Z wiatrem czy pod
Z wiatrem czy pod
wiatr?
wiatr?
Czyli kilka słów o moralności
Źródła
Źródła
moralności
moralności
Moralność czynów ludzkich zależy
od:
Wybranego przedmiotu
Zamierzonego celu (intencji)
Okoliczności działania
Wybrany
Wybrany
przedmiot
przedmiot
Tym przedmiotem jest
dobro, do którego wola
kieruje się dobrowolnie.
Stanowi
on
materię
czynu
ludzkiego.
Przedmiot ten określa
moralnie akt woli, o ile
rozum uznaje go i
ocenia jako zgodny lub
niezgodny
z
prawdziwym
dobrem
(por. KKK 1751)
Zamierzony cel
Zamierzony cel
Intencja jest istotnym elementem w wartościowaniu
moralnego
działania.
Cel
jest
pierwszym
elementem intencji i wskazuje na zamierzony
kres działania. Cel nie uświęca środków (np.
pomoc bliźniemu - dobro - za pomocą kłamstwa -
zło). Zła intencja może uczynić złym czyn, który
jest z natury dobry (np. udzielenie jałmużny -
dobro-, dla próżnej chwały - zło) (por. KKK 1752-
1753).
Okoliczności
Okoliczności
Okoliczności podobnie jak konsekwencje,
są drugorzędnymi elementami czynu
moralnego.
Mogą
powiększyć
lub
zmniejszyć dobro lub zło moralne czynu
(np. wysokość skradzionej kwoty). Mogą
również
zmniejszyć
lub
zwiększyć
odpowiedzialność sprawcy (np. lęk przed
śmiercią). Jednak same w sobie nie mogą
zmienić wartości czynu z dobrego na zły.
(por. KKK 1754)
Czyny dobre i czyny
Czyny dobre i czyny
złe
złe
Czyn moralnie dobry zakłada jednocześnie
dobro przedmiotu, celu i okoliczności. Zły
cel
niszczy
działanie,
chociaż
jego
przedmiot byłby sam w sobie dobry (np.
modlitwa i post, po to by ludzie widzieli -
por. Mt 6, 16).
Błędna jest więc ocena moralności czynów
ludzkich tylko pod kątem intencji lub
okoliczności
(środowisko,
presja
społeczna). Istnieją czyny, które zawsze są
moralnie
złe
ze
względów
na
ich
przedmiot,
jak
krzywoprzysięstwo,
bluźnierstwo, zabójstwo czy cudzołóstwo.
Niedopuszczalne jest czynienia zła, by
wynikało z niego dobro.
Moralność uczuć
Moralność uczuć
• Uczucia
są
naturalnymi
składnikami psychiki ludzkiej.
• Skłaniają do działania lub nie
działania, zgodnie z tym co
odczuwane jest jako dobre lub
złe.
• Uczucia same w sobie nie są
ani dobre, ani złe. Oceny
moralnej nabierają w takiej
mierze, w jakiej zależą od
rozumu i od woli.
• Uczucia są moralnie dobre,
gdy
przyczyniają
się
do
dobrego
działania;
w
przeciwnym razie są moralnie
złe.
• Emocje i doznania mogą być
przekształcone w cnoty lub
zniekształcone w wady.
Zatem czym są
Zatem czym są
uczucia?
uczucia?
Uczucia
to
stany
podmiotowe
w
strumieniu
świadomości
odniesione
do
rzeczy, ludzi lub
siebie,
przejawiające
się
na zewnątrz.
Od czego
Od czego
zależą
zależą
uczucia?
uczucia?
Siły podniety
Uwagi
Przyzwyczajenia
Kojarzenia wrażeń
i wyobrażeń
Nastroju
Pojęcie
Pojęcie
cnoty
cnoty
Cnota
jest
habitualną
i
trwałą dyspozycją
do
czynienia
dobra.
Pozwala
ona osobie nie
tylko
wypełnić
dobre czyny, ale
także
dawać
z
siebie
to,
co
najlepsze.
„Celem
życia
cnotliwego
jest
upodobnienie się do
Boga”
św. Grzegorz z Nyssy
Podział cnót
Podział cnót
Cnoty Kardynalne:
Roztropność
Sprawiedliwość
Męstwo
Umiarkowanie
Cnoty teologalne:
Wiara
Nadzieja
Miłość
Roztropność
Roztropność
„Roztropność - jest cnotą, która uzdalnia rozum praktyczny do
rozeznawania w każdej okoliczności naszego prawdziwego
dobra i do wyboru właściwych środków do jego pełnienia” KKK
1806
Roztropność kieruje bezpośrednio sądem sumienia. Dzięki tej
cnocie potrafi bezbłędnie rozeznać i stosować zasady moralne
do poszczególnych przypadków. Pokonuje wątpliwości odnośnie
do dobra, które należy czynić i zła, którego należy unikać.
Sprawiedliwość
Sprawiedliwość
„Jest cnotą moralną, która polega na stałej i
trwałej chęci oddawania Bogu i bliźniemu
tego, co im się należy. Sprawiedliwość w
stosunku do Boga nazywana jest cnotą
religijności” KKK 1807
Męstwo
Męstwo
„Męstwo jest cnotą moralną, która zapewnia
wytrwałość w trudnościach i stałość w dążeniu
do dobra” KKK 1808
Wzmacnia ona w opieraniu się pokusom. Cnota
ta wspomaga także człowieka w pokonywaniu
strachu, nawet do strachu przed śmiercią czy
prześladowaniami. Uzdalnia nawet do ofiary z
własnego życia w słusznej sprawie (np. św.
Maksymilian Kolbe)
Umiarkowanie
Umiarkowanie
„Umiarkowanie jest cnotą moralną, która
pozwala opanować dążenie do przyjemności
i zapewnia równowagę w używaniu dóbr
stworzonych” KKK 1809
Wspomaga wolę w panowaniu na popędami,
bo jak mawiał Krasicki:
„Tam gdzie rządzą żądze, tam niestety ja nie
rządzę”.
Cnotę
tę
określa
się
również
jako
„skromność” lub „prostota”. Cnota ta
wspomaga w traktowaniu rzeczy z
należytym porządkiem i z odpowiednim do
nich stosunkiem.
„Jeśli Bóg będzie na pierwszym miejscu,
wszystko będzie na właściwym miejscu” św.
Augustyn
Wiara
Wiara
„Wiara - jest cnotą teologalną,
dzięki której wierzymy w
Boga w to wszystko, co On
nam powiedział i objawił, a co
Kościół święty podaje nam do
wierzenia” KKK 1814
Wiara
bez
uczynków
jest
martwa (por. Jk 2, 26)
Prawdziwa wiara domaga się
dawania świadectwa (por. Mt
10, 32-33)
Przez
wiarę
człowiek
dobrowolnie całkowicie i bez
zastrzeżeń oddaje się Bogu.
Nadzieja
Nadzieja
„Nadzieja - jest cnotą teologalną,
dzięki której pragniemy jako
naszego szczęścia Królestwa
niebieskiego i życia wiecznego,
pokładając ufność w obietnicach
Chrystusa i opierając się na
naszych siłach, ale na pomocy
łaski Ducha Świętego” KKK 1817
Miłość
Miłość
„Miłość - jest cnotą teologalną,
dzięki której miłujemy Boga
nade
wszystko
dla
Niego
samego, a naszych bliźnich jak
siebie samych ze względu na
miłość Boga” KKK 1822
Jezus zachęca do wytrwania w
jego miłości i naśladowania jej
(por. J 15, 9-12)
Miłość
przewyższa
wszystkie
cnoty: „Tak więc trwają wiara,
nadzieja, miłość - te trzy: z
nich
zaś
największa
jest
miłość” (1 Kor 13,13)
Złota zasada
Złota zasada
postępowania
postępowania
„Wszystko więc, co
byście chcieli,
żeby wam ludzie
czynili, i wy im
czyńcie! Albowiem
na tym polega
Prawo i Prorocy”
(Mt 7, 12)
Dziękuję za uwagę!
Dziękuję za uwagę!
Prezentację przygotował
Adam Maniura (I i IV LO w
Bytomiu)