Nieinwazyjne metody
leczenia bólu
Neuromodulacja- techniki
nieinwazyjne
Zasadą działania jest modulacja wrażliwości
neuronów zaangażowanych w przewodzenie
informacji nocyceptywnej na różnych
poziomach obwodowego i ośrodkowego
układu nerwowego
Do technik nieinwazyjnych
neuromodulacyjnych zaliczamy:
• Techniki elektrostymulacyjne
• Wibrację
• Akupunkturę
Neuromodulacja- techniki
elektrostymulacyjne
1. Przezskórna elektrostymulacja
nerwów
1.
Stymulacja nerwów obwodowych
-
bezpośrednie hamowanie przewodnictwa
w nerwie przez elektrodę wprowadzoną do
tkanki podskórnej bezpośrednio nad jego
przebiegiem
2.
Stymulacja tylnych sznurów rdzenia
kręgowego-
elektrody umieszczone są w
przestrzeni zewnątrzoponowej odcinka
szyjnego lub piersiowego
3.
Głęboka stymulacja mózgu-
elektrody
wprowadza się w okolicę jąder czuciowych
wzgórza lub substancji szarej okolicy
okołowodociągowej i okołokomorowej
TENS (Transcutaneus
Electric Nerve Stimulation)
• Prostota stosowania
• Wysoka skuteczność
TENS- mechanizm
działania
1.
Modulacja przewodzenia impulsu
bólowego (uruchomienie „bramki
bólowej”)
2.
Aktywacja układu
antynocyceptywnego
• wzrost aktywności serotoniny
• Uwolnienie opioidów endogennych
TENS- czynniki wpływające
na skuteczność działania
1. Rodzaj stosowanych elektrod
• Różna powierzchnia elektrody min 4
cm2
• Mocowanie za pomocą przylepców
hipoalergicznych
• Pokrycie elektrod żelem redukującym
opór elektryczny
TENS- czynniki wpływające
na skuteczność działania
2.
Umiejscowienie elektrod
•
Wokół obszaru bólowego, zmieniając ich
położenie celem optymalnego ich
umiejscowienia
•
Elektrody po tej samej stronie ciała, po
której występują bóle, wyłączając neuralgię
półpaścową
•
Umieszczenie elektrod wzdłuż przebiegu
nerwów unerwiających bolesny obszar
Rozmieszczenie elektrod uzależnia się
od lokalizacji dolegliwości bólowych
• Obustronne rozmieszczenie elektrod (bóle kręgosłupa)
• Elektrody umieszczone wzdłuż przebiegu nerwu, po
stronie, poktórej wystębóją bóle
TENS- czynniki wpływające
na skuteczność działania
3. Rodzaj zastosowanych impulsów
• kształt generowanych impulsów
• szerokość impulsu (
najczęściej
stosowane o kształcie prostokątnym)
• czas trwania impulsu
• natężenie impulsu
(próg pobudliwości
grubszych włókien jest niższy) 30- 50mA
• częstotliwość generowanych
impulsów
TENS- rodzaje
• TENS o wysokiej częstotliwości-
najczęściej
używany w stymulacji przezskórnej, od niej rozpoczyna
się leczenie
• TENS
o niskiej częstotliwości-
ze względu na
używane w tej metodzie wysokie natężęnie prądu,
stymulacji towarzyszą skurcze mięśniowe
• TENS o niskiej częstotliwości, skojarzona
z „wiązkami” szybkiej stymulacji
• TENS intensywnie ”szybka”
• TENS intensywnie „wolna”
• Modulowana TENS
TENS- wskazania
Ból ostry:
• pooperacyjny
• pourazowy –
towarzyszący urazom stawów,
złamaniom żeber
• w przebiegu ostrych stanów
zapalnych
( jama ustna, procesy zapalne
dużych stawów)
Stymulację należy stosować w sposób ciągły lub
przerywany (2 godziny stymulacji- 2godziny
przerwy) przez 48-72 godziny.
TENS- wskazania
Ból przewlekły:
• Zespoły bólowe szyi i barku
• Zespoły bólowe dolnego odcinka kręgosłupa
• Przewlekłe zapalenie stawów: łokciowego i nadgarstka
• Ból neuropatyczny (neuralgia nerwów międzyżebrowych,
nerwu trójdzielnego)
• Nietypowe bóle twarzy
• Ból fantomowy
• Ból naczyniowy
• Bóle głowy
Stosować w sposób ciągły – 2 godziny stymulacji, 1
godzina przerwy oraz przerwa nocna, przez 1- 6 miesięcy
lub w sposób przerywany 2-3 razy dziennie lub 2-3 razy w
tygodniu przez 5-6 tygodni
TENS- objawy
niepożądane
• Skórne odczyny alergiczne
• Oparzenia skóry
• Obrzęki
• Wzrost nasilenia dolegliwości (ból
psychogenny)
TENS - przeciwwskazania
•
Ciąża
•
Zabiegi na przedniej powierzchni szyi
•
Chorzy ze wszczepionym rozrusznikiem serca
•
W miejscach objętych zaburzeniami czucia
•
Chorzy niezrównoważeni psychicznie i
emocjonalnie
•
Dyskusyjne zastosowanie w bólu
nowotworowym
•
Nie umieszczać elektrod na głowie u chorych
na padaczkę oraz na klatce piersiowej u
chorych z zaburzeniami rytmu.
TENS
Dobre
rokowanie
Złe
rokowanie
Ból
Zlokalizowany
Stały
Umiarkowanie
nasilony
Rozległy
Zmienny
Duże nasilenie
Zaburzenia
czucia
Częściowe
Na małym
obszarze
Znaczne
Związane z
bólem
Psychika
chorego
Dobra
współpraca
Duży udział
czynników
psychicznych
AKUPUNKTURA
Akupunktura
Technika terapeutyczna, w której działanie neuromodulujące jest
indukowane poprzez wkłuwanie cienkich, metalowych igieł.
Akupunktura
• Punkty akupunkturowe
położone są wzdłuż 14
południków
(meridianów)
• Meridiany nie mają
żadnego odwzorowania
anatomicznego, jednak
ścisła znajomość ich
topografii warunkuje
ich skuteczność
Akupunktura
• Ucisk- akupresura
• Ogrzewanie- moksibustion
• Stawianie baniek
• Nakłuwanie i stymulacja elektryczna- elektroakupunktura
• Laseroakupunktura
Akupunktura
PRZECIWWSKAZANIA:
– Ciąża
– Zaburzenia krzepliwości
krwi oraz przyjmowanie
przez chorych
antykoagulantów
– Uogólnione stany
zapalne skóry
– Choroby psychiczne
– Chorzy ze
wszczepionym
rozrusznikiem serca nie
powinni stosować
elektroakupunktury
WSKAZANIA:
• Bardzo szerokie
zarówno ostre jak i
przewlekłe zespoły
bólowe
Pracownicy Pekińskiego Instytutu
Badań nad Chorobami Płuc odnieśli
pełen sukces w znieczuleniu przy
użyciu jednej igły, podczas operacji
Płuca (1971)
FIZJOTERAPIA I
KINEZYTERAPIA
1. TERMOTERAPIA
2. KRIOTERAPIA
3. LASEROTERAPIA
4. ELEKTROTERAPIA
5. MASAŻ
6. WYCIĄG LECZNICZY
7. GIMNASTYKA LECZNICZA
Mechanizm działania termoterapii wiąże się z obniżeniem
napięcia mięśniowego, zarówno mięśni szkieletowych jak
mięśni gładkich oraz mięśniówki naczyń- przerwanie
błędnego koła bólowego.
Niedokrwienie
Bardziej nasilony skurcz
Skurcz mięśni
Ból
Termoterapia
1. Termoterapia powierzchowna
•
Gorące okłady, elektryczne poduszki,
parafina- droga przewodzenia
•
Hydroterapia- konwekcja
•
Promieniowanie podczerwone- konwersja
2. Termoterapia głęboka
•
Diatermia, ultradźwięki, promieniowanie
podczerwone- konwersja
Termoterapia
WSKAZANIA
PRZECIWWSKAZAN
IA
•Ból towarzyszący zapaleniu
ścięgien, torebek stawowych,
skurczowi mięśni
•Przewlekłe zapalenie
stawów dłoni i stóp
•Ból towarzyszący niektórym
zabiegom rehabilitacyjnym
•Ostre stany zapalne i
pourazowe
•Chorzy z zaburzeniami
ukrwienia
•Chorzy z zaburzeniami
krzepnięcia lub leczeni
antykoagulantami
•Pacjenci z chorobą
nowotworową
•Chorzy z wszczepionym
rozrusznikiem- dot. diatermii
głębokiej
Krioterapia
• Mechanizm działania działania
związany jest z efektem
przeciwbólowym, przeciwzapalnym
i przeciwgorączkowym
• Wykonuje się ją poprzez około 10-
30 minutowy masaż kostką lodu lub
rozpylenie chlorku etylu
Krioterapia
• Wskazana w bólach ostrych:
skręcenia stłuczenia, zapalenie
mięśni kaletek maziowych, bólach
mięśniowo- powięziowych
• Przeciwwskazana: zespół Reynaud,
nadwrażliwość na niskie
temperatury
Masaż
• Technika, w której poprzez nacieranie,
gładzenie, uciskanie oddziaływuje się na
receptory, co powoduje spadek napięcia
mięśniowego, wzrost przepływu krwi oraz
w sposób istotny poprawia samopoczucie
chorego.
• Przeciwwskazany w chorobie
nowotworowej, zmianach zapalnych naczyń
żylnych i limfatycznych, zmianach skórnych
obejmujących miejsce terapii.
Techniki rękoczynów
kręgarskich
• Metoda , której skuteczność
możliwa jest tylko wtedy, jeśli
stosowana jest przez osobę o
odpowiednich, wręcz
mistrzowskich umiejętnościach.
• Odpowiedni dobór chorych, ze
ścisłym przestrzeganiem wskazań
i przeciwwskazań
• Leczenie manualne polega na
skojarzeniu ruchów biernych i
wykonanego w odpowiednim momencie
pchnięcia.
• Powinno przebiegać w trzech fazach:
1. Określenie badaniem zakresu bezbolesnych
ruchów czynnych w każdej płaszczyźnie
2. Bierne poszerzenie zakresu ruchów poprzez
rozciągnięcie do wyczucia elastycznego oporu
3. Pokonanie oporu poprzez technikę „pchnięcia”-
nie przekraczając drugiego oporu (mięśni i
więzadeł)
Techniki manualne c.d.
• Najczęściej stosuje się techniki
kręgarskie w bólach kręgosłupa
odcinka lędźwiowego.
• Wskazania
• Ostre bóle krzyża
• Nawrotowe bóle pleców z ostrym
początkiem
• Rwa kulszowa u pacjentów z jednoczesnymi
bólami krzyża.
Sygnały alarmowe sugerujące konieczność dalszych
badań celem ustalenia przyczyny bólu i odroczenia
leczenia manualnego
Możliwe
złamanie
Możliwy guz lub
zakażenie
Możliwy zespół
ogona końskiego
Dane z
wywiadu
Znaczny uraz
Niewielki uraz
lub
podźwignięcie u
pacjentów w
starszym wieku
lub z osteoporozą
50< wiek <20
Wywiad
nowotworowy
Objawy
ogólnoustrojowe np.:
gorączka
Czynniki ryzyka
zakażenia kanału
kręgowego
Ból pogarszający się
w pozycji na wznak
lub znaczny ból nocny
Znieczulenie
rdzeniowe
Wystąpienie
zaburzeń funkcji
pęcherza
moczowego.
Znaczne lub
postępujące ubytki
neurologiczne w
kończynach
dolnych
Dane z
badania
fizykalne
go
Wiotkość
zwieracza odbytu.
Ubytki czucia w
okolicy krocza
Znaczne
osłabienie mięśni
kończyny dolnej