Dochody i wydatki

budżetu

Dochody budżetu państwa



Dochody krajowe (99,9 %):



Podatki



Dochody niepodatkowe



Dochody zagraniczne (0,1%)

Dochody podatkowe



Podatki pośrednie

-

podatek od towarów i usług VAT

-

podatek akcyzowy



Podatki dochodowe

-

od osób prawnych

- od osób fizycznych

Definicja podatku

Abstrakcyjny stosunek prawny, którego
przedmiotem jest świadczenie pieniężne,
przymusowe, bezzwrotne,

nieekwiwalentne,

ogólne na rzecz państwa lub innego
związku terytorialnego.

Elementy techniki podatkowej



Podmiot podatku



Przedmiot podatku



Podstawa opodatkowania



Stawka i skala podatkowa



Ulgi i zwolnienia podatkowe



Zwyżki podatkowe

Podmiot podatku



Czynny –

podmiot nakładający obowiązek

podatkowy (Państwo, gmina)



Bierny

-

podatnik – osoba ponosząca ciężar podatkowy

-

płatnik – osoba zobowiązana do obliczenia i

wpłacenia podatku, lecz nie ponosząca jego

ciężaru

-

Inkasent – osoba zobowiązana tylko do

przekazania podatku organom podatkowym

Przedmiot podatku

Rzecz lub zjawisko wywołujące obowiązek
podatkowy.
Przedmiotem podatku może być:

-

Dochód

-

Przychód

-

Majątek

-

Wydatek

Podstawa podatku

Wyrażony wartościowo lub ilościowo
przedmiot podatku.

Wartościowo –

kwota dochodu (podatek

dochodowy)

Ilościowo –

powierzchnia gruntu w m.kw.

(podatek od nieruchomości)

Stawka podatku

Stosunek kwoty podatku do jego

podstawy.

Wyrażony:

-

procentowo –

dla większości podatków

-

kwotowo –

np. podatek od nieruchomości w

części od gruntów

Skala podatkowa

Występuje, gdy dla jednego stosuje się

więcej niż jedną stawkę.

Rodzaje skal podatkowych



Liniowa



Progresywna – szczeblowa (ciągła) i

globalna



Regresywna



Degresywna

Skala progresywna

Stawka rośnie wraz ze wzrostem

podstawy

opodatkowania.

Progresja może być:



Globalna



Ciągła (szczeblowa, odcinkowa)

Progresja globalna



wzrastające stawki odnoszą się do
całej podstawy



przy przejściu do wyższego progu
powoduje zmniejszenie zdolności
płatniczej podatnika



nie zapewnia ciągłości progresji

Przykład progresji globalnej

Podstawa

opodatkowania w zł.

Stawka podatkowa

w %

10 000 – 15 000

5

15 001 – 20 000

7

20 001 – 25 000

9

25 001 – 30 000

11

30 001 – 35 000

13

35 001 – 40 000

15

Powyżej 40 000

20

Progresja ciągła

Niweluje wady progresji globalnej.
Do każdego przedziału podstawy stosuje

się

dwie stawki:
– niższą –

obowiązującą dla poprzedniego

przedziału

– wyższą –

dla nadwyżki podstawy ponad

wielkość mieszczącą się w poprzednim

przedziale

Przykład progresji ciągłej

Podstawa

opodatkowania w zł.

stawka

Do 37 023

19 %

37 024 – 74 048

6 504 zł 48gr + 30%

od nadwyżki ponad

37 024 zł.

Ponad 74 048

17 611 zł. 68 gr. + 40 %

od nadwyżki ponad

74 048 zł.

Skala regresywna



Odwrotność stawki progresywnej



Maleje w miarę wzrostu podstawy



Sprzeczne z zasadą równości
podatkowej



Występują w formie ukrytej w
stawkach kwotowych

Skala degresywna

Stawki proporcjonalne, które przy

pewnych

niskich podstawach ulegają obniżeniu

w

miarę zmniejszania się podstawy.

Ulgi i zwolnienia podatkowe

Częściowe lub całkowite odstąpienie

przez

organy podatkowe od pobierania

podatków.

Mają charakter przedmiotowy lub
podmiotowy.

Funkcje podatków



Fiskalna



Regulacyjna



Stymulacyjna



Cenotwórcza

Funkcja fiskalna



Podatki są głównym źródłem
dochodów budżetu



Funkcja pierwotna i najważniejsza

Funkcja regulacyjna



Podatki kształtują fundusz nabywczy
podatnika

Funkcja stymulacyjna

Przez system ulg i zwolnień państwo
stymuluje rozwój gospodarczy w
określonych kierunkach.

Funkcja cenotwórcza



Podatki są elementem ceny i mają
wpływ na jej poziom



Spełniana tylko przez podatki
pośrednie i kosztowe

Dochody niepodatkowe



Dochody jednostek budżetowych



Wpłaty z zysku NBP



Wpływy z cła



Opłaty

Prawo Wagnera



Wydatki budżetu były początkowo niskie
przeznaczone na utrzymanie władzy i
porządek publiczny



stały wzrost wydatków publicznych i
ich większa różnorodność

Przyczyny wzrostu wydatków
publicznych



Historyczne – przejmowanie długu po poprzednim rządzie



Socjologiczne (postępu cywilizacyjnego) – podmioty dążą do

poprawy warunków życia, większe
wymagania społeczne



Polityczne – zdobycie elektoratu, wojny



Ekonomiczno – społeczne –powstanie „państwa opiekuńczego”

(wydatki socjalne)



Gospodarcze – większe wydatki w okresie dekoniunktury

(interwencjonizm państwowy)



Postępu technicznego – szybka modernizacja, drogie

wyposażenie, badania (np. Kosmosu)

Wydatki budżetu państwa



Dotacje (podmiotowe, przedmiotowe,

celowe) i subwencje (na rzecz jednostek

samorządu terytorialnego)



Świadczenia na rzecz osób fizycznych



Wydatki bieżące jednostek budżetowych



Rozliczenia z bankami



Obsługa długu publicznego



Wydatki majątkowe



Wynik budżetu (nadwyżka, deficyt)

Struktura budżetu państwa w
2003r.

89%

11%

0%

podatki

dochody niepodatkowe

dochody zagraniczne

Szczegółowa struktura
dochodów budżetu państwa

41%

23%

17%

9%

4% 3% 3%

0%

VAT

akcyza

podatek dochodowy od osób
fizycznych
podatek dochodowy od osób
prawnych
dochody jednostek
budżetowych
wpłaty ż NBP

cła

dochody zagraniczne

Wydatki budżetu państwa
według działów

8%

42%

6%

4%

18%

1%

5%

3%

12%

1%

0%

obrona narodowa

ZUS

bezpieczeństwo publiczne i ochrona p.poż.

wymiar sprawiedliwości

obsługa długu publicznego

oświata i wychowanie

szkolnictow wyższe

ochrona zdrowia

opieka społeczna

kultura

sport

Dochody budżetów
terenowych



Dochody własne



Dotacje celowe



Subwencje z budżetu państwa



Środki ze źródeł pozabudżetowych

Dochody własne budżetów
terenowych



Udziały w podatkach dochodowych
budżetu państwa



Podatek od nieruchomości



Podatek rolny



Opłata skarbowa



Podatek od czynności cywilnoprawnych



Dochody z majątku

Wydatki budżetów
terenowych



Dotacje



Świadczenia na rzecz osób fizycznych



Wydatki bieżące jednostek
budżetowych



Wydatki majątkowe



Wynik budżetu

Dochody budżetów
terenowych

14%

14%

1%

1%

1%

5%

18%

44%

2%

0%

udział w podatkach budżetu państwa

podatek od nieruchomości

podatek rolny

opłata skarbowa

podatek od czynności cywilnoprwanych

dochody ż majątku

dotacje celowe

subwencje ogólne

srodki pozabudżetowe

Wydatki budżetów
terenowych

9% 8%

67%

16%

dotacje
świadczenia na rzecz osób fizycznych
wydatki bieżące jednostek budżetowych
wydatki majątkowe