Sławni ludzie związani z

energetyką

Eugeniusz Kwiatkowski

• Eugeniusz Kwiatkowski (ur. 30 grudnia

1888

w

Krakowie

, zm.

22 sierpnia

1974

w Krakowie) – polski wicepremier, minister skarbu,

przemysłu i handlu oraz menedżer

II Rzeczypospolitej

.

• Stworzył 4-letni plan inwestycyjny przewidujący rozbudowę infrastruktury,

zwiększenie potencjału obronnego kraju, przygotowanie fundamentów dla

przyszłej rozbudowy przemysłu, łącznie z aktywizacją

Staropolskiego Okręgu Przemysłowego

. Znacznie przyczynił się do

powstania

Stalowej Woli

- miasta leżącego w woj. podkarpackim.

• Wniósł wielki wkład w rozwój polskiego przemysłu chemicznego: zakładów

azotowych w Chorzowie i

Tarnowie

.

• Jak pisze Jan Nowak-Jeziorański, przyjaciel rodziny: Przeszedł Kwiatkowski

do historii jako twórca

Gdyni

, ale określenie to znacznie zawęża jego rolę.

Polegała ona na ocaleniu i umocnieniu niezależności gospodarczej, bez

której Polska nie mogła się ostać jako niepodległe Państwo

[1]

.

• Ojciec Eugeniusza – prawnik – był urzędnikiem kolei krakowskiej. Po

odziedziczeniu majątku po bracie przeniósł się z rodziną do miejscowości

Czernichowce pod

Zbarażem

położonej na granicy

Podola

i

Wołynia

.

Bolesław Tołłoczko

•

Bolesław Tołłoczko (ur. 13 stycznia 1882 w Świadościu koło Kowna, zm. 26 listopada

1954

w

Warszawie), uczony polski,

maszynoznawca

i

energetyk

, profesor

Politechniki Warszawskiej

i

Łódzkiej

, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

•

Pochodził z rodziny ziemiańskiej, był synem Edwarda i Marii z Korsaków. Uczęszczał do

gimnazjum we Lwowie (do 1900), w latach 1900-

1904

studiował mechanikę w Szkole

Politechnicznej we Lwowie (późniejszej Politechnice Lwowskiej), 1904-

1905

na politechnice w

Wiedniu

. Jednym z jego wykładowców w lwowskiej Szkole Politechnicznej był

Edwin

Hauswald.

Przez dwa lata był asystentem w Katedrze Części Maszyn i Kotłów Parowych (1905-

1907

),

następnie pracował jako inżynier w Hucie Briańskiej w Jekaterynosławiu oraz fabryce maszyn w

Kramatorskiej (do

1910

). W 1910 przeniósł się do

Sosnowca

, gdzie był inżynierem w fabryce "W.

Fitzner et K. Gamper". W latach 1915-1918 był dyrektorem i organizatorem Wyższej Szkoły

Realnej w Sosnowcu-Sielcu, w której uczył fizyki.

•

W 1918 habilitował się w dziedzinie maszynoznawstwa na Politechnice Warszawskiej i został

docentem w Katedrze Kotłów Parowych i Maszynoznawstwa tej uczelni; rok później uzyskał

nominację na profesora nadzwyczajnego i objął kierownictwo Katedry Maszynoznawstwa,

Kotłów i Kreślenia Technicznego (do 1951, z przerwą na lata 1945-1946). Dwukrotnie pełnił

funkcję dziekana Wydziału Mechanicznego (1929-1931 i formalnie 1939-1945). Mianowany

profesorem zwyczajnym w

1936

, w 1951 przeszedł na stanowisko kierownika Katedry Kotłów i

Encyklopedii Maszyn Parowych, gdzie pracował do końca życia. Wykładał na Politechnice

Warszawskiej budowę kotłów parowych i palenisk kotłowych, maszynoznawstwo ogólne,

obróbkę metali, podstawy technologii i budowy maszyn. W roku akademickim 1945/1946

pracował na Politechnice Łódzkiej, gdzie kierował Katedrą Kotłów Parowych oraz był dziekanem

Wydziału Mechanicznego. W czasie

II wojny światowej

prowadził wykłady w kilku warszawskich

szkołach technicznych - Szkole Odlewnictwa, szkole Z. Jagodzińskiego, Szkole Budowy Maszyn i

Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda, Państwowej Wyższej Szkole Technicznej (1942-

1944 wicedyrektor). Niezależnie od pracy naukowo-dydaktycznej w latach 1921-1924 był

inżynierem w warszawskiej fabryce parowozów. W

1949

został powołany na członka

Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Frantisek Krizik

• František Křižík (ur. 8 lipca 1847 w

Plánicach

, zm.

22 stycznia

1941

w

Stádlecu

koło miasta

Tábor

) -

czeski

wynalazca, inżynier elektryk i

przemysłowiec.

• Pochodził z biednej rodziny - jego ojciec był szewcem. Szkołę średnią

ukończył w Pradze, ale brak pieniędzy uniemożliwił mu zdanie matury.

Pomimo to został przyjęty na politechnikę w Pradze. W roku 1878

opracował system sygnalizacji kolejowej. W roku 1881 wynalazł w

Pilznie

nowy typ lampy łukowej, którą opatentował przed

Wernerem von Siemensem i produkował w swojej fabryce w Pilznie, a od

roku

1884

w Karlínie. W

1888

wybudował w

Žižkovie

pierwszą

elektrownię

w Czechach, a następnie kilka kolejnych.

• W roku

1891

wybudował na potrzeby Wystawy Jubileuszowej linię

tramwaju elektrycznego

, a teren wystawy oświetlały jego

lampy

.

• W roku

1903

wybudował pierwszą elektryczną linię kolejową z miasta

Bechyně

do miasta

Tábor

.

Thomas Alva Edison

• Ten amerykański wynalazca (ponad 1000 patentów) urodził się 11 lutego 1847 r. w

miasteczku Milan na wybrzeżu jeziora Erie. Pierwsze nauki chłopiec pobierał u swej

matki, byłej nauczycielki. Uczył się szybko i chętnie, choć gdy poszedł do szkoły

nauczyciele nie mieli o nim najlepszego zdania.

Był wielkiej sławy wynalazcą i racjonalizatorem, który umiał wykorzystać swoje

odkrycia w praktyce zdobywając jednocześnie sukces finansowy. O jego

zdolnościach biznesowych świadczy fakt, że pierwsze pieniądze zarobił hodując

warzywa w ogródku rodziców i sprzedając je sąsiadom. Część zdobytych pieniędzy

"inwestował" w siebie kupując książki i akcesoria niezbędne do przeprowadzania

doświadczeń.

Przypadek sprawił, że został telegrafistą i skonstruował swój pierwszy

racjonalizatorski wynalazek, choć nie zyskał on uznania przełożonych. Telegrafista

miał obowiązek wysyłać co godzinę sygnał "6" do biura dyspozytora pociągu na

znak, że jest na stanowisku pracy. Edison skonstruował urządzenie, które podłączone

do zegara samo wysyłało sygnał.

W wieku 19 lat opatentował swój pierwszy wynalazek - maszynę do liczenia głosów -

przyspieszającą liczenie i kontrolującą głosowanie w parlamencie, który nie znalazł

uznania wśród adresatów.

W 1869 r. Edison rozpoczął pracę w firmie informującej świat o kursie złota, która

sfinansowała jego prace, mające na celu udoskonalenie aparatów nadawczych i

odbiorczych. Firma odkupiła prawa patentowe Edisona za kwotę 40 000 $, za które

zbudował warsztaty zatrudniające 170 ludzi. Jego laboratoria stały się miejscem

szkolenia i eksperymentowania dla wielu młodych entuzjastów techniki. Dzięki

rozbudowie laboratoriów powstał pierwszy na świecie Instytut Badań Naukowo-

Technicznych, w których powstało większość wynalazków Edisona.

Thomas Alva Edison

• Do słynnych wynalazków Edisona należy zaliczyć:

• dalekopis, w którym zastąpił

alfabet

Morse'a literami łacińskimi,

•

mikrofon węglowy

, który poprawił jakość i wyrazistość przekazywanych

dźwięków oraz

telefon

z osobnym mikrofonem i słuchawką,

•

fonograf

, pozwalający zapisać dźwięki na walcu pokrytym folią cynową; w

udoskonalonej wersji fonograf ukazał się światu, jako szafa grająca, zaś

Emil Berliner wprowadził dalsze udoskonalenie tworząc w ten sposób

gramofon

,

•

żarówka

- najbardziej znany wynalazek Edisona, również oprawka z

okrągłym gwintem była jego pomysłem,

•

kinetoskop

- urządzenie do wyświetlania ruchomych obrazów.

• Po wynalezieniu żarówki, Edison rozpoczął prace nad jej szerszym

wykorzystaniem. Dzięki jego staraniom 4 lipca 1882 roku oddano do

użytku elektrownię, do której podłączono 900 budynków,

a w nich zainstalowano 14000 żarówek.

Thomas Alva Edison

Cytaty Edisona:
„Pewnego dnia zaprzęgniemy do pracy przypływy i odpływy, uwięzimy

promienie słońca.”

„Geniusz to wynik 1 procenta natchnienia i 99 procent wypocenia.”
„Brak przemocy prowadzi do najwyższej etyki, która jest celem całej ewolucji.

Dopóki nie przestaniemy krzywdzić innych żywych stworzeń, ciągle

będziemy dzikusami.”

„Wielu życiowych rozbitków to ludzie, którzy nie zdawali sobie sprawy, jak

bliscy są sukcesu, kiedy się poddali.”

„Gdybyśmy robili wszystkie rzeczy, które jesteśmy w stanie zrobić,

wprawilibyśmy się w ogromne zdumienie.”

Von Simens Ernst Werner

von Siemens Ernst Werner (1816-1892) - ten niemiecki elektrotechnik i

przemysłowiec był pionierem przemysłu elektrotechnicznego. Był twórcą

wielkiego koncernu, który pod swoją marką oferuje wiele rodzajów

produktów - od

tramwajów

, przez sprzęt AGD, do telefonów komórkowych.

• Początkowo prowadził badania m. in. w dziedzinie telegrafii, dzięki

czemu w 1846r. wynalazł aparat telegraficzny wskazówkowy z

samoczynnym przerywaniem obwodu, a rok później skonstruował

elektromagnetyczny synchroniczno-współfazowy aparat telegraficzny. W

1848 r. wynalazł przekaźnik telegraficzny (polaryzowany)zaś w 1854 r.

opracował układ rozgałęźny umożliwiający jednoczesne przesyłania

telegramów w obu kierunkach wspólnym torem.

• W 1866 wynalazł samowzbudną

prądnicę

elektryczną prądu stałego, którą

wykorzystał w 1879 r. do budowy

elektrowozu

napędzanego prądem o

napięciu 150 V doprowadzonym za pomocą trzeciej szyny. W 1882

roku zaprezentował w Berlinie pierwszy

trolejbus

o napędzie elektrycznym.

W 1892 roku firma Siemens & Halske uruchomiła próbną w Berlinie linię

trolejbusową.

• W 1875r. wykonał pierwszą fotokomórkę selenową,a w 1887r.

skonstruował fotometr selenowy.

• Jego zasługi zostały docenione - w 1874 r. został członkiem Akademii Nauk

w Berlinie, zaś od jego nazwiska pochodzi nazwa jednostki przewodności

elektrycznej - Siemens (S).

Kazimierz Szpotański

•

Kazimierz Szpotański (ur. 16 grudnia 1887 we Włocławku, zm. 10 lipca

1966

w Warszawie) -

polski inżynier elektryk, pionier przemysłu aparatów elektrycznych, współzałożyciel i wieloletni

prezes Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Ukończył Politechnikę w Charlottenburgu (Wydz.

Elektryczny). Pracował w firmie AEG (Berlin) i Siemens (Ryga i Charków). w

1918

roku w

Warszawie

założył, w dwupokojowym mieszkaniu przy

ul. Mirowskiej

Fabrykę Aparatów Elektrycznych

. Z początku warsztat zatrudniający 2 osoby produkował

włączniki do światła. Po przeniesieniu go na ul. Kałuszyńską na Pradze bardzo szybko rozrósł się i

stał się największym w

przedwojennej Polsce

przedsiębiorstwem produkującym aparaturę

elektryczną. W

1938

roku niektóre oddziały fabryki zostały przeniesione do kupionej w

Kaczym Dole

(dziś

Międzylesie

) posiadłości z zabudowaniami fabrycznymi. Wiązało się z to

dużymi zamówieniami dla Centralnego Okręgu Przemysłowego. W przededniu wybuchu II wojny

światowej zatrudniał łącznie w dwóch oddziałach – około 1600 ludzi, w tym ponad 130

inżynierów. To on wymyślił "jednostkę" kryteriów wyrobów - JEEN (Jakość, Estetyka,

Ekonomiczność i Nowoczesność), a w jego firmie panowała rodzinna atmosfera.

•

Gdy w 1919 r. powstawało Stowarzyszenie Elektryków Polskich Kazimierz Szpotański był wśród

jego założycieli, a w latach 1938-

1946

był jego prezesem. W czasie II wojny światowej w

1942

r.

został aresztowany. Przeszedł przez

Szucha

i

Pawiak

. Na szczęście w styczniu

1943

r. wyszedł na

wolność. Jego fabryka działała nieprzerwanie aż do powstania warszawskiego . Gdy tylko

zakończyła się hitlerowska okupacja Kazimierz Szpotański przystąpił do odbudowy zakładu.

Zniszczenia w Międzylesiu były niewielkie, w dużo gorszej kondycji znajdowały się obiekty przy

ul. Kałuszyńskiej

. W

1947

znacjonalizowano

jego fabrykę i przez krótki czas był kierownikiem

niegdyś własnej fabryki. Przekształcona w Pierwszą Państwową Fabrykę Aparatów Elektrycznych,

z czasem została przemianowana na

ZWAR

. Obecnie sprywatyzowany

ZWAR

należy do ABB.

•

Imię przedwojennego inżyniera nosi ulica w pobliżu fabryki. Znajduje się tam też tablica

pamiątkowa. SEP ustanowiło medal im. inż. Kazimierza Szpotańskiego, który nadawany jest

przede wszystkim dawnym pracownikom FAE K. Szpotański Warszawa, byłym i obecnym

pracownikom ZWAR, osobom, które zasłużyły się dla przemysłu elektrotechnicznego - zwłaszcza

w dziedzinie aparatów technicznych oraz osobom, które mają szczególne osiągnięcia w zakresie

aparatury elektrycznej. W 2005 roku ogłoszono konkurs na pomnik Kazimierza Szpotańskiego.

Von Simens Ernst Werner

Thomas Alva Edison

Frantisek Krizik

Eugeniusz Kwiatkowski

Kazimierz Szpotański

Adrian Pilis