza
Ustalenie kierunku powiązań (analiza
korelacji);
korelacji);
Zbadaniu kształtu tych zależności (analiza
Zbadaniu kształtu tych zależności (analiza
regresji).
regresji).
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
16
16
ANALIZA KORELACJI
ANALIZA KORELACJI
Analiza korelacji umożliwia wskazanie
Analiza korelacji umożliwia wskazanie
zmiennych, które są związane z badanym
zmiennych, które są związane z badanym
zjawiskiem
zjawiskiem
oraz
oraz
pomiar siły związku
pomiar siły związku
.
.
W analizie korelacji wykorzystuje się
W analizie korelacji wykorzystuje się
tzw.
tzw.
współczynnik korelacji liniowej
współczynnik korelacji liniowej
,
,
zawierający się w przedziale +1 do -1:
zawierający się w przedziale +1 do -1:
„
„
+1
+1
” - oznacza
” - oznacza
ścisły dodatni związek
ścisły dodatni związek
korelacyjny
korelacyjny
;
;
„
„
- 1
- 1
” – ujemny związek dwóch zmiennych;
” – ujemny związek dwóch zmiennych;
„
„
0
0
” – między dwoma zbiorami zmiennych
” – między dwoma zbiorami zmiennych
nie występują żadne związki
nie występują żadne związki
.
.
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
17
17
ANALIZA REGRESJI
ANALIZA REGRESJI
Analiza regresji
Analiza regresji
przydatna jest
przydatna jest
w prognozowaniu danego zjawiska
w prognozowaniu danego zjawiska
w oparciu o wiedzę uzyskaną o tych
w oparciu o wiedzę uzyskaną o tych
zmiennych
zmiennych
.
.
W tym przypadku występują
W tym przypadku występują
zmienne zależne
zmienne zależne
, których zmiana
, których zmiana
zależy od zmiany zmiennych
zależy od zmiany zmiennych
zależnych.
zależnych.
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
18
18
METODY WNIOSKOWANIA
METODY WNIOSKOWANIA
STATYSTYCZNEGO
STATYSTYCZNEGO
Rachunek prawdopodobieństwa stanowi
Rachunek prawdopodobieństwa stanowi
podstawę
podstawę
metod wnioskowania
metod wnioskowania
.
.
Reguły wnioskowania
Reguły wnioskowania
są określane w oparciu
są określane w oparciu
o metody statystyki matematycznej:
o metody statystyki matematycznej:
Metody szacowania (estymacji) parametrów
Metody szacowania (estymacji) parametrów
populacji
populacji
;
;
Metody testowania (weryfikacji) hipotez
Metody testowania (weryfikacji) hipotez
statystycznych (przypuszczeń dotyczących
statystycznych (przypuszczeń dotyczących
podobieństwa rozkładów zmiennych w
podobieństwa rozkładów zmiennych w
próbie
próbie
i badanej populacji)
i badanej populacji)
.
.
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
19
19
FORMY PREZENTACJI WYNIKÓW
FORMY PREZENTACJI WYNIKÓW
Wyniki uzyskane w trakcie badań
Wyniki uzyskane w trakcie badań
można przedstawić w postaci:
można przedstawić w postaci:
Tabel
Tabel
;
;
Opisu
Opisu
;
;
Wykresów
Wykresów
.
.
20
20
PRZYKŁAD WYNIKÓW
PRZYKŁAD WYNIKÓW
ZAWARTYCH W TABELI
ZAWARTYCH W TABELI
Kategoria
Kategoria
nabywców
nabywców
Czas
Czas
poszukiwan
poszukiwan
ia
ia
Czas
Czas
zakupów
zakupów
Czas
Czas
po
po
zakupach
zakupach
Charakterystyka
Charakterystyka
nabywcy
nabywcy
Rutynowy
Rutynowy
menedżer
menedżer
0,3 godz.
0,3 godz.
2,6 godz.
2,6 godz.
0,2 godz.
0,2 godz.
Umiarkowane
Umiarkowane
poczucie celu,
poczucie celu,
dobrze
dobrze
zorganizowany,
zorganizowany,
poszukuje wygody
poszukuje wygody
i oszczędności czasu
i oszczędności czasu
Spacerowicz
Spacerowicz
bez celu
bez celu
4,1 godz.
4,1 godz.
3,3 godz.
3,3 godz.
0,8 godz.
0,8 godz.
Małe poczucie celu,
Małe poczucie celu,
niezorganizowany,
niezorganizowany,
brak rutyny
brak rutyny
Wytrwały
Wytrwały
organizator
organizator
0,1 godz.
0,1 godz.
2,3 godz.
2,3 godz.
0,1 godz.
0,1 godz.
Silne poczucie celu,
Silne poczucie celu,
bardzo dobrze
bardzo dobrze
zorganizowany,
zorganizowany,
ukierunkowany na
ukierunkowany na
cel.
cel.
1
M. Sullivan, D. Adcock, Marketing w handlu detalicznym, Oficyna Ekonomiczna,
Kraków 2003.
21
21
INNY PRZYKŁAD WYNIKÓW
INNY PRZYKŁAD WYNIKÓW
ZAWARTYCH W TABELI
ZAWARTYCH W TABELI
Najwyższe
Najwyższe
spożycie w UE
spożycie w UE
Najniższe
Najniższe
spożycie w UE
spożycie w UE
Spożycie
Spożycie
w Polsce
w Polsce
Ryż
Ryż
15 kg (Portugalia)
15 kg (Portugalia)
2 kg (Dania)
2 kg (Dania)
3 kg
3 kg
Olej
Olej
23 kg (Dania)
23 kg (Dania)
5 kg (Belgia)
5 kg (Belgia)
19 kg
19 kg
Masło
Masło
9 kg (Francja)
9 kg (Francja)
1 kg (Portugalia)
1 kg (Portugalia)
4 kg
4 kg
Ziemniaki
Ziemniaki
141 kg (Irlandia)
141 kg (Irlandia)
42 kg (Włochy)
42 kg (Włochy)
94 kg
94 kg
Ryby
Ryby
43 kg (Portugalia)
43 kg (Portugalia)
9 kg (Holandia)
9 kg (Holandia)
5 kg
5 kg
Sery
Sery
23 kg (Grecja)
23 kg (Grecja)
4 kg (Irlandia)
4 kg (Irlandia)
66 kg
66 kg
1
Opracowano na podstawie: htpp://eroa.eu.int/comm/eurostat/Public/datashop,
www.stat.gov.pl.
22
22
PRZYKŁADY WYKRESÓW
PRZYKŁADY WYKRESÓW
23
23
PRZED OPRACOWANIEM
PRZED OPRACOWANIEM
RAPORTU
RAPORTU
Należy:
Należy:
Ocenić uzyskane rezultaty
Ocenić uzyskane rezultaty
w zakresie
w zakresie
wyznaczonych celów i problemów
wyznaczonych celów i problemów
badawczych;
badawczych;
Opracować i sformułować wnioski
Opracować i sformułować wnioski
;
;
Dokonać selekcji
Dokonać selekcji
tych wyników
tych wyników
, które
, które
należy uwzględnić w raporcie z badań;
należy uwzględnić w raporcie z badań;
Dokonać wyboru formy prezentacji
Dokonać wyboru formy prezentacji
wyników
wyników
.
.
24
24
PROCEDURA PRZEKAZANIA
PROCEDURA PRZEKAZANIA
WYNIKÓW BADAŃ
WYNIKÓW BADAŃ
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
Wyniki analizy ilościowej i jakościowej
Przygotowanie raportu
Interpretacja wyników
Formułowanie wniosków
Pisanie raportu
Czytanie raportu przez decydentów
Prezentacja ustna
Ocena badania
Obserwacja zastosowań
Prezentacja ustna
25
25
STRUKTURA RAPORTU
STRUKTURA RAPORTU
Część wprowadzająca
Część wprowadzająca
:
:
- cel, zakres, sposób prowadzenia badań,
- cel, zakres, sposób prowadzenia badań,
warunki realizacji, zasadnicze kierunki
warunki realizacji, zasadnicze kierunki
wykorzystania wyników;
wykorzystania wyników;
Część zasadnicza
Część zasadnicza
:
:
- prezentacja uzyskanych rezultatów,
- prezentacja uzyskanych rezultatów,
- podzielona zwykle na części problemowe,
- podzielona zwykle na części problemowe,
Część końcowa (wnioskowa)
Część końcowa (wnioskowa)
:
:
- wnioski poznawcze z badań,
- wnioski poznawcze z badań,
- konkluzje i ustalenia:
- konkluzje i ustalenia:
Aneks źródłowy
Aneks źródłowy
;
;
Streszczenie kierownicze
Streszczenie kierownicze
.
.
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
26
26
ZASADY OPRACOWANIA
ZASADY OPRACOWANIA
RAPORTU
RAPORTU
Opracowanie raportu powinno być
Opracowanie raportu powinno być
możliwie krótkie;
możliwie krótkie;
Używany język – komunikatywny;
Używany język – komunikatywny;
Układ raportu powinien być
Układ raportu powinien być
chronologiczny (od wstępu, poprzez
chronologiczny (od wstępu, poprzez
część zasadniczą do części końcowej);
część zasadniczą do części końcowej);
Opis zawarty w raporcie powinien być
Opis zawarty w raporcie powinien być
wyczerpujący;
wyczerpujący;
Zalecane jest cytowanie materiałów
Zalecane jest cytowanie materiałów
źródłowych;
źródłowych;
Nie powinno się przesadnie operować
Nie powinno się przesadnie operować
liczbami.
liczbami.
27
27
PROCES KOMUNIKACJI WYNIKÓW
PROCES KOMUNIKACJI WYNIKÓW
BADAŃ
BADAŃ
1
Z. Kędzior, K. Karcz, Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa
2007.
Badacz,
wykonawca
badań
Menedżer,
zleceniodawca
badań
Raport z badań
Kto? …… przekazuje co? … Poprzez jakie kanały? …
Komu?
28
28
WNIOSKI
WNIOSKI
Przetwarzanie danych wymaga
Przetwarzanie danych wymaga
stosowanie statystyki opisowej i
stosowanie statystyki opisowej i
wnioskowania statystycznego
wnioskowania statystycznego
;
;
Raport z badań może być
Raport z badań może być
przedstawiony w postaci opisowej,
przedstawiony w postaci opisowej,
tabelarycznej oraz graficznej
tabelarycznej oraz graficznej
;
;
Dopełnieniem raportu pisemnego jest
Dopełnieniem raportu pisemnego jest
jego ustna prezentacja
jego ustna prezentacja
.
.
29
29
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę