Z wiatrem czy pod wiatr?

Z wiatrem czy pod

wiatr?

Czyli kilka słów o moralności

Źródła

moralności

Moralność czynów ludzkich zależy

od:



Wybranego przedmiotu



Zamierzonego celu (intencji)



Okoliczności działania

Wybrany

przedmiot

Tym przedmiotem jest

dobro, do którego wola
kieruje się dobrowolnie.
Stanowi

materię

czynu

ludzkiego.

Przedmiot  ten  określa
moralnie  akt  woli,  o  ile
rozum  uznaje  go  i
ocenia  jako  zgodny  lub
niezgodny

prawdziwym

dobrem

(por. KKK 1751)

Zamierzony cel

Intencja jest istotnym elementem w wartościowaniu

moralnego

działania.

Cel

jest

pierwszym

elementem intencji i wskazuje na zamierzony

kres działania. Cel nie uświęca środków (np.

pomoc bliźniemu - dobro - za pomocą kłamstwa -

zło). Zła intencja może uczynić złym czyn, który

jest z natury dobry (np. udzielenie jałmużny -

dobro-, dla próżnej chwały - zło) (por. KKK 1752-

1753).

Okoliczności

Okoliczności podobnie jak konsekwencje,

są drugorzędnymi elementami czynu
moralnego.

Mogą

powiększyć

lub

zmniejszyć dobro lub zło moralne czynu
(np. wysokość skradzionej kwoty). Mogą
również

zmniejszyć

lub

zwiększyć

odpowiedzialność sprawcy (np. lęk przed
śmiercią). Jednak same w sobie nie mogą
zmienić wartości czynu z dobrego na zły.
(por. KKK 1754)

Czyny dobre i czyny

złe

 Czyn moralnie dobry zakłada jednocześnie

dobro przedmiotu, celu i okoliczności. Zły
cel

niszczy

działanie,

chociaż

jego

przedmiot byłby sam w sobie dobry (np.
modlitwa i post, po to by ludzie widzieli -
por. Mt 6, 16).

 Błędna jest więc ocena moralności czynów

ludzkich tylko pod kątem intencji lub
okoliczności

(środowisko,

presja

społeczna). Istnieją czyny, które zawsze są
moralnie

złe

względów

ich

przedmiot,

jak

krzywoprzysięstwo,

bluźnierstwo, zabójstwo czy cudzołóstwo.
Niedopuszczalne jest czynienia zła, by
wynikało z niego dobro.

Moralność uczuć

• Uczucia

są

naturalnymi

składnikami psychiki ludzkiej.

• Skłaniają do działania lub nie

działania, zgodnie z tym co
odczuwane jest jako dobre lub
złe.

• Uczucia same w sobie nie są

ani  dobre,  ani  złe.  Oceny
moralnej  nabierają  w  takiej
mierze,  w  jakiej  zależą  od
rozumu i od woli.

• Uczucia są moralnie dobre,

gdy

przyczyniają

się

dobrego

działania;

przeciwnym razie są moralnie
złe.

• Emocje i doznania mogą być

przekształcone w cnoty lub
zniekształcone w wady.

Zatem czym są

uczucia?

Uczucia

stany

podmiotowe

strumieniu
świadomości
odniesione

rzeczy, ludzi lub
siebie,
przejawiające

się

na zewnątrz.

Od czego

zależą

uczucia?



Siły podniety



Uwagi



Przyzwyczajenia



Kojarzenia wrażeń
i wyobrażeń



Nastroju

Pojęcie

cnoty

Cnota

jest

habitualną

trwałą dyspozycją
do

czynienia

dobra.

Pozwala

ona osobie nie
tylko

wypełnić

dobre czyny, ale
także

dawać

siebie

to,

najlepsze.

„Celem

życia

cnotliwego

jest

upodobnienie się do
Boga”

św. Grzegorz z Nyssy

Podział cnót

Cnoty Kardynalne:



Roztropność



Sprawiedliwość



Męstwo



Umiarkowanie

Cnoty teologalne:



Wiara



Nadzieja



Miłość

Roztropność

„Roztropność - jest cnotą, która uzdalnia rozum praktyczny do

rozeznawania w każdej okoliczności naszego prawdziwego
dobra i do wyboru właściwych środków do jego pełnienia” KKK
1806

Roztropność kieruje bezpośrednio sądem sumienia. Dzięki tej

cnocie potrafi bezbłędnie rozeznać i stosować zasady moralne
do poszczególnych przypadków. Pokonuje wątpliwości odnośnie
do dobra, które należy czynić i zła, którego należy unikać.

Sprawiedliwość

„Jest cnotą moralną, która polega na stałej i

trwałej chęci oddawania Bogu i bliźniemu
tego, co im się należy. Sprawiedliwość w
stosunku do Boga nazywana jest cnotą
religijności” KKK 1807

Męstwo

„Męstwo jest cnotą moralną, która zapewnia

wytrwałość w trudnościach i stałość w dążeniu
do dobra” KKK 1808

Wzmacnia ona w opieraniu się pokusom. Cnota

ta  wspomaga  także  człowieka  w  pokonywaniu
strachu,  nawet  do  strachu  przed  śmiercią  czy
prześladowaniami.  Uzdalnia  nawet  do  ofiary  z
własnego  życia  w  słusznej  sprawie  (np.  św.
Maksymilian Kolbe)

Umiarkowanie

„Umiarkowanie jest cnotą moralną, która

pozwala opanować dążenie do przyjemności
i zapewnia równowagę w używaniu dóbr
stworzonych” KKK 1809

Wspomaga wolę w panowaniu na popędami,

bo jak mawiał Krasicki:

„Tam gdzie rządzą żądze, tam niestety ja nie

rządzę”.

Cnotę

tę

określa

się

również

jako

„skromność”  lub  „prostota”.  Cnota  ta
wspomaga    w  traktowaniu  rzeczy  z
należytym  porządkiem  i  z  odpowiednim  do
nich stosunkiem.

„Jeśli Bóg będzie na pierwszym miejscu,

wszystko będzie na właściwym miejscu” św.
Augustyn

Wiara

„Wiara - jest cnotą teologalną,

dzięki  której  wierzymy  w
Boga  w  to  wszystko,  co  On
nam powiedział i objawił, a co
Kościół  święty  podaje  nam  do
wierzenia” KKK 1814

Wiara

bez

uczynków

jest

martwa (por. Jk 2, 26)

Prawdziwa wiara domaga się

dawania świadectwa (por. Mt
10, 32-33)

Przez

wiarę

człowiek

dobrowolnie całkowicie i bez
zastrzeżeń oddaje się Bogu.

Nadzieja

„Nadzieja - jest cnotą teologalną,

dzięki  której  pragniemy  jako
naszego  szczęścia  Królestwa
niebieskiego  i  życia  wiecznego,
pokładając ufność w obietnicach
Chrystusa  i  opierając  się  na
naszych  siłach,  ale  na  pomocy
łaski Ducha Świętego” KKK 1817

Miłość

„Miłość - jest cnotą teologalną,

dzięki której miłujemy Boga
nade

wszystko

dla

Niego

samego, a naszych bliźnich jak
siebie samych ze względu na
miłość Boga” KKK 1822

Jezus zachęca do wytrwania w

jego miłości i naśladowania jej
(por. J 15, 9-12)

Miłość

przewyższa

wszystkie

cnoty: „Tak więc trwają wiara,
nadzieja, miłość - te trzy: z
nich

zaś

największa

jest

miłość” (1 Kor 13,13)

Złota zasada

postępowania

„Wszystko więc, co

byście chcieli,

żeby wam ludzie

czynili, i wy im

czyńcie! Albowiem

na tym polega

Prawo i Prorocy”

(Mt 7, 12)

Dziękuję za uwagę!

Prezentację przygotował

Adam Maniura (I i IV LO w

Bytomiu)

Document Outline