Fizjoterapia w chorobie

zwyrodnieniowej stawów

 Utrata chrząstki stawowej z niedostateczną

odbudową chrząstki pokrywającej, przebudową
podchrzęstnej warstwy kości oraz tworzeniem się
wyrośli kostnych

 W błonie maziowej stawu wtórne zmiany

Choroba zwyrodnieniowa stawów

 Pierwotne i wtórne czynniki wywołujące CHZS

(pierwotna i wtórna postać choroby):

• Czynniki genetyczne
• Wiek
• Urazy fizyczne
• Nieprawidłowa budowa i ustawienie stawu
• Obciążenie stawu
• Otyłość

 Pierwsze objawy nawet w 20- 30 roku życia przy

postaci wtórnej oraz ok. 50 roku życia przy postaci

pierwotnej

 Po 60 roku życia u 60% osób

Patomorfologia CHZS

Brak zmian zwyrodnieniowych

Wczesne zmiany zwyrodnieniowe

Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe

Schyłkowe zmiany zwyrodnieniowe

Przebieg choroby

 Pierwsze objawy choroby to tępy, głęboki, narastający ból

nasilający się podczas zmian pogody i zwiększonej aktywności

 W zaawansowanym stadium ból jest stały, pojawia się w nocy

 Sztywność stawów, szczególnie nad ranem, nie dłuższa niż 30

minut

 W miarę postępu choroby zmniejszenie ruchomości, odczucie

trzeszczenia, blokady, tarcia w stawach podczas ruchu

 Zwiększony obrys stawu przez osteofity, zaniki mięśniowe,

przykurcze, wysięki stawowe

 Dotyczy jednego lub kilku stawów

 Niesymetryczne zajęcie stawów

 Ogólny dobry stan chorego

 Prawidłowe wyniki badań laboratoryjnych

Choroba zwyrodnieniowa

stawu biodrowego (koksartroza)

 Wtórnie może być wywołane

między innymi przez wrodzoną
dysplazję lub zwichnięcie stawu
biodrowego, młodzieńcze
złuszczenie głowy kości udowej-
aż 80% przypadków CHZSB

 Obraz radiologiczny: zwężenie

szpary stawowej, najczęściej w
odcinku górno- bocznym; w głowie
kości udowej podchrzęstna
sklerotyzacja, pseudotrobiele;
osteofity na brzegach panewki;
deformacja głowy kości udowej;
podwichnięcie w kierunku górno-
bocznym



Topografia bólu: najczęściej pachwina, wewnętrzna strona
uda, zewnętrzna część biodra, rzadziej pośladek i kolano



Schemat ograniczenia ruchomości:

1)

Rotacja wewnętrzna (stawianie stopy na zewnątrz)

2)

Przeprost i prostowanie

3)

Odwodzenie (trudności w wykonywaniu rozkroku)

4)

Przywodzenie (problemy z zakładaniem nogi na nogę)

5)

Zgięcie i rotacja zewnętrzna



Na początku ból odczuwany podczas przeprostu i rotacji,
po dłuższym chodzeniu, bezruchu i przy przemarznięciu



Utrudnione schylanie, siadanie, wstawanie i chód

Zmiany zwyrodnieniowe

stawu kolanowego (gonartroza)

 Pomiędzy 30 a 50 rokiem życia dotyczy 50 %

ludności, a po 70 roku życia 100%

 Występowaniu sprzyja płaskostopie, praca

stojąca, zwiększona masa ciała

 Pierwsze zmiany rozpoczynają się na tylnej

powierzchnia rzepki, czasami uszkodzenie łąkotek
na nasadzie bliższej kości piszczelowej

 Obraz radiologiczny:

nierównomierne zwężenie
szpary stawowej, osteofity,
entezofity na rzepce,
zwężenie bocznego
odcinka szpary stawowej-
koślawość,
przyśrodkowego-
szpotawość

 Diagnostyka
• Bolesność uciskowa szpary stawu kolanowego
• Pogrubienie obrysu stawu kolanowego
• Zanik mięśnia czworogłowego
• Pogrubienie rzepki i jej przesunięcie ku górze
• Ograniczenie ruchomości i słyszalne trzaski
• Zablokowanie stawu przez ciałka wolne
• Maksymalne zgięcie, prostowanie oraz ruchy

rotacyjne wywołują ból

• Ucieplenie kolana, zaczerwienienie i napięcie skóry
• Bolesność przy chodzeniu po schodach

Postępowanie fizjoterapeutyczne
• Odciążenie
- Wyleczenie wad rozwojowych i

wewnętrznych nieprawidłowości w

stawach

- Korekcja wad postawy
- Zmniejszenia masy ciała
- Zaopatrzenie ortopedyczne (laski, kule,

aparaty stabilizujące staw kolanowy)

- Zmiana trybu życia

Usprawnianie

• Kinezyterapia
- Ćwiczenia zwiększające zakres ruchomości

odwrotnie do schematu ograniczeń (PIR,
czynne, bierne)

- Ćwiczenie izometryczne (głównie mięśnia

czworogłowego uda)

- Ćwiczenia w odciążeniu i w odciążeniu z

oporem

- Pływanie
- Jazda na rowerze po równym terenie
- Rotor (CHZSK)

• Fizykoterapia
- Hydroterapia
- Termoterapia
- Ultradźwięki
- Elektroterapia
- Lampa solux
- Magnetoterapia

• Balneologia
- Okłady borowinowe (przeciwwskazane

przy żylaki KKD, stanach ostrych)

• Stan ostry

- Pozycje ułożeniowe na twardym równym

podłożu (CHZSB)

• Unikanie

- Miękkich krzeseł, materacy, podpórek pod

kolana (CHZSK)

- Ćwiczeń i pozycji obciążających staw

• Dostosowanie mieszkania do potrzeb

chorego (wyposażenie łazienki, przybory

ułatwiające wykonywanie codziennych

czynności)

 Zabiegi chirurgiczne
• Korekcyjno- rekonstrukcyjne
- Endoprotezoplastyka stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk

 Najczęściej w obrębie stawów

międzypaliczkowych dalszych- guzki Heberdena-
uwarunkowania genetyczne

 W stawach międzypaliczkowych bliższych- guzki

Boucharda

 Zmiany w obrębie stawów promieniowo-

nadgarstkowych oraz stawów nadgarstka jako
następstwa urazów

Choroba zwyrodnieniowa

kręgosłupa (spondyloartroza)

 Zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa mogą dotyczyć:
• Krążków międzykręgowych
• Połączeń międzytrzonowych
• Stawów zawartych pomiędzy wyrostkami stawowymi łuków kręgowych
• Wyrostków kolczystych
• Stawów krzyżowo- biodrowych

 Krążek międzykręgowy
• Osłabienie pierścienia

włóknistego

• Rozszczepienie włókien

pierścienia, rozciągnięcie
pod wpływem jądra
miażdżystego i
uwypuklenie poza obręb
trzonu kręgowego
(wypadanie zagrażające)

• Przerwanie pierścienia i

wypadnięcie jądra przy
zaawansowanych
zmianach

•

Wypadnięcie niepełne-

część jądra miażdżystego

przemieszcza się pod

więzadło podłużne tylne

•

Wypadnięcie pełne- jądro

miażdżyste przemieszcza

się w całości pod

więzadło podłużne tylne

•

Zerwanie więzadła-

wypadnięcie jądra do

przestrzeni

nadtwardówkowej lub do

worka oponowego

• Najczęściej wypadnięcie

w kierunku grzbietowo-

bocznym, rzadziej

grzbietowo- środkowym

• Zwężenie kanału

kręgowego, podrażnienie

zakończeń nerwów

rdzeniowych (w

sąsiedztwie więzadła

podłużne tylnego) lub

ucisk korzenia

nerwowego na drodze

jego przebiegu w kanale

kręgowym lub w otworze

międzykręgowym

 Połączenia międzytrzonowe
• Uszkodzenie krążka

obniżenie jego wysokości i
zmniejszenie wł.

amortyzacyjnych

zbliżanie się trzonów

kręgów

rozluźnienie więzadeł
utrata zwartości segmentów
ruchowych niestabilność
kręgosłupa powstawanie
osteofitów

 Wyrostki kolczyste
• pogłębiona lordoza L lub

z powiększone rozmiary
wyrostków kolczystych
ocieranie się o siebie
wyrostków kolczystych
w czasie ruchu
kręgosłupa

• Choroba Baastrupa

(kissing spine)

• Utworzenie

pseudostawu

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

szyjnego

 Zmiany pojawiają się w
• stawach uktowertebralnych Luschki (tylno- boczna odcinek

trzonów pomiędzy czterema dolnymi kręgami szyjnymi)

• krążkach międzykręgowych
• stawy międzykręgowe- bez dolegliwości bólowych
• w trzonach kręgów w miejscu przyczepu więzadeł

 Najczęściej między C

5

- C

6

i C

6

– C

7

 Objawy:

• Bóle karku i potylicy
• Ograniczenie ruchów skręcania kręgosłupa

szyjnego

• Rwa ramienna
- Ucisk na korzenie splotu ramiennego przez

osteofity lub przepuklinę jądra miażdżystego

- Zmiany w naczyniach lub mięśniach
- Ból w okolicy karku lub łopatki promieniujący

wzdłuż kg

- Zaburzenia czucia pow. i osłabienie siły

mięśniowej w kg

- Ból przy biernym odwodzeniu

 Ucisk tętnic kręgowych ze zwężeniem ich światła
 Uszkodzenie rdzenia kręgowego spowodowanego

jego uciskiem przez jądro miażdżyste

 Niedokrwienie wywołane zaburzeniami krążenia

 Postępowanie fizjoterapeutyczne

• Działanie przeciwbólowe- krioterapia, prądy DD,

laseroterapia

• Wyciąg- zmniejszenie odruchowego napięcie

mięśni i zwiększenie przestrzeni międzykręgowej

• Kołnierz ortopedyczny

• Rozciąganie mięśni skróconych postawą

obciążeniową (mm pochyłe, czworoboczny,

prostowniki odcinka szyjnego)

• Ćwiczenia izometryczne osłabionych grup

mięśniowych

• Nauka odpowiedniej postawy i ruchomości,

• Ergoterapia

• Unikanie długotrwałego przeprostu i obszernych

ruchów głowy oraz ruchów drgających

• Stan ostry:
- Pozycja ułożeniowa: leżenie na plecach, szyjna

zgięta ok. 20

o

- W przypadku niewydolności krążeniowej duża

poduszka pod plecy i mała utrzymująca zgięcie, w
rwie ramiennej ułożenie ramienia w odwiedzeniu,
a przedramienia w podparciu i zgięciu

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

piersiowego

 Dotyczy wielu kręgów
 Występuje zwykle u osób starszych
 U osób młodszych w wyniku choroby Scheuermanna,

skrzywienia bocznego kręgosłupa, krzywicy

 Objawy
• Tępe, rozlane bóle pleców
• Objawy nerwobólu
• Bóle naśladujące choroby klatki piersiowej lub jamy

brzusznej

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

lędźwiowego

 Powstają wskutek zmian statyczno- dynamicznych

odcinka lędźwiowego

 Objawy
• Zmiany w trzonach kręgów- tępe bóle i

ograniczenie ruchomości

• Rwa kulszowa
• Lumbago (postrzał)

 Rwa kulszowa

• Ucisk korzeni nerwowych

na poziomie L

4

- L

5

, L

5

- S

1

• Powstaje konflikt dyskowo-

korzeniowy

• Ostre bóle promieniujące

wzdłuż kończyny dolnej aż

do stopy

• Przy dyskopatii L

4

- L

5

bóle

promieniują do bocznej

powierzchni uda i

podudzia, grzbietu stopy i

palucha

• Przy dyskopatii L

5

- S

1

bóle

promieniują wzdłuż tylnej

powierzchni uda i podudzia

do kostki bocznej, bocznej

krawędzi stopy i do palca V

• Pozycja

przeciwbólowa-
boczne skrzywienie
kręgosłupa zgięcie
kończyny dolnej w
stawie biodrowym i
kolanowym postanie
chorej

• Test diagnozujący-

objaw Laseque’a

 Lumbago
• Zapalenie wielonerwowe
• Ostry ból w okolicy lędźwiowej nasilający się

podczas ruchów, obciążania kręgosłupa i oziębienia

• Zwiększone napięcie mm przykręgosłupowych
• Postrzał- ból pojawia się nagle np. po pochyleniu

lub skręcie tułowia

• Spowodowane zaburzeniami ruchomości

kręgosłupa i w konsekwencji podrażnieniami tkanki
łącznej oraz mięśni

 Postępowanie fizjoterapeutyczne
• Kinezyterapia
- Ćwiczenia wzmacniające głównie mięśnie

brzucha i grzbietu i
utrzymujące miednicę w prawidłowym

przodopochyleniu

- Ćwiczenia stabilizujące, zwiększające

kontrolę mięśniową nad kręgosłupem

lędźwiowym, elastyczność mięśni,

symetryczną siłę mięśni, równowagę

mięśniową, czucie głęboki i kontrolę nad

tułowiem, wytrzymałość i wydolność

mięśniową mięśni

- Metoda McKenzie’go

• Fizykoterapia
- Stan ostry: krioterapia
- Stan przewlekły: zabiegi cieplne, magnetoterapia,

: prądy DD, jonoforeza

- Leczenie uzdrowiskowe

• Pozycje ułożeniowe
- Leżenie na plecach, staw

biodrowy zgięty ok. 45-50

o

- Leżenie na brzuchu

- Leżenia na twardym,

równym podłożu

- Już 10-minutowy

odpoczynek w tych
pozycjach rozluźnienie
mięśni

 Profilaktyka
• Unikanie dźwigania ciężarów przy kręgosłupie

zgiętym do przodu i wyprostowanych kończynach
dolnych

• Unikanie skrętów kręgosłupa podczas dźwigania
• Podnoszenie ciężkich przedmiotów wykonując

przysiad przy wyprostowanym kręgosłupie,
trzymając ciężar blisko ciała i podnosząc się
również nie zginając kręgosłupa

• Unikanie wstrząsów, skoków i długich biegów
• Powolne przyjmowanie pozycji siedzącej
• Dostosowanie miejsca pracy do indywidualnych

potrzeb

(wysokość biurka, krzesła)

Nieprawidłowe podnoszenie ciężaru

Prawidłowe podnoszenie ciężaru