Przewód pokarmowy

background image

1

LEKI DZIAŁAJĄCE

NA PRZEWÓD

POKARMOWY

Małgorzata Berezińska

Zakład Farmakologii,

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

background image

2

Funkcje przewodu

pokarmowego

 Pobieranie pokarmu
 Rozbijanie dużych cząsteczek pobieranych z

pokarmem na mniejsze (aminokwasy, cukry,
tłuszcze)

 Wchłanianie substancji z pokarmu do krwi i

chłonki – zaopatrywanie organizmu w środki
odżywcze, wodę, witaminy i sole mineralne

 Wydalanie części produktów przemiany materii
 Udział w utrzymywaniu równowagi wodno -

elektrolitowej

background image

3

Funkcje przewodu

pokarmowego – z punktu

widzenia farmakologii

 Wymioty
 Perystaltyka jelit i usuwanie

kału

 Produkcja soku żołądkowego

Synteza i uwalnianie żółci

Motoryka
przewodu
pokarmow
ego

background image

4

Regulacja motoryki przewodu

pokarmowego

Układ nerwowy

 Śródścienny
 Ośrodkowy

(autonomiczny) –
przywspółczulny
(włókna
przedzwojowe) i
współczulny (włókna
zazwojowe)

background image

5

Regulacja motoryki przewodu

pokarmowego

Układ

humoralny

 Acetylocholina
 Serotonina
 ATP
 VIP
 Somatostatyna
 Substancja P
 Enkefaliny

background image

6

Objawy zaburzeń funkcjonalnych

przewodu pokarmowego

 Bóle brzucha (często o charakterze kolek)
 Wzdęcia
 Refluksy (zarzucanie)
 Wiatry
 Biegunki
 Zaparcia

background image

7

Zaburzenia motoryki jelit

Zaparcia – zwolnienie przesuwania treści

pokarmowej w jelitach i przedłużenie czasu
przebywania treści pokarmowej w jelitach

Zaparcia atoniczne – zmniejszenia napięcia

ścian jelit i zahamowanie perystaltyki

Zaparcia spastyczne – nadmierne skurcze

mięśni okrężnych jelit, utrudniające
przesuwanie treści pokarmowej

background image

8

Zaburzenia motoryki jelit

Biegunki – przyspieszenie przesuwania treści

pokarmowej i wypróżnianie płynną treścią

 Biegunki pochodzenia ośrodkowego –

pobudzenie ośrodka nerwu błędnego
(biegunki emocjonalne)

 Biegunki pochodzenia obwodowego –

podrażnienie zakończeń czuciowych w błonie
śluzowej jelit, wyzwolenie odruchów
motorycznych i śródściennych za
pośrednictwem nerwu błędnego, wzmożenie
napięcia i perystaltyki jelit

background image

9

Związki wpływające na

motorykę przewodu

pokarmowego

 Związki wspomagające motorykę

(prokinetyczne) – metoklopramid, cisaprid,
domperidon, erytromycyna – przyspieszają
opróżnianie żołądka i pasaż jelitowy
poprzez mechanizmy neurohumoralne

 Leki hamujące motorykę żołądka i

dwunastnicy – leki pobudzające receptory
opioidowe jelita cienkiego (loperamid), leki
cholinolityczne

background image

10

Związki wpływające na

motorykę przewodu

pokarmowego

Leki stosowane w

czynnościowych zaburzeniach
przewodu pokarmowego

Leki przeciwwwymiotne i

zapobiegające nudnościom

Leki hamujące perystaltykę jelit

background image

11

Leki stosowane w czynnościowych

zaburzeniach przewodu pokarmowego

 Syntetyczne leki cholinolityczne –

mebeweryna, trimebutyna, oksyfenonium

 Papaweryna i jej pochodne – drotaweryna,

alweryna

 Alkaloidy pokrzyku i ich pochodne
 Leki pobudzające perystaltykę –

metoklopramid, cisaprid, domperidon

background image

12

Mebeweryna

 Działa bezpośrednio rozkurczowo na mięśnie

gładkie przewodu pokarmowego; wpływa
głównie na mięśniówkę jelita grubego

 Leczenie objawowe skurczów mięśni gładkich

jelit oraz zaburzeń czynnościowych jelit w
przebiegu zespołu jelita drażliwego.

 Leczenie dolegliwości wywołanych skurczem

mięśni gładkich jelit u chorych ze zmianami
organicznymi przewodu pokarmowego

background image

13

Trimebutyna

Receptory opioidowe w przewodzie

pokarmowym

 Receptory μ
 Receptory δ

 Receptory κ

•Umiejscowione w mięśniach

gładkich przewodu
pokarmowego

•Ich pobudzenie nasila motorykę

przewodu pokarmowego

•Umiejscowione na neuronach

cholinergicznych

•Ich pobudzenie hamuje motorykę

przewodu pokarmowego

background image

14

Trimebutyna

 Pobudza mięśnie jelita o osłabionej czynności

(receptory μ i δ ) oraz działa spazmolitycznie
na mięśnie o wzmożonej pobudliwości
ruchowej (receptory κ)

 Regulacja perystaltyki obejmuje cały przewód

pokarmowy: napięcie dolnego zwieracza
przełyku, proces opróżniania żołądka,
perystaltykę jelita cienkiego i okrężnicy

background image

15

Trimebutyna

 Do OUN przenika tylko w nieznacznym

stopniu, działa głównie na receptory
obwodowe

 Wskazania – zespół jelita nadpobudliwego;

zaburzenia czynnościowe przewodu
pokarmowego – ból brzucha, stany
skurczowe jelit, biegunki, zaparcia

background image

16

Oksyfenonium

 Działa obwodowo cholinolitycznie słabiej od

atropiny, blokuje receptory muskarynowe i
nikotynowe

 Działa rozkurczowo, zmniejsza wydzielanie

gruczołów błon śluzowych, w tym soku
żołądkowego, zmniejsza napięcie i czynność jelit.

 Wskazania – stany skurczowe przewodu

pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych,
diagnostyka przewodu pokarmowego

background image

17

Papaweryna

 Izochinolinowy alkaloid opium
 Rozkurcza mięsnie gładkie przez bezpośredni

wpływ na komórki mięśniowe – hamuje
fosfodiesterazę

 Stosowana w leczeniu stanów spastycznych

mięsni gładkich – kolki jelitowej, kolki
żółciowej, kolki nerkowej – w nasilonych
stanach skurczowych w połączeniu z lekami
cholinolitycznymi i przeciwbólowymi

background image

18

Drotaweryna (NO-SPA)

 Syntetyczny lek o działaniu

spazmolitycznym

 Inhibitor fosfodiesterazy
 Po podaniu doustnym dobrze wchłania się

z przewodu pokarmowego; może tez być
podawana pozajelitowo

 Stosowana w stanach skurczowych mięśni

gładkich, stanach skurczowych w obrębie
dróg rodnych

background image

19

Alweryna

 Syntetyczna pochodna izochinolinowa
 Hamuje napływ wapnia do komórek

mięśniówki gładkiej

 Działa spazmolitycznie silniej od

papaweryny

 Objawowe leczenie stanów skurczowych

mięśni gładkich przewodu pokarmowego,
dróg żółciowych, moczowych i macicy

background image

20

Metoklopramid

 Antagonista receptorów D

2

w OUN i w

przewodzie pokarmowym

 Agonista receptorów serotoninowych 5-

HT

4

 Uwalnia ACh z zakończeń pozazwojowych
 W dużych dawkach antagonista
receptorów serotoninowych

5-HT

3

DYSTONIA!!!

background image

21

Metoklopramid

 Zwiększa napięcie i pobudza czynność

skurczową mięśni gładkich przewodu
pokarmowego – działa pobudzająco na
perystaltykę żołądka, dwunastnicy i jelit,
szczególnie jelita cienkiego

 Nie pobudza wydzielania soku żołądkowego i

enzymów trzustkowych, nie wpływa na inne
funkcje przewodu pokarmowego

 Poprawia łaknienie i działa przeciwwymiotnie

background image

22

Metoklopramid – wskazania

 Różnego pochodzenia zaburzenia

motoryki przewodu pokarmowego

 Zaburzenia perystaltyki po operacjach na

jamie brzusznej

 Nudności i wymioty różnego pochodzenia

(również pooperacyjne i po cytostatykach)

 Diagnostyka przewodu pokarmowego

(gastroskopia)

background image

23

Metoklopramid –

przeciwwskazania

 Krwawienia z przewodu

pokarmowego

 Ostre choroby w jamie brzusznej
 Mechaniczna niedrożność jelit
 Perforacje i przetoki żołądkowo-

jelitowe

 Zaburzenia pozapiramidowe
 Wiek do 15 lat

background image

24

Cisaprid

 Zwiększa napięcie dolnego zwieracza przełyku,

ułatwia opróżnianie żołądka i dwunastnicy,
hamuje zarzucanie treści żołądkowej do
przełyku

 Nie wpływa na wydzielanie soku żołądkowego
 Pobudza receptory serotoninowe 5-HT

4

w

przewodzie pokarmowym, dzięki czemu
zwiększa uwalnianie acetylocholiny ze splotów
śródściennych

background image

25

Cisaprid

 Wskazania – głównie zaburzenia

opróżniania żołądka, objawowe leczenie
dolegliwości związanych z refluksem
żołądkowo-przełykowym

background image

26

Cisaprid

W rzadkich przypadkach cisaprid może powodować

ciężkie zaburzenia rytmu komór (dawki powyżej 40

mg/dobę)

Cisaprid jest metabolizowany w wątrobie przez enzymy

z grupy cytochromu P-450, głównie CYP3A4

Jednoczesne podanie leków hamujących aktywność tych

enzymów może prowadzić do zwiększenia stężenia

cisapridu we krwi, co może spowodować zaburzenia

rytmu serca (makrolidy, imidazolowe leki

przeciwgrzybicze, inhibitory proteazy HIV, sok

grejpfrutowy)

background image

27

Domperidon

 Pobudza perystaltykę przełyku, żołądka i

dwunastnicy

 Wybiórczy antagonista receptorów D

2

,

pozbawiony działania ośrodkowego

 Wskazania – wymioty i mdłości po

cytostatykach i hemodializie

 Można go stosować w długotrwałej terapii, u

chorych z chorobą Parkinsona lub
przyjmujących neuroleptyki

 Lek nie jest zarejestrowany w Polsce

background image

28

Erytromycyna

 Antybiotyk makrolidowy
 Agonista receptora motylinowego, działa

prokinetycznie – prawdopodobnie
pobudzenie tego receptora nasila uwalnianie
acetylocholiny i pobudzenie receptorów
muskarynowych w przewodzie pokarmowym

 Zaburzenia czynności przewodu

pokarmowego przy stosowaniu
erytromycyny jako antybiotyku – nudności,
wymioty, biegunki

background image

29

Leki przeciwwymiotne i

zapobiegające nudnościom

Grupa

Leki

Szczególne zastosowania

Leki cholinolityczne

Skopolamina

Kinetozy

Leki
przeciwhistaminowe,
przeciwserotoninowe i
przeciwdopaminowe

Difenhydramina,

dimenhydrynat

Tropisetron,

ondansetron,
granisetron

Domperidon

Kinetozy, leczenie i
profilaktyka wymiotów i
nudności spowodowanych
radio- i chemioterapią

Neuroleptyki

Chloropromazyna,
perfenazyna,
prometazyna,
triflupromazyna

Wymioty ciężarnych

Metoklopramid

Wymioty po błędach
dietetycznych, profilaktyka
przed wymiotami
pooperacyjnymi

background image

30

Selektywni antagoniści

receptora 5-HT

3

 Ondansetron, tropisetron, granisetron
 Silnie i wybiórczo blokują receptory 5-HT

3

w

ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym,
hamując odruch wymiotny wynikający z ich
pobudzenia przez uwalnianą pod wpływem
promieniowania jonizującego i cytostatyków
serotoninę

 Nie są antagonistami receptorów

dopaminowych, nie wywołują więc objawów
pozapiramidowych

background image

31

Leki hamujące perystaltykę

jelit

Loperamid

 Wiąże się z receptorami opioidowymi w

ścianie jelita, w następstwie czego hamuje
uwalnianie acetylocholiny i prostaglandyn,
zmniejszając tym samym perystaltykę
przewodu pokarmowego

 Nie działa na OUN

 Wskazania – objawowe leczenie ostrej i

przewlekłej biegunki różnego pochodzenia

background image

32

Leki hamujące perystaltykę

jelit

Difenoksylat
 Zmniejsza perystaltykę jelit podobnie jak

loperamid

 Należy do środków odurzających; jest

stosowany w postaci preparatu Reasec, z
dodatkiem atropiny która zabezpiecza lek
przed pełnym ujawnieniem się efektu
odurzającego oraz zabezpiecza przed
wystąpieniem uzależnienia

background image

33

Leki wpływające na wydzielanie

soku żołądkowego

Leki pobudzające wydzielanie soku

żołądkowego

Środki pobudzające zakończenia smakowe w jamie ustnej

Środki działające bezpośrednio na błonę śluzową żołądka

Leki hamujące wydzielanie soku

żołądkowego

Leki cholinolityczne

Antagoniści receptora H

2

Inhibitory pompy protonowej

Prostaglandyny

background image

34

Leki pobudzające wydzielanie

soku żołądkowego

 Gorycze – substancje o silnie gorzkim

smaku, działające pobudzająco na
zakończenia smakowe w jamie ustnej,
wzmagają odruchowo wydzielanie soku
żołądkowego – ziele tysiącznika, kłącze
goryczki, kłącze tataraku, ziele bobrka
trójlistnego

 Przyprawy

background image

35

Leki pobudzające wydzielanie

soku żołądkowego

 Gastryna i pentagastryna – stosowane w

diagnostyce zdolności wydzielniczej żołądka

 Kwas solny – naturalny bodziec wydzielniczy

soku żołądkowego, podtrzymujący jego
wydzielanie w czasie trawienia pokarmu

 Inne – kwas węglowy, kwas glutaminowy,

kofeina

background image

36

Leki pobudzające wydzielanie

soku żołądkowego

 Pobudzanie łaknienia, ułatwianie

trawienia, poprawa smaku potraw

 Częste infekcje przewodu pokarmowego
 Niedokwaśność soku żołądkowego

background image

37

Leki hamujące wydzielanie soku

żołądkowego

background image

38

Pirenzepina

 Lek cholinolityczny – wybiórczy

antagonista receptorów M

1

 Hamuje wydzielanie kwasu solnego i

pepsyny, w mniejszym stopniu śluzu

 Hamuje uwalnianie gastryny
 Wskazania – ostre stany w chorobie

wrzodowej (głównie dwunastnicy i zespole
Zollingera-Ellisona)

background image

39

Zespół Zollingera-Ellisona

background image

40

Antagoniści receptora H

2

 Cymetydyna, ranitydyna, famotydyna, nizatydyna
 Hamują wybiórczo wydzielanie kwasu solnego i

pepsyny

 Działają leczniczo w chorobie wrzodowej żołądka

i dwunastnicy, zespole Zollingera-Ellisona,
zapaleniu przełyki z zarzucania, ostrym wrzodzie
żołądka

background image

41

Cymetydyna

 Po podaniu doustnym wchłania się ok. 30% leku,

pokarm opóźnia wchłanianie

 Łatwo przenika przez barierę krew-mózg i

blokuje również ośrodkowe receptory H2,
wywołując objawy zahamowania OUN

 Wydalana w postaci niezmienionej z moczem
 Działania niepożądane – silny inhibitor enzymów

mikrosomalnych wątroby, zaburzenia wydzielania
hormonów płciowych, zmniejszenie przepływu
krwi przez wątrobę; objawy ośrodkowe

background image

42

Ranitydyna, famotydyna,

nizatydyna

 Nowsze leki antyhistaminowe
 Blokują receptory H

2

silniej i dłużej niż

cymetydyna

 Nie wywierają działań niepożądanych na

układ hormonalny i wątrobę

 Nie hamują OUN

background image

43

Inhibitory pompy protonowej

 Omeprazol, pantoprazol, lansoprazol,

rabeprazol, esomeprazol

 Nieodwracalnie inaktywują H

+

/K

+

-ATP-azę w

wyniku czego hamują wydzielanie kwasu
solnego, bez zmniejszenia wydzielania pepsyny i
objętości soku żołądkowego

 Powrót normalnej kwaśności po 4-5 dniach od

odstawienia leków

 Efekty niekorzystne – wzmożone wydzielanie

gastryny i przerost komórek okładzinowych (nie
podawać dłużej niż 8 tygodni)

background image

44

Mizoprostol

 Syntetyczny analog prostaglandyny E

1

o

działaniu hamującym wydzielanie soku
żołądkowego

 Nie dopuszcza do wzmożonej sekrecji kwasu

solnego i soku żołądkowego wskutek działania
czynników wrzodotwórczych

 Ułatwia regenerację i gojenie się uszkodzonej

błony śluzowej, nasila wydzielanie śluzu i
wodorowęglanów

 W początkowej fazie leczenia nie hamuje bólów

w chorobie wrzodowej

background image

45

Mizoprostol

 Szczególnie przydatny w terapii i prewencji

owrzodzeń przy stosowaniu niesteroidowych
leków przeciwzapalnych.

 Podawany jednocześnie z lekami z grupy

NLPZ w leczeniu i profilaktyce wrzodów
żołądka i dwunastnicy oraz krwotocznych
uszkodzeń i nadżerek wywołanych przez
niesteroidowe leki przeciwzapalne

Arthrotec – diklofenak + mizoprostol
 NIE stosować w czasie ciąży!!!

background image

46

Leki zobojętniające kwas solny

(leki alkalizujące, neutralizujące)

 Wodorowęglan sodowy (soda oczyszczona)
 Węglan wapniowy
 Związki glinu – koloidalny wodorotlenek

glinowy, monoglicynian glinowy, fosforan i
węglan glinowy

 Związki magnezu – wodorotlenek, tlenek,

węglan, trójkrzemian magnezowy

background image

47

Leki zobojętniające kwas solny

(leki alkalizujące, neutralizujące)

 Działają krótko, wymagają zażywania kilka

razy w ciągu dnia

 Dawka jednorazowa 1-4 g
 Wskazania – głównie choroba wrzodowa

dwunastnicy

 Działania niepożądane – wtórna hipersekrecja,

alkalizacja moczu, alkalizacja treści
pokarmowej

 Wpływają na wchłanianie innych leków z

przewodu pokarmowego

background image

48

Wodorowęglan sodowy

 Po podaniu doustnym zobojętnia kwas solny w

żołądku, z wytworzeniem chlorku sodowego i
dwutlenku węgla

 Dwutlenek węgla gromadzi się w żołądku,

wypełnia go i drażni błonę śluzową, wtórnie
wzmagając czynność wydzielniczą

 Stosowany doraźnie, nie nadaje się do

stosowania długotrwałego

 Występuje w wodach mineralnych używanych w

nieżytach i nadmiernym wydzielaniu soku
żołądkowego

background image

49

Węglan wapniowy

Działa zobojętniająco i

przeciwzapalnie

Ma działanie zapierające
Podczas jego stosowania istnieje

ryzyko wystąpienia hiperkalcemii

background image

50

Związki glinu

 Neutralizują kwas solny maksymalnie do pH

3,5

 W reakcji z kwasem solnym powstaje chlorek

glinowy – galaretowata masa działająca
ściągająco i osłaniająco na błonę śluzową

 Adsorbują wysięk zapalny
 Działają zapierająco
 W dużych dawkach hamują wchłanianie

fosforanów

background image

51

Związki magnezu

Działają silniej neutralizująco od związków glinu

Powstające w żołądku i jelitach sole magnezu
działają przeczyszczająco (siarczan)

Niebezpieczeństwo hipermagnezemii u chorych
z niewydolnością nerek

Preparaty złożone

Zawierają związki glinu i magnezu, niekiedy z
dodatkiem środków roślinnych (kora kruszyny,
kłącze tataraku) – nie powodują biegunek i
zaparć

background image

52

Środki osłaniające

Nieselektywne – kleiki zbożowe,

śluzy roślinne, agar, siemię lniane,
nasiona kozieradki – osłaniają całą
błonę śluzową żołądka

Selektywne – sukralfat, koloidalne

związki bizmutu – wykazują
powinowactwo do uszkodzonej lub
zmienionej zapalnie błony śluzowej

background image

53

Nieselektywne środki

osłaniające

Osłaniają całą błonę śluzową żołądka
Niewielka skuteczność
Stosowane w nieżytach żołądka i

jelit

Podawane 15-20 minut przed

jedzeniem

background image

54

Sukralfat

 Kompleks siarczanu sacharozy z

wodorotlenkiem glinu

 W żołądku tworzy gęsty, lepki żel, łączący

się silnie i długotrwale, głównie z niszą
wrzodową

 W niewielkim stopniu zobojętnia kwas

solny, absorbuje kwasy żółciowe

 Pobudza wytwarzanie prostaglandyn w

śluzówce żołądka

background image

55

Sukralfat

 Przyspiesza gojenie nadżerki – pobudza

wydzielanie prostaglandyn, aktywuje nabłonkowy
czynnik wzrostu i czynnik wzrostu fibroblastów

 Lek dobrze tolerowany
 Stosowany głównie w chorobie wrzodowej

żołądka, zapobiega powstawaniu wrzodów
stresowych

 Hamuje wchłanianie glikozydów nasercowych,

fenytoiny i tetracyklin

background image

56

Cytrynian potasowo –

bizmutawy

 Wzmaga wydzielanie śluzu, hamuje

wydzielanie pepsyny

 Pokrywa warstwą ochronną uszkodzenia

błony śluzowej

 Powoduje odłączenie bakterii Helicobacter

pylori od nabłonka, co powoduje lizę
bakterii

 Stosowany w chorobie wrzodowej żołądka i

dwunastnicy

background image

57

Cytrynian potasowo –

bizmutawy

Może powodować nudności i

wymioty

W trakcie kuracji nie wolno pić

mleka i przyjmować leków
neutralizujących

Barwi na ciemny kolor język,

protezy zębowe i kał

background image

58

Farmakoterapia choroby

wrzodowej

Przyczyna uszkodzenia błony śluzowej

dysproporcja między wydzielaniem kwasu
solnego a wydolnością mechanizmów
ochronnych.

Cele leczenia
 Zmniejszenie nasilenia dolegliwości

(głównie bólu)

 Przyspieszenie gojenia niszy wrzodowej
 Zapobieganie nawrotom

background image

59

Farmakoterapia choroby

wrzodowej

Zasady leczenia
1.

Zmniejszanie kwaśności soku żołądkowego –
antagoniści receptorów H

2

, antagoniści receptora

M

1

, inhibitory pompy protonowej, leki neutralizujące

2.

Działanie spazmolityczne

3.

Tworzenie warstwy ochronnej na powierzchni błony
śluzowej i niszy wrzodowej

 Subiektywna poprawa NIE oznacza wygojenia

wrzodu

 Okres kuracji 4 – 6 tygodni

background image

60

Helicobacter pylori

Drobnoustrój beztlenowy, zakażający

jamę żołądka

Stwierdzany u 50% ludności Europy
Prowadzi do rozwoju przewlekłego

nieżytu żołądka, zwykle
bezobjawowego – upłynnia śluz i
uszkadza barierę ochronną

background image

61

Helicobacter pylori

Czynnik usposabiający do rozwoju

choroby wrzodowej

 Większa częstość występowania u osób z

chorobą wrzodową niż wśród osób
zdrowych

 Likwidacja zakażenia zwiększa częstość

gojenia nadżerek

 Likwidacja zakażenia zmniejsza częstość

nawrotów

background image

62

Helicobacter pylori

Terapia potrójna
 Metronidazol + bizmut + tetracyklina lub

amoksycylina

 Omeprazol + metronidazol +

amoksycylina

 Omeprazol + klarytromycyna +

amoksycylina

background image

63

Środki przeczyszczające

 Powodują wzmożenie czynności

motorycznej jelit i wydalenie treści
pokarmowej z jelit

 Istota działania – nasilenie śródściennych

odruchów motorycznych i ułatwienie
(przyspieszenie) przesuwania treści
pokarmowej na drodze fizycznej lub
chemicznej

background image

64

Środki przeczyszczające

Mechanizmy fizyczne

Zwiększenie przenikania wody ze ścian

jelita do światła – zwiększenie objętości
i rozwodnienie treści jelitowej,
rozciągnięcie ścian jelit i wyzwolenie
odruchów perystaltycznych,
wypróżnienie – osmotyczne środki
przeczyszczające

background image

65

Środki przeczyszczające

Mechanizmy fizyczne

Zwiększenie objętości treści jelitowej

przez pęczniejące w świetle jelit śluzy
podawane w postaci proszków lub
galaretek – masowe środki
przeczyszczające

background image

66

Środki przeczyszczające

Mechanizmy fizyczne

Rozwodnienie i rozluźnienie mas

kałowych przez związki o
właściwościach emulgujących i
zmniejszających napięcie
powierzchniowe – leki rozluźniające
(zmiękczające)

background image

67

Środki przeczyszczające

Mechanizmy fizyczne

Zwiększenie poślizgu mas kałowych

oraz mechaniczne zahamowanie
wchłaniania i zagęszczania treści
pokarmowej – środki poślizgowe

background image

68

Środki przeczyszczające

Mechanizm chemiczny
Podrażnienie błony śluzowej jelita 

zwiększone wydzielanie soków
trawiennych i śluzu  rozwodnienie
treści pokarmowej i pobudzenie
perystaltyki  wypróżnienie – środki
drażniące miejscowo błonę jelita
cienkiego lub grubego

background image

69

Środki przeczyszczające -

wskazania

 Stany, w których niewskazane jest używanie tłoczni

brzusznej – choroby układu krążenia, przepukliny

 Chorzy leżący
 Przygotowanie do badań diagnostycznych i

zabiegów operacyjnych na jamie brzusznej

 Kuracje przeciwrobacze
 Hemoroidy
 Zaparcia przy długotrwałym stosowaniu opiatów
 Zatrucia doustne (środki osmotyczne)

background image

70

Środki przeczyszczające -

wskazania

Uporczywe zaparcia
 Tylko przy nieskuteczności eliminacji

możliwych czynników powodujących zaparcia
(dieta, otyłość, brak wysiłku fizycznego)

 Po wykluczeniu chorób jamy brzusznej

Zaparcie – defekacja w odstępach

kilkudniowych i utrudnione oddawanie stolca
z powodu jego odwodnienia i twardości

background image

71

Osmotyczne środki

przeczyszczające

 Hipertoniczne roztwory soli mineralnych – siarczan

magnezowy (sól gorzka), siarczan sodowy (sól
glauberska), kwaśny fosforan sodowy; laktuloza

 Dobre i szeroko stosowane środki przeczyszczające
 Wywołują wypróżnienie zwykle po 1-2 godzinach
 Nie drażnią błony śluzowej przewodu pokarmowego
 Działają żółciotwórczo i żółciopędnie
 UWAGA!!! – mechanizm osmotyczny nie poddaje się

regulacji

background image

72

Laktuloza

 Syntetyczny dwucukier nie ulegający trawieniu i

wchłanianiu z przewodu pokarmowego –
zatrzymuje wodę w świetle jelita, działa
przeczyszczająco po 2-3 dniach od przyjęcia leku

 Rozkładana w jelicie grubym przez bakterie

sacharolityczne do kwasu mlekowego i octowego
– hamowanie rozwoju bakterii proteolitycznych i
hamowanie wchłaniania amoniaku – leczenie i
profilaktyka encefalopatii wątrobowej

background image

73

Masowe środki

przeczyszczające

(środki pęczniejące)

Śluzy roślinne – agar
Otręby pszenne i żytnie
Metyloceluloza i karboksyceluloza
Działają mniej gwałtownie od

środków solnych

Nie drażnią błony śluzowej
Utrudniają wchłanianie pokarmów

background image

74

Środki rozluźniające

(zmiękczające)

 Dokusat
 Obniża napięcie powierzchniowe,

ułatwiając przenikanie wody do mas
kałowych i zwiększając objętość treści
pokarmowej jelita

 Może powodować nadmierne nasilenie

perystaltyki i bóle brzucha

background image

75

Środki poślizgowe

 Parafina ciekła – gęsty, oleisty płyn bez

smaku i zapachu

 Po podaniu doustnym przedostaje się do

jelita grubego, rozmiękcza masy kałowe i
powleka błonę śluzową przewodu
pokarmowego, ułatwiając przesuwanie mas
kałowych; hamuje wchłanianie wody

 Działanie występuje po kilkunastu godzinach
 Może powodować nawykowe zaparcia

atoniczne

background image

76

Środki drażniące błonę śluzową

jelita cienkiego

Olej rycynowy – gęsta, oleista ciecz o

charakterystycznym smaku i zapachu

Po podaniu doustnym ulega w jelicie cienkim,

w obecności żółci i soku trzustkowego
zmydleniu do mydeł, które drażnią błonę
śluzową:

• Wzmożone wydzielanie i upłynnienie treści

pokarmowej

• Pobudzenie perystaltyki jelita cienkiego

Działanie występuje 4-6 godzin po podaniu

background image

77

Środki drażniące błonę śluzową

jelita grubego

 Glikozydy antrachinonowe – podane doustnie

ulegają w jelitach powolnemu rozpadowi,
produkty rozpadu powodują wzmożenie
perystaltyki jelita grubego i przekrwienie błony
śluzowej

 Działanie występuje kilkanaście godzin po podaniu
 Kłącze rzewienia, kora kruszyny, owoce i kora

szakłaku

 Na drodze odruchowej powodują przekrwienie

innych narządów jamy brzusznej, mogą
powodować poronienia

background image

78

Leki przeciwbiegunkowe

Leki przeciwzapalne

• Środki osłaniające
• Środki ściągające

Leki hamujące motorykę przewodu

pokarmowego

Leki działające przyczynowo

background image

79

Środki osłaniające

Proszki adsorpcyjne
 Adsorbują wydzielinę zapalną, bakterie,

toksyny

 Izolują błonę śluzową od drażniącego

działania treści pokarmowej

 Działają przeciwzapalnie na błonę śluzową
 Hamują perystaltykę
 Węgiel aktywowany, diosmektyt (Smecta)

background image

80

Środki osłaniające

 Śluzy roślinne i substancje koloidalne
 Pokrywają powierzchnie błony śluzowej

izolując ją od drażniącej treści pokarmowej

 Działają przeciwzapalnie głównie na

początkowy odcinek przewodu
pokarmowego

 W pewnym stopniu hamują perystaltykę

jelit

background image

81

Środki ściągające

 Tworzą na powierzchni błony śluzowej

warstwę ściętych białek śluzu działającą
ochronnie

 Działają przeciwbólowo, zmniejszają wysięk

zapalny, działają częściowo bakteriobójczo

 Hamują perystaltykę
 Hamują wydzielanie soków trawiennych i

wchłanianie pokarmów

background image

82

Środki ściągające

 Tanina – garbnik otrzymywany z dębianek;

najczęściej stosowana w połączeniu z
białkiem lub żelatyną

 Sole bizmutu – działają ściągająco,

przeciwzapalnie i zapierająco

 Sole wapniowe (fosforan wapnia) –

działają zobojętniająco, zapierająco i
przeciwzapalnie

background image

83

Leki działające przyczynowo

 Chlorchinaldin
 Furazolidon
 Nifuroksazyd
 Antybiotyki – kolistyna, ampicylina

background image

84


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wpływ AUN na przewód pokarmowy
Patologia przewodu pokarmowego CM UMK 2009
Wpływ stresu na motorykę przewodu pokarmowego ready
Krwawienie z przewodu pokarmowego lub zagrażające powikłania oraz dyskomfort pacjenta w zakresie hig
Choroby przewodu pokarmowego
Budowa przewodu pokarmowego
10 Patofizjologia przewodu pokarmowego
Choroby przewodu pokarmowego 4
patomorfologia przewodu pokarmowego
Przewód pokarmowy ver1
CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO
Zakaenia przewodu pokarmowego, mikrobiologia
Krwawienia z przewodu pokarmowego u psów i kotów
20. KRWAWIENIA Z PRZEWODU POKARMOWEGO, ratownictwo med, Chirurgia urazowa
DIAGNOSTYKA BIOCHEMICZNA PRZEWODU POKARMOWEGO, diagnostyka laboratoryjna

więcej podobnych podstron