PAMIĘĆ OPERACYJNA A
KOMPONENT
WYKONAWCZY UWAGI
PAMIĘĆ OPERACYJNA A
KOMPONENT
WYKONAWCZY UWAGI
Na podstawie: Unsworth, Heitz, &
Engle „Pojemność pamięci
operacyjnej w zimnym i gorącym
poznaniu”
PAMIĘĆ OPERACYJNA A
KOMPONENT
WYKONAWCZY UWAGI
PAMIĘĆ OPERACYJNA A
KOMPONENT
WYKONAWCZY UWAGI
Na podstawie: Unsworth, Heitz, &
Engle „Pojemność pamięci
operacyjnej w zimnym i gorącym
poznaniu”
Teoria – Podstawowe pojęcia
Teoria – Podstawowe pojęcia
WM
– pamięć operacyjna.
WMC
– pojemność pamięci operacyjnej.
Pamięć operacyjna składa się ze zbioru jednostek
pamięciowych o swoistych progach aktywacji
mających reprezentacje we wszystkich modalnościach
(wzrokowej, semantycznej itd) ORAZ
Z komponentu uwagi wykonawczej
Odpowiada on za:
–
utrzymanie i/lub hamowanie
aktywacji jednostek pamięciowych
–
podtrzymywanie celów
–
Monitorowanie i rozwiązywanie konfliktów
–
elastyczną alokację zasobów pamięciowych.
Teoria – Podstawowe
założenia
Teoria – Podstawowe
założenia
Kontrola uwagowa (attentional control) jest
podstawą dla pojemności pamięci operacyjnej.
Dlaczego?
– Im większa efektywność kontroli uwagi tym
zasoby pamięci są lepiej wykorzystywane.
Miary WMC odzwierciedlają komponent
wykonawczy uwagi w szerszym
systemie pamięci operacyjnej.
Teoria – Implikacje
Teoria – Implikacje
Różnice indywidualne na wymiarze WMC
będą widoczne w sytuacjach wymagających
aktywnego podtrzymywania w obliczu
dystraktorów zewnętrznych lub silnej
interferencji wewnętrznej.
Rodzaje zadań mierzących pojemność
pamięci operacyjnej
Reading Span
(RSPAN; Daneman i Carpenter
1980, 1983)
Każdy koń ma trzy nogi. Prawda? Fałsz? (nogi)
Słońce świeci w dzień. Prawda? Fałsz? (dzień)
Operational Span
(OSPAN; Turner i Engle 1986)
Czy 6:3+2=7?
Prawda? Fałsz?
Woda
Czy 5*12 – 10 =60 ?
Prawda? Fałsz?
Zeszyt
Cele prezentacji
Cele prezentacji
Pokazanie modeli badawczych i
wyników eksperymentów w tym
paradygmacie.
Zasygnalizowanie alternatywnych
implikacji oraz innych zastosowań
praktycznych.
Model 1
Model 1
Teza:
różnice indywidualne w
zakresie WMC są głównie różnicami
w zakresie podzielności uwagi.
Hipoteza:
osoby o wysokim i niskim
zakresie pamięci operacyjnej różnią
się pod względem przetwarzania
informacji gdy niezbędna jest do
tego kontrola uwagi.
Model 1
Eksperyment 1
Model 1
Eksperyment 1
Metoda:
paradygmat słuchowy Cherrey’go
–
Manipulacja:
własne imię słyszane w uchu
„ignorowanym”.
Założenie:
osoby z dobrą kontrolą uwagi (mające duży
zakres pamięci operacyjnej) są w stanie lepiej hamować
impuls orientacyjny (własne imię) i są bardziej odporne
na efekt „cocktail party”.
Wyniki - słyszało własne imię:
–
20% wśród osób o wysokim zakresie operacyjnym
–
65% spośród osób o niskim zakresie
Wnioski
: osoby różniące się poziomem WMC różnią się
pod względem hamowania silnego bodźca
orientacyjnego gdy jest on w konflikcie z celem
zadania.
Model 1
Eksperyment 2
Model 1
Eksperyment 2
Metoda:
test Stroopa - jakiego koloru jest słowo?
–
Manipulacja:
Stopień zgodności 0% (silne wzmacnianie celu).
Stopień zgodności 75% (słabe wzmacnianie celu).
Założenie:
różnice w poziomie kontroli uwagi jako funkcji
wykonawczej pamięci będą przejawiać się w czasach
reakcji i ilości popełnianych błędów.
Wyniki:
Wnioski
: pomijanie celu (goal neglect – Duncan, 1990)
jest silniejsze u osób o słabszej pamięci i uwadze.
Zgodność 0%
Zgodność 75%
czas reakcji
niski zakres -
dłużej
Brak różnic
Błędy
niski zakres -
więcej
niski zakres -
więcej
Punkt kluczowy
prezentacji
Punkt kluczowy
prezentacji
MODEL 2
ANTYSAKADA
(antisaccade)
Na czym polegają
antysakady?
Na czym polegają
antysakady?
Paradygmat kontroli uwagi podobnie jak
słuchanie dychotyczne i test Stroopa.
Wymaga od uczestnika utrzymywania w
pamięci celu zadania pomimo interferencji –
czyli hamowania silnej reakcji orientacyjnej.
punkt
fiksacji
Bodziec
wzrokow
y
Reakcja
antysakado
wa
Reakcja
orientacyjna
(prosakado
wa)
Model 2
Model 2
Model 2
Model 2
Teza:
procesy hamowania i wolicjonalnej
kontroli są niezbędne w zadaniu na antysakady
zatem nawet chwilowa nieuwaga lub deficyty
pamięci operacyjnej będą wpływać na
występowanie reakcji automatycznej.
Hipoteza:
osoby z niską pojemnością (małym
zakresem) pamięci operacyjnej będą gorzej niż
osoby z wysoką pojemnością pamięci
operacyjnej pamiętać o celu zadania, zatem
nawet chwilowy brak uwagi będzie prowadził
do przeważenia silniejszej reakcji orientacyjnej,
owocując większą ilością błędów i dłuższą
latencją.
Metoda:
serie
pro i antysakad (oraz jednym z
wariantów rejestracja ruchów gałki ocznej)
–
Manipulacja:
litera (B,P,R) pojawiająca się po tej
samej lub po przeciwnej stronie od bodźca
wzrokowego.
Założenie:
różnice w poziomie kontroli uwagi jako
funkcji wykonawczej pamięci będą przejawiać się w
czasach reakcji i ilości popełnianych błędów.
Model 2
Eksperyment 1
Model 2
Eksperyment 1
Model 2
Eksperyment 1
Model 2
Eksperyment 1
Wyniki:
WM nie miała wpływu ani na
szybkość ani na poprawność
reakcja automatyczna
Os. z małą podzielnością uwagi wolniej
identyfikowały bodziec i popełniały więcej
błędów
Różnice w
dokładności i
czasach reakcji
utrzymywały się po
ponad 360
powtórzeniach.
Model 2
Eksperyment 1
Model 2
Eksperyment 1
Wnioski:
– Osoby o NZ (nisko zakresowe) i WZ nie różnią się na
poziomie przetwarzania automatycznego, ale różnice
występują w momencie gdy uwaga jest niezbędna do
podtrzymywania celu zadania w obliczu dystraktorów.
– Osoby z NZ są słabsze w sferze kontroli uwagi
zwłaszcza gdy występuje konflikt pomiędzy zadaniem
a dominującą reakcją.
– Osoby z NZ oprócz wolniejszej reakcji antysakadowej
wolniej wykonują automatyczną prosakadę.
– Przyczyną dłuższego czasu reakcji NZ jest to, że
wykonują oni więcej spojrzeń w kierunku bodźca niż
WZ.
– NZ słabiej utrzymują cel działania w pamięci i są
bardziej podatni na działanie dystraktorów, a nawet
jeśli o nim pamiętają to dłużej zajmuje im
wyhamowanie reakcji sprzecznej z celem zadania.
Model 2
Eksperyment 2
Model 2
Eksperyment 2
Założenie:
Zwiększenie obciążenia poznawczego i interferencji
(potęgujące konieczność aktywnego podtrzymywania celu i
aktywnej kontroli uwagi) będzie prowadzić do zaburzeń nawet
w próbach prosakadowych.
Metoda:
wymieszana pro i antysakada (rejestracja ruchów
oczu)
–
Manipulacja:
rodzaj symbolu fiksacji
informuje ob. czy dana
próba jest pro czy antysakadą
Czas ekspozycji
wskazówki = 1000ms
Model 2
Eksperyment 2
Model 2
Eksperyment 2
Wyniki:
NZ mają większą tendencję do
spoglądania w kierunku bodźca niż
WZ
NZ popełniali więcej błędów i wolniej
identyfikowały bodziec
Model 1
Eksperyment 1
Model 1
Eksperyment 1
Wnioski:
–
NZ nie są w stanie utrzymać instrukcji w pamięci
wystarczająco długo aby prawidłowo zareagować.
–
Wydaje się, że NZ maja problemy albo z
prawidłowym zinterpretowaniem wskazówki w
momencie prezentacji (Co mam zrobić jak
zobaczę gwiazdkę?) albo nawet jeśli poprawnie
zinterpretowali wskazówkę to nie byli w stanie
utrzymać tego konstruktu w pamięci w czasie
pomiędzy wskazówką a bodźcem.
–
NZ są bardziej podatni na zjawisko pomijania celu
(goal neglect), co wpływa na obniżenie ich
zdolności do prawidłowego wykonania zadania.
Konsekwencje
Konsekwencje
Komponent wykonawczy uwagi jest
niezbędny w sytuacjach
wymagających stałego utrzymywania
planu działania obliczu działania
dystraktorów.
–
Gdy nie ma podtrzymywania celu
występuje reakcja na dystraktor.
–
Gdy słaba jest aktywna kontrola
uwagi reakcja będzie prawidłowa,
ale powolna.
Czynniki wpływające na
pojemność pamięci operacyjnej
WMC
Czynniki wpływające na
pojemność pamięci operacyjnej
WMC
Na WMC mają wpływ takie czynniki jak:
–
Obciążenie poznawcze
stres
uprzedzenia
alkohol
–
Czynniki psychopatologiczne
Depresja
Schizofrenia
demencja i choroba Alzheimera
–
Starzenie się