Choroba zwyrodnieniowa stawów

OSTEOARTROZA

Nie istnieje zwięzła i powszechnie przyjęta

definicja tej choroby. Klinicznie określa ją

ból stawów pojawiający się przy ruchach i

postępująca dysfunkcja stawu.

Wg. Definicji podanej w 1995 przez Keuttnera

i Goldberga : „Choroba zwyrodnieniowa to

wynik zarówno biologicznych jak i

mechanicznych zdarzeń, które destabilizują

powiazane ze sobą procesy degradacji i

syntezy chrząstki stawowej – chondrocytów i

macierzy pozakomórkowej oraz

OSTEOARTROZA

warstwy podchrzęstnej kości. Proces ten

może być zapoczątkowany przez liczne

czynniki. Choroba obejmuje wszystkie tkanki

stawu. Przejawia się morfologicznymi,

biochemicznymi, molekularnymi i

biomechanicznymi zmianami komórek

macierzy, które prowadzą do rozmiękania,

włókienkowatości, owrzodzeń i utraty masy

chrząstki stawowej, stwardnienia i

zagęszczenia tkanki kostnej, osteofitów i

torbielek podchrzęstnych.

OSTEOARTROZA

Choroba zwyrodnieniowa charakteryzuje się

bólem stawowym, tkliwością, ograniczeniem

ruchomości stawowej, pojawiającymi się

niekiedy wysiękami, procesem zapalnym,

któremu nie towarzyszą objawy układowe.”

Radiologiczne: cechy destrukcji chrząstki

stawowej i podchrzęstnej warstwy kostnej

współistniejące z cechami procesu

naprawczego – zwiększenie masy kostnej

(kondensacja struktury) w warstwie

podchrzęstnej i wyrośla na granicy

chrzęstno-kostnej (osteofity).

OSTEOARTROZA

Cechami patomorfologicznymi są ubytki

chrząstki stawowej i tkanki kostnej ze

współistnieniem cech na ogół mało

aktywnego procesu zapalnego, który

obejmuje torebkę stawową i okoliczne

tkanki prowadząc do procesu

zbliznowacenia.

Kliniczne podtypy choroby

Podział na podtypy opiera się na różnicach

pod względem:

rodzaju zmian patologicznych,

etiologii procesu zwyrodnieniowego,

lokalizacji zmian zwyrodnieniowych.

OSTEOARTROZA

Pod względem charakteru zmian

patologicznych wyróżnia się

hiperostozę

usztywniającą

, w której zmiany naprawcze

(osteofity) zdecydowanie dominują nad

procesem destrukcyjnym.

Hiperostoza usztywniająca zlokalizowana.

Hiperostoza usztywniająca szkieletu.

Pod względem etiologicznym dzielimy

chorobę zwyrodnieniową na;

Pierwotną (Idiopatyczną – czynnik

nieznany).

Wtórną – urazy, choroby metaboliczne,

wrodzone wady budowy, itd..

OSTEOARTROZA

Czynniki predysponujące do choroby:



Późny wiek



Płeć żeńska



Czynniki etniczne



Czynniki wrodzone



Nieprawidłowa biomechanika stawu



Nadwaga



Zawód



Aktywność fizyczna

OSTEOARTROZA



Duża masa kostna



Poziom hormonów

Klinicznie istotne znaczenie ma podział

zmian chorobowych według

lokalizacji.

Najważniejszymi lokalizacjami są:



Staw biodrowy (koksartroza)



Staw kolanowy (gonartroza)



Kręgosłup (spondyloartroza)

OSTEOARTROZA

Rozpoznanie



Badanie kliniczne



RTG w dwóch płaszczyznach



Ew. CT, MRI, artroskopia, scyntygrafia

izotopowa

Różnicowanie



Martwica aseptyczna nasad kostnych



Choroba odkładania pyrofosforanów

wapnia



Chrzęstniako-kostniakowatość maziówki

Choroba zwyrodnieniowa stawu

biodrowego (Koksartroza)

Charakteryzuje się dolegliwościami

bólowymi stawu podczas ruchu i

zmianami radiologicznymi.

Kliniczne podtypy choroby

W zależności od kształtu panewki

koksartrozę można podzielić na:

Z panewką zbyt płytką (dysplastyczną)

Z panewką zbyt głęboką (protruzyjna)

Z prawidłowa panewką

KOKSARTROZA

W zależności od stosunku pomiędzy

procesem destrukcji i procesem

wytwórczym można podzielić na:

Koksartrozę destrukcyjną (uważaną za

postać martwicy aseptycznej głowy

kości udowej dorosłych)

Koksartroze hiperostotyczną – z

przewagą osteofitów nad cechami

destrukcji. W postaci tej dysfunkcja

kończyny związana jest głównie z

ograniczeniem ruchomości w stawie.

Postać mieszaną

KOKSARTROZA

Rozpoznanie koksartrozy

Wywiad – skargi na wywołane ruchem i

obciążeniem kończyny, najsilniejsze

podczas pierwszych ruchów po okresie

bezruchu, zlokalizowane od pachwiny do

kolana, najczęściej w przedniobocznej i

przedniej części uda.

Badanie przedmiotowe – ograniczenie

ruchomości w stawie i ból przy skrajnych

ruchach. Najlepiej różnicujące są

badania: rotacji wewnętrznej (40 st.),

przeprostu (15 st.) i rotacji

KOKSARTROZA

zewnętrznej (60 st.)

Badanie radiologiczne – rozstrzyga

zwykle o rozpoznaniu (obecność

osteofitów na krawędzi panewki lub

wokół głowy kości udowej)

Różnicowanie



Martwica głowy kości udowej –

konieczne wykonanie MRI



Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa



Zespół krętarzowy

Choroba zwyrodnieniowa stawu

kolanowego (Gonartroza)

Ból i dysfunkcję stawu kolanowego, w

którym radiologicznie potwierdzono

proces zwyrodnieniowy.

Za potwierdzenie uważa się co najmniej

obecność osteofitów na krawędzi stawowej

kości piszczelowej i/lub udowej. Do

rozpoznania konieczne jest wykluczenie

innych przyczyn objawów klinicznych.

Kliniczne podtypy choroby

Gonartrozę dzielimy według rozmieszczenia

zmian destrukcyjnych chrząstki stawowej

na:

GONARTROZA

Przyśrodkową (najczęstsza) z przewagą

zwężenia szpary stawowej pomiędzy

przyśrodkowymi kłykciami kości udowej i

piszczelowej. Postać ta łączy się ze

szpotawością kolana.

Rzepkowo - udową; zwężenie szpary

stawowej pomiędzy rzepką a kością udową.

Boczną - z przewaga zwężenia szpary

stawowej pomiędzy bocznymi kłykciami

kości piszczelowej i udowej. Rzadka w

pierwotnej postaci gonartrozy. Łączy się z

koślawością kolana.

GONARTROZA

Rozpoznanie

Powinno być potwierdzone wynikiem badania

RTG.

W różnicowaniu najbardziej pomocnymi,

charakterystycznymi objawami są: bóle

podczas ruchu (bóle pierwszych ruchów) i

trzeszczenie drobnoziarniste. Przy zajęciu

powierzchni stawu rzepkowo-udowego

silniejsze bóle pojawiają się podczas

schodzenia.

Gonartrozie często towarzyszy wysięk stawowy.

GONARTROZA

Wszystkie powyższe objawy nie wykluczają

współistnienia lub przebycia innych chorób

stawu kolanowego, które były pierwotną

przyczyną procesu zwyrodnieniowego.

Należą do nich: urazy, zapalenia stawu,

choroba odkładania pyrofosforanu wapnia,

uszkodzenie łękotki, chrzęstniako-

kostniakowatość maziówkowa,

rozwarstwiająca martwica aseptyczna i

inne.

GONARTROZA

W rozpoznaniu różnicowym należy

ponadto uwzględnić:

Uszkodzenie przyczepów (entezopatię)

mięśnia czworogłowego uda do górnej,

bądź dolnej krawędzi rzepki.

Entezopatię mięśni tworzących „gęsią

stopkę”.

Koksartrozę lub martwicę aseptyczną

głowy kości udowej manifestujące się

wyłącznie bólem kolana.

GONARTROZA I KOKSARTROZA

Postępowanie w chorobie zwyrodnieniowej

stawów: biodrowego i kolanowego

Niefarmakologiczne

Farmakologiczne

Leczenie operacyjne

Ad 1.



Wyjaśnienie choremu istoty choroby



Zmniejszenie przyparcia powierzchni

stawowych poprzez:

- redukcję wagi (u osób otyłych)

GONARTROZA I KOKSARTROZA

- używanie laski, balkonika

- unikanie noszenia cięższych przedmiotów



Stosowanie wkładek do obuwia

zmniejszających wadliwe ustawienie osi

kończyny



Ćwiczenia zwiększające masę mięśniową



Ćwiczenia w odciążeniu poprawiające

zakres ruchu w stawie



Tutor (w gonartrozie z niestabilnością)



Fizykoterapia i balneoterapia

GONARTROZA I KOKSARTROZA

Ad 2.

Stosowanie środków wpływających

korzystnie na strukturę chrząstki

stawowej:



Siarczan glukozaminy



Kwas hialuronowy



Diaceryna



Wyciągi z owoców awokado



Wyciąg z chrząstek rekina



NLPZ

Ad 3.

Artrodeza, endoprotezoplastyka

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA

KRĘGOSŁUPA

(SPONDYLOARTROZA)

Pojęcie spondyloartrozy nie zostało nigdzie

jednoznacznie zdefiniowane i pozostaje

niejednoznaczne.

Zmiany zwyrodnieniowo – wytwórcze kręgów są

jednym z najczęstszych zjawisk patologii

ludzkiej, ale znaczenie ich w patomechanizmie

bólu i dysfunkcji kręgosłupa jest

kontrowersyjne.

Bóle spondylogenne mają zwykle mechanizm

złożony, najczęściej są związane z patologią

krążków międzykręgowych, powstałą w wyniku

SPONDYLOARTROZA

Niefizjologicznych naprężeń tkanek, ale

ten proces patologiczny prowadzi do

zmniejszenia przestrzeni

międzytrzonowej i wtórnie do zmian

zwyrodnieniowo – wytwórczych wokół

trzonów kręgowych i w stawach

właściwych kręgosłupa. Starcze zmiany w

krążkach międzykręgowych są również

wyrazem zmian zwyrodnieniowych w

składzie i strukturze molekularnej

kolagenu i glikozaminoglikanów.

SPONDYLOARTROZA

Postacie kliniczne

Choroba zwyrodnieniowa stawów

właściwych kręgosłupa (stawów pomiędzy

wyrostkami stawowymi kręgów).

Tępy ból ujawnia się lub nasila zwykle

podczas pozycji stojącej, przy

pogłębionych fizjologicznych lordozach

lub spłyconej kyfozie.

Choroba zwyrodnieniowa stawów

unkowertebralnych (stawów Luschki).

Ból karku podczas ruchów obrotowych

głowy („objaw wstecznego biegu”)

SPONDYLOARTROZA

Ruchy te mogą również w mechanizmie

podrażnień przydanki tętnic kręgowych

wywołać zawroty głowy i zaburzenia

równowagi (zespół Barre – Lieou).

Artroza segmentu kręgowego wtórna do

przewlekłej przepukliny jądra

miażdzystego.

Zmiany zwyrodnieniowe dotyczą zarówno

trzonów kręgowych, jak i łuku

kręgowego.

Dolegliwości bólowe związane są głównie

ze staniem i chodzeniem.

SPONDYLOARTROZA

Artroza kręgosłupowo – żebrowa.

Dotyczy głównie stawów pomiędzy

żebrami, a wyrostkami poprzecznymi

kręgów. Powodować może tępe przewlekłe

bóle pleców.

Hiperostoza usztywniająca kręgosłupa.

Manifestuje się tworzeniem dużych zmian

wytwórczych trzonów kręgowych, których

kształt przypomina dzioby papuzie lub

ściekającą stearynę. O hiperostozie

kręgosłupa mówimy, jeśli wynik badania

radiologicznego sugeruje połączenie tymi

zmianami wytwórczymi co najmniej 3

sąsiadujących kręgów.

SPONDYLOARTROZA

Istnienie tych zmian powoduje

ograniczenie elastyczności

kręgosłupa oraz przewlekłe na ogół

umiarkowane bóle.

Osteofitoza trzonów kręgowych.

Ta postać zmian zwyrodnieniowych

jest najczęstsza i najłatwiej

wykrywalna badaniem

radiologicznym.

SPONDYLOARTROZA

Postępowanie w chorobie

zwyrodnieniowej kręgosłupa



Odciążenie



Korekcja wad postawy



Stosowanie ciepła



Analgetyki



NLPZ



Kinezyterapia i fizykoterapia



balneoterapia

Document Outline