Nauki

Nauki

współpracu

współpracu

jące z

jące z

pedagogiką

pedagogiką

Co to jest

Co to jest

pedagogika ?

pedagogika ?

Pedagogika

– [gr. país ‘dziecko’,

agōgós ‘przewodnik’, paidagōgikē

‘świadoma działalność wychowawcza’],

jest to nauka, której przedmiotem badań

jest człowiek w różnych etapach życia i

rozwoju (od narodzin do śmierci). Nauka

ta zajmuje się także procesami

edukacyjnymi, a więc wychowaniem i

nauczaniem. Pedagogika należy do nauk

empirycznych i społecznych, a jej

swoistym przedmiotem jest człowiek,

który zmienia się pod wpływem innych

ludzi.

Co to jest nauka ?

Co to jest nauka ?

Nauka

–

w

potocznym

znaczeniu to ludzka wiedza

dotycząca przyrody, człowieka,

społeczeństwa, zjawisk i

prawidłowości rozwoju

rzeczywistości, sposobów

badania oraz przekształcania tej

rzeczywistości - ujęta w system

odpowiednio uzasadnionych

twierdzeń oraz hipotez

.

Zatem nauka jest

usystematyzowaną wiedzą,

która jest przedstawiona w

formie różnych twierdzeń; jest

to dziedzina społecznej

aktywności człowieka, której

celem jest obiektywne

poznanie rzeczywistości.

Nauka to proces społeczny, w

którego wyniku powstają

konstrukcje naukowe, a więc

twierdzenia, teorie i prawa

.

.

Pedagogika i

Pedagogika i

podział nauk z

podział nauk z

nią

nią

współpracującyc

współpracującyc

h

h

Typologia Stefana Kunowskiego przedstawia gdzie można
umieścić pedagogikę.

H T F

P

Pedagogika i jej działy





K
S
A B

Cyber
netyk
a

Ekonom
ika

Demografia

Higiena

Estety
ka

Etyka

Logika

Prakseologia

Powyższy schemat
przedstawia nauki pedagogiki
oraz nauki współdziałające
z pedagogiką. Jest to wizja
szerokiego rozumienia
pedagogiki jako nauki
społecznej, pedagogiki, która
zawsze pozostaje w
powiązaniu z
różnorodnymi naukami
społecznymi. Stefan Kunowski
wymienia tutaj:

I. Nauki pedagogiczne:

•H – historia wychowania

•K – kulturologia wychowania (chodzi
o różne dziedziny kultury),

•A – antropologia wychowania (nauka
o istocie, naturze i egzystencji
człowieka)

•B – biologia wychowania (nauka o
podstawach biologicznych
wychowania)

S – socjologia wychowania (nauka o
zjawiskach społecznych w wychowaniu)

P – psychologia wychowania (nauka o
rozwoju psychicznym oraz
funkcjonowaniu psychiki w procesie
wychowania i nauczania)

F – filozofia wychowania ( chodzi tu o
teorie rzeczywistości, bytu, filozofię
człowieka i wartości)

T – teologia wychowania (ujmująca
wychowanie w świetle objawienia i
konieczna dla pedagogiki religijnej)

NAUKI WSPÓŁPRACUJĄCE Z PEDAGOGIKĄ

NAUKI REALNE

NAUKI

FORMALNE

(związane z

matematyzac

ją)

NAUKI

AKSJOLOGICZ

NE

(związane z

dziedziną

wartości)



higiena z

naukami
medycznymi



ekonomika

oświaty i
kształcenia



demografia



cybernetyka

(nauka o
kierowaniu i

informowaniu)



prakseologia

(nauka o
działaniu)



logika z

metodologią
nauk i

naukoznawstwie



estetyka

(nauka o pięknie)



etyka (nauka o

moralności)

Podział nauk

Podział nauk

pedagogicznych

pedagogicznych

Wyróżnia się 3 grupy nauk pedagogicznych:
→ nauki historyczne
→ nauki deskryptywne (opisują -

obserwacyjnie lub eksperymentalnie -

zjawiska wychowawcze)
→ nauki prospektywne (na podstawie

światopoglądowej sięgają w przyszłość,

bywają więc zwane też naukami

światopoglądowymi)
Każda z tych grup nauk pedagogicznych ma

wypracowane odrębne badania: historyczne,

empiryczne i filozoficzne, znajdujące

zastosowanie w opracowaniu problemów

stanowiących podstawę samodzielnej

problematyki pedagogicznej.

Przykłady nauk

Przykłady nauk

współpracujących z

współpracujących z

pedagogiką

pedagogiką

Na

uk

i

his

tor

ycz

ne

Na

uki

bio

log

icz

ne

Nauki

psycho

logiczn

e

Nauk

i soc

jolog

iczne

Nauk

i wyc

howa

wcze

Nauk

i pol

itycz

ne

Nauki ek

onomiczn

e

Nauki flozof

czne

Nauki biologiczne

Zajmują się podstawami życia organizmów
żywych, a więc ich rozwojem, przekazywaniem
życia i rozrodu, jak również aspektami
uwarunkowań ich procesu wychowawczego
(biologiczne podstawy uczenia się i
zapamiętywania), higieną osobistą, szkolną i
pracą. Wśród nauk biologicznych wyróżnia się
nauki medyczne, głównie z zakresu defektologii,
czyli dziedziny zajmującej się przywracaniem lub
usprawnianiem osób przewlekle chorych lub
chronicznie zagrożonych chorobą, oraz
psychopatologii - czyli nauki zajmującej się
psychicznymi zaburzeniami (chorobami
psychicznymi, upośledzeniem dzieci,
nadpobudliwością itp.).

Nauki psychologiczne

Wśród nauk
psychologicznych wyróżnia
się następujące dziedziny
współpracujące z
pedagogiką:
*psychologia rozwojowa; a w
jej zakresie: (rozwój
psychiczny dzieci,
młodzieży, dorosłych)
*psychologia ogólna
(funkcjonowanie psychiki
człowieka)
*psychologia wychowawcza
(procesy uczenia się i
zachowania dzieci i
młodzieży)

Nauki socjologiczne

Główną nauką jest socjologia wychowania. Zajmuje
się ona badaniem zależności, jakie występują między
wychowaniem i jego efektami oraz środowiskiem
społecznym, w którym procesy te się odbywają. Na
środowisko społeczne człowieka składają się
zwyczaje, stosunki międzyludzkie oraz instytucje
społeczne. Głównym zadaniem wychowania jest
zaadaptowanie dziecka do życia w społeczeństwie,
oraz przygotowanie go do pełnienia odpowiednich
ról społecznych. Do nauk współpracujących z
pedagogiką zaliczyć można również socjologię
przemysłu, miast i wsi oraz socjologię kultury
( przede wszystkim kultury masowej).

Nauki te
zajmują się
badaniem
psychicznych
uwarunkowań i
skutków
oddziaływań
wychowawczyc
h.

Nauki wychowawcze

Nauki polityczne

Odgrywają znaczącą rolę w
pedagogice zajmujące się
kwestiami państwa, prawa,
ideologii społecznej, oraz
wyznaczaniem podstaw
wychowania obywatelskiego

Przedmiotem
zainteresowań ekonomiki
kształcenia jest rola
oświaty oraz demografia
(stan liczbowy ludności,
przyrost naturalny,
migracje, struktura wieku,
płci, struktura zawodowa,
narodowościowa i
wyznaniowa). Demografia
pozwala lepiej zrozumieć
sytuację kolejnych
pokoleń.

Nauki ekonomiczne

Zajmują się badaniem genezy i rozwoju wszelkich
zagadnień, wychowania, od najdawniejszych refleksji
z nim związanych aż do teorii współczesnych. Nauki te
w pedagogice stanowią dwie główne dziedziny:
historia szkolnictwa i wychowania oraz historia myśli i
doktryn pedagogicznych. Historia szkolnictwa zajmuje
się popularyzacją książek, rozwojem czytelnictwa i
prasy, kulturą masową. Przedmiotem historii
wychowania jest badanie instytucji powołanych do
wychowywania dzieci i młodzieży, programy
kształcenia, środki i metody postępowania
pedagogicznego, jak również sam zawód nauczyciela i
wychowawcy. Natomiast historia myśli i doktryn
pedagogicznych, to nauka zajmująca się
rozwojem refleksji nad problemami wychowania w
postaci idei i

r

reform, przy

uwzględnieniu polityczno - społecznego aspektu.

Nauki historyczne

Filozoficzną stroną pedagogiki zajmują
się następujące nauki:

•antropologia wychowawcza →
przedmiotem jej zainteresowań jest teoria
człowieka

•estetyka → bada i analizuje wartości
estetyczne (zawarte zarówno w dziełach
sztuki jak i w naturze) oraz sposób ich
oddziaływania na odbiorcę i wpływ na
uzdolnienia człowieka

•etyka → podstawa moralnego
wychowania
•ontologia

→

pytanie o sposoby istnienia

edukacji
•epistemologia

→

natura poznawania

świata

Nauki filozoficzne

Bibliografia:

Bibliografia:

*

* Nowa Encyklopedia A-Z, Wydawnictwo Zielona

Sowa Sp.z.o.o., Kraków 2004

* S. Kunowski „Podstawy współczesnej pedagogiki”

* www.pwn.pl

K
O

N

I

E

C