RYNEK I CENY

Alicja Borowczak
Karolina Ciszak
Weronika Kielaszewska

1

3

.0

5

.2

1

1

ZAGADNIENIA



1.Rynek



- miejsce na którym spotyka się popyt z podażą



-ogół warunków ekonomicznych, w których dochodzi do
zawierania transakcji kupna-sprzedaży między
sprzedawcami oferującymi towary a nabywcami.

1

3

.0

5

.2

1

2

ISTOTA RYNKU



We współczesnym świecie rynek może występować

w wielu formach. Najstarszą formą rynku jest plac

targowy (hala targowa), gdzie spotykają się

kupujący i sprzedający w celu dokonania

transakcji. Transakcje takie odbywają się w sposób

niezmienny od wieków. Obecnie nowoczesna

technika gromadzenia i przetwarzania informacji

sprawia, że w wielu przypadkach podmioty

transakcji nie musza się spotykać bezpośrednio. W

wielu państwach o wysokim poziomie rozwoju

gospodarczego konsumenci nie musza

bezpośrednio dokonywać zakupów w sklepach,

gdyż mogą złożyć zamówienie przez Internet i

otrzymać dostawę towarów prosto do domu.

1

3

.0

5

.2

1

3

CECHY RUNKU



Dobrowolność



Konkurencje



Statyczność



Dynamiczność



Odpłatność



„rynek się nie lituje”



„rynek się cieszy”

1

3

.0

5

.2

1

4

FUNKCJE RYNKU



A) równoważy popyt z podażą



B) selekcjonuje podmioty gospodarcze



C) rozmieszcza czynniki wytwórcze

1

3

.0

5

.2

1

5

PODZIAŁ RYNKÓW



Zasięg działania:



Rynek:



Lokalny, regionalny,
krajowy, zagraniczny,
międzynarodowy, światowy



Przedmiot wymiany:



Rynek:



Dóbr i usług, pracy,
kapitałowo pieniężny



Szczebel obrotu
towarowego:



Rynek: hurtowy, detaliczny



Zróżnicowanie rynku:



Rynek: sprzedawcy
(producenta), nabywcy

13.05.21

6

TOWARY

Produkt pracy Ludzkiej przeznaczony do sprzedaży.

Zaspokaja potrzeby konsumenta i jest powodem jego

satysfakcji.



Artykuły, dobra materialne przeznaczone na sprzedaż,

wszystko, co może być przedmiotem obrotu na giełdach, 

np. towary masowe, obligacje, waluty, instrumenty

finansowe, a nawet indeksy giełdowe. W tym szerokim 

znaczeniu słowo  towar” używane jest rzadko.



Możemy wyróżnić towary  np.: niebezpieczne, akcyzo

we, 

handlowe, strategiczne, paczkowane



Producent musi zachęcić konsumenta do kupna produktu

(towaru) poprzez markę, opakowanie, oraz dodatkowe

cechy które sprawią, że zyska on na atrakcyjności np.

będzie przyjazny dla środowiska.

1

3

.0

5

.2

1

7

USŁUGI



Usługi- czynności zaspokajające potrzeby ludzkie, których
cechą charakterystyczna jest m.in. To ze nie dają się
gromadzić, są nie przenośne i nie są przedmiotami
materialnymi np. usługi szewskie (materialne), usługi
medyczne (niematerialne).



Usługi dla konsumentów



Materialne (np. handel, usługi osobiste, działalność
komunalna)



Niematerialne ( np. edukacja, ochrona zdrowia)



Usługi dla producentów

(np. transport, obsługa

nieruchomości, wynajem maszyn i sprzętu, prowadzenie prac
badawczo-rozwojowych



Usługi ogólnospołeczne

(np. administracja publiczna,

działalność organizacyjno-członkowska, organizacje narodowe)

1

3

.0

5

.2

1

8

PODAŻ



Podaż

-

Ilość dóbr oferowana, przez producentów

przeznaczonych do sprzedaży po danej cenie.



Prawo podaży-

jedno z najważniejszych praw

ekonomicznych, mówi, że wielkość podaży danego produktu
jest wprost proporcjonalna do jego ceny. Inaczej mówiąc, im
wyższa cena jakiegoś dobra, tym większa oferta sprzedaży

.

Krzywa podaż

W punkcie A cena produktu
wynosi P

A

a ilość oferowanego

produktu Q

A

. Jeśli cena

jest niższa (tak jak w punkcie B),
to zazwyczaj producenci chcą
dostarczyć na rynek mniej
jednostek produktu.

1

3

.0

5

.2

1

9

POPYT



Popyt

–

funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji

pomiędzy ceną dobrą, a ilością jaką konsumenci chcą i mogą
nabyć w określonym czasie , przy niezmienności sytuacji
rynkowej

Krzywa popytu

W punkcie A cena produktu
wynosi P

A

a zapotrzebowanie

na produkt Q

A

. Jeśli cena

jest niższa (tak jak w punkcie B),
zazwyczaj konsumenci chcą
nabyć więcej jednostek produktu.

1

3

.0

5

.2

1

10

Rodzaje Popytu



Popyt Efektywny - chęć nabycia towaru poparta jest
posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu.



Popyt Potencjalny- oznacza pragnienie nabycia
określonego dobra nie poparte możliwościami
dochodowymi.

Ze względu na rodzaj dobra



Popyt substytucyjny



Popyt komplementarny

Ze względu na efektywność cenową



Popyt sztywny



Popyt elastyczny



Popyt neutralny

1

3

.0

5

.2

1

11

Czynniki wpływające na rozmiar

popytu



Dochody konsumentów



Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych



Moda i gust



Upodobania i przyzwyczajenia



Przewidywanie zmian cen i dochodów



Efekty naśladownictwa i demonstracji



Liczba i struktura ludności



Struktura wiekowa konsumentów



Struktura płciowa konsumentów,



Poziom zamożności



Sytuacja gospodarcza



Sytuacja polityczna

1

3

.0

5

.2

1

12

CENA



Wartość towaru wyrażona w pieniądzu. Cena może dotyczyć m.in.

towaru lub usługi.



Cena

- ilość pewnego dobra, za przyjęcie której sprzedający jest

gotów zrzec się praw do danego dobra, lub kupujący jest gotów ją

kupić, aby nabyć prawa do tego dobra.

RODZAJE CEN



Rynkowa

- jest ustalona przez rynek, zależy od podaży i popytu



Administracyjna

-

ustalona przez państwo



Minimalna

-

ustalona przez państwo (minimalna cena płodów

rolnych)



Maksymalna

-

ustalona przez państwo (maksymalna cena

zboża)



Relatywna

-

jest to cena towaru wyrażona w innym towarze



Dampingowa

-

cena towaru niższa niż koszty produkcji



Detaliczna



Hurtowa



Absolutna

-

cena towaru wyrażona w jednostkach pieniężnych

1

3

.0

5

.2

1

13



Podstawy kształtowania cen:



koszty produkcji + zysk = cena



relacja popytu i podaży = cena równowagi



 cena zagraniczna towaru



 cena według kursu + cło + koszty transportu + zysk = cena krajo
wa



 cena substytutów-
cena nowych towarów ustalona według już istniejących i zaspokają
cych 
takie same potrzeby



 wartość dzieła artystycznego- cena ustalona przez fachowca, rzec
zoznawcę



wartość numizmatyczna- j.w



 preferencje społeczne państwa np.: alkohol, tytoń

1

3

.0

5

.2

1

14

HURT



Hurt

-

jeden z etapów dystrybucji towarów na rynek.

Hurtownik jest pośrednikiem pomiędzy producentem a
handlem detalicznym. Hurtownik zarabia dzięki marży
hurtowej.

Cena za dużą ilość danego dobra, cena hurtowa z reguły
jest niższa od ceny detalicznej, gdyż koszty transakcji oraz
koszty logistyczne są relatywnie niższe przy sprzedaży dużej
ilości towaru naraz, niż w przypadku konieczności dokonania
wielu mniejszych transakcji z końcowymi odbiorcami.

1

3

.0

5

.2

1

15

DETAL



Detal-

stosowany jest przy sprzedaży detalicznej towarów

i usług( w punktach sprzedaży detalicznej, w zakładach
świadczących usługi dla ludności itp.)

Różni się ona od ceny hurtowej o marżę detaliczną
przeznaczoną na pokrycie kosztów i wygospodarowanie
zysku w jednostce handlu detalicznego( jednostce
świadczącej usługi)

Zysk większości sklepów wynika z różnicy pomiędzy cena
hurtową a detaliczną. Sklepy kupują towar hurtowo (w dużej
ilości po niższej cenie) a następnie sprzedają go detalicznie
(w małych ilościach), po cenie wyższej, zatrzymując różnicę
jako swój zysk.

1

3

.0

5

.2

1

16

ZMIENNOŚĆ CEN



Zmiany cen:

Często przedsiębiorstwa znajdują się w sytuacji, w której mu
sza dokonać zmiany ustalonych wcześniej cen na
oferowane produkty. Zmiany te mogą polegać na obniżeniu 
dotychczasowej ceny bądź na jej podwyższeniu.
Przyczyny obniżaniu cen mogą być różnorodne. Jedną z nich 
może być dążenie przedsiębiorstwa do pełnego
wykorzystania potencjału produkcyjnego. Sytuacja taka ma 
miejsce, gdy potencjał produkcyjny nie jest w pełni
wykorzystany. Przedsiębiorstwo obniżając cenę przewiduje, ż
e ilość sprzedawanych produktów będzie większa niż
przed obniżką. Obniżenie ceny w takiej sytuacji może spowo
dować, że zysk jednostkowy jest niższy, natomiast
wskutek wzrostu sprzedaży rośnie zysk globalny przedsiębio
rstwa. Inna przyczyną obniżenia ceny może być dążenie
sprzedawcy do utrzymania lub zwiększenia udziału w rynku

1

3

.0

5

.2

1

17



Metody ustalania cen

:

Przedsiębiorstwa stosują różne metody ustalania cen. Jednak n
iezależnie od przyjętej metody należy dysponować
pewnymi informacjami, które ułatwiają podjęcie właściwej dec
yzji. Najważniejsze z tych informacji dotyczą:
poziomu ceny akceptowanego przez nabywcę, popytu, konkure
ntów oraz kosztów ponoszonych przez firmę.
Większość z tych informacji jest uzyskiwana w rezultacie bada
ń marketingowych



W  procesie ustalania cen przedsiębiorstwa powin
ny uwzględnić wiele czynników, które wpływają na
 poziom cen.

Najważniejsze z nich to: - 



oczekiwanie nabywców



 istniejący na rynku popyt na produkt, dla którego ustalamy ce
nę



koszty, jakie ponosi przedsiębiorstwo w związku z wytwarzanie
m produktów



 ceny podobnych produktów zaspokajających te sama potrzeb
ę



 oryginalność produktu i jego niepowtarzalność



 wymogi formalno-prawne związane z tworzeniem cen

1

3

.0

5

.2

1

18

ZALEŻNOŚĆ MIEDZY PODAŻĄ –POPYTEM A
CENĄ



Popyt, podaż i cena są podstawowymi
elementami rynku.
Powiązania jakie zachodzą miedzy nimi i ich
zależności określone są ogólnie
mechanizmem rynkowym lub też
mechanizmem:

popytowo- podażowo- cenowym

1

3

.0

5

.2

1

19

STAŁY POPYT



Stały popyt- zapotrzebowanie na dany
produkt, niezależnie od jego ceny, wynika to
z braku odpowiedniego danego towaru.

1

3

.0

5

.2

1

20

MECHANIZM RYNKOWY



Mechanizm rynkowy-

jest to proces

wzajemnego oddziaływania na siebie elementów
rynku popytu, podaży i ceny w celu uzyskania
równowagi rynkowej.
Mechanizm rynkowy działający poprzez popyt, podaż
i cenę, rozwiązuje trzy podstawowe problemy
ekonomiczne:



Co produkować? ( jakie ilości i rodzaje towaru należy
wytwarzać )



Jak wytwarzać dobra? (z jakich zasobów i jaką
techniką)



Dla kogo powinny być wytwarzane dobra i jak powinny
być rozdzielane?

1

3

.0

5

.2

1

21

KONKURENCJA



Konkurencja

-

rywalizacja między przedsiębiorstwami w

celu pozyskania klientów. Proces w którym uczestnicy rynku

przedstawiają korzystniejsze oferty sprzedaży, wpływają one

na decyzje zawarcia transakcji handlowej.

Pojęcie konkurencji dotyczy zarówno producentów, jak i

konsumentów. Kupujący także konkurują między sobą o to,

aby nabyć ograniczoną ilość dóbr na najkorzystniejszych

warunkach

W języku potocznym konkurencja to także grupa

przedsiębiorstw tej samej branży, współzawodnicząca z

danym podmiotem na tym samym rynku. W szerszym

znaczeniu przedsiębiorstwo konkuruje nie tylko z innymi

przedsiębiorstwami na swoim rynku, ale także z potencjalnymi

uczestnikami rynku, producentami dóbr substytucyjnych,

dostawcami, odbiorcami i innymi podmiotami tworzącymi

otoczenie konkurencyjne.

1

3

.0

5

.2

1

22

Modele Konkurencji

Doskonała – wolna konkurencja

Niedoskonała - Monopolistyczna
- Oligopol

1

3

.0

5

.2

1

23

RODZAJE KONKURENCJI



Ze względu na liczbę firm:



Monopol

– jedna firma mająca decydujący wpływ na

przebieg warunków rynkowych



Oligopol

– od dwóch (duopol) do kilku (czasem

przyjmuje się, że np. siedmiu) firm tej samej branży
działających na rynku



O zbliżonym udziale w rynku

– od piętnastu do

dwudziestu firm, gdzie każda z nich jest na tyle silna, że
utrzymuje się na rynku obok innych równie silnych firm
konkurencyjnych.



Układ wolnej (pełnej) konkurencji

– duża liczba firm

o niewielkim udziale w rynku (około 1 – 2%), niemających
większego wpływu na kształtowanie cen rynkowych, gdyż to
rynek je kształtuje

1

3

.0

5

.2

1

24



Ze względu na stopień substytucyjności
(wprowadzony przez Philipa Kotlera):



W ramach marki produktu

– firmy produkujące

bardzo podobne produkty, różniące się jedynie nazwą, tzw.
strategia półki sklepowej



W ramach kategorii produktu

– bierze się tu szerszy

zakres potrzeb, np. klient chce kupić coś słodkiego i
dokonuje wyboru pomiędzy różnymi kategoriami typu:
czekolada, baton, cukierek, itp

.



W ramach formy

– to jeszcze szerszy zakres, np.

słodycze kontra inne produkty



Ogólna (generycompetation)

-

w ramach

ograniczonego budżetu konsumentów

1

3

.0

5

.2

1

25



Konkurencja sektorowa według Michaela Portera:



Bezpośrednia

– firmy, które zaspokajają potrzeby w

podobny sposób (oferując podobne produkty).



Ze strony substytutów

– inne rodzajowo produkty

mające zdolność zaspokajania tej samej potrzeby.



Potencjalna

, tzw. nowe wejścia, czyli firmy, których nie

ma dziś, ale mogą być jutro.



Nabywcy



Dostawcy

Formy konkurencji



Cenowa



Poza cenowa oparta o;



Np. jakość dóbr i usług

gwarancję
dodatki atrakcyjność
produktu sposób prezentacji
funkcjonalność.

1

3

.0

5

.2

1

26

MONOPOL



Monopol

-

rynek na którym nie występuje konkurencja,

ponieważ przedsiębiorstwo lub zespół przedsiębiorstw jest
producentem produktu który nie posiada bliskiego substytutu,
w wyniku czego uniemożliwia innym firmom wejście na rynek.
Przedsiębiorca dzięki temu może ustalać korzystne dla siebie
warunki wytwarzania, ceny oraz osiągać wysokie zyski.

Monopol może mieć charakter :



Państwowy

- kiedy prawo danego państwa pozwala

świadczyć usługi lub produkować określony asortyment
towarów tylko jednemu podmiotowi (np. monopol spirytusowy,
monopol loteryjny itp.)



Wymuszony

- kiedy jeden z producentów towaru/usługi

osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali producenci
bankrutują

1

3

.0

5

.2

1

27



Naturalny

-

wynikający z natury dostarczanej

usługi/towaru, gdy ze względów technicznych konkurencja
wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np. koleje
żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu,
telekomunikacja itp.).

W przypadku monopolów naturalnych i wymuszonych w

wielu krajach świata tworzone jest specjalne prawodawstwo
które reguluje zmonopolizowany rynek, w sposób sztuczny
tworząc na nim warunki do powstania i rozwoju konkurencji.

1

3

.0

5

.2

1

28

EKSPORT



Eksport

-

wywóz za granicę dóbr, które zostały wytworzone

w danym kraju.
Dla krajów należących do Unii Europejskiej eksport dotyczy
sprzedaży towarów lub usług poza UE. Sprzedaż towarów w
obrębie państw należących do Unii Europejskiej to tak zwana
sprzedaż wewnątrzwspólnotowa a nie eksport.



Eksport towarów-

musi być potwierdzony przez Urząd

Celny wywóz towarów z terytorium Polski poza terytorium
Wspólnoty, jeżeli będzie on dokonywany przez:



dostawcę lub w jego imieniu,



nabywcę mającego siedzibę poza terytorium Polski lub w
jego imieniu.

1

3

.0

5

.2

1

29



Eksport dzielimy na bezpośredni i
pośredni:



Eksport bezpośredni

– oznacza, że wywóz towarów

poza granice Polski i UE dokonywany jest bezpośrednio przez
eksportera bądź osobę działającą w jego imieniu, w związku
z czym dokumenty eksportowe wystawiane są na
eksportera.



Eksport pośredni

– oznacza, że towary wydawane są

zagranicznemu odbiorcy w kraju dostawcy (np. w Polsce) a
ich wywóz poza granice RP i WE spoczywa już na nabywcy
bądź osobie działającej w jego imieniu. Dokumenty
kontraktowe wystawiane są wówczas na zagranicznego
kontrahenta.

1

3

.0

5

.2

1

30

IMPORT



Import

-

przywóz towarów spoza granic obszaru celnego,

usług lub kapitału w celu wykorzystania ich na rynku
wewnętrznym (krajowym)

Zazwyczaj obszarem tym jest terytorium państwa, ale na
przykład dla krajów należących do Unii Europejskiej import
dotyczy zakupu towarów lub usług w krajach spoza Unii
Europejskiej. Zakup towarów w obrębie Unii Europejskiej nie
jest importem. Jest to tak zwany zakup
wewnątrzwspólnotowy.

1

3

.0

5

.2

1

31

BIBLIOGRAFIA



  

Marketing”     Jacek Musiałkiewicz –



  Ekonomia    podręcznik dla studentów licencjackich -  



Przedsiębiorczość klucz do sukcesu -
Agnieszka Mikina, Młgorzata  Sienna



  Makro i mikro ekonomia podstawowe problemy pod.r
ed.  

Stefana Marciniaka



 Marketing: analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola 

Kotler Philip



Mi

kroekonomia- Bożena Klimczak



Wikipedia



Encyklopedia PWN

1

3

.0

5

.2

1

32