Slajd 1

ZAKRES PRZEDMIOTU

ISTOTA I FUNKCJE FINANSÓW

SYSTEMATYKA ZJAWISK

FINANSOWYCH

KREACJA I FUNKCJE PIENIĄDZA

KATEGORIE FINANSOWE

WYBRANE TEORIE FINANSÓW

SYSTEM FINANSOWY

INSTRUMENTY FINANSOWE

LITERATURA



Finanse, Red. J. Ostaszewski,

Difin, Warszawa 2008



S. Owsiak, Podstawy Nauki

finansów, PWE, Warszawa 2002



System finansowy w Polsce, Red.

B.Pietrzak, Z.Polański,

B.Woźniak, PWN, Warszawa

2005.

DEFINICJE POJĘCIA FINANSE



Finanse jako ogół zjawisk pieniężnych

powstających w związku z

działalnością człowieka.



Finanse obejmują te zjawiska

pieniężne, które są związane z

kreacją i ruchem realnie istniejących

zasobów pieniądza bądź też z

zaciąganiem zobowiązań do

uruchomienia zasobów pieniężnych

w przyszłości.



Finanse jako zjawiska pieniężne,

polegające przede wszystkim na ruchu

pieniądza, są ściśle powiązane ze sferą

zjawisk realnych w gospodarce.



Zjawiska realne (rzeczowe) obejmują

procesy produkcji dóbr i usług, ich

wymiany w obrocie towarowym na rynkach

krajowych i zagranicznych, ich alokacji w

procesach konsumpcji indywidualnej i

zbiorowej, jak też w procesach akumulacji.



Makroekonomiczny wymiar finansów

polega na tym, że poprzez zjawiska

pieniężne dokonuje się alokacji zasobów

rzeczowych oraz zasobów pracy w

gospodarce, co warunkuje uruchomienie

procesów ekonomicznych, dzięki którym

następuje zaspokajanie potrzeb ludzkich.

Związek zjawisk

pieniężnych

ze sferą realną gospodarki

stanowi sens i ekonomiczną

treść finansów

FINANSE W UJĘCIU

FUNDUSZOWYM



Fundusze prywatne,



Fundusze publiczne,



Fundusze mikro- i makroekonomiczne,



Fundusze państwa, banków,

przedsiębiorstw, towarzystw

ubezpieczeniowych, inwestycyjne



Fundusze o przeznaczeniu ogólnym,



Fundusze specjalistyczne.

DYSCYPLINY FINANSOWE ZE

WZGLĘDU NA STOSOWANĄ

METODĘ BADAŃ



Opisowe



Historyczne



Teoretyczne



Praktyczne

DYSCYPLINY FINANSOWE ZE WZGLĘDU

NA FUNKCJĘ POZNAWCZĄ



Teoria finansów – bada naturę i treść zjawisk

finansowych, a także ich rolę w gospodarce i

społeczeństwie



Historia finansów – opisywanie zjawisk w

następstwie czasowym oraz poszukiwanie

prawidłowości zachodzących w czasie w

dziedzinie finansów; wiązanie tych prawidłowości

z ogólniejszymi zjawiskami gospodarczymi i

społecznymi występującymi w przeszłości



Polityka finansowa – jest elementem nauki

polityki gospodarczej, działalność wytyczona

przez ośrodek decyzji sformalizowanej grupy

społecznej (organizacji), zmierzająca do realizacji

ustalonych celów za pomocą określonych środków



Statystyka finansowa – gromadzenie i

przetwarzanie danych liczbowych

charakteryzujących rozmaitą działalność

finansową



Prawo finansowe – systematyka i opis

analityczny instytucji prawnych

funkcjonujących w dziedzinie finansowej



Inżynieria finansowa – nauka o sposobach

finansowania przedsięwzięć gospodarczych,

w których wykorzystywane są różne

kombinacje instrumentów, form i instytucji

finansowych. Działalność taka czasami

nazywa się również montażem finansowym.



Matematyka finansowa - Zajmuje się

opisywaniem bogactwa ekonomicznej

rzeczywistości przy pomocy aparatu

matematycznego.



Socjologia finansów – badanie

społecznych warunków i skutków

funkcjonowania pieniądza i finansów

(np. problem nierówności dochodowych

w społeczeństwie)



Psychologia finansów – badanie

przesłanek i skutków reakcji podmiotów

stosunków finansowych podczas

podejmowania decyzji w sferze finansów

NAUKI FINANSOWE WEDŁUG

KRYTERIUM FUNKCJI

EKONOMICZNYCH



Finanse publiczne



Skarbowość



Finanse przedsiębiorstw



Finanse zarządcze



Bankowość



Finanse międzynarodowe



Ubezpieczenia



Teoria rynku kapitałowego

FUNKCJE FINANSÓW



REDYSTRYBUCYJNA



ALOKACYJNA



STABILIZACYJNA

KLASYFIKACJA ZJAWISK

FINANSOWYCH



Zjawiska przychodowe



Zjawiska rozchodowe



Zjawiska dochodowe



Zjawiska wydatkowe



Zjawiska kosztowe

KLASYFIKACJA ZJAWISK

FINANSOWYCH



Zjawiska kredytowe



Zjawiska pożyczkowe



Zjawiska gotówkowe



Zjawiska bezgotówkowe



Zjawiska transferowe



Zjawiska oszczędnościowe



Zjawiska ubezpieczeniowe

ZJAWISKA FINANSOWE

ANALIZOWANE SĄ W RÓŻNYCH

UJĘCIACH:



Podmiotowym,



Przedmiotowym,



Instrumentalnym,



Funduszowym.

FINANSE W UJĘCIU

PRZEDMIOTOWYM



Transakcje,



Transfery,



Pożyczki.

FINANSE W UJĘCIU

PODMIOTOWYM



Finanse państwa



Finanse przedsiębiorstw,



Finanse gospodarstw domowych.

FINANSE W UJĘCIU

INSTRUMENTALNYM



Ceny,



Stopy procentowe,



Kursy walutowe,



Kredyty,



Podatki.

Kategorie finansowe



Przychodowe:



Cena:

•

Funkcje: przychodowa, alokacyjna,

redystrybucyjna, motywacyjna,

informacyjna, agregacyjna.



przychód pieniężny



Dochodowe:



Dochód:

•

dodatni rezultat zastosowanych w

procesie gospodarowania czynników

wytwórczych,

•

W ujęciu makro jest nadwyżką

ekonomiczną gospodarującego

społeczeństwa.



Zysk i jego funkcje: cel,
wynagrodzenie, źródło
finansowania, motywacja, rezerwa
finansowa.



Procent:

•

Rynkowa stopa procentowa,

•

Czysta stopa procentowa,

•

Realna stopa procentowa.



Renta pieniężna:

•

ekonomiczna,

•

z kapitału,

•

społeczna.



Wydatkowo-kosztowe:



Wydatek – nabycie części dochodu
narodowego,



Koszt – pieniężny wyraz czynników
wytwórczych zużywanych w procesie
gospodarczym,



Amortyzacja – koszt zużycia majątku
trwałego.



Podatkowe.



Dłużne:



Pożyczka,



Kredyt,



Deficyt finansowy,



Dług finansowy.

Przez teorie finansów

rozumiemy różne poglądy,

mniej lub bardziej

usystematyzowane, mające na

celu opis zjawisk finansowych,

wyjaśnienie ich istoty,

zachodzących między nimi

związków, ich treści

ekonomicznej i społecznej.

Ogólna charakterystyka teorii

finansów



Funkcjonalne teorie finansów,



Teoria finansów organicznych,



Teoria finansów

indywidualistycznych,



Teoria inwestowania.



Klasyczna, a liberalna teoria finansów:



Teoria klasyczna wyklucza

pozafiskalne działania państwa.



Główny cel to neutralność podatkowa.



Nakładane są tylko te podatki, które

są niezbędne do finansowania

podstawowej działalności państwa.



Teoria liberalna nawiązuje do teorii

klasycznej i zakłada maksymalne

ograniczenie roli państwa w

gospodarce

Teorie związane z podażą

pieniądza:



Podaż pieniądza to wartość

występujących w obiegu rodzajów

pieniądza:



Gotówkowego,



Bezgotówkowego, który może być w

każdej chwili zamieniony na gotówkę.



Elementy te określa się mianem bazy

monetarnej.



Wielkość podaży pieniądza mierzona jest

agregatami pieniężnymi M1, M2, M3.



Teoria bankowa



Teoria obiegowa



Teoria ilościowa

P 

P – poziom cen,
M – ilość pieniądza w obiegu,
T – wolumen transakcji kupna sprzedaży w danym
okresie,
V – szybkość obiegu pieniądza

Teorie związane z popytem na

pieniądz:



Popyt na pieniądz jest to

zapotrzebowanie podmiotów spoza

sektora bankowego na pieniądz

gotówkowy oraz bezgotówkowy, który

można natychmiast zamienić na

gotówkę.



Podstawowe czynniki określające

wielkość popytu na pieniądz:



Konieczność zawierania bieżących transakcji,



Konieczność dokonywania lokat w pieniądzu



Zaspokojenie popytu na pieniądza
następuje poprzez utrzymywanie części
dochodów w formie rezerw pieniądza
(gotówka, wkłady a’vista), co nadaje tej
części dochodów cechę płynności,



Umożliwia to szybkie regulowanie
zobowiązań w sposób nie wymagający
ponoszenia kosztów związanych z
utratą oprocentowania wkładów
terminowych, zaciąganiem kredytów,
sprzedażą papierów wartościowych.

Keynes i jego teoria



Wielkość popytu na pieniądz jest

określona trzema motywami:



Transakcyjny,



Ostrożnościowy

(przezornościowy),



spekulacyjny

Teoria Baumola – Tobina



Uznanie wpływu stopy procentowej

na całość rezerw pieniężnych,



Zwrócenie uwagi na zjawisko kosztów

transakcyjnych,



Rezygnacja z czynnika opartego na

motywie spekulacyjnym.

Teoria monetarystyczna



Popyt na pieniądz jest stabilny w

stosunku do kilku zmiennych (poziom

realnego dochodu narodowego, poziom

cen, realna stopa procentowa),



Popyt na pieniądz rośnie wraz ze

wzrostem cen i (lub) wzrostem dochodu

narodowego, a spada wraz ze wzrostem

stopy procentowej, co jest związane z

lokatami w aktywa niepieniężne.



Pieniądz powstał i rozwinął się jako

skutek gospodarki towarowej, w której

spełniał funkcję miernika wartości

wymiennej, a następnie funkcję środka

płatniczego,



Pieniądz rozwinął się jako szczególny

towar.



Wielość kruszców, z których bito

monety, a zwłaszcza system

bimetalizmu wywołały zjawisko psucia

monety, czyli obniżania zawartości

danego metalu w monecie (pieniądz

gorszy wypierał lepszy.



W historii pieniądza widoczna jest

wyraźnie skłonność do zwiększania

ilości pieniądza w obiegu w stopniu

przewyższającym jego pokrycie

(zabezpieczenie).



Stopniowo następował proces

demonetyzacji złota ze względu na

ograniczone jego zasoby.



Występowała dominacja walut na

rynku pieniężnym.



Rozwój międzynarodowych

stosunków gospodarczych wywołał

nieustanne problemy z kursami

walutowymi.



Miejsce złota zajął pieniądz

państwowy papierowy, oparty na

zaufaniu. Jedynym zabezpieczeniem

tego pieniądza są towary i usługi.

Funkcje pieniądza



Miernik wartości



Środek wymiany



Środek płatniczy



Środek tezauryzacji



Międzynarodowy środek płatniczy

Rynkowy system finansowy



Instrumenty finansowe



Rynki finansowe



Instytucje finansowe



Zasady i normy prawne

Rodzaje instrumentów

finansowych



O charakterze własnościowym i
wierzycielskim:



Własnościowe: akcje zwykłe i uprzywilejowane



Wierzycielskie:

•

Obligacje i papiery krótkoterminowe

•

Zabezpieczone i niezabezpieczone



O stałym i zmiennym dochodzie



Krótko-, średnio- i długoterminowe



Bezpośrednie i pośrednie



Bazowe (rzeczywiste) i pochodne (terminowe
i pozabilansowe)

Rynki finansowe



To rynki, na których dokonuje się transakcji

dotyczących instrumentów finansowych



Rynki finansowe charakteryzuje

niestabilność, co oznacza, że są podatne na

duże wahania cen i kursów, które często nie

są uzasadnione głębszymi przesłankami

ekonomicznymi.



U podnóża niestabilności instrumentów

finansowych jest zjawisko określane

mianem asymetrii informacyjnej



Na tle asymetrii informacyjnej powstają

zjawiska ryzyka negatywnej selekcji oraz

pokusy nadużycia

Główne rodzaje rynków

finansowych



Pierwotne i wtórne



Powszechnych transakcji finansowych i
zindywidualizowanych transakcji
finansowych (depozytowych, kredytowych,
ubezpieczeniowych)



Pieniężne (międzybankowy i pozabankowy)
i kapitałowe (giełdowy i pozagiełdowy)



Hurtowe i detaliczne



Krajowe i międzynarodowe



Kasowe i terminowe



Instytucje finansowe (pośrednicy

finansowi) to podmioty ekonomiczne,

które specjalizują się w przyjmowaniu na

siebie zobowiązań finansowych i

nabywaniu takich zobowiązań od innych

podmiotów



Są to takie instytucje, których głównym

przedmiotem działalności jest

utrzymywanie instrumentów

finansowych oraz dokonywanie

transakcji nimi, co w efekcie powoduje,

ze instrumenty te są zazwyczaj

dominującym składnikiem ich majątku

Zasady funkcjonowania

rynków finansowych



Zasady funkcjonowania to reguły
określające sposób działania
instrumentów, rynków i instytucji



Zasady funkcjonowania są środkiem
ograniczania negatywnych skutków
asymetrii informacyjnej.

Przesłankami wyodrębnienia

publicznego systemu finansowego

są:



wykazywanie istotnych słabości przez
mechanizm rynkowy w zakresie
dostarczania dóbr i usług na rzecz
społeczeństwa,



występowanie negatywnych efektów
zewnętrznych wynikających z
aktywności gospodarczej jednego
podmiotu, które dotykają i wpływają na
poziom dobrobytu innego podmiotu.

Istnieją dobra i usługi,

które:



nie mogą być dostarczane przez rynek,
gdyż spowoduje to wykluczenie i
odnawialność pewnej grupy
społeczeństwa, a zatem spowoduje to
brak zaspokojenia zbiorowych potrzeb,



mechanizm rynkowy nie jest w stanie
pobudzić przedsiębiorstwa do
konkurowania o określony rynek dóbr,



jak również dostarczanie pewnej grupy
dóbr powoduje zaistnienie ich niedoboru.

Na system finansowy składają

się:



normy prawa,



instytucje budżetowe,



transfery,



Instrumenty fiskalne.



Normy prawa obejmują odnoszą
się do hipotezy, dyspozycji i
sankcji, posiadają dwustronny
charakter, czyli określają prawa i
obowiązki.



Na ich podstawie nawiązywane są
stosunki prawno-finansowe, czyli
obowiązki i uprawnienia związane
z prowadzeniem publicznej
działalnością finansowej przez
państwo.



Instytucje budżetowe tworzą zasady

sporządzania, przyjmowania, wdrażania i

kontrolowania budżetów publicznych

(centralnego i samorządowych).



Do grupy tej wchodzą również zasady i

normy określające funkcjonowanie

budżetu, jego konstrukcji oraz zasady

włączania i wyłączania publicznych

funduszy do i z budżetu (procedury

gromadzenia i wydatkowania środków,

czy też włączania planów finansowych do

budżetu), zasady dokonywania zmian w

budżecie, czy też prawne normy

dotyczące relacje między hierarchicznym

a demokratycznym ustalaniem

poszczególnych pozycji i elementów

budżetu



Transfery odbywają się między

podmiotami stanowiącymi instytucje

budżetowe, między instytucjami

budżetowymi oraz podmiotami

zewnętrznymi (instytucjami

finansowymi, społeczeństwem,

przedsiębiorstwami, organizacjami

non-profit).



Są to transfery polegające na

przepływie środków finansowych, czyli

dla jednego podmiotu są wydatkiem

(rozchodem), dla drugiego dochodem

(przychodem).



Transfery te służą realizacji zadań

publicznych państwa.

Publiczne instrumenty finansowe



W sytuacji, gdy środki pieniężne uzyskane z

danin oraz innych dochodów publicznych nie

wystarczają na pokrycie wydatków budżetowych,

powstają niedobory.



W tych warunkach publiczny system finansowy

może zezwalać na kreowania instrumentów

finansowych, z których wpływy pozwalają na

pokrycie deficytu funduszy publicznych.



Publiczne instrumenty finansowe:



Mają charakter wierzycielski



Są obarczone niskim ryzykiem

niewypłacalności



Cechują się wysokim stopniem płynności

DEFINICJE BANKU



od wł. Banco-

ławka



przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność

polega na

udzielaniu kredytów i zdobywaniu środków

potrzebnych do sfinansowania tych kredytów



przedsiębiorstwo, które udziela i zaciąga kredyty,

świadczy usługi obrotu pieniężnego, kredytowego i

kapitałowego oraz oferuje inne usługi (np.skrytki

bankowe, private banking dla bogatych klientów)



bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z

przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń

uprawniających do wykonywania czynności

bankowych obciążających ryzykiem środki

powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

(ust. „Prawo bankowe” z 29.08.1997, Dz. U. nr 140,

poz. 939 z p.zm.)

DEFINICJE BANKU

•

instytucja służąca

do transformacji

terminu oraz ryzyka

przy udzielaniu

kredytów i przyjmowaniu wkładów.

Transformacja terminowa odnosi się

możliwości

udzielania

przez

instytucje

bankowe

kredytów

długoterminowych na bazie wkładów

krótkoterminowych.

Transformacja

ryzyka odnosi się do umiejętnego

zarządzania przez banki ryzykiem.

CZYNNOŚCI BANKOWE



czynności bankowe zastrzeżone wyłącznie dla

banków – sensu stricto, m.in.:



- udzielanie kredytów i gwarancji



- przyjmowanie wkładów pieniężnych



- emitowanie bankowych papierów

wartościowych



czynności bankowe sensu largo, m.in.:



- udzielanie pożyczek pieniężnych



- nabywanie i zbywanie wierzytelności



- operacje czekowe i wekslowe



- poręczenia.

PIENIĄDZ



Funkcje pieniądza:



funkcja środka wymiany

– uczestniczy w transakcjach

kupna-sprzedaży, pośrednicząc w zamianie towaru na

pieniądz i pieniądza na towar;



funkcja środka płatniczego

– służy do regulowania różnego

rodzaju zobowiązań, np. z tytułu umowy o pracę, kredytów,

opłat za energię itp.;



funkcja miernika wartości

– pieniądz jest jednostką miary

określającą wartość towarów i usług;



funkcja tezauryzacji

– środek przechowywania wartości,

związana jest z gromadzeniem pieniędzy poza obrotem

gospodarczym;



funkcja pieniądza jako międzynarodowego środka

płatniczego

– jeśli pieniądz jednego kraju jest akceptowalny

w innym kraju.



Cechy dobrego pieniądza:



powszechna akceptowalność

– pieniądz jest

pełnoprawnym środkiem płatniczym, nie można

odmówić jego przyjęcia w rozliczaniu transakcji na

obszarze oddziaływania danych władz

monetarnych;



stabilna wartość

– nie powinna podlegać

większym zmianom w czasie;



podzielność

– możliwość jego podziału na

mniejsze jednostki;



poręczność

– pieniądz powinien być mały i lekki;



trwałość

– materiał, z którego jest wykonany

powinien być odpowiednio trwały;



jednolitość

– takie same nominały powinny mieć

identyczną wartość;



rozpoznawalność

– łatwe do rozpoznania i trudne

do sfałszowania.



Podaż pieniądza

– ilość pieniądza mierzona

agregatami pieniężnymi:



– baza monetarna, obejmuje pieniądz

gotówkowy znajdujący się w obiegu, jak

również rezerwy obowiązkowe banków oraz

rachunki bieżące banków w banku centralnym;



– obejmuje M0 oraz wkłady na żądanie

osób prywatnych, podmiotów gospodarczych i

niebankowych instytucji finansowych;



– obejmuje M1 oraz depozyty terminowe;



– obejmuje M2 oraz lokaty w niebankiwych

instytucjach finansowych.

BANK CENTRALNY



Bank Centralny realizuje z reguły trzy

podstawowe zadania:



1. zachowanie wartości pieniądza krajowego,



2. ochrona stabilności systemu finansowego,



3. podnoszenie efektywności polityki pieniężnej.



Zadania te bank realizuje pełniąc cztery

funkcje;



banku państwa,



banku emisyjnego,



banku banków



podmiotu polityki pieniężnej.



Funkcje Banku Centralnego:



BANK PAŃSTWA – prowadzenie bankowej obsługi

Skarbu Państwa, czyli obsługa rachunków dla

wszystkich jednostek budżetu państwa.



BANK EMISYJNY – jako jedyny podmiot może

wypuszczać na rynek nowe banknoty i monety

(bardzo ważne z punktu widzenia podaży

pieniądza), przeprowadzać reformy pieniężne,

zajmuje się wycofywaniem z obiegu

uszkodzonych i zużytych znaków pieniężnych,

emisją monet kolekcjonerskich.



BANK BANKÓW – czuwa nad stabilnością oraz

organizacją całego systemu bankowego, udziela

kredytów instytucjom bankowym, mającym

problemy z płynnością.

OPERACJE BANKOWE -

kredyty



Główne formy zabezpieczania kredytów:



Osobiste:



weksel in blanco (gwarancyjny)



poręczenie wekslowe (awal), poręczenie wg prawa cywilnego



gwarancja bankowa



przystąpienie do długu



ubezpieczenie kredytu



Rzeczowe:



zastaw ogólny na rzeczach ruchomych, zastaw na prawach



bankowy zastaw rejestrowy



przewłaszczenie na zabezpieczenie



kaucja



blokada środków na rachunku bankowym



hipoteka



System bankowy w większości krajów

jest dwupoziomowy: bank centralny,

banki komercyjne



Bank centralny jest głównym podmiotem

rynku pieniężnego, odpowiedzialnym za

emisję pieniądza gotówkowego oraz

politykę pieniężną państwa



Bank centralny pełni rolę:



Banku emisyjnego



Banku banków



Banku państwa



W ramach funkcji emisyjnej bank centralny

emituje pieniądz gotówkowy w postaci

banknotów i monet, które stanowią

ostateczny, prawnie zagwarantowany środek

zapłaty



Bank centralny ustala wielkość emisji i

moment wprowadzania pieniądza

gotówkowego do obiegu



Bank centralny odpowiada za stabilizowanie

kursu waluty krajowej i tym samym musi

prowadzić systematyczną kontrolę aktywów

finansowych, które wywierają wpływ na

kształtowanie się wydatków w gospodarce.



Dla potrzeb polityki pieniężnej w praktyce

posługujemy się agregatami pieniężnymi,

które stanowią odzwierciedlenie szerszego

podejścia do pojęcia podaży pieniądza



Poszczególne agregaty pieniężne

oznaczane są literą M i symbolami

cyfrowymi wzrastającymi w miarę

zmniejszania się płynności zawartych w

nich aktywów



– pieniądz rezerwowy banku

centralnego zawierający aktywa

finansowe tworzące bazę monetarną,

na którą składają się depozyty na

żądanie banków komercyjnych w

banku centralnym oraz pieniądz

gotówkowy znajdujący się poza

systemem bankowym



– obejmuje gotówkę w obiegu bez

znajdującej się w kasach banków oraz

depozyty bieżące gospodarstw

domowych, przedsiębiorstw, instytucji

niekomercyjnych działających na rzecz

gospodarstw domowych,

niemonetarnych instytucji finansowych,

funduszy ubezpieczeń społecznych oraz

instytucji samorządowych.



– obejmuje elementy składowe

agregatu M

i dodatkowo depozyty z

terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy

oraz depozyty terminowe gospodarstw

domowych, przedsiębiorstw, instytucji

niekomercyjnych działających na rzecz

gospodarstw domowych,

niemonetarnych instytucji finansowych,

funduszy ubezpieczeń społecznych oraz

instytucji samorządowych.



– obejmuje elementy składowe

agregatu M

powiększone o operacje

z przyrzeczeniem odkupu oraz dłużne

papiery wartościowe z terminem

pierwotnym do dwóch lat



Agregaty pieniężne są wykorzystywane

przez bank centralny do przeprowadzania

analiz makroekonomicznych,

stanowiących podstawowe ustalania

założeń i instrumentów realizacji polityki

pieniężnej



Posługiwanie się w analizie większą liczbą

agregatów pieniężnych pozwala na

obejmowanie analizą różnych zakresów

przedmiotowych zjawisk wpływających

na kształtowanie się sytuacji

gospodarczej kraju.

Cele polityki pieniężnej:



Utrzymywanie stabilnego poziomu cen, jako

niezbędny czynnik drogi zrównoważonego

długookresowego wzrostu gospodarczego



Realizacja ciągłego celu inflacyjnego 2,5%

± 1% z orientacją na jak najmniejsze

odchylenia od przyjętego celu



Podawanie przez Radę Polityki Pieniężnej

wyjaśnień określających sposoby

realizowania ciągłego celu inflacyjnego w

przypadku niepewności, pojawienia się

wstrząsów, luk popytowych i podażowych



Możliwości oddziaływania banku

centralnego na równowagę

wewnętrzną i zewnętrzną kraju zależą

w dużym stopniu od przyjętej koncepcji

w zakresie prowadzenia polityki

kursowej, która może opierać się na:



Kursie stałym,



Kursie płynnym,



Kursie regulowanym

Istotne zjawiska związane z walutą



Aprecjacja waluty – wzrost siły nabywczej

pieniądza krajowego w stosunku do walut

innych państw (niedostateczna podaż

pieniądza, niski popyt na waluty obce i

metale szlachetne, wysoki popyt na walutę

krajową), zwykle związana jest z dodatnim

bilansem płatniczym państwa;



Deprecjacja waluty – spadek siły nabywczej

pieniądza krajowego w stosunku do walut

innych państw, zwykle związany jest z

ujemnym bilansem płatniczym



Banki komercyjne wchodzą w skład

systemów bankowych, które kształtowały

się w różnych krajach, zależnie od

tradycji i rozwiązań prawnych.



Szczególna funkcja systemu bankowego

przejawia się w zadaniach wynikających z

prowadzonej polityki gospodarczej i

społecznej kraju.



System bankowy to wszystkie instytucje

bankowe występujące w danym państwie

oraz normy określające ich powiązania

między sobą i stosunki z otoczeniem.

Funkcje systemu

bankowego:



Stworzenie mechanizmów

gromadzenia i inwestowania środków

w różne przedsięwzięcia,



Zapewnienie możliwości

dokonywania płatności pomiędzy

podmiotami,



Stworzenie warunków do

transformacji środków inwestowania.

Funkcje banków

komercyjnych:



Kredytowa,



Płatnicza



Depozytowa.



Funkcjonowanie banków w Polsce

reguluje ustawa Prawo bankowe

Rodzaje banków:



Uniwersalne



Detaliczne



Inwestycyjne



Specjalistyczne



Spółdzielcze



Holdingi bankowe



Parabanki.

Istota finansów

przedsiębiorstwa

Finanse przedsiębiorstwa to zjawiska i procesy

pieniężne zachodzące w przedsiębiorstwie związane z

gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych

pozostających do dyspozycji przedsiębiorstwa.

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa jest to

proces decyzyjny podporządkowany realizacji celu

głównego, który opiera się na wykorzystywaniu

różnego rodzaju instrumentów, technik, kryteriów i

reguł do sterowania przebiegiem procesów i zjawisk

związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem

zasobów pieniężnych postawionych do dyspozycji

przedsiębiorstwa w sposób umożliwiający

zagospodarowanie tych zasobów jak najbardziej

efektywnie.

Obszary finansów

przedsiębiorstwa



Gestia ekonomiczna – całokształt

zjawisk związanych z funkcjonowaniem

przedsiębiorstwa i jego efektywnością.



Obszar zainteresowania analizami

ekonomicznymi:



Przychody, koszty



Zysk, strata, EBIT, EBITDA



Zyskowność,



IK < IP < IZ

gdzie:

IK - dynamika kosztów sprzedaży,

IP – dynamika przychodów ze sprzedaży,
IZ – dynamika zysku



Gestia finansowa – pieniężny wymiar
działalności przedsiębiorstwa.



Przepływy pieniężne:



Przepływy z działalności operacyjnej



Przepływy z działalności inwestycyjnej



Przepływy z działalności finansowej

Gestia majątkowa



Informację o poszczególnych składnikach majątku

przedsiębiorstwa oraz o źródłach jego finansowania

zawiera bilans, który jest podstawowym

sprawozdaniem finansowym przedsiębiorstwa

prezentującym jego sytuację finansową na dany

moment czasowy.



Aktywa to ogół składników majątkowych

przedsiębiorstwa wyrażonych w ujęciu wartościowym.

Są to środki postawione do dyspozycji

przedsiębiorstwa, wykorzystywane przy realizacji

operacji gospodarczych związanych z jego

działalnością.



Pasywa to źródła finansowania majątku

przedsiębiorstwa, czyli, w jaki sposób

przedsiębiorstwa finansuje swoje aktywa.

Według kryterium pochodzenia kapitału instrumenty

finansowania są uporządkowane w zależności od tego, czy

środki finansowe zostały dostarczone z zewnątrz

przedsiębiorstwa, czyli przez osoby trzecie, czy też zostały

wygospodarowane w przedsiębiorstwie:

•

w przypadku pozyskania kapitału z zewnątrz

przedsiębiorstwa mówi się o finansowaniu

zewnętrznym,

•

jeżeli został wygospodarowany wewnątrz przedsiębiorstwa

mówimy o finansowaniu wewnętrznym.

Według pozycji i odpowiedzialności kapitałodawcy w

przedsiębiorstwie rozróżniamy:

•

finansowanie własne,

•

finansowanie obce.

Według kryterium czasu na jaki pozyskano źródło finansowania

rozróżniamy:

•

finansowanie krótkoterminowe,

•

finansowanie długoterminowe.

Kapitał pracujący to ta część kapitału stałego, która

finansuje majątek obrotowy. Zadaniem kapitału

pracującego w przedsiębiorstwie jest zmniejszenie

ryzyka wynikającego z unieruchomienia części

środków obrotowych (zapasów, należności) lub też

wynikającego ze strat związanych z tymi środkami

(trudności zbytu wyrobów, kłopoty ze ściąganiem

należności). Kapitał pracujący stanowi pewnego

rodzaju element bezpieczeństwa ułatwiający

zachowanie przedsiębiorstwu bieżącej płynności

finansowej.

KP = KS – MT

KP – kapitał pracujący,
KS – kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania

długoterminowe,
MT – majątek trwały.

101

Cechy charakterystyczne strategii

zachowawczej to:



wysoka płynność finansowa, czyli relacja aktywów bieżących do

pasywów bieżących powyżej jedności, co w dłuższym okresie

czasu zapewnia zachowanie równowagi finansowej i stabilności

finansowej danego podmiotu,



wysoki udział kapitału stałego w finansowaniu działalności

danego podmiotu, czyli długoterminowych źródeł finansowania,



duży udział kapitału długoterminowego w finansowaniu majątku

obrotowego,



przy dużym udziale kapitału własnego w kapitale stałym, niska

zyskowność kapitału własnego, ale jednocześnie niskie ryzyko

finansowe,



pozytywna ocena przez wierzycieli i kredytodawców ze względu

na niskie ryzyko niewypłacalności i utraty równowagi finansowej,



niższy koszt pozyskiwania kapitałów obcych ze względu na niższe

ryzyko funkcjonowania podmiotu,



niskie ryzyko dla właścicieli (co jest szczególnie istotne jeśli jest

nim jednostka samorządu terytorialnego) oraz dla

kredytodawców,



niska zyskowność w ujęciu relatywnym – wyższa w kategoriach

bezwzględnych.

103

Cechy charakterystyczne strategii

umiarkowanej to:



umiarkowana i jednocześnie zadowalająca płynność finansowa, czyli

relacja aktywów bieżących do pasywów bieżących zbliżona do

jedności, co w dłuższym okresie czasu, podobnie jak w przypadku

strategii zachowawczej, również zapewnia zachowanie równowagi

finansowej i stabilności finansowej danego podmiotu,



wysoki udział kapitału stałego w finansowaniu działalności danego

podmiotu, czyli długoterminowych źródeł finansowania, które w

całości finansują majątek trwały,



symetryczne finansowanie majątku obrotowego zobowiązaniami

bieżącymi,



przy dużym udziale kapitału własnego w kapitale stałym - przeciętna

zyskowność kapitału własnego, ale jednocześnie niskie ryzyko

finansowe,



pozytywna ocena przez wierzycieli i kredytodawców ze względu na

umiarkowane ryzyko niewypłacalności i utraty równowagi finansowej,



niższy koszt pozyskiwania kapitałów obcych ze względu na niższe

ryzyko funkcjonowania podmiotu,



umiarkowane ryzyko dla właścicieli oraz dla kredytodawców przy

możliwej wyższej oczekiwanej stopie zwrotu z zainwestowanego

kapitału,



umiarkowana zyskowność w ujęciu zarówno relatywnym jak i w

kategoriach bezwzględnych.

105

Cechy charakterystyczne strategii agresywnej

to:



niska płynność finansowa, czyli relacja aktywów bieżących do

pasywów bieżących oscyluje poniżej jedności, co w dłuższym

okresie czasu, może zagrażać utrzymaniem równowagi finansowej i

stabilności finansowej danego podmiotu,



niski lub niedostateczny udział kapitału stałego w finansowaniu

działalności podmiotu, czyli długoterminowych źródeł finansowania,

które tylko w części finansują majątek trwały,



finansowanie majątku obrotowego w całości zobowiązaniami

bieżącymi,



przy dużym udziale kapitału własnego w kapitale stałym wysoka

zyskowność kapitału własnego, ale jednocześnie duże ryzyko

finansowe,



negatywnie oceniana przez wierzycieli i kredytodawców ze względu

na wysokie ryzyko niewypłacalności i utraty równowagi finansowej,



wysokie koszty pozyskiwania kapitałów obcych ze względu na

wysokie ryzyko funkcjonowania podmiotu,



wysokie ryzyko dla właścicieli oraz dla kredytodawców przy

możliwej wysokiej oczekiwanej stopie zwrotu z zainwestowanego

kapitału,



wysoka zyskowność w ujęciu relatywnym i niska w kategoriach

bezwzględnych.

106

CECHY CHARAKTERYZUJĄCE STRATEGIE

FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA

Wyszczególnienie

Strategie finansowania

umiarkowana

agresywna

zachowawcza

Bieżąca płynność finansowa

przeciętna

niska

wysoka

Ryzyko niewypłacalności

przeciętna

wysokie

niskie

Stopień zadłużenia

przeciętna

wysoki

niski

Koszt

pozyskania

kapitału

obcego

przeciętna

wysoki

niski

Zyskowność bezwzględna

przeciętna

niska

wysoka

Zyskowność kapitału własnego

przeciętna

wysoka

niska

108



Ubezpieczenia gospodarcze można zaliczyć

do szeroko pojętego rynku usług

finansowych,



Usługa ubezpieczeniowa polega na

zapewnieniu przez zakład ubezpieczeń

ochrony ubezpieczeniowej swoim klientom.



Ochrona ta polega na utrzymaniu

warunków i gotowości zakładu ubezpieczeń

do wypłaty odszkodowania lub świadczenia

na skutek zajścia wypadku (zdarzenia)

ubezpieczeniowego.



Zakład ubezpieczeniowy musi w ramach

tego dopilnować ciągłości opłaty składek,

przeprowadzić postępowanie weryfikacyjne

i utrzymać gotowość służb zarządzających

realizacją wypłat.

109

Stopień rozwoju rynku

ubezpieczeniowego



Relacja pomiędzy wartością zebranej

składki a produktem krajowym brutto



Wyższy stosunek rocznej składki

ubezpieczeniowej do produktu

krajowego brutto w danym kraju

świadczy:



o wyższej kulturze ubezpieczeniowej w

danym kraju



i szerokim stosowaniu ubezpieczeniowej

ochrony mienia, życia, zdrowia (tym samym

lepszej kondycji finansowej podmiotów

kupujących polisy ubezpieczeniowe)

111

Podział ze względu na

kryterium przedmiotu

ubezpieczenia



Ubezpieczenia majątkowe:



Rzeczowe



Majątkowe (sensu stricto) – oc, trnasportowe,
komunikacyjne, turystyczne, finansowe, rolne,
różne

Nadubezpieczenie, niedoubezpieczenie)



Ubezpieczenia osobowe



Wypadkowe

•

Od następstw nieszczęśliwych wypadków

•

Zdrowotne



życiowe

112

Podział ze względu na

kryterium zdarzenia

losowego



Ubezpieczenia:



ogniowe,



Gradowe,



Kradzieżowe



Następstw nieszczęśliwych wypadków



Odpowiedzialności cywilnej



itp.

114

Podział ze względu na

kryterium zakresu

terytorialnego



Ubezpieczenia w obrocie krajowym



Ubezpieczenia w obrocie
międzynarodowym

115

Podział ze względu na

kryterium odrębności zasad

ubezpieczeń



Ubezpieczenia lądowe



Ubezpieczenia morskie



Ubezpieczenia lotnicze

116

Podział ze względu na kryterium

podmiotu zawierającego

ubezpieczenie



Umowy zawierane przez osoby
prawne



Umowy zawierane przez osoby
fizyczne (indywidualne)

117

Podział ze względu na kryterium

transferu ryzyka

ubezpieczeniowego



Transfer ryzyka na jeden zakład
ubezpieczeń



Transfer ryzyka na kilka zakładów
ubezpieczeniowych (koasekuracja)

118

Podział ubezpieczeń według

ustawy o działalności

ubezpieczeniowej



Ubezpieczenia na życie:

Ubezpieczenia na życie.

Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia

dzieci.

Ubezpieczenia na życie, jeżeli są

związane z ubezpieczeniowym

funduszem kapitałowym.

Ubezpieczenia rentowe.

Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe,

jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń

wymienionych w grupach 1-4

119



Ubezpieczenia majątkowe i

pozostałe osobowe:

Ubezpieczenia wypadku, w tym

wypadku przy pracy i choroby

zawodowej:

świadczenia jednorazowe,

świadczenia powtarzające się,

połączone świadczenia, o których mowa w

pkt 1 i 2,

przewóz osób.

Ubezpieczenia choroby:

świadczenia jednorazowe,

świadczenia powtarzające się,

świadczenia kombinowane.

120

Ubezpieczenia casco pojazdów
lądowych, z wyjątkiem pojazdów
szynowych, obejmujące szkody w:

pojazdach samochodowych,

pojazdach lądowych bez własnego
napędu.

Ubezpieczenia casco pojazdów
szynowych, obejmujące szkody w
pojazdach szynowych.

Ubezpieczenia casco statków
powietrznych, obejmujące szkody w
statkach powietrznych.

121

Ubezpieczenia żeglugi morskiej i
śródlądowej casco statków żeglugi
morskiej i statków żeglugi
śródlądowej, obejmujące szkody w:

statkach żeglugi morskiej,

statkach żeglugi śródlądowej

Ubezpieczenia przedmiotów w
transporcie, obejmujące szkody na
transportowanych przedmiotach,
niezależnie od każdorazowo
stosowanych środków transportu.

122

Ubezpieczenia szkód spowodowanych

żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nie

ujęte w grupach 3-7, spowodowane przez:

ogień,

eksplozję,

burzę,

inne żywioły,

energię jądrową,

obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.

Ubezpieczenia pozostałych szkód

rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie

3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub

mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież),

jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8.

123

10.

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania

i użytkowania pojazdów lądowych z

napędem własnym, łącznie z

ubezpieczeniem odpowiedzialności

przewoźnika.

11.

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania

i użytkowania statków powietrznych, łącznie

z ubezpieczeniem odpowiedzialności

przewoźnika.

12.

Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za

żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z

posiadania i użytkowania statków żeglugi

śródlądowej i statków morskich, łącznie z

ubezpieczeniem odpowiedzialności

przewoźnika.

124

13.

Ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej (ubezpieczenie
odpowiedzialności cywilnej ogólnej)
nie ujętej w grupach 10-12.

14.

Ubezpieczenia kredytu, w tym:

ogólnej niewypłacalności,

kredytu eksportowego, spłaty rat,
kredytu hipotecznego, kredytu
rolniczego.

15.

Gwarancja ubezpieczeniowa:

bezpośrednia,

pośrednia.

125

16.

Ubezpieczenia różnych ryzyk
finansowych, w tym:

ryzyka utraty zatrudnienia,

niewystarczającego dochodu,

złych warunków atmosferycznych,

utraty zysków,

stałych wydatków ogólnych,

nieprzewidzianych wydatków handlowych,

utraty wartości rynkowej,

utraty stałego źródła dochodu,

pośrednich strat handlowych poza wyżej
wymienionymi,

10.

innych strat finansowych

127

Przychody zakładów

ubezpieczeniowych



Składka przypisana (brutto i netto)



Wpływy z operacji finansowych



Pozostałe wpływy

128

Koszty zakładów

ubezpieczeniowych



Wypłaty odszkodowań i świadczeń



Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe



Koszty akwizycji



Koszty administracyjne



Pozostałe koszty techniczne



Koszty działalności lokacyjnej

130



Finanse ubezpieczeń społecznych

obejmują wydatki na świadczenia

pieniężne z tytułu ubezpieczeń

społecznych oraz finansujące je

wpływy ze składek i ewentualne

dofinansowanie z budżetu państwa.



Skala i zakres finansowania zależy od

przyjętych rozwiązań determinujących

prawa i obowiązki uczestników

systemu – ubezpieczonych, płatników

składek oraz świadczeniobiorców.

130

131

Rodzaje systemów

ubezpieczeń społecznych



Repartycyjny (PAYG – pay as you go),



Kapitałowy,



Mieszany.

131

132

System ubezpieczeń

społecznych obejmuje:



ubezpieczeni płatnicy składek



Ubezpieczenia emerytalne

9,76% + 9,76% =

19,52%



Ubezpieczenia rentowe 1,5%

+ 4,5% = 6%,



Ubezpieczenia chorobowe

2,45% + 0% = 2,45%,



Ubezpieczenia wypadkowe 0%

+ 0,4%-8,12%



36,9%.

132

134

Finansowanie systemu ochrony

zdrowia



Finansowanie świadczeń ze środków

publicznych bezpośrednio z budżetu.



Finansowanie świadczeń przez instytucje

pośrednie – kasy, fundusze, agencje

rządowe.



Dodatkowe ubezpieczenia indywidualne



Grupowe ubezpieczenia zdrowotne



Współpłacenie świadczeń przez pacjentów



Dodatkowe źródła finansowania ze źródeł

specjalnych.

134

136



Rynek kapitałowy jest częścią rynku

finansowego, na którym pomiędzy jego

uczestnikami zawierane są transakcje

długoterminowymi instrumentami

finansowymi o terminie realizacji praw

dłuższym niż jeden rok (akcie, obligacje,

instrumenty pochodne, kwoty depozytowe).



Dochodzi na nim do zetknięcia podaży

kapitału podmiotów nadwyżkowych

(oszczędności, wolne środki) z popytem czyli

biorcami kapitału – emitentami papierów

wartościowych

137

Papiery wartościowe



akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy

z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek

handlowych (Dz. U. Nr 94, poz.1037, z późn. zm.2)),

prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity

depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty

inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe,

w tym inkorporujące prawa majątkowe

odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z

zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie

właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,



inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w

wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia

lub objęcia papierów wartościowych określonych w

lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie

rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne);

138

Cechy rynku kapitałowego



Przejrzystość



Rzetelność



Efektywność



Płynność



Innowacyjność

139

Funkcje rynku kapitałowego



Mobilizacja kapitału



Wycena kapitału



Transformacja kapitału



Efektywna alokacja kapitału



Redystrybucja dochodów w
gospodarce



Prognozowanie

Document Outline