Choroba jako zdarzenie

Choroba jako zdarzenie

w procesie rozwoju

w procesie rozwoju

dziecka

dziecka

i jej wpływ na członków

i jej wpływ na członków

rodziny

rodziny

Pediatria

to

specyficzna

dyscyplina

medycyny, której celem jest ochrona

zdrowia dziecka. Cel ten jest osiągany

przez promocję zdrowia i profilaktykę,

rozpoznawanie i leczenie chorób.

Przedmiotem rozważań pediatrii jest

przeważnie chore dziecko wymagające

leczenia szpitalnego. Pobyt w szpitalu

wywołuje zawsze u dzieci niepokój i lęk

przed

nieznanym

lub

lęk

przed

powtórzeniem

się

wcześniejszych

doświadczeń, przed zabiegiem, przed

bólem,

przed

oddzieleniem

od

najbliższych osób.

Zaspokojenie wszystkich potrzeb bio-

psycho-społecznych chorego dziecka

i pomoc w rozwiązywaniu jego

problemów

to

wyzwanie

dla

współczesnego

pielęgniarstwa

pediatrycznego. W praktyce oznacza

to nie tylko sprawowanie opieki w

ramach

zleceń

lekarskich

i

wykonywanie

czynności

pielęgnacyjnych,

lecz

również

podjęcie działań profilaktycznych,

edukację zdrowotną rodziców i

dziecka oraz skierowanie uwagi na

uczucia i myśli dziecka oraz jego

wewnętrzny świat.

Celem

działań

pielęgniarstwa

pediatrycznego jest m.in. zapewnienie
dziecku hospitalizowanemu najwyższej
jakości opieki pielęgniarskiej.

Aby ten cel osiągnąć należy spełnić

następujące warunki:

1.Hospitalizacja dziecka ma miejsce tylko

w

oddziałach

pediatrycznych.

Szpital/oddział

spełnia

warunki

niezbędne do leczenia i rozwoju dziecka.

2.Personel pielęgniarski we wszelkich

działaniach stosuje się do Kodeksu etyki
zawodowej pielęgniarki i położnej oraz
Karty praw pacjenta.

3.Pielęgniarki

pediatryczne

respektują

Europejską Kartę Dziecka w szpitalu:

o dziecko jest traktowane indywidualnie, z

godnością i zrozumieniem, z zachowaniem

intymności,

o  dziecko ma prawo do obecności rodziców,
O dzieci i rodzice uzyskują informacje o

możliwych

sposobach

pielęgnacji

w

sposób zrozumiały i otrzymują wsparcie

psychiczne w trudnych chwilach,

o   dzieci

i

rodzice

mogą

świadomie

uczestniczyć we wszelkich decyzjach

odnośnie ich zdrowia,

o dzieci mają możliwość zabawy, nauki i

odpoczynku stosownie do wieki i stanu

zdrowia.

4.Każde dziecko ma prawo do opieki

sprawowanej

przez

wykwalifikowane

pielęgniarki-

profesjonalistki

w

opiece

pediatrycznej.

Wiedza

i

umiejętności

personelu

pielęgniarskiego

zapewniają

dziecku

w

stopniu

możliwie

najwyższym odzyskanie zdrowia
oraz

zaspokojenie

potrzeb

fizycznych,

emocjonalnych

i

rozwojowych.

5.Wszystkie pielęgniarki mają prawo

i obowiązek do ustawicznego
kształcenia.

Doskonalenie

zawodowe (szkolenia, specjalizacje
pediatryczne, udział w sympozjach
i

konferencjach)

umożliwia

pielęgniarkom

wypełnianie

ich

profesjonalnej roli: rozpoznawanie,
planowanie,

realizowanie

i

ocenianie działań pielęgniarskich.

6.Pielęgniarka

pediatryczna

jest

członkiem

zespołu

terapeutycznego, dzieli się swoją
wiedzą i umiejętnościami z innymi
członkami

zespołu

w

celu

optymalnej opieki nad dzieckiem.

7.Aktywna współpraca z rodzicami

dziecka

w

zakresie

edukacji

zdrowotnej

ma

przygotować

rodziców do współudziału w opiece
nad chorym dzieckiem w szpitalu i
w warunkach domowych.

Przeżycia dziecka w

Przeżycia dziecka w

szpitalu

szpitalu

Hospitalizacja

oznacza

dla

dziecka

całkowite lub częściowe oddzielenie od
matki i bliskich osób. Przeżycia dzieci

i

sposoby ich reagowania na pobyt w
szpitalu są różne, ale ściśle związane z
poziomem rozwoju psychospołecznego i
wiekiem dziecka. Od urodzenia do około
3. miesiąca życia dziecko reaguje na
oddzielenie od matki zmianą rytmu snu,
łaknienia i wydalania. Od 4 do około 6.
miesiąca

życia

pobyt

w

szpitalu

powoduje

zakłócenie

równowagi

wewnętrznej, utratę znanych dziecku
zapachów, dźwięków, co objawia się
gwałtownym płaczem.

W wieku od 6 do 18 miesiąca życia

rozstanie z matka jest dla dziecka
trudne. Nic rozumie, że to czego nie
widzi, nadal istnieje. Dlatego każde
odejście matki traktuje jak jej utratę.
Znacznie bardziej skomplikowane są
problemy z hospitalizacją dziecka w
wieku od 18 miesiąca życia do około
4 roku życia. Dziecko w tym okresie
jest bardzo silnie związane z matką,
czuje się przy niej bezpiecznie. Brak
matki w szpitalu traktuje jak
opuszczenie.

Czasami

hospitalizacja

(szczególnie

długotrwała) może mieć poważne
konsekwencje dla rozwoju dziecka w
postaci tzw. choroby szpitalnej, która
jest odmianą choroby sierocej.

Choroba szpitalna przebiega w trzech

fazach:

1. faza protestu trwa od kilku godzin do

kilku

dni.

Dziecko

jest

bardzo

niespokojne, nieustannie płacze, jest
oszołomione,

zagubione,

odrzuca

uspokajanie przez personel, poszukuje
dźwięków,

które

kojarzą

się

z

obecnością matki.

2. faza rozpaczy trwa nawet do

kilku tygodni, zanikają objawy
protestu,

płacz

staje

się

monotonny. Dziecko traci chęć do
jedzenia, źle sypia, nie interesuje
się otoczeniem. Faza ta przebiega
spokojnie i może być mylnie
oceniana jako zaadaptowanie do
nowego środowiska.

3. faza tłumienia trwa kilka tygodni

lub miesięcy. Zachowanie dzieci
może przybierać różne formy.
Niektóre szukają oparcia w osobie
opiekującej się nim, starają się
zwrócić na siebie uwagę, szukają
pocieszenia. Inni coraz bardziej
wycofują się z kontaktów z
otoczeniom, przestają posługiwać
się mowa, zajmują się sobą lub
wybranym

przedmiotem,

pozostają

w

milczącej

samotności.

W wieku powyżej 4 lat dzieci są zdolne

do oczekiwania na matkę bądź bliskie
osoby, są podatne na perswazję.
Dzieci chodzące do przedszkola,
posiadające

rodzeństwo

łatwiej

przeżywają rozłąkę z rodziną, szybciej
nawiązują kontakty z innymi chorymi
dziećmi, a także z personelem. Dzieci
w wieku szkolnym z reguły dość
dobrze

znoszą

konieczność

pozostania w szpitalu i rozłąkę z
domem. Są bardziej niezależne od
rodziców, często czują się w szpitalu
dobrze.

Postrzeganie choroby

Postrzeganie choroby

przez rodziców

przez rodziców

Wszyscy rodzice oczekują, że ich dzieci

będą zdrowe i silne, że będą się

dobrze rozwijały. Wszelkie zmiany,

które są niezgodne z oczekiwaniami,

budzą strach, żal i rozczarowanie,

mogą też kształtować niewłaściwe

postawy

rodzicielskie.

Ważnym

czynnikiem powodującym zmiany w

życiu rodziny jest właśnie choroba

dziecka. Dla większości rodziców jest

to szok, z którego przez długi czas

nie mogą się otrząsnąć. Przewlekłą

chorobę rodzice mogą postrzegać

jako

krzywdę,

zagrożenie

czy

wyzwanie.

Rodzice traktujący chorobę jako krzywdę są

skoncentrowani głównie na sobie. Próbują

szukać

winnych,

mogą

wykazywać

postawy roszczeniowe i wymagające w

stosunku do personelu Nie współpracują

w procesie leczenia. Często szukają w

chorym dziecku wsparcia, zamiast być

dla niego pocieszeniem i nadzieją.

Rodzice traktujący proces chorobowy jako

zagrożenie żyją w ciągłym napięciu i

strachu. Ich niepokój i przerażenie

oddziałuje również na dziecko, które

widząc strach rodziców, samo boi się

jeszcze bardziej. Rodzice nie zawsze

podejmują rozsądne działania, często

sieją wokół panikę i zamęt.

Postrzeganie choroby jako wyzwania

mobilizuje rodziców i dziecko do
racjonalnej walki z chorobą. Rodzice
poszukują

informacji

na

temat

choroby, sposobów terapii. Chcą być
pomocni w leczeniu i pielęgnowaniu
dziecka, tworzą grupy samopomocy,
stowarzyszenia. Dzielą się swoimi
doświadczeniami z innymi rodzicami.
Są pełni nadziei i optymizmu,
stwarzają warunki do stymulacji
rozwoju chorego dziecka, przez co
wpływają pozytywnie na jego stan i
postępy w leczeniu.

Fazy adaptacji rodziców

Fazy adaptacji rodziców

Można wyróżnić następujące fazy

adaptacji do choroby dziecka, przez

które

przechodzą

rodzice

po

usłyszeniu

diagnozy

o

ciężkiej,

długotrwałej

lub

nieuleczalnej

chorobie dziecka.

1.Faza pierwsza to szok, wstrząs,

odrętwienie. Rodzice określają ten

moment jako „wyrok", „klęskę",

„zawalenie świata". Ich rozpacz jest

tak wielka, że nie pamiętają, co mówi

do nich lekarz. Pojawiają się żale do

Boga, losu, wzajemne oskarżanie sio

małżonków, poczucie winy, krzywdy,

bezradności.

2.

Po

okresie

szoku

i

kryzysu

emocjonalnego następuje druga faza
przystosowania

się.

Rodzice

automatycznie

wykonują

polecenia

personelu medycznego, jednak nie są w
sianie racjonalnie myśleć o przyszłości.

3.Natomiast

trzecia

faza

konstruktywnego przystosowania się do
sytuacji mobilizuje rodziców do walki z
chorobą.

Poszukują

skutecznych

rozwiązań, współpracują z zespołem
leczącym.

Towarzyszy im zapał

i

nadzieja, są pozytywnie nastawieni, co
korzystnie wpływa na psychikę chorego
dziecka i cały proces jego zdrowienia.

Organizowanie opieki

Organizowanie opieki

nad dzieckiem

nad dzieckiem

przewlekle chorym

przewlekle chorym

Ważnym elementom w pracy każdej

pielęgniarki jest zrozumienie i
poszanowanie godności chorego
człowieka,

akceptacja

jego

odmiennych zachowań, będących
skutkiem choroby, zwłaszcza jeśli
tym chorym jest dziecko. Na
pielęgniarkach spoczywa ciężar
bezpośredniej

opieki

nad

dzieckiem przewlekle chorym i
nieustanny z nim kontakt.

Minimalizowanie stresu związanego z

chorobą i pobytem dziecka w szpitalu

wymaga od pielęgniarek stosowania

się do pewnych zasad:

1.Potrzeby dziecka chorego dotyczą

tak sfery psychicznej, jak i fizycznej i

zmieniają się wraz z przebiegiem

choroby, co oznacza konieczność

modyfikowania

swojego

postępowania. Pielęgniarka musi być

przygotowana

na

sytuacje

nieprzewidziane,

wymagające

pomysłowości, cierpliwości, dużej

odporności

i

umiejętności

przystosowania się.

2.Opieka nad dzieckiem chorym to

zwykle opieka nad cala rodziną.

3.W kontaktach z rodzicami należy

unikać ocen i oskarżeń. Dziecko i
jego

rodzice

pozostają

pod

wpływem silnego stresu, mogą
więc demonstrować różne postawy
i

zachowania.

To

zadaniem

pielęgniarki jest pomóc im w
trudnej sytuacji.

4.Konieczna jest ścisła współpraca

całego zespołu leczącego.

5.Nieustanne

doskonalenie

zawodowe

pozwala

lepiej

zrozumieć istotę choroby i sposoby
jej leczenia oraz odpowiednio
reagować na problemy dziecka i
rodziny.

6.To, co jest oczywiste dla personelu,

jest niecodzienne dla rodziny.
Trzeba zatem cierpliwie wyjaśniać i
reagować na każdą wątpliwość ze
strony pacjenta i jego rodziców.

7.Warunkiem

niezbędnym

tło

niesienia pomocy choremu dziecku i
rodzinie jest zdolność empatii przy
jednoczesnym

ograniczeniu

osobistego

zaangażowania

emocjonalnego w sprawy lej rodziny.

8.W opiece nad dzieckiem chorym

ważne

jest

zapewnienie

odpowiednich

warunków

bezpieczeństwa

psychicznego

i

fizycznego, a także stworzenie
życzliwej, spokojnej atmosfery na
oddziale.

9.Każde dziecko jest inne. każdy

pacjent

jest

osobą.

Trzeba

pamiętać

o

indywidualnym

podejściu do pacjenta.

10.Każde

dziecko

w

każdym

momencie powinno mieć poczucie,
że jest ważne, komuś potrzebne,
że otrzyma pomoc i troskliwą
opiekę.

11.Dziecko przewlekle chore powinno

w miarę możliwości prowadzić taki
tryb życia, jaki prowadzą jego
zdrowi rówieśnicy. Należy zachęcać
pacjenta

do

aktywności,

nie

pozwalać mu zamykać się w
świecie choroby.

12.W

bezpośrednim kontakcie z

chorym

dzieckiem

pielęgniarka

powinna starać się rozpoznawać
psychiczne i fizyczne potrzeby
pacjenta

i

właściwie

na

nie

reagować.

DZIECKO PRZEWLEKLE CHORE
TAK

SAMO

JAK

DZIECKO

ZDROWE POZNAJE, UCZY SIĘ,
BAWI,

MA

SWOJE

ZAINTERESOWANIA, MARZENIA,
DĄŻENIA I PRZYJAŹNIE. MA
PRAWO SIĘ ROZWIJAĆ

.