Ordynacja wyborcza do

Ordynacja wyborcza do

Sejmu RP i Senatu RP

Sejmu RP i Senatu RP

wybrane aspekty

wybrane aspekty

Kancelaria Senatu 2008 r.

Kancelaria Senatu 2008 r.

Wybory:

Wybory:

jeden z głównych wyznaczników

jeden z głównych wyznaczników

demokracji

demokracji

;

;

proces, podczas którego wyborca

proces, podczas którego wyborca

oddaje swój głos na

oddaje swój głos na

reprezentujących go w tzw.

reprezentujących go w tzw.

organach przedstawicielskich, np.

organach przedstawicielskich, np.

Sejmie czy Senacie przedstawicieli

Sejmie czy Senacie przedstawicieli

Kampania wyborcza:

Kampania wyborcza:

okres poprzedzający wybory,

okres poprzedzający wybory,

podczas którego politycy za

podczas którego politycy za

pomocą różnych technik i

pomocą różnych technik i

środków marketingowych

środków marketingowych

przekonują wyborcę, aby oddał

przekonują wyborcę, aby oddał

na nich swój głos

na nich swój głos

Wybory do Sejmu

Wybory do Sejmu

4, 18 czerwca 1989

4, 18 czerwca 1989

tzw. Sejm kontraktowy, wg ustaleń

tzw. Sejm kontraktowy, wg ustaleń

dokonanych przy „okrągłym stole”

dokonanych przy „okrągłym stole”

- 65% mandatów: dla strony

- 65% mandatów: dla strony

koalicyjno – rządowej

koalicyjno – rządowej

- 35% mandatów: dla opozycji

- 35% mandatów: dla opozycji

Pierwsze demokratyczne

Pierwsze demokratyczne

wybory do Senatu

wybory do Senatu

4 czerwca 1989:

4 czerwca 1989:

- przywrócenie Senatu tzw. nowelą

- przywrócenie Senatu tzw. nowelą

kwietniową z 1989 r

kwietniową z 1989 r

- spektakularny sukces opozycji:

- spektakularny sukces opozycji:

99 mandatów, 1 senator

99 mandatów, 1 senator

niezależny: Henryk Stokłosa

niezależny: Henryk Stokłosa

Kampania wyborcza 1989

Kampania wyborcza 1989

Kampania strony rządowej

Kampania strony rządowej

1989 r.

1989 r.

Wybory parlamentarne w Polsce po

Wybory parlamentarne w Polsce po

1989 roku

1989 roku

-

-

podstawowe dane

podstawowe dane

Rok

Rok

Tury (jeśli

Tury (jeśli

były)

były)

Frekwencja

Frekwencja

1989

1989

I tura

I tura

II tura

II tura

62%

62%

25%

25%

1991

1991

43,2%

43,2%

1993

1993

52,1%

52,1%

1997

1997

48,0%

48,0%

2001

2001

46,3%

46,3%

2005

2005

40,57%

40,57%

2007

2007

53,88%

53,88%

KONSTYTUCJA

KONSTYTUCJA

RZECZYPOSPOLITEJ

RZECZYPOSPOLITEJ

POLSKIEJ

POLSKIEJ

z 2 kwietnia 1997 r.

z 2 kwietnia 1997 r.

WYBORY I KADENCJA

WYBORY I KADENCJA

„

„

Art. 96.

Art. 96.

Sejm składa się z 460 posłów.

Sejm składa się z 460 posłów.

Wybory do Sejmu są

Wybory do Sejmu są

powszechne, równe,

powszechne, równe,

bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają

bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają

się w głosowaniu tajnym.

się w głosowaniu tajnym.

Art. 97.

Art. 97.

Senat składa się ze 100 senatorów.

Senat składa się ze 100 senatorów.

Wybory do Senatu są

Wybory do Senatu są

powszechne, bezpośrednie i

powszechne, bezpośrednie i

odbywają się w głosowaniu tajnym

odbywają się w głosowaniu tajnym

.”

.”

Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r.

Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r.

Ordynacja wyborcza do Sejmu

Ordynacja wyborcza do Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej i do

Rzeczypospolitej Polskiej i do

Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

„

„

Art. 130. Wybory do Sejmu są

Art. 130. Wybory do Sejmu są

powszechne, równe, bezpośrednie i

powszechne, równe, bezpośrednie i

proporcjonalne

proporcjonalne

oraz odbywają się w

oraz odbywają się w

głosowaniu

głosowaniu

tajnym

tajnym

(…)

(…)

Art. 187. Wybory do Senatu są

Art. 187. Wybory do Senatu są

powszechne, bezpośrednie

powszechne, bezpośrednie

i

i

odbywają się w głosowaniu

odbywają się w głosowaniu

tajnym

tajnym

.”

.”

Wybory do Sejmu:

Wybory do Sejmu:

1

1

) powszechne

) powszechne

2) równe

2) równe

3) bezpośrednie

3) bezpośrednie

4) proporcjonalne

4) proporcjonalne

5) tajne

5) tajne

Wybory do Senatu:

Wybory do Senatu:

1) powszechne

1) powszechne

2) bezpośrednie

2) bezpośrednie

3) tajne

3) tajne

1) Powszechne

1) Powszechne

:

:

to znaczy:

to znaczy:

mogą w nich uczestniczyć

mogą w nich uczestniczyć

wszyscy obywatele

wszyscy obywatele

posiadający

posiadający

pełnię praw wyborczych

pełnię praw wyborczych

Czynne prawo wyborcze =

Czynne prawo wyborcze =

prawo wybierania swoich

prawo wybierania swoich

przedstawicieli do Sejmu i

przedstawicieli do Sejmu i

Senatu

Senatu

mają wszyscy obywatele,

mają wszyscy obywatele,

którzy najpóźniej w dniu

którzy najpóźniej w dniu

wyborów

wyborów

ukończyli 18 lat

ukończyli 18 lat

Czynnego prawa

Czynnego prawa

wyborczego nie mają osoby:

wyborczego nie mają osoby:

1) pozbawione praw publicznych

1) pozbawione praw publicznych

prawomocnym orzeczeniem sądu,

prawomocnym orzeczeniem sądu,

2) pozbawione praw wyborczych

2) pozbawione praw wyborczych

prawomocnym orzeczeniem Trybunału

prawomocnym orzeczeniem Trybunału

Stanu,

Stanu,

3) ubezwłasnowolnione prawomocnym

3) ubezwłasnowolnione prawomocnym

orzeczeniem sądu

orzeczeniem sądu

(art. 7 ordynacji wyborczej)

(art. 7 ordynacji wyborczej)

Bierne prawo wyborcze=

Bierne prawo wyborcze=

prawo wybieralności

prawo wybieralności

mają wszyscy obywatele

mają wszyscy obywatele

posiadający czynne prawo

posiadający czynne prawo

wyborcze, którzy ukończyli

wyborcze, którzy ukończyli

najpóźniej w dniu wyborów

najpóźniej w dniu wyborów

-

-

do Sejmu: 21 lat

do Sejmu: 21 lat

- do Senatu: 30 lat

- do Senatu: 30 lat

2) Bezpośrednie

2) Bezpośrednie

to znaczy:

to znaczy:

wyborca bezpośrednio

wyborca bezpośrednio

(sam, bez pośredników) decyduje o

(sam, bez pośredników) decyduje o

składzie organu

składzie organu

przedstawicielskiego

przedstawicielskiego

W Polsce głosować można

W Polsce głosować można

tylko osobiście (bezpośrednio);

tylko osobiście (bezpośrednio);

nie można głosować:

nie można głosować:

- przez pełnomocnika

- przez pełnomocnika

- za pośrednictwem poczty

- za pośrednictwem poczty

-

-

przez Internet

przez Internet

3) równe:

3) równe:

to znaczy:

to znaczy:

a) każdy wyborca dysponuje

a) każdy wyborca dysponuje

jednym głosem

jednym głosem

b) waga głosu każdego wyborcy

b) waga głosu każdego wyborcy

powinna być równa

powinna być równa

Wybory do Senatu:

Wybory do Senatu:

W 1997, kiedy powstawała

W 1997, kiedy powstawała

Konstytucja: podział na 49

Konstytucja: podział na 49

województw i nierówność głosu

województw i nierówność głosu

wyborcy,

wyborcy,

obecnie: wg Ordynacji wyborczej z

obecnie: wg Ordynacji wyborczej z

2001 roku podział na 40 okręgów,

2001 roku podział na 40 okręgów,

w każdym od 2 do 4 senatorów

w każdym od 2 do 4 senatorów

„

„

Art. 192.

Art. 192.

1. W poszczególnych województwach

1. W poszczególnych województwach

wybiera się:

wybiera się:

1) w województwie dolnośląskim - 8 senatorów,

1) w województwie dolnośląskim - 8 senatorów,

2) w województwie kujawsko-pomorskim - 5

2) w województwie kujawsko-pomorskim - 5

senatorów,

senatorów,

3) w województwie lubelskim - 6 senatorów,

3) w województwie lubelskim - 6 senatorów,

4) w województwie lubuskim - 3 senatorów,

4) w województwie lubuskim - 3 senatorów,

5) w województwie łódzkim - 7 senatorów,

5) w województwie łódzkim - 7 senatorów,

6) w województwie małopolskim - 8 senatorów,

6) w województwie małopolskim - 8 senatorów,

7) w województwie mazowieckim - 13 senatorów,

7) w województwie mazowieckim - 13 senatorów,

8) w województwie opolskim - 3 senatorów,

8) w województwie opolskim - 3 senatorów,

9) w województwie podkarpackim - 5 senatorów,

9) w województwie podkarpackim - 5 senatorów,

10) w województwie podlaskim - 3 senatorów,

10) w województwie podlaskim - 3 senatorów,

11) w województwie pomorskim - 6 senatorów,

11) w województwie pomorskim - 6 senatorów,

12) w województwie śląskim - 13 senatorów,

12) w województwie śląskim - 13 senatorów,

13) w województwie świętokrzyskim - 3 senatorów,

13) w województwie świętokrzyskim - 3 senatorów,

14) w województwie warmińsko-mazurskim - 4

14) w województwie warmińsko-mazurskim - 4

senatorów,

senatorów,

15) w województwie wielkopolskim - 9 senatorów,

15) w województwie wielkopolskim - 9 senatorów,

16) w województwie zachodniopomorskim - 4

16) w województwie zachodniopomorskim - 4

senatorów.”

senatorów.”

4) tajne

4) tajne



Wyborca powinien mieć

Wyborca powinien mieć

stworzone warunki do

stworzone warunki do

zagwarantowania tajności

zagwarantowania tajności

swej

swej

decyzji wyborczej (np.

decyzji wyborczej (np.

odpowiednie kabiny

odpowiednie kabiny

gwarantujące zachowanie

gwarantujące zachowanie

tajności głosowania)

tajności głosowania)

Zasada

Zasada

proporcjonalności:

proporcjonalności:

zasada przeliczania

zasada przeliczania

wyników głosowania

wyników głosowania

5)

proporcjonalne

Wybory do

Wybory do

Sejmu:

Sejmu:

proporcjonalne

proporcjonalne

Wybory do

Wybory do

Senatu:

Senatu:

większościowe

większościowe

Wybory do Sejmu:

Wybory do Sejmu:

„

„

Art. 160. Ordynacji wyborczej:

Art. 160. Ordynacji wyborczej:

„

„

Wyborca głosuje

Wyborca głosuje

tylko na jedną listę okręgową

tylko na jedną listę okręgową

, stawiając na

, stawiając na

karcie do głosowania znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska

karcie do głosowania znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska

jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo

jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo

do uzyskania mandatu.

do uzyskania mandatu.



Art. 166. 1.(…) okręgowa komisja wyborcza dokonuje podziału

Art. 166. 1.(…) okręgowa komisja wyborcza dokonuje podziału

mandatów pomiędzy uprawnione listy okręgowe w sposób następujący:

mandatów pomiędzy uprawnione listy okręgowe w sposób następujący:



1) liczbę głosów ważnych oddanych

1) liczbę głosów ważnych oddanych

na każdą z tych list w okręgu

na każdą z tych list w okręgu

wyborczym dzieli się kolejno przez: 1; 2; 3; 4 i dalsze kolejne

wyborczym dzieli się kolejno przez: 1; 2; 3; 4 i dalsze kolejne

liczby aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da

liczby aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da

się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi

się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi

liczba mandatów do rozdzielenia między te listy,

liczba mandatów do rozdzielenia między te listy,

2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w

2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w

powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno

powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno

największych.”

największych.”

Wybory do Senatu:

Wybory do Senatu:

Art. 206

Art. 206

Ordynacji wyborczej:

Ordynacji wyborczej:

„

„

Za wybranych na senatorów w

Za wybranych na senatorów w

danym okręgu wyborczym

danym okręgu wyborczym

uważa się

uważa się

tych kandydatów, którzy otrzymali

tych kandydatów, którzy otrzymali

kolejno najwięcej oddanych głosów

kolejno najwięcej oddanych głosów

ważnych

ważnych

.

.

”

”

System proporcjonalny:

System proporcjonalny:

a) przeliczanie głosów oddanych na

a) przeliczanie głosów oddanych na

listy na mandaty

listy na mandaty

b)

b)

progi wyborcze

progi wyborcze

(minimum

(minimum

głosów, które musi uzyskać w

głosów, które musi uzyskać w

skali kraju lista, aby można było

skali kraju lista, aby można było

ją wziąć pod uwagę przy

ją wziąć pod uwagę przy

przeliczaniu głosów)

przeliczaniu głosów)

-

Progi wyborcze:

Progi wyborcze:

-

-

mają eliminować partie najmniejsze

mają eliminować partie najmniejsze

(preferują partie większe);

(preferują partie większe);

- przeciwdziałają rozdrobnieniu w

- przeciwdziałają rozdrobnieniu w

parlamencie;

parlamencie;

- ułatwiają tworzenie koalicji,

- ułatwiają tworzenie koalicji,

Progi wyborcze wg

Progi wyborcze wg

Ordynacji wyborczej z

Ordynacji wyborczej z

12

12

kwietnia 2001 r.

kwietnia 2001 r.

5%

5%

dla partii, ugrupowań czy list

dla partii, ugrupowań czy list

wyborców

wyborców

8%

8%

dla koalicyjnych komitetów

dla koalicyjnych komitetów

wyborczych

wyborczych

Metody przeliczania głosów

Metody przeliczania głosów

na

na

mandaty wg ordynacji

mandaty wg ordynacji

proporcjonalnej (stosowane w

proporcjonalnej (stosowane w

Polsce po 1989 r.):

Polsce po 1989 r.):

Metoda St. Laguë

Metoda St. Laguë

Metoda d’Hondta

Metoda d’Hondta

Metoda St. Laguë

Metoda St. Laguë

:

:

Liczby głosów oddanych na poszczególne

Liczby głosów oddanych na poszczególne

listy okręgowe porządkuje się od

listy okręgowe porządkuje się od

największej do najmniejszej, a

największej do najmniejszej, a

następnie dzieli przez 1,3,5,7,9 itd..( w

następnie dzieli przez 1,3,5,7,9 itd..( w

Polsce zamiast 1 jako pierwszego

Polsce zamiast 1 jako pierwszego

dzielnika stosowano 1,4). Spośród tych

dzielnika stosowano 1,4). Spośród tych

liczb wybiera się taką ilość ilorazów

liczb wybiera się taką ilość ilorazów

(wyników dzielenia), ile jest mandatów

(wyników dzielenia), ile jest mandatów

do uzyskania w danym okręgu.

do uzyskania w danym okręgu.

Metoda (system)

Metoda (system)

d’Hondta

d’Hondta

Liczby głosów oddanych na

Liczby głosów oddanych na

poszczególne listy okręgowe

poszczególne listy okręgowe

porządkuje się od największej do

porządkuje się od największej do

najmniejszej, a następnie

najmniejszej, a następnie

dzieli przez

dzieli przez

kolejne liczby całkowite 1,2,3,4,5 itd

kolejne liczby całkowite 1,2,3,4,5 itd

..

..

Spośród tych liczb wybiera się taką

Spośród tych liczb wybiera się taką

ilość ilorazów ( wyników dzielenia), ile

ilość ilorazów ( wyników dzielenia), ile

jest mandatów do uzyskania w danym

jest mandatów do uzyskania w danym

okręgu.

okręgu.

METODA ( SYSTEM)

METODA ( SYSTEM)

d’HONDTA

d’HONDTA

do rozdzielenia w okręgu wyborczym:

do rozdzielenia w okręgu wyborczym:

15 mandatów

15 mandatów

Listy

Listy

Przeciwnikó

Przeciwnikó

w kosiarek

w kosiarek

Nie:

Nie:

ogrodowym

ogrodowym

krasnalom

krasnalom

Partia

Partia

Przyjaciół

Przyjaciół

Króliczka

Króliczka

Cykliści

Cykliści

Niebieska

Niebieska

Alternatyw

Alternatyw

a

a

Niezależn

Niezależn

i

i

Głosy:

Głosy:

255.000

255.000

203.000

203.000

165.00

165.00

0

0

134.000

134.000

101.00

101.00

0

0

85.000

85.000

Mandat

Mandat

y

y

Listy

Listy

Przeciwnikó

Przeciwnikó

w kosiarek

w kosiarek

Nie:

Nie:

ogrodowym

ogrodowym

krasnalom

krasnalom

Partia

Partia

Przyjaciół

Przyjaciół

Króliczka

Króliczka

Cykliści

Cykliści

Niebieska

Niebieska

Alternatyw

Alternatyw

a

a

Niezależn

Niezależn

i

i

Głosy:

Głosy:

:1

:1

255.000

255.000

203.000

203.000

165.00

165.00

0

0

134.000

134.000

101.00

101.00

0

0

85.000

85.000

:2

:2

:3

:3

:4

:4

:5

:5

Mandat

Mandat

y

y

Listy

Listy

Przeciwnikó

Przeciwnikó

w kosiarek

w kosiarek

Nie:

Nie:

ogrodowym

ogrodowym

krasnalom

krasnalom

Partia

Partia

Przyjaciół

Przyjaciół

Króliczka

Króliczka

Cykliści

Cykliści

Niebieska

Niebieska

Alternatyw

Alternatyw

a

a

Niezależn

Niezależn

i

i

Głosy:

Głosy:

:1

:1

255.000

255.000

203.000

203.000

165.00

165.00

0

0

134.000

134.000

101.00

101.00

0

0

85.000

85.000

:2

:2

127.000

127.000

101.500

101.500

82.500

82.500

67.000

67.000

50.500

50.500

42.500

42.500

:3

:3

85.000

85.000

67.666

67.666

55.000

55.000

44.666

44.666

33.666

33.666

28.333

28.333

:4

:4

63.750

63.750

50.750

50.750

41.250

41.250

33.500

33.500

25.250

25.250

21.250

21.250

:5

:5

51.000

51.000

40.600

40.600

33.000

33.000

26.800

26.800

20.200

20.200

17.000

17.000

Mandat

Mandat

y

y

Listy

Listy

Przeciwni-

Przeciwni-

ków

ków

kosiarek

kosiarek

Nie:

Nie:

ogrodowym

ogrodowym

krasnalom

krasnalom

Partia

Partia

Przyjaciół

Przyjaciół

Króliczka

Króliczka

Cykliści

Cykliści

Niebieska

Niebieska

Alternatyw

Alternatyw

a

a

Niezależn

Niezależn

i

i

Głosy:

Głosy:

:1

:1

255.000

255.000

(1)

(1)

203.000

203.000

(2)

(2)

165.00

165.00

0

0

(3)

(3)

134.000

134.000

(4)

(4)

101.00

101.00

0

0

(7)

(7)

85.000

85.000

(9)

(9)

:2

:2

127.000

127.000

(5)

(5)

101.500

101.500

(6)

(6)

82.500

82.500

(10)

(10)

67.000

67.000

(12)

(12)

50.500

50.500

42.500

42.500

:3

:3

85.000

85.000

(8)

(8)

67.666

67.666

(11)

(11)

55.000

55.000

(14)

(14)

44.666

44.666

33.666

33.666

28.333

28.333

:4

:4

63.750

63.750

(13)

(13)

50.750

50.750

41.250

41.250

33.500

33.500

25.250

25.250

21.250

21.250

:5

:5

51.000

51.000

(15)

(15)

40.600

40.600

33.000

33.000

26.800

26.800

20.200

20.200

17.000

17.000

Mandat

Mandat

y

y

5

5

3

3

3

3

2

2

1

1

1

1

System proporcjonalny:

System proporcjonalny:

Argumenty „za”:

Argumenty „za”:

- jest bardziej sprawiedliwy

- jest bardziej sprawiedliwy

(odzwierciedla proporcjonalnie poglądy

(odzwierciedla proporcjonalnie poglądy

obywateli)

obywateli)

- możliwość wystawiania kandydata przez

- możliwość wystawiania kandydata przez

partie sprzyja ich dyscyplinowaniu

partie sprzyja ich dyscyplinowaniu

(możemy „rozliczyć” partię polityczną z

(możemy „rozliczyć” partię polityczną z

działalności jej członka)

działalności jej członka)

-

zapewnia reprezentację różnych -

zapewnia reprezentację różnych -

zapewnia lepiej równość siły

zapewnia lepiej równość siły

głosu

głosu

-

sprzyja stabilizacji sceny

sprzyja stabilizacji sceny

politycznej

politycznej

- małe i nowe partie mają

- małe i nowe partie mają

możliwość reprezentowania

możliwość reprezentowania

swoich wyborców w parlamencie

swoich wyborców w parlamencie

- zmniejsza liczbę głosów

- zmniejsza liczbę głosów

„straconych

„straconych

”

”

Argumenty „przeciw”:

Argumenty „przeciw”:

- głosowanie

- głosowanie

na listę

na listę

, nie na

, nie na

konkretnego kandydata (duży

konkretnego kandydata (duży

wpływ partii politycznych na listy

wpływ partii politycznych na listy

wyborcze)

wyborcze)

- mniej zrozumiały dla

- mniej zrozumiały dla

przeciętnego wyborcy (obywatela)

przeciętnego wyborcy (obywatela)

- istnieje niebezpieczeństwo

- istnieje niebezpieczeństwo

nadmiernej roli politycznej

nadmiernej roli politycznej

małych partii (tzw. języczków

małych partii (tzw. języczków

uwagi)

uwagi)

- możliwość umieszczania na

- możliwość umieszczania na

listach wyborczych „w nagrodę” (

listach wyborczych „w nagrodę” (

np. za lojalność) nie zawsze

np. za lojalność) nie zawsze

kompetentnych kandydatów

kompetentnych kandydatów

System większościowy:

System większościowy:

Argumenty „za”:

Argumenty „za”:

- bardziej zrozumiały dla

- bardziej zrozumiały dla

przeciętnego wyborcy

przeciętnego wyborcy

- wyborcy głosują bezpośrednio na

- wyborcy głosują bezpośrednio na

konkretną osobę, nie na listę

konkretną osobę, nie na listę

- większa rozpoznawalność kandydata

- większa rozpoznawalność kandydata

- to sami wyborcy, a nie partie

- to sami wyborcy, a nie partie

decydują o tym, kto zasiądzie w

decydują o tym, kto zasiądzie w

parlamencie,

parlamencie,

- prostsze (i tańsze) procedury,

- prostsze (i tańsze) procedury,

- bardziej wiąże kandydata z

- bardziej wiąże kandydata z

wyborcami,

wyborcami,

- kandydat jest niezależny od

- kandydat jest niezależny od

kierownictwa swojej partii

kierownictwa swojej partii

(bardziej samodzielny)

(bardziej samodzielny)

Argumenty „przeciw”:

Argumenty „przeciw”:

- jest mniej sprawiedliwy (nie

- jest mniej sprawiedliwy (nie

odzwierciedla preferencji wyborców)

odzwierciedla preferencji wyborców)

- istnieje możliwość dostania się do

- istnieje możliwość dostania się do

parlamentu ludzi przypadkowych

parlamentu ludzi przypadkowych

- niebezpieczeństwo rozdrobnienia,

- niebezpieczeństwo rozdrobnienia,

destabilizacji sceny politycznej

destabilizacji sceny politycznej

-

-

zwiększa liczbę głosów

zwiększa liczbę głosów

straconych

straconych

- ograniczona jest możliwość

- ograniczona jest możliwość

działania nowych partii (nie mają

działania nowych partii (nie mają

zazwyczaj szansy wprowadzenia

zazwyczaj szansy wprowadzenia

swoich kandydatów)

swoich kandydatów)

Inne zasady:

Inne zasady:

globalności

globalności

konkurencyjności

konkurencyjności

okresowości

okresowości

ostateczności

ostateczności

Zdjęcia ulotek i plakatów wyborczych
pochodzą z zasobów Archiwum
Senatu RP