TECHNIKI DIAGNOZY

I TERAPII MANUALNEJ

TERAPIA MANUALNA

Terapia manualna

jako praktyczna część medycyny

zajmuje się badaniem i leczeniem zaburzeń czynności

różnych struktur układu ruchu, a w szczególności

kręgosłupa

. Przed przystąpieniem do terapii

przeprowadza się z pacjentem

wywiad lekarski oraz

badanie palpacyjne i funkcjonalne narządu ruchu

.

Badanie

to odbywa się zarówno

w spoczynku

jak i

podczas ruchów czynnych oraz biernych

. Są to ruchy

bierne fizjologiczne, czyli złożone z toczenia i ślizgu

powierzchni stawowych, oraz bierne naśladujące "grę

stawową

" (wg Mennella - joint play), czyli specyficzne dla

każdego stawu przemieszczania powierzchni chrząstki

stawowej.

Terapeuta ocenia wygląd i konsystencję tkanek miękkich,

zakres i jakość ruchu elementów kostnych oraz charakter

oporów występujących podczas przemieszczania

poszczególnych struktur układu ruchu względem siebie.

Bada ruchy bierne kręgosłupa i ocenia odpowiedzi układu

ruchu na czynniki szkodliwe dla struktur tego układu.

TERAPIA MANUALNA

• Sam

zabieg terapii manualnej jest całkowicie

bezbolesny

, a dzięki odpowiednim pozycjom

ułożeniowym pacjenta i technice osiąga się

zamierzony efekt leczniczy.

• Zmiany funkcjonalne w układzie ruchu

,

stanowiące przyczynę zespołu bólowego,

ustępują po jednym lub kilku zabiegach

manualnych.

• Zabiegi przyczyniają się do skrócenia czasu

leczenia

, z jednoczesnym zwiększeniem

sprawności ruchowej i zdolności do podjęcia

pracy zawodowej, przy równoczesnym

ograniczeniu leczenia farmakologicznego.

TERAPIA MANUALNA

Zabiegi terapii manualnej skutecznie

leczą między innymi :

•  bóle głowy i karku
•  bóle korzonkowe
•  rwę kulszową
•  schorzenia bioder oraz kończyn górnych

i   

  dolnych

•  dolegliwości typu migrenowego
•  wady postawy (np. skoliozy)
•  zaburzenia snu
•  bóle stawów kręgosłupa i kończyn

MOBILIZACJA STAWOWA

Uruchamianie,

wielokrotnie

powtarzany ruch

, z niewielką

prędkością i ze wzrastającą
amplitudą,

w celu zwiększenia

ograniczonego zakresu ruchu

.

Opis metod

fizjoterapeutycznych

Terapia manualna: metoda Kaltenborn’a -

Evjenth’a i szkoła niemiecka

Metoda manualnej mobilizacji stawów, w których

występuje odwracalne ograniczenie ruchomości

.

Opiera się

na stosowaniu zasady ślizgu stawowego

tzn. prawidłowa ruchomość stawu jest uzależniona

od możliwości prawidłowego ślizgania się po sobie

powierzchni stawowych

.

Metoda wykorzystuje

szereg technik mobilizacyjnych, które stosowane są

bez czynnego udziału pacjenta (

tzw. mobilizacje

bierne

). Techniki stosowane są zarówno do leczenia

stawów kończyn jak i stawów kręgosłupa. 

Opis metod

fizjoterapeutycznych

Metoda Mulligan’a

    

Metoda

manualnej pracy z pacjentem

wykorzystująca techniki mobilizacji połączone z

ruchem wykonywanym przez pacjenta

. Koncepcja

proponowana przez Briana Mulligana,

nowozelandzkiego fizjoterapeutę, znajduje szerokie

zastosowanie w leczeniu zarówno stawów

kręgosłupa jak i stawów kończyn.

W trakcie

wykonywania technik terapeuta, poprzez nacisk,

zmienia ustawienia powierzchni stawowych, a

pacjent wykonuje ruch podczas którego odczuwa

dolegliwości

.

Diagnostyka w tej metodzie polega na

ustaleniu

właściwego kierunku

nacisku

tzn.

takiego

kiedy ustępują dolegliwości

, a terapia na wykonaniu

serii bezbolesnych powtórzeń.

Metoda Mulligan'a

Metoda Mulligan'a

Zasady postępowania:

•

terapeuta musi przez

cały czas obserwować reakcję

pacjenta

, aby upewnić się, że nie odczuwa on bólu.

•

terapeuta stosuje różne połączenia ślizgów w

płaszczyźnie równoległej lub prostopadłej

w celu

określenia właściwej płaszczyzny leczenia i stopnia

mobilizacji

•

podczas trwającego ślizgu pacjent proszony jest o

wykonanie ruchu wywołującego dolegliwość.

Wykonanie tego ruchu powinno być obecnie o wiele

łatwiejsze (całkowite ustąpienie bólu, większy

zakres ruchu)

•

pacjent kilkakrotnie powtarza ruch, który wcześniej

był ograniczony

podczas gdy terapeuta utrzymuje

odpowiedni ślizg.

•

dalsza poprawa może nastąpić po zastosowaniu

biernego docisku na końcu osiągniętego zakresu

ruchu.

Docisk ten również nie może wywoływać

bólu.

Opis metod

fizjoterapeutycznych

Terapia Manualna Karela Lewita

Specjalna efektywna praca na tkankach

miękkich

,

ma wpływ na wszystkie

systemy regulacyjne w naszym

organizmie.

Bada funkcje

lokomotoryczne i ich zaburzenia.

Terapia

bardzo lubiana przez pacjentów

.

Terapia Manualna Karela

Lewita

Terapia Manualna Karela

Lewita

Techniki stosowane w terapii:

• automobilizacje
• napięcie i przeciw napięcie
• zabiegi manualne w obrębie tkanek miękkich
• stymulacja eksteroceptywna - głaskanie
• poizometryczna relaksacja mięśni
• zabiegi terapeutyczne dotyczące poszczególnych

mięśni oraz ich przyczepów.

• ćwiczenia usprawniające
• treningi normalizujące najważniejsze stereotypy

ruchowe

• sposoby stabilizacji
• Regulacja oddychania w zaburzeniach

lokomotorycznych

Opis metod

fizjoterapeutycznych

Terapia PNF

(Proprioceptive Neuromuscular

Facilitation, czyli proprioceptywne nerwowo-

mięśniowe torowanie ruchu)

jest metodą

fizjoterapeutyczną,

dedykowaną

przywracaniu utraconej funkcji

.

Polega na

przywróceniu naturalnych czynności ruchowych

zahamowanych przebytą chorobą lub urazem.

Usprawnianie prowadzone jest w oparciu o ruchy

zbliżone do tych które wykonujemy w życiu

codziennym.

TERAPIA PNF

PNF proponuje ruchy naturalne, które przebiegają

trójpłaszczyznowo i są zbliżone do czynności dnia

codziennego

. Uwzględnienie podczas planowania

terapii potrzeb ruchowych i problemów zgłaszanych

przez chorego przynosi wiele korzyści i

czyni z PNF

metodę przyjazną dla pacjenta

,

opartą na

bezbolesnej pracy, wykorzystującej silne odcinki ciała

i umiejętności chorego do ułatwiania reedukacji

utraconych funkcji.

PNF gwarantuje również wysoki

poziom edukacji pacjenta, oparty na

współuczestnictwie w planowaniu terapii oraz

kontynuacji ćwiczeń w formie programu domowego,

przy niewielkich wymaganiach sprzętowych.

TERAPIA PNF

• Celem terapii jest przywrócenie wzorców

ruchowych takich jak prawidłowe chodzenie i
siadanie

, wykorzystując techniki stabilizujące,

rozluźniające, przeciwbólowe oraz uczące
ruchu i koordynacji.

• Istotą metody PNF jest maksymalne

pobudzenie ekstero- i proprioreceptorów
znajdujących się w ciele oraz różnych sfer
kory mózgowej w celu ułatwienia
(torowania) ruchu w obszarze uszkodzonym.

TERAPIA PNF

Metoda ta prowadzi do utorowania

ruchów przez funkcjonalną jedność

nerwów i mięśni

. Utorowania daje się

stymulować przez:

• Bodźce eksteroreceptywne

–

stymulacja dotykowa

–

stymulacja wizualna

–

stymulacja werbalna

• Bodźce prioproceptywne

–

rozciąganie

–

stymulacja stawu przez pociąganie i

przybliżanie (docisk)

TERAPIA PNF

Wielokrotnie powtarzany ruch może

spowodować utworzenie nowego wzorca

ruchowego czyli przywrócić

przewodnictwo nerwowe w uszkodzonym

obszarze

.

Terapia metodą PNF

postrzega

pacjenta całościowo. Nie ogranicza się

tylko do pracy z niesprawną częścią ciała

ale

wykorzystuje

w terapii

również

zdrowe regiony ciała

. Jest bezbolesna,

wysoce edukująca pacjenta i skuteczna.

Metoda Cyriaxa

Termin "Medycyna Ortopedyczna"

pochodzi od dr Cyriaxa. To on poświęcił

całe swoje życie tworząc metodę

diagnostyczną, którą przez swoją

prostotę możemy uznać za genialną.

Przez zaproponowany w metodzie

wywiad i badanie kliniczne uzyskujemy

kompletną informacje na temat

badanego pacjenta. Tylko wtedy można

zastosować prawidłowe leczenie.

Opis metod
fizjoterapeutycznych

Metoda Cyriaxa

Podstawowym założeniem metody

Cyriax jest leczenie wzorca

klinicznego, zamiast obrazu

medycznego.

Prawidłowa droga do uzyskania
dokładnej diagnozy wg metody Cyriax :

• dobry wywiad
• badanie funkcjonalne wszystkich

struktur w okolicy uszkodzenia

.

Zasady diagnostyczne Medycyny
Ortopedycznej

• szukać nierozerwalnych prawdopodobieństw

• szukać obiektywnych objawów

• Używać testów funkcjonalnych, a palpacji wtedy,

kiedy jest konieczna

• Używać zasady selektywnego napięcia

• Używać ruchów fizjologicznych

• Oceniać struktury inert - niekurczliwe i kontraktil -

kurczliwe

• Skoncentrować się na bólu

• Prosić pacjenta o współpracę

• Brać pod uwagę osobowość pacjenta

• Trzymać równowagę pomiędzy łatwowiernością i

nadmiernym sceptycyzmem

• Prosić o badania obrazowe, kiedy to konieczne

Struktury INERT

• torebka stawowa
• więzadła
• kaletki maziowe
• opona twarda
• osłonka oponowa

i korzenie nerwowe

• nerwy obwodowe

Struktury KONTRAKTIL

• ścięgno (1)
• brzusiec mięśnia (2)
• przejście mięśnia w ścięgno

(3)

• przyczep ścięgna do kości (4)

Badanie

Wywiad

• Stawianie zawsze neutralnych pytań

• Wiek, zawód, hobby

• Pierwsze dolegliwości

• Kiedy się rozpoczęły ?

• Jak się rozpoczęły ?

– Spontanicznie

– Urazowo

– Lokalizacja pierwszych dolegliwości : Dermatom ?

• Ewolucja objawów

• Obecne dolegliwości

• Charakter bólu

• Lokalizacja

• Uszkodzenia funkcji

• Co wpływa na dolegliwości ?

• Pytania uzupełniające

Badanie

Badanie funkcjonalne

• Do różnicowania struktur

względem siebie stosujemy zasadę -

minimalna ilość testów, maksimum informacji

.

• Testujemy stosując czysty ruch albo specyficzne testy oporowe

jednej struktury albo grupę struktur z tą samą funkcją.

• a. Ruchy aktywne

Będziemy mało używać, chyba, że chcemy przetestować chęć

pacjenta.

• b. Ruchy pasywne (bierne) - Dają nam informacje o strukturach

inert

Obserwujemy 3 kryteria (zawsze porównujemy do drugiej strony) :

• Ból

• Zakres ruchu

• Czucie końcowe : jest to uczucie, które badający wyczuwa na

końcu ruchu pasywnego.

• c. Testy oporowe - Otrzymujemy informacje o strukturach

kontraktylnych
Zostają przeprowadzone jako maksymalne napięcie izometryczne

w neutralnej pozycji stawu

. Istotne jest przeprowadzenie testów

prawidłowo technicznie. Zwracamy uwagę na dwa kryteria :

• Ból

• Siła

Dzwonki alarmowe

W badaniu niekiedy występują określone symptomy

albo

kombinacje symptomów i objawów,

które wskazują na poważne

uszkodzenia

. Cyriax określa takie sytuacje jako

dzwonki

alarmowe

BOLESNY ŁUK

• Jest to chwilowy i przejściowy ból podczas aktywnego i/albo

pasywnego przebiegu ruchu. Jest to ważny objaw w diagnostyce i

oznacza chwilowe zaciśnięcie uszkodzonych struktur.

CZUCIE KOŃCOWE

• Czucie końcowe jest typowym pojęciem Cyriaxa. Opisuje uczucie,

które badający ma na końcu zakresu ruchów pasywnych i

informuje go o strukturach, które są lub nie są ograniczone

ruchowo.

OBJAWY LOKALIZUJĄCE

• Jest to objaw występujący w czasie wykonywania testów

aktywnych lub/i pasywnych, który wskazuje dokładne miejsce

uszkodzenia w zajętej strukturze. Daje to tak kompletną

diagnozę, że możliwe jest bezpośrednie leczenie uszkodzenia bez

poprzedzającej go palpacji. Jednym z objawów lokalizujących jest

bolesny łuk.

TEST

HYPERABDUKCJI

Opór końcowy fizjologiczny

• Miękki - elastyczny -opór mięsni,

ścięgien

• Silny- elastyczny -opór więzadeł
• Twardy - elastyczny -opór

chrzęstny, torebkowy

• Twardy - nieelastyczny,

bezbolesny -opór kości

Opór końcowy patologiczny

• Spastyczny -nagłe, bolesne zatrzymanie ruchu

wzmożone napięcie mięśniowe

• Torebkowy -występuje znacznie wcześniej jak w

warunkach fizjologicznych

• Pusty -bolesny w czasie prowadzenia ruchu

przed fizjologicznym końcem

• Sprężynujący - efekt odbicia na końcu zakresu

ruchu

• Mięśniowy - występuje znacznie wcześniej jak w

warunkach fizjologicznych

• Kostny – odczuwany przed osiągnięciem

fizjologicznego zakresu ruchomości

Pozytywne testy pasywne -

Struktury INERT

• Wzorzec torebkowy

Wzorzec torebkowy jest dla każdego stawu

właściwym stosunkiem pomiędzy ograniczonymi

ruchami pasywnymi (biernymi).

Wzorzec torebkowy

w badaniu jest całością objawów (ból, ograniczenie

zakresu ruchu, czucie końcowe), który wskazuje na

podrażnienie całego stawu (maziówki i/albo torebki

),

albo innymi słowy chodzi o jakiekolwiek zapalenie

stawu (Arthritis) lub zwyrodnienie stawu (Arthrosis)

• Wzorzec pozatorebkowy

Wzorzec pozatorebkowy jest sumą wszystkich

możliwych objawów i wzorców odbiegających od

wzorca torebkowego.

Nie chodzi wtedy o zapalenie

stawu, lecz o uszkodzenie innej struktury inert.

Staw

•

skroniowo – żuchwowy

•

szczytowo – potyliczny odcinka

szyjnego

•

ramienny

•

mostkowo – obojczykowy

•

barkowo – obojczykowy

•

ramienno – łokciowy

•

ramienno – promieniowy

•

promieniowo - łokciowy bliższy

•

promieniowo – łokciowy dalszy

•

promieniowo – nadgarstkowy

•

sródręczn-, międzypaliczkowe

•

odcinka piersiowego

•

odcinka lędźwiowego

•

krzyżowo – biodrowy, spojenie łonowe

•

biodrowy

•

kolanowy

•

piszczelowo – strzałkowy

•

skokowo – goleniowy

•

sródstopno – paliczkowy palucha

•

sródstopno – paliczkowy palców II-IV

•

miedzypaliczkowe

Wzorzec torebkowy - ograniczenie

•

Otwarcia ust

•

Wyprost i skłon boczny

•

Rotacja zewnętrzna, odwodzenie, rotacja

wewnętrzna

•

Ból na końcu zakresu ruchu

•

Ból na końcu zakresu ruchu

•

Zgięcie, wyprost

•

Zgięcie, wyprost, odwracanie, nawracanie

•

Odwracanie, nawracanie

•

Pełny zakres ruchu, ból na końcu odwra- i

nawracania

•

Zgięcie i wyprost

•

Zgięcie, wyprost

•

Skłon boczny i rotacje, wyprost

•

Skłon boczny i rotacje, wyprost

•

Ból podczas napięcia struktur okołostawowych

•

Wyprost, odwodzenie, rotacja wewnętrzna

•

Zgięcie, wyprost

•

Ból podczas napięcia struktur okołostawowych

•

Zgięcie, wyprost

•

Wyprost, zgięcie

•

Zmienny

•

Zgięcie, wyprost

Pozytywne testy oporowe -

Struktury KONTRAKTIL

• W wyniku badania otrzymujemy objawy

prowokowane przez izometryczne
napięcie poszczególnych mięśni lub
grup mięśniowych.

Testy oporowe są

bolesne i/lub osłabione.

Bolesna oporowa rotacja zewnętrzna w

stawie ramienno-łopatkowym

TERAPIA

W terapii wykorzystywane są poniżej
przedstawione środki terapeutyczne:

• głęboki masaż poprzeczny,
• mobilizacje/manipulacje,
• naciąganie torebki,
• techniki trakcji,
• a dla lekarzy poprzez infiltrację czy

wstrzyknięcia dostawowe.

MASAŻ POPRZECZNY

• Głęboki masaż poprzeczny jest specyficzną

techniką masażu, która

jest przeprowadzana

poprzecznie do określonych tkanek (Mięśnie /
Ścięgna / Więzadła),

przez co próbujemy

utrzymać lub/i odtworzyć naturalną
ruchomość.
Wskazania to:

• Małe uszkodzenia mięśniowe
• Uszkodzenia ścięgien i pochewek ścięgnistych
• Uszkodzenia więzadeł

                 

          

 

                                  

MANIPULACJA

•

Celem manipulacji jest redukcja (zmniejszenie)

przepukliny. Manipulacje przeprowadzamy

praktycznie zawsze na trakcji.

•

Manipulacje są bezpieczne, kiedy, właściwy

manewr wykonany prawidłowo technicznie

wykonywany jest z właściwych wskazań.

 

                                                                                       

Manipulacja lędźwiowa

TRAKCJA

W przypadku, kiedy

wywiad i badanie

każe nam przypuszczać

wystąpienie

przepukliny jądra miażdżystego

, jako

leczenie

zostanie wybrana trakcja

.

Zostanie ona zastosowana u

pacjentów ambulatoryjnych.
Mechanizmem i efektem trakcji jest

aktywna dekompresja:

• Wzrost przestrzeni międzykręgowej

pozwala na lepszy ruch materiału

dyskowego

• Napięcie Lig. longitudinale posterius

daje ucisk brzuszny na fragment dysku

• Ciśnienie śróddyskowe obniża się i

może być ujemne: efekt dośrodkowy

TRAKCJA

Infiltracja (wstrzyknięcia

dostawowe)

Kortykosteroidy stosowane przez OM Cyriax są

środkami mocno hamującymi lokalne zapalenie.

Na poziomie komórkowym działanie głównie

polega na zwiększeniu oporu membrany

lizosomu z martwych komórek, tak że uwalnia

się mniej enzymów cytotoksycznych. Wobec

tego powstaje mniej efektu zapalnego na

lokalne naczynia krwionośne, mniej fagocytów,

mniej wysięku i w końcu mniej fibryny. Przy

prawidłowych wskazaniach i dokładnej

technice, stosując je lokalnie

nie musimy

obawiać się działań ubocznych (!!!???)

Metoda Maitlanda

Metoda terapii manualnej.

Ruchami biernymi bada

się oraz leczy i ocenia aparat podporowy i ruchowy

.

W skład metody wchodzą trzy ściśle ze sobą

związane części główne:

• badanie – składa się z badania subiektywnego i

badania obiektywnego

- ich wynik wpływa na wybór

zabiegu i technik leczenia. Są one realizowane

przed i podczas terapii.

• terapia - typowy dla tej metody jest przy

uruchamianiu podział ruchów stawów na stopie

(odcinki ruchu) i ich kołyszące się wykonanie

.

• ocena

– każdy aspekt terapii i obrazu choroby, jak

również ich współdziałanie, jest zbadany i oceniony.

Metoda Maitlanda

W metodzie Maitlanda duże znaczenie ma zakres

ruchu (podzielony na stopnie) i oscylowanie.

Stopnie ruchu według Maitlanda

• I na początku ruchu stawu

• II w zakresie swobodnej ruchomości stawu

• III w zakresie swobodnej ruchomości stawu aż do

końca ruchu

• IV na końcu zakresu ruchu stawu

Oscylowanie stosuje się w stanie mobilizacji (ruchy

bierne, którym pacjent może zapobiec).

Bierne

oscylujące ruchy możliwe są w dwóch fazach:

• w czasie użytkowej ruchomości stawu w tempie

wolnym (1 lub 2 ruchy/s) lub szybkim (2 lub 3

ruchy/s).

• w fazie końcowej zakresu ruchu (obydwa stawy

utrzymać w pozycji rozciągniętej) wykonuje się małe

oscylujące ruchy.

KRĘGOSŁUP

Kręgosłup (collumna vertebralis) - część
szkieletu, stanowiąca jego główną oś i podporę.
Kręgosłup u ludzi zbudowany jest z

kręgów, rozciągających się od głowy do kości
ogonowej. Kręgosłup można sobie wyobrazić
jako wieloelementową tuleję chroniącą rdzeń
kregowy. Podstawowe elementy składające się
na kręgosłup nazywamy kręgami; każdy z nich
jest osobną kością.

33-34

KRĘGOSŁUP

Rozróżniamy następujące

odcinki kręgosłupa:

• elementy łączące kręgi, czyli

więzadła

• elementy powodujące ruch,

czyli mięśnie

• krążki międzykręgowe,

„dyski”, znajdują się

pomiędzy kręgami i stanowią

główną część amortyzującą

ruch kręgosłupa.

•Część szyjna 7 kręgów

•Część piersiowa 12

•część lędźwiowa 5

•część krzyżowa 5

•część guziczna (ogonowa) 3-5

RDZEŃ KRĘGOWY

Przestrzeń pomiędzy

trzonami, a łukami

kręgowymi kolejnych

kręgów tworzy

kanał kręgowy

, który

chroni

rdzeń kręgowy

.

Rdzeń kręgowy to

część

ośrodkowego układu ne

rwowego

, przewodząca bodźce

pomiędzy

mózgowiem

a

układem obwodowym

.

Od rdzenia odchodzą

parzyste

nerwy rdzeniowe

,

wychodzące przez

odpowiednie otwory

międzykręgowe.

KRĄŻKI MIĘDZYKRĘGOWE

• Pomiędzy trzonami kolejnych

kręgów występują

krążki międzykręgowe

,

zwane dyskami.

Ich

podstawową funkcją jest

amortyzowanie wstrząsów i

zapewnienie ruchomości

sąsiadującym kręgom.

Razem tworzą one tzw.

segment ruchowy kręgosłup

a

. Wysunięcie się krążka,

popularnie zwane

dyskopatią

, może być bardzo bolesne i

wymaga konsultacji lekarza.

Jest to najczęściej pierwszy

etap choroby

zwyrodnieniowej kręgosłupa.

TRIADA PODPARCIA

Pojedynczy krążek jest

składową tzw. triady

stawowej, określanej

mianem triady podparcia,

do której należą dwa

symetryczne stawy

międzykręgowe.

Tak

przedstawiona triada wraz z

więzadłami

jest

podstawową jednostką

funkcjonalną kręgosłupa.

Jednostka ruchowa jest

odpowiedzialna za

stabilizację wewnętrzną

(bierną) kręgosłupa,

natomiast mięśnie grzbietu,

pośladków, brzuch i mięsień

przepony są stabilizatorami

zewnętrznymi (czynnymi,

zależnymi od naszej woli).

KRĘGOSŁUP

• Prawidłowy kształt

kręgosłupa pozwala na

efektywne wyrównywanie,

amortyzowanie obciążeń.

Całkowicie prosty

kręgosłup ma 17 razy

mniejszą wytrzymałość

i

nie ma możliwości

pochłaniania

niekorzystnych sił

przenoszonych na głowę i

miednicę, co oznacza, że

przy naturalnych

obciążeniach kręgosłup

zostanie przedwcześnie

zniszczony.

• Główną rolę w

przenoszeniu obciążeń

bierze na siebie krążek

międzykręgowy.

Wraz

wiekiem biologicznym

następuje pogorszenie się

jego zdolności

odreagowywania na

działające na niego siły.

Zmniejsza się tym samym

jego wytrzymałość.

Nieprawidłowe obciążenie

kręgosłupa (wadliwa

postawa) przyśpiesza ten

proces.

KRĘGOSŁUP

SZYJNY

Odcinek szyjny -

jest najbardziej

mobilny

, uszkodzenia w obrębie tego

odcinka charakteryzują się rozległymi

powikłaniami. W odcinku szyjnym

mamy do czynienia z ugięciem

kręgosłupa do przodu (lordoza szyjna).

KRĘGOSŁUP

PIERSIOWY

Odcinek piersiowy - mamy do czynienia z ugięciem

do tyłu (kyfoza piersiowa) –

jest najmniej ruchliwy

,

zawdzięcza to budowie kręgów (identyczny kształt)

jest to związane z funkcja jaka ma pełnić ten odcinek

a więc :
- ochronna wrażliwej tk. nerwowej
- amortyzacja w stosunku do występujących

przeciążeń powstających wzdłuż osi długiej ciała
- stanowi rusztowanie, na którym zawieszone są

narządy wewnętrzne klatki piersiowej i powłok

brzusznych
Takie elementy jak dachówkowaty układ wyrostków

kolczystych czy te połączenia stawowe żeber z

kręgosłupem w znacznym stopniu zmniejszają jego

mobilność zwłaszcza w pł. strzałkowej.

KRĘGOSŁUP LĘDŹWIOWY

Odcinek lędźwiowy
(lordoza czyli ugięcie
do przodu) –

jest

najkrótszym
odcinkiem, o dość
dużych możliwościach
ruchowych. Jest to
miejsce, w którym
dochodzi do
największych
przeciążeń.

W pozycji stojącej w
lekkim skłonie u
człowieka ważącego
70 kg na kręgosłup
lędźwiowy działa siła o
wartości ok. 220 kg.
Natomiast w pozycji
wyprostowanej jest to
wartość ok. 150 kg.
Dlatego tak ważna jest
prawidłowa postawa.

Bóle kręgosłupa

• Ucisk

przemieszczonego jądra miażdżystego
wewnątrz dysku

, na pierścień włóknisty, oponę twardą
i korzeń nerwowy (ponad 90%
wszystkich przypadków)

• Ograniczona ruchomość kręgosłupa

przykurczonymi mięśniami, więzadłami

• Ograniczenie ruchomości zmianami

kostnymi, zwyrodnieniami.

Uszkodzenia krążka międzykręgowego

Głównymi przyczynami

przemieszczania się jądra

miażdżystego jest

utrata prawidłowych krzywizn kręgos

łupa

, brak dostatecznej koordynacji

nerwowo-mięśniowej, co prowadzi do

utraty fizjologicznej lordozy, co z kolei

powoduje długotrwałe

przemieszczanie się masy jądra

miażdżystego (przeważnie do tyłu).

Uszkodzenia krążka

międzykręgowego

Mechanizm
uszkodzenia polega
na stopniowym
przemieszczaniu się
jądra miażdżystego
stale w jednym
kierunku,
przeważnie do tyłu,
w kierunku rdzenia i
korzenia
nerwowego.

Uszkodzenia krążka międzykręgowego

• Objawem

stopniowego

uszkodzenia są

przede wszystkim

objawy bólowe.

Najpierw ból w

krzyżu później

promieniowanie do

pośladka, uda,

podudzia, stopy.

• Im większa

przepuklina krążka

międzykręgowego

tym objawy są dalej

od kręgosłupa.

•

W czasie leczenia

objawy muszą się

przemieszczać od

dołu do góry

(skracać się), nigdy

na odwrót!!!

DIAGNOSTYKA

Należy podkreślić, że nie jest
możliwe, aby zbadać kręgosłup w
3 min. i postawić diagnozę na
podstawie zdjęć RTG, tomografu
komputerowego czy rezonansu
magnetycznego.

DIAGNOSTYKA

• Rozpoczynamy leczenie

od bardzo

szczegółowego badania,

składającego się

wywiadu i badania

funkcjonalnego

potwierdzającego lub

weryfikującego

informacje podane przez

pacjenta w wywiadzie.

• Niezwykle szczegółowy

wywiad obejmuje m.in.:

opis topografii objawów,

wiele pytań dotyczących

kiedy boli, w jakich

pozycjach, kiedy jest

lepiej, a kiedy gorzej.

• Ilość pytań w wywiadzie

poprzedzających badanie

funkcjonalne ma

decydujące znaczenie dla

stawianej diagnozy oraz

określenia czy obecny ból

jest wynikiem

uszkodzenia dysku czy

tylko ograniczeniem

ruchomości tkanek

kręgosłupa wynikającym

z wadliwej postawy czy

zrostem utworzonym

wokół korzenia

nerwowego pozostałym

po wcześniejszym

wypadnięciu jądra

miażdżystego.

DIAGNOSTYKA

Metrecom System -

służy do oceny postawy ciała,

krzywizn, zakresu ruchów i ruchomości

międzysegmentalnej

w płaszczyźnie strzałkowej i

czołowej w pozycji stojącej,

a także do oceny

czynnościowej kręgosłupa w skłonach bocznych

oraz w skłonie w przód i w tył.

Za pomocą tego

urządzenia można zmierzyć też wielkość garbu

żebrowego, dokonać oceny miednicy i kończyn

dolnych oraz dystrybucji ciała, a także dokonać

analizy równowagi.

Urządzenie złożone jest z części

głównej, jaką stanowi kolumna z odpowiednim

czujnikiem oraz aparatury komputerowej

wyposażonej w specjalny program do badań

postawy ciała.

Podczas badania określa się

położenia odpowiednich punktów na ciele badanego

w stosunku do kolumny, a następnie na podstawie

tych punktów komputer tworzy wizerunek postawy

ciała i kręgosłupa oraz porównuje z prawidłowymi

wartościami.

Metrecom Skeletal Analysis

System

Postawa prawidłowa

• W prawidłowej postawie

ciała pion spuszczony z
okolicy wyrostka
sutkowatego kości
skroniowej powinien
przechodzić przez
środek stawu
barkowego, krętarz
większy kości udowej,
nieco do przodu od linii
środkowej stawów
kolanowego i skokowego
i padać na środek stępu

Cechami charakteryzującymi

prawidłową postawę są:

• głowa – ustawiona wprost nad klatką

piersiową, biodrami i stopami lub podana

nieco ku przodowi,

• fizjologiczne wygięcia kręgosłupa w

płaszczyźnie strzałkowej oraz prosty

kręgosłup w płaszczyźnie czołowej,

• klatka piersiowa – dobrze wysklepiona,

uniesiona ku górze z zachowaniem

swobodnego oddychania, przednia ściana

klatki piersiowej jest częścią ciała najdalej

wysuniętą ku przodowi,

Cechami charakteryzującymi

prawidłową postawę są:

• miednica – dobrze podparta na

głowach kości udowych,

• brzuch – lekko wciągnięty lub płaski,
• proste kończyny dolne i prawidłowo

wysklepione stopy.

Nieprawidłowa postawa występuje

wtedy, gdy:

• głowa jest wysunięta do przodu lub

pochylona w bok, w prawą lub w lewą stronę,

• plecy są zgarbione, zaokrąglone, a miednica

posiada zbyt duże nachylenie, co łącznie

daje silne wygięcie,

• klatka piersiowa jest płaska, zapadnięta lub

zniekształcona, barki wysunięte do przodu,

łopatki znacznie odstające,

• brzuch jest wypukły, wysunięty do przodu

lub zwiotczały i obwisły,

• stopy są płaskie.

Według Wilesa rozróżnia się cztery

zasadnicze wady postawy w płaszczyźnie

strzałkowej

• Plecy okrągłe

- w wadzie tej mamy zmniejszone

przodopochylenie miednicy

• Plecy wklęsłe

- w wadzie tej występuje zwiększone

przodopochylenie miednicy a w odcinku lędźwiowo-

krzyżowym mamy widoczne krótkie lecz ostre

wygięcie lordotyczne tworzące w tym odcinku

pogłębioną lordozę lędźwiową.

• Plecy okrągło-wklęsłe

- w wadzie tej występuje

zwiększone przodopochylenie miednicy z

pogłębioną lordozą lędźwiową, a w wyniku

odcinkowej kompensacji dochodzi do pogłębienia

kifozy piersiowej.

• Plecy proste

- jest to wada, w której mamy

zmniejszone przodopochylenie miednicy wraz ze

spłaszczeniem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa.

Plecy okrągłe

• Rozciąganie mięśni

przykurczonych

• Wzmacnianie

mięśni osłabionych

Plecy wklęsłe

• Rozciąganie mięśni

przykurczonych

• Wzmacnianie

mięśni osłabionych

Plecy wklęsłe-okrągłe

Należy jednak pamiętać o

obowiązującej w

korygowaniu tej wady

zasadzie stabilizacji

odcinkowej. Mówi ona o tym,

że ruch korekcyjny jednego

odcinka kręgosłupa nie

powinien być przenoszony

na odcinki sąsiednie, gdyż

może być dla nich (i

najczęściej jest) szkodliwy.

Na przykład korekcja

nadmiernej kifozy piersiowej

przeniesiona na odcinek

lędźwiowy kręgosłupa

będzie sprzyjała pogłębianiu

lordozy. Jeżeli lordoza

lędźwiowa jest zbyt duża, to

dalsze jej zwiększenie

będzie pogłębianiem wady.

Podobnie korygowanie

nadmiernej lordozy

lędźwiowej może pogłębiać

kifozę w odcinku

piersiowym.

Plecy wklęsłe-okrągłe

Należy więc uniemożliwić przenoszenie ruchu

na odcinki sąsiednie

. Można to osiągnąć

przez:

• ograniczenie zakresu ruchu, np.: w leżeniu na

brzuchu uniesienie nad podłogę głowy i rąk

bez odrywania klatki piersiowej,

• pozycje ustalające odcinki sąsiednie, np.:

skulne ustawienie nóg zabezpiecza odcinek

lędźwiowy kręgosłupa,

• przybory, np.: laska gimnastyczna

umieszczona na plecach na wysokości łopatek

zabezpiecza odcinek piersiowy kręgosłupa.

PLECY PŁASKIE

• stosować ćwiczenia

kifotyzujące odcinek

piersiowy kręgosłupa i

lordozujące odcinek

lędźwiowy w celu

przywrócenia

fizjologicznych wygięć

w odcinku piersiowym

i lędźwiowym,

• zrezygnować z

ćwiczeń

elongacyjnych, które

sprzyjają zmniejszeniu

fizjologicznych

krzywizn kręgosłupa.

Wady postawy w płaszczyźnie czołowej

• Te nieprawidłowości w płaszczyźnie czołowej

nazywane są

bocznymi skrzywieniami

kręgosłupa lub skoliozami

w zależności od

ich genezy i rodzaju zmian.

Boczne

skrzywienia

kręgosłupa charakteryzują się

tym, że występuje

odchylenie wyrostków od

osi anatomicznej kręgosłupa

, natomiast

brak jest rotacji i torsji kręgów.

Skoliozy są

to skrzywienie kręgosłupa charakteryzujące

się odchyleniem osi anatomicznej (wyrostki

kolczyste) od mechanicznej w trzech

płaszczyznach

: czołowej, strzałkowej,

poprzecznej.

STOPNIE SKOLIOZY

•

postawa skoliotyczna - jest to wstępne stadium wady.

Występuje asymetria ustawienia barków i łopatek,

niesymetryczne są także trójkąty talii, ale nie ma jeszcze

bocznego skrzywienia kręgosłupa lub jest ono niewielkie.

Napięciem mięśni można uzyskać pełną korekcję postawy;

•

skolioza I stopnia - jest to skrzywienie, którego kąt dochodzi

do 30 stopni (wg Cobba). Zmiany dotyczą układu mięśniowo-

więzadłowego bez zniekształceń kostnych. Możliwa jest

korekcja bierna skrzywienia i to całkowita, natomiast

korekcja czynna znaczna (prawie całkowita);

•

skolioza II stopnia - to skrzywienie o wartościach kątowych

31-60 stopni. Występują zmiany strukturalne w kręgach i

krążkach międzykręgowych. Kręgosłup ulega zrotowaniu, co

objawia się garbem żebrowym (lub wałem mięśniowym przy

skrzywieniach w odcinku lędźwiowym). Korekcja czynna nie

daje efektów, a bierna - niewielkie;

•

skolioza III stopnia - jest skrzywieniem o kącie

przekraczającym 60 stopni z daleko posuniętymi zmianami

strukturalnymi: sklinowaceniami i torsją kręgów,

deformacjami żeber i miednicy. Skrzywienie nie koryguje się.

Rozciąganie mięśni przykurczonych

W bocznych skrzywieniach kręgosłupa

dochodzi do asymetrii

napięć mięśni przykręgosłupowych strony prawej i lewej.

Mięśnie

jednej strony ulegają osłabieniu, pozwalając kręgosłupowi na

skrzywienie, mięśnie strony przeciwnej mają tendencję do

przykurczu

, powodując utrwalenie skrzywienia. W postępowaniu

korekcyjnym ze skoliozami można stosować ćwiczenia

symetryczne i asymetryczne.

W ćwiczeniach asymetrycznych

dąży się do wygięcia kręgosłupa w stronę przeciwną  do

istniejącego skrzywienia

. Zyskuje się przez to pełną korekcję lub

hiperkorekcję, ale ćwiczenia asymetryczne kryją w sobie pewne

trudności: mogą powodować pogłębienie skrzywień

kompensacyjnych - wtórnych, a także wymagają indywidualnego

ustawienia każdego dziecka i kontroli utrzymywania pozycji

asymetrycznej w czasie ćwiczeń. Ćwiczenia asymetryczne

powinny być stosowane w rehabilitacji, gdzie jest możliwość

ćwiczeń indywidualnych. W zajęciach gimnastyki korekcyjnej

zapobieganie przykurczom i ewentualne rozciąganie ich najlepiej

osiągnąć przez elongację, czyli wydłużanie kręgosłupa.

Stosując

elongację uzyskuje się skorygowanie skrzywienia kręgosłupa

niezależnie od jego lokalizacji i kierunku.

Elongacja może być

bierna (np. zwis na drabince) oraz czynna ("wyciąganie się",

"rośnięcie"). W gimnastyce korekcyjnej powinna dominować

elongacja czynna. Elongacja bierna, jakkolwiek korzystna ni

powinna być nadużywana, gdyż nie tylko rozciąga mięśnie

przykurczone ale i osłabione.

Wzmacnianie mięśni osłabionych

Wzmacnianie mięśni
odpowiedzialnych za utrzymanie
poprawnej postawy powinno się
odbywać w pozycji skorygowanej - w
elongacji kręgosłupa.

Wzmacniane są

głównie mięśnie prostownika grzbietu,
a oprócz niego także mięśnie
ściągające łopatki, mięśnie
pośladkowe i mięśnie brzucha.

Wzmacnianie prostownika grzbietu w
zajęciach gimnastyki korekcyjnej
powinno być realizowane przez
ćwiczenia symetryczne.

TERAPIA BÓLÓW KREGOSŁUPA

Leczenie bólów krzyża obejmuje trzy
fazy :

1.

redukcji objawów (redukcji przemieszcze
nia fragmentu dysku),

2. 

ustabilizowanie zredukowanej masy dys
ku, przemodelowaniu wyleczonych tkane
k

3.

i reedukacji pacjenta w zakresie prawi
dłowych nawyków ruchowych.

Redukcja przemieszczonego fragmentu

dysku

Kiedy objawy

zaczynają

promieniować do nogi

w wielu przypadkach

zmiana pozycji nie da

oczekiwanego efektu,

musimy sobie zdawać

sprawę, że

przemieszczenie

fragmentu dysku jest

już duże i w tedy nie

należy sięgać po leki

ale udać się do

wyspecjalizowanego

terapeuty.

Wielu z Nas wstając z

fotela, wysiadając z

samochodu wykonuje

odgięcie do tyłu,

pojawia się przy tym

lekki ból w plecach –

odczuwamy ulgę, lecz

po kolejnej chwili

siedzenia odczuwamy

podobny dyskomfort.

To masa dysku raz

przemieszcza się do

przodu, raz do tyłu.

Redukcja przemieszczonego fragmentu

dysku

Postępowanie terapeutyczne, czyli

redukcja przemieszczonej masy

dysku, polega na tej samej zasadzie,

lecz w zależności od koncepcji

wykorzystuje raz siłę ssącą

(manipulacja), raz siłę wpychającą

(odgięcie się do tyłu).

Redukcja przemieszczonego fragmentu

dysku

W metodzie James’a Cyriax’a

wykorzystujemy serie manipulacji

wykonywanych przez terapeutę

odpowiednią techniką, w odpowiedniej

pozycji wyjściowej, natomiast w metodzie

McKenzie w terapii wykorzystujemy ruch

własny pacjenta wykonującego

powtarzane ruchy w ustalonym kierunku

terapeutycznym. W metodzie PNF

wykorzystując odpowiednie wzorce

ruchowe, napinając właściwe grupy mięśni

zmieniamy ustawienie kręgosłupa i

miednicy wyrównujemy siły działające na

dysk redukując jego przemieszczenie.
Leczenie w większości przypadków nie

przekracza 3 tygodni (6 – 10 wizyt).

Ustabilizowanie zreponowanej (cofniętej)

masy dysku

Po zredukowaniu objawów powinno
się utrwalić efekty terapii,
wykorzystując metodę PNF, przez
ustabilizowanie tułowia i miednicy,
naukę prawidłowych stereotypów
ruchowych – skoordynowanie układu
nerwowo-mięśniowego.

Ustabilizowanie zreponowanej (cofniętej)

masy dysku

Jest to niezmiernie ważne kiedy zaburzona koordynacja

nerwowo-mięśniowa jest spowodowana np.:

osłabieniem stabilizacji stopy, po przebytym urazie.

Kiedy stopa nie może dostatecznie dobrze ustabilizować

tułowia w czasie chodu, tułów musi się dodatkowo

napinać co prowadzi do zbędnych aktywności w okolicy

kręgosłupa, co w efekcie przeciąża krążki

międzykręgowe.
Dlatego tak ważne jest globalne podejście do problemu

bólu krzyża i wynika z tego pewna przestroga że nie

powinno się zadowolić zejściem bólu.

Ustabilizowanie zreponowanej (cofniętej)

masy dysku

Samo wzmocnienie siły mięśni tzw.

gorsetu mięśniowego nie ustabilizuje

kręgosłupa (James Cyriax), ponieważ ruch

odbywający się w naszym układzie ruchu

jest trójpłaszczyznowy, a nie jak proponuje

wiele ulotek proponujących sposoby

leczenia bólu krzyża, jednopłaszczyznowy

(np.: ćw. mięśni grzbietu i tzw. brzuszki).

Reedukacja pacjenta

Wszyscy z nas potrzebują powrotu do
prawidłowej postawy, poprawienia
złych nawyków i wyrobienia dobrych,
na które nigdy nie jest za późno.

Reedukacja pacjenta

McKenzie sformułował

zdanie określające

postępowanie

profilaktyczne dla

powstających bólów

krzyża.

• Jeśli boli Cię

kręgosłup nie panikuj

połóż się na brzuchu. 
Dzięki temu odbudujesz

prawidłowy kształt

kręgosłupa, a krążki

międzykręgowe

odciążone przemieszczą

się na swoje miejsce. 

Cyriax stwierdza, że

jedynym środkiem

zaradczym dla

nawracającego bólu

krzyża

• jest utrzymanie

swojego kręgosłupa

prosto, utrzymując

jego fizjologiczne

krzywizny (w odc.

lędźwiowym i

szyjnym lordozę).

Metoda McKenzie - Badanie, Leczenie,

Profilaktyka.

• W terapii według metody

McKenziego, wykorzystuje

się czynniki mechaniczne

generowane siłami samego

Pacjenta, jak i szeroką

gamę technik manualnych.

Zasadą jest, stosowanie

najpierw indywidualnie

dobranych ćwiczeń, a

dopiero jeśli to konieczne,

dodatkowo terapii

manualnej - po

wykluczeniu wszelkich

przeciwwskazań do jej

zastosowania.

 

                                    

Metoda McKenzie - Badanie, Leczenie,

Profilaktyka.

• Precyzyjną selekcję Pacjentów do usprawniania metodą

McKenziego zapewnia jej część diagnostyczna. Tylko Ci z

Pacjentów, u których stwierdza się charakterystyczną

zmienność objawów (np.: centralizacja), kwalifikowani są

do dalszego leczenia zgodnie z algorytmem McKenziego. U

niewielkiej grupy Pacjentów, charakter zmian w narządzie

ruchu, nakazuje zastosowanie innych metod leczenia (w

tym leczenia operacyjnego). Część diagnostyczna Metody

Mckenziego, pozwala z dużą trafnością, na wyodrębnienie

tych Pacjentów.

 

                                    

Metoda McKenzie

Filozofia
samowystarczalnoś
ci czy też
samodzielności
pacjenta w
radzeniu sobie ze
swoim problemem
stanowi podstawę
metody
McKenziego.

KIEDY OPERACJA?!

Wskazaniem do leczenia

operacyjnego są m.in.:

przerwanie ciągłości

pierścienia włóknistego wraz

z objawami neurologicznymi,

narastające niedowłady,

zaburzenie czynności

zwieraczy, objawy wiotkości

kończyn dolnych wraz ze

znieczuleniem okolicy krocza

i wewnętrznej strony ud

(zespół ucisku ogona

końskiego), postępujący

kręgozmyk(spondylolisteza),

bardzo często nawracające,

wielokrotne, epizody bólowe

(powracające np. co 2

tygodnie), dolegliwości

utrzymujące się dłużej niż 3

miesiące pod warunkiem

prowadzenia w tym czasie

specjalistycznego

usprawniania (!).

Uważa się, że około 30%

progresji dyskopatii

spowodowane jest niewłaściwie

przeprowadzoną terapią

manulaną.

STAW

Staw (

łac.

articulatio) - ruchome

połączenie między składnikami

szkieletu

(zewnętrznego lub wewnętrznego). Stawy

są określane, ze względu na specyficzną

budowę, jako połączenia maziowe

(juncturae synoviales). W stawach (tak

jak w łożyskach wielu maszyn)

największym problemem jest tarcie i

dlatego powierzchnie stawowe pokryte są

bardzo odporną na ścieranie chrząstką

szklistą.

STAW - PODZIAŁY

Liczba kości łączących w stawie:

• staw prosty - w budowie biorą udział

tylko dwie kości.

• złożony - w budowie bierze udział

więcej niż dwie kości np. staw
łokciowy

STAW - PODZIAŁY

Liczba osi

• stawy jednoosiowe

–

staw zawiasowy

-

staw łokciowy

–

staw obrotowy

-

staw promieniowo-łokc

iowy

–

staw śrubowy

-

staw zęba kręgu obrot

owego

• stawy dwuosiowe

–

staw eliptyczny

-

staw promieniowo-nadgar

stkowy

–

staw siodełkowaty

-

staw nadgarstkowo-śród

ręczny kciuka

Rodzaje stawów:
1 - kulisty, 2 - eliptyczny,
3 - siodełkowaty,
4 - zawiasowy, 5 - obrotowy.

STAW - PODZIAŁY

Liczba osi
Stawy wieloosiowe

•

staw kulisty wolny

-

staw ramienny

•

staw kulisty panewkowy

-

staw biodrowy

•

stawy nieregularne

•

staw płaski

-

staw krzyżowo-biodrow

y

•

staw mostkowo-obojcz

ykowy

chociaż ma on raczej

charakter stawu

kulistego

Rodzaje stawów:
1 - kulisty, 2 - eliptyczny,
3 - siodełkowaty,
4 - zawiasowy, 5 - obrotowy.

ZABLOKOWANIE W STAWIE

Często w wyniku procesu chorobowego

praca stawu ulega zaburzeniu.

W wyniku

bólu odruchowo napinane są mięśnie, aby w

miarę możliwości bolący staw jak najmniej

się ruszał.

Z czasem obkurcza się też

torebka stawowa

i staw ulega "zapieczeniu".

Ślizg stawowy jest zaburzony.

Próba ruchu

wyzwala ból

, więc nadal nie ruszamy

bolącym barkiem, czy łokciem itp. Można

powiedzieć, że jest to koło błędne.

Zadaniem terapii manualnej jest

przywrócenie prawidłowej pracy stawu,

który został odwracalnie uszkodzony.

STAW KOLANOWY

Staw kolanowy (

łac.

articulatio genus) -

największy staw ustroju

ludzkiego. Na skutek

ewolucyjnego rozrostu

kości piszczelowej

i inwolucji

kości strzałkowej

, powstał

staw łączący dwie kości -

staw udowo-piszczelowy

(pomijając

rzepkę

). Do stawu

kolanowego zalicza się

również

staw udowo-rzepkowy oraz

staw piszczelowo- strzałk

owy

. W stawie kolanowym

odbywają się ruchy

zgięciowo-wyprostne oraz

rotacyjne. Ruch obrotowy

fizjologicznie dokonuje się

tylko podczas zgięcia kolana.

Staw kolanowy ze względu na

pełnioną funkcję, posiada

bardzo silnie rozbudowany

aparat więzadłowy.

STAW KOLANOWY

Powierzchnie stawowe tworzą wypukłe kłykcie kości udowej (główka

stawowa) ślizgające się po wklęsłych powierzchniach kłykci kości

piszczelowej (panewka stawowa).

Ruchy ułatwia maź stawowa

wydzielana przez błonę wyścielającą jamę stawu. Staw kolanowy jest

narażony na ogromne przeciążenia związane z potężną siłą mięśnia

czworogłowego uda (ciąg na rzepkę max.300kg). Dodatkowym

zabezpieczeniem stabilizującym oraz pełniącym rolę amortyzatora

drgań są łąkotki, położone na powierzchni stawowej kości

piszczelowej.

Ze względu na duże siły przenoszone przez staw, torebka

stawowa wzmocniona jest wieloma więzadłami. Dodatkowo stabilizację

zapewniają więzadła krzyżowe, które znajdują się w jamie stawu.

STAW KOLANOWY

Mięśnie

Mięśnie działające na staw

kolanowy zaliczane są do

grupy tzw. stabilizatorów

czynnych.

• Najważniejszą rolę wśród

nich odgrywa najsilniejszy

prostownik stawu - mięsień

czworogłowy. Jest on

dynamicznym partnerem

PCL w stabilizowaniu kolana

w płaszczyźnie strzałkowej

oraz decyduje o wyproście

kolana. Pozostałe

stabilizatory czynne to

mięśnie: krawiecki, smukły,

półścięgnisty, półbłoniasty,

podkolanowy, dwugłowy

uda oraz brzuchaty łydki.

STAW KOLANOWY

 

                                                                     

                          

STAW KOLANOWY

Przykładem chrząstki włóknistej są np.

znane nam z wcześniejszych

felietonów, łąkotki. Kiedy mówimy o

chrząstce stawowej myślimy głównie o

chrząstce szklistej, która tworzy gładką,

białą, błyszczącą warstwę, pokrywającą

zakończenia kości tworzących stawy. W

kolanie chrząstką szklistą pokryta jest

kość udowa, piszczelowa oraz rzepka.

STAW KOLANOWY

Objawy uszkodzenia chrząstki nie są
specyficzne. Staw może boleć oraz
puchnąć. Pacjent może odczuwać
blokowanie w stawie czy
„chrzęszczenie”. Przy uszkodzeniu
urazowym staw wypełniony jest
obficie krwią, co ogranicza jego
zakres ruchu.

STAW KOLANOWY

• Dla dokładnego zobrazowania

uszkodzenia chrząstki

konieczne jest wykonanie

badań dodatkowych. Na

przeglądowych zdjęciach RTG

możemy wnioskować o

uszkodzeniu chrząstki w

przypadku towarzyszącego

uszkodzenia warstwy

podchrzęstnej kości. O

zmianach zwyrodnieniowych

chrząstki można wnioskować

po wykonaniu zdjęć RTG pod

obciążeniem (np. na stojąco

ze zgiętymi kolanami), kiedy

to zwężenie przestrzeni

stawowej pomiędzy kośćmi

świadczy o zużyciu chrząstki

(zdj.1).

STAW KOLANOWY

• Jednak najlepszym sposobem

zobrazowania powierzchni

chrząstki jest artroskopia. Co

więcej, w czasie artroskopii

chrząstkę można nie tylko

zobaczyć, ale i dotknąć a w

razie konieczności naprawić.

• Są cztery stopnie

uszkodzenia wg. skali

Outerbridge’a.

Iº – chrząstka ma

prawidłową powierzchnię,

ale jest miękka,

IIº – uszkodzenie dotyczy

warstwy powierzchownej,

chrząstka traci swoją

gładkość i wygląda jak

„zamsz”,

IIIº – pęknięcia sięgają

warstwy głębokiej, ale nie

dochodzą do kości,

IVº – istnieją obszary kości

nie pokrytej chrząstką

(zdj.2).

Leczenie zachowawcze – Iº i

IIº

• edukacja pacjenta
• obniżenie masy ciała

• modyfikacja aktywności fizycznej
• program rehabilitacji ruchowej

• leczenie farmakologiczne

Leczenie operacyjne – IIIº i

IVº

• oczyszczenie, wyrównanie artroskopowe

• mikrozłamania, nawiercenia

• przeszczep wyhodowanej chrząstki

pacjenta

• przeszczep okostnej

• przeszczep bloczka chrzęstno-kostnego

z powierzchni nieobciążanej

• przeszczep bloczka ch-k od dawcy

STAW BIODROWY

Staw biodrowy (łac.

articulatio coxae) - staw

wieloosiowy, kulisty

panewkowy utworzony

przez panewkę kości

biodrowej (acetabulum), w

głębi której znajduje się

powierzchnia księżycowata,

pokryta chrząstką szklistą.

Dół panewki jest

wypełniony tkanką

tłuszczową i kosmkami

maziowymi więzadła głowy

kości udowej. Panewkę

pogłębia chrzęstny obrąbek

panewkowy. Cały staw

otoczony jest torebką

stawową. Wewnątrz niej

znajduje się błona maziowa.

STAW BIODROWY

Ruchy wykonywane

przez kość udową w

tym stawie:

• prostowanie (extensio)

• zginanie (flexio)

• odwodzenie (abductio)

• przywodzenie

(adductio)

• rotacja zewnętrzna

(rotatio externa)

• rotacja wewnętrzna

(rotatio inferna)

• obwodzenie

(circumductio)

 

                           

STAW SKOKOWY

Staw skokowy nie jest prosto

zbudowany. Składa się ze

stawu skokowego górnego

oraz dolnego, a tworzy go

kość piszczelowa, strzałkowa

oraz skokowa i piętowa.

(ryc.1) Staw skokowy górny

pozwala nam na wykonanie

ruchu zawiasowego,

natomiast dolny na ruch

inwersji (stanięcie na

wewnętrznej krawędzi stopy)

oraz ewersji (stanięcie na

bocznej krawędzi stopy).
W stawie skokowym górnym

wykonujemy ruchy zgięcia

grzbietowego (flexio

dorsalis) i zgięcia

podeszwowego (flexio

plantaris).

W stawie skokowym dolnym

możliwe są ruchy odwracania

i nawracania.

STAW SKOKOWY

Aby poszczególne kości

mogły łącznie funkcjonować

jako staw skokowy połączone

są ze sobą licznymi

więzadłami. Pomiędzy kością

piszczelową a strzałkową

istnieje więzozrost

piszczelowo-starzałkowy, po

stronie przyśrodkowej

więzadło trójgraniaste

(warstwa powierzchowna i

głęboka) , a po stronie

bocznej więzadło strzałkowo-

skokowe przednie (ATFL),

więzadło strzałkowo-piętowe

(CFL) oraz więzadło

strzałkowo-skokowe tylne

(PTFL). Do tego wszystkiego

dochodzą oczywiście jeszcze

mięśnie goleni które czynnie

stabilizują staw skokowy.

STAW BARKOWY

Staw ramienny - (łac.

articulatio humeri) staw łączący

kończynę górną z obręczą

barkową.
Główkę stawową tworzy głowa

kości ramiennej, a panewkę

wydrążenie stawowe oraz

obrąbek stawowy łopatki. Dzięki

obrąbkowi stawowemu

zwiększana jest powierzchnia

stawowa panewki, czego

następstwem jest większy zakres

ruchów ramienia. Nie ma

ograniczeń więzadłowych, a od

uszkodzeń chronią go mięśnie.

Torebkę stawową wzmacnia

więzadło kruczo-ramienne i

więzadła obrąbkowo-ramienne

(górne, środkowe, dolne). Ruchy

odbywają się w trzech

płaszczyznach: zgięcie i

prostowanie, odwodzenie i

przywodzenie, ruchy obrotowe

ramienia do wewnątrz i na

zewnątrz. Zarówno zgięcie jak i

odwodzenie w stawie ramiennym

zachodzi tylko do płaszczyzny

poziomej. Możliwość uniesienia

ramienia ponad płaszczyznę

poziomą to efekt pracy stawów:

mostkowo-obojczykowego i

barkowo-obojczykowego.

Odwodzenie do kąta

90st.

• m. naramienny (cz.srodkowa)
• m. nadgrzebieniowy
• m. dwugłowy ramienia (głowa długa)

Przywodzenie

• m. obły większy
• m. podłopatkowy
• m. dwugłowy ramienia (głowa krótka)
• m. trójgłowy ramienia (głowa długa)
• m. piersiowy większy
• m. najszerszy grzbietu

Rotacja zewnętrzna

(odwracanie)

• m. naramienny (cz. tylna)
• m. nadgrzebieniowy (mała komponenta tego ruchu)
• m. podgrzebieniowy
• m. obły mniejszy

Rotacja wewnętrzna

(nawracanie)

• m. naramienny (cz. przednia)
• m. obły większy
• m. podłopatkowy
• m. dwugłowy ramienia (głowa długa)
• m. piersiowy większy

Ruchy w stawie ramiennym

Zginanie

• m. naramienny (cz. przednia-

>obojczykowa)

• m. dwugłowy ramienia
• m. kruczo-ramienny
• m. piersiowy (cz. obojczykowa)

Prostowanie

• m. trójgłowy ramienia (głowa

długa)

• m. naramienny (cz. tylna)

• m. obły większy

• m. najszerszy grzbietu

RUCHY OBWODZENIA

• Powstają poprzez połączenie ruchów

zgięcia i prostowania z odwodzeniem
i przywodzeniem.

• Ruchy te łączą się z odpowiednimi

ruchami w stawach obojczyka
znacznie zwiększając ich zakres.

KONFLIKT

PODBARKOWY

• Podczas ruchów ścięgna

mięśni stożka rotatorów oraz

kaletka podbarkowa trą o

wyrostek barkowy i więzadło

kruczo-barkowe. (ryc.3) W

wyniku mechanicznego

drażnienia powstaje stan

zapalny. Zapaleniu

towarzyszy obrzęk tkanek

miękkich który jeszcze

bardziej zwęża przestrzeń

podbarkową i nasila

dolegliwości bólowe. Powstaje

przewlekły stan zapalny,

który ostatecznie może

doprowadzić do uszkodzenia

ścięgien stożka rotatorów.

Objawy konfliktu

- ból w czasie czynnego zgięcia i

odwiedzenia w granicach 80-120 stopni,

- kłujący ból w czasie nagłego

odwiedzenia lub zgięcia,

- tkliwość w okolicy wyrostka barkowego,

- zaburzenie prawidłowego rytmu

ramienno-łopatkowego,

- ból w czasie snu na boku z zajętym

barkiem.

LECZENIE

Przy niewielkim stopniu nasilenia konfliktu,
bez uszkodzenia ścięgien stożka, odpowiednio
prowadzona rehabilitacja razem
z działaniem przeciwzapalnym ma szansę
powodzenia.

Powinno się kontynuować

ćwiczenia rozciągające

i kondycyjne

z

wyłączeniem aktywności „ponad głową”.

Dopuszczalne są pojedyncze iniekcje leków
sterydowych w celu zmniejszenia stanu
zapalnego.

LECZENIE

W przypadku nasilania konfliktu ,
ewidentnych zmian anatomicznych
powodujących cieśń lub przy
uszkodzeniu ścięgien należy
rozważyć leczenie operacyjne.
Zabieg taki można wykonać
artroskopowo – DEKOMPRESJA
PRZESTRZENI PODBARKOWEJ

STAW ŁOKCIOWY

Staw łokciowy (łac. articulatio

cubiti) jest stawem łączącym

ramię z przedramieniem. Staw

łokciowy tworzą trzy pary

powierzchni stawowych:

•

część ramienno-łokciową

tworzy powierzchnia stawowa

bloczka kości ramiennej i

wcięcie bloczkowe kości

łokciowej;

•

część ramienno-promieniowa

zbudowana jest przez

powierzchnię stawową główki

kości ramiennej i dołek

stawowy głowy kości

promieniowej;

•

część promieniowo-łokciowa

utworzona jest przez wcięcie

promieniowe kości łokciowej z

obwodem stawowym głowy

kości promieniowej.

•

Torebka stawowa jest gruba i

napięta po stronie bocznej i

przyśrodkowej, gdzie jest też

wzmocniona silnymi

więzadłami, zaś obszerna i

cienka od przodu i tyłu.

STAW ŁOKCIOWY

Można go zakwalifikować do typu stawu

zawiasowo-obrotowego o dwóch osiach ruchu.

Jest stawem złożonym z trzech połączeń

objętych wspólną torebką stawową. Część

ramienno-łokciowa i ramienno-promieniowa

stawu łokciowego stanowi funkcjonalnie jedną

część. Odbywa się tu zginanie i prostowanie.

Połączenie promieniowo-łokciowe, zwane

stawem promieniowo-łokciowym bliższym

należy do stawów typu obrotowego. Mogą się

tu odbywać: nawracanie i odwracanie przy

udziale stawu promieniowo-łokciowego

dalszego.

STAW ŁOKCIOWY

Staw ramienno-łokciowy + Staw ramienno-

promieniowy:

zgięcie 135 do 155, wyprost 170-180st., często,

szczególnie u kobiet i dzieci możliwy jest przeprost.

Zgięcie stawu powoduje mięsień dwugłowy ramienia

i mięsień ramienny. Wyprost powoduje głównie

mięsień trójgłowy ramienia i mięsień łokciowy.

STAW ŁOKCIOWY

Staw promieniowo-łokciowy bliższy:

Zachodzą w nim ruchy rotacyjne (zawsze łącznie z

ruchem w stawie promieniowo- łokciowym dalszym):

nawracania (90) przy udziale mięśnia nawrotnego

obłego i czworobocznego oraz odwracania (90) poprzez

mięsień odwracacz i mięsień dwugłowy ramienia.

"Łokieć tenisisty" (zespół bólowy

bocznego przedziału łokcia)

Mięśnie zginacze są dużo mocniejsze, stanowią 6/7

przekroju przedramienia. Ich przebieg jest prosty,

logiczny, przyczep kostny silny i ustawiony po

kątem prostym do ich osi długiej. Mięśnie

prostujące nadgarstek i palce zaczynają się bardzo

wąskim przyczepem na nadkłykciu bocznym kości

ramiennej, pole przylegania ma 2-3 cm2.

W wielu sportach, np. backhand w tenisie, ale np. i

przy pracy nożyczkami, często siła wyprostu ma

być taka sama jak zgięcia.

Powoduje to bardzo

często tendencję do powolnego "nadrywania"

przyczepu prostowników przez nadmiernie napięte,

niedostatecznie rozciągnięte zginacze.

"Łokieć tenisisty" (zespół bólowy

bocznego przedziału łokcia)

Pojawia się charakterystyczny ból

zlokalizowany w bocznym przedziale

stawu łokciowego. Ból nasila się w czasie

wysiłku, po jakimś czasie uniemożliwia

praktycznie każde ćwiczenie. Mięśnie

przedramion stają się nadmiernie

napięte przez cały czas, po jakimś czasie

pojawia się problem z całkowitym

wyprostowaniem stawu łokciowego.

"Łokieć tenisisty" (zespół bólowy

bocznego przedziału łokcia)

Leczenie łokcia tenisisty polega przede
wszystkim na tym, by w ostrej, zapalnej
fazie ograniczyć bolesne ćwiczenia,
można stosować masaż lodem.
Następnie wprowadzamy ćwiczenia
przywracające prawidłową elastyczność
zginaczy i prostowników, a więc

przede

wszystkim stretching prostowników i
zginaczy palców, nadgarstka i łokcia

.