PODSTAWOWE ZASADY 

DIAGNOZY 

PSYCHOLOGICZNEJ

Wykład 3

CECHY RELACJI 

PSYCHOLOG- OSOBA 

BADANA

• 1. OCZEKIWANIA BADANEGO

• 2. LĘK PRZED OCENĄ

• OCZEKIWANIA PSYCHOLOGA

OCZEKIWANIA BADANEGO

badania Orne’a

• Postrzeganie sytuacji zgodnie z założeniami 

badającego:

- badanie jest dobrowolne
- nie jest odbierane jako zagrażające

   Sytuacja jest niejasna – badany zakłada 

ukryty cel

LĘK PRZED OCENĄ

badania Rosenberga

• RELACJA PSYCHOLOG – BADANY JEST 

NIESYMETRYCZNA

- psycholog ocenia – badany jest oceniany
- nastawienie badanego na ochronę 

poczucia własnej wartości

    * jak zostanę oceniony przez psychologa
    * zderzenie obrazu samego siebie z tym,    

      

który może wyłonić się z badania

NASTAWIENIE PSYCHOLOGA

efekt Rosenthala

POTWIERDZENIE WSTĘPNYCH OCZEKIWAŃ
- Pozytywnych ( efekt Galatei)
- Negatywnych ( efekt Golema)  
ŹRÓDŁA OCZEKIWAŃ WSTĘPNYCH
- osobowość psychologa
- dane o badanym – obiektywne i 

subiektywne

- uprzednie kontakty z badanym

SCHEMAT PROCESU 

DIAGNOSTYCZNEGO

wg. H. Sęk

Badany

psycholog                                           
                                          Społeczeństwo

(odbiorca diagnozy)

BADANY

Badany

Rzeczywisty stan 

diagnozowanego obszaru

Status 

motywacyjny

Zgłoszenie dobrowolne vs. 
Zgłoszenie przymusowe

Wgląd

Niezaburzony vs. 

Zaburzony

Obraz 

funkcjonowania w 

danym obszarze

Adekwatny vs. 
nieadekwatny

Postrzeganie 

sytuacji 

diagnostycznej

Trafne vs. nietrafne
Lęk vs. zaufanie

Zachowanie się 

badanego

Szczere vs. zafałszowane

Nastawienie 

(oczekiwania) 
badanego wobec 

psychologa: 
współpraca vs. 
przeszkadzanie

 

PSYCHOLOG

Nastawieni

e 
psychologa 

wobec 

badanego 

(efekt 

Galatei, 

efekt 

Golema)

Komunikat diagnostyczny odebrany i zrozumiany 

przez psychologa

Przetwarzanie i integrowanie komunikatu w diagnozę

Przekazanie diagnozy społeczeństwu (opinia lub 

orzeczenie)

SPOŁECZEŃSTWO

Nastawieni

e 

społeczeńst

wa wobec 

zachowania 
badanego 

(efekt 

stygmatyza

cji)

Odbiór diagnozy przez 

społeczeństwo (zleceniodawcę)

Zachowanie się społeczeństwa 

wobec badanego

ETAPY PROCESU 

DIAGNOSTYCZNEGO

• KONTRAKT – ustalenie celu i zakresu 

diagnozy

• PRZEBIEG BADANIA 

DIAGNOSTYCZNEGO

• ZAKOŃCZENIE DIAGNOZY I 

OPRACOWANIE OPINII

USTALENIE KONTRAKTU

 

• Cel działania psychologa

• Zakres interwencji

• Oczekiwane przez klienta skutki

• Czas trwania usługi

• Wynagrodzenie psychologa

Ustalenie planu diagnozy

• 1. Co jest przedmiotem diagnozy
• 2. Wybór zadań diagnostycznych
• 3. Dobór wskaźników 

diagnostycznych

• 4. Wybór układu odniesienia, 

odpowiadającego przedmiotowi 
diagnozy

Układ odniesienia

• Określony wzorzec, z którym 

porównuje się wynik indywidualny 
(wskaźnik) aby go ocenić

• Kategorie ocen:
• A. wysoki-niski
• B. w normie-patologia
• C. zadawalający-niezadawalający

Model statystyczny

• Pytanie: w jakiej „odległości” od 

średniej znajduje się wynik 
indywidualny

• Cel: wskazanie pozycji badanego w 

grupie normalizacyjnej

• Charakter diagnozy: normatywno-

ilościowy

• Główne metody: testy

Podejście modelowe

• Pytanie: odniesienie sposobu 

funkcjonowania osoby badanej do 
„wzorca” (modelu) – np. selekcja

• Cel: porównanie funkcjonowania 

osoby badanej z wzorcem

• Charakter diagnozy: normatywno-

jakościowy

• Główne metody: testy i zadania

Model ipsatywny

• Pytanie: jak dana cecha (mechanizm, 

stan) danej osoby ma się do innych 
cech (mechanizmów, stanów) badanej 
osoby

• Cel: wskazanie silnych-słabych stron 

funkcjonowania badanej osoby

• Charakter diagnozy: profilowa
• Główne metody: ilościowe i jakościowe