dr inż. Robert Maciejczyk

KRYMINOLOGIA I KRYMINALISTYKA

Taktyka i Technika kryminalistyczna

DEFINICJA, STRUKTURA, FUNKCJE

KRYMINALISTYKI

Współcześni przedstawiciele tej nauki uznają, że kryminalistyka obejmuje

zagadnienia taktyki i techniki, występujące w trzech etapach
związanych z przestępczością, a mianowicie przy popełnianiu przestępstw,
a także zwalczaniu ich i zapobieganiu im.

Zatem kryminalistykę można zdefiniować jako naukę o taktyce i technice

popełniania przestępstw, o taktyce i technice dochodzenia oraz o taktyce i
technice zapobiegania przestępstwom.

Taktyka kryminalistyczna (gr. taktika = sposób) zajmuje się badaniem

sposobów popełniania przestępstw oraz opracowywaniem sposobów
postępowania organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, mających
najskuteczniej doprowadzić do ujawnienia przestępstwa i wykrycia
sprawcy, a także sposobów zapobiegania przestępstwom.

Technika kryminalistyczna (gr. technikos = kunsztowny) obejmuje

badanie środków technicznych wykorzystywanych do popełniania
przestępstw oraz opracowanie środków stosowanych przez organy
ścigania i wymiaru sprawiedliwości w toku dochodzenia przestępstw, a
także środków pomocnych w zapobieganiu przestępczości.

DEFINICJA, STRUKTURA, FUNKCJE

KRYMINALISTYKI

Różnica między taktyką kryminalistyczną a techniką kryminalistyczną

polega na
ukierunkowaniu taktyki bezpośrednio na osobę i w związku z tym na
zdobywaniu i wykorzystaniu osobowych źródeł informacyjnych, podczas
gdy technika jest ukierunkowana na uzyskiwanie, zabezpieczanie i
wykorzystanie rzeczowych źródeł informacyjnych, a więc dowodów
rzeczowych.

Jako trzeci, młodszy, dział kryminalistyki jest wyodrębniana strategia

kryminalistyczna (gr. strategia = dowództwo).

Przedmiotem zainteresowania strategii są plany i przedsięwzięcia

wynikające z oceny i przewidywanego stanu przestępczości, a także
umiejętne manewrowanie siłami i środkami organów ścigania w celu
zapobiegania i skutecznego zwalczania przestępczości

DEFINICJA, STRUKTURA, FUNKCJE

KRYMINALISTYKI

Obraz struktury współczesnej kryminalistyki, opartej wyłącznie na

trzech wymienionych działach, jest niepełny.

W kryminalistyce występują jeszcze inne elementy, o różnym stopniu

uogólnienia i w różny sposób zależne od siebie, na przykład:

kryminalistyka ogólna i szczegółowa (np. kryminalistykę ogólną można

wyodrębnić z całej kryminalistyki, z każdego działu, dalej odpowiednio z
każdego rodzajowego zagadnienia);

kryminalistyka teoretyczna i praktyczna (może być ujmowana w ten

sposób, podobnie jak wiele innych nauk, np. chemia teoretyczna i chemia
stosowana);

kryminalistyka popełniania, zwalczania (które dzieli się na

rozpoznawanie, zapobieganie i ściganie - w tym ostatnim mieści się
wykrywanie oraz udowadnianie) i prognozowania;

kryminalistyka przestępczości kryminalnej i gospodarczej.

DEFINICJA, STRUKTURA, FUNKCJE

KRYMINALISTYKI

Elementy struktury kryminalistyki

DEFINICJA, STRUKTURA, FUNKCJE

KRYMINALISTYKI

Pytanie, czym powinna zajmować się kryminalistyka, zostało zadane już w
latach dwudziestych naszego wieku.
W. Sobolewski napisał wtedy, że pod względem przestępczości naukowego
badania wymagają: "dziedzina rozpoznawstwa kryminalnego", warunki
życia,
zwyczaje, sposoby działania (modus operandi) oraz techniki (media
operandi) przestępcy zawodowego:".

Obecnie nie podlega już dyskusji, że zainteresowanie kryminalistyki skupia
się na
przestępstwie. Przedmiotem, istotą kryminalistyki jest przestępstwo in
concreto, natomiast przestępca interesuje kryminalistykę tylko o tyle, o ile
jest to niezbędne.

DEFINICJA, STRUKTURA, FUNKCJE

KRYMINALISTYKI

Zadania kryminalistyki wynikają przede wszystkim z celów postępowania
karnego.

Procesowa zasada prawdy materialnej jest dyrektywą nakazującą „dokonywanie
wszystkich rozstrzygnięć na podstawie ustaleń faktycznych" zgodnych z
rzeczywistością.

Do ustaleń faktycznych są stosowane czynności procesowe lub pozaprocesowe,
ponieważ organ procesowy ma obowiązek uczynić wszystko, aby dotrzeć
do prawdy materialnej o zdarzeniu, jego okolicznościach oraz osobach z
nim związanych

DEFINICJA, STRUKTURA, FUNKCJE

KRYMINALISTYKI

W walce z przestępczością kryminalistyce przypada również doniosłe

zadanie opracowywania i adaptacji środków technicznych do ujawniania,
zabezpieczania a następnie badania dowodów.

Najważniejszym zadaniem kryminalistyki jest identyfikacja na

podstawie śladów, przy czym ślady te mogą mieć bardzo różną
naturę: od powszechnie znanych śladów linii papilarnych przez
zagadkowe ślady zapachowe do łatwo ulegających deformacjom
śladów pamięciowych.

Identyfikacja może dotyczyć osoby, zwierzęcia lub rzeczy. Zawsze jednak

identyfikuje się jedynie osobę, zwierzę lub rzecz, od której ślad pochodzi.
Nawet jeżeli zidentyfikowano osobę, od której ślad pochodzi, to jeszcze
daleka droga do identyfikacji sprawcy przestępstwa, do której prawo ma
wyłącznie sąd.

Kryminalistyka jest tylko pomocnikiem prawa karnego, tak jak biegły jest

pomocnikiem organu procesowego w dochodzeniu do prawdy materialnej.

CECHY WSPÓŁCZESNEJ KRYMINALISTYKI

Współczesna kryminalistyka jest nauką kompleksową, co oznacza, że
korzysta z osiągnięć i metod wielu różnych dyscyplin, stosując je wprost,
adaptując lub na ich podstawie wypracowując własne metody.

Niewątpliwie jest to nauka nowoczesna i zintegrowana, łącząca w
jeden obiekt zainteresowania skutki przestępnego działania i ich sprawcę.

Z wielości zainteresowań kryminalistyki, za sprawą różnorodności śladów,
wynika jej
multidyscyplinarność.

CECHY WSPÓŁCZESNEJ KRYMINALISTYKI

W systemie nauk kryminalistyka może zajmować kilka pozycji. Pod

względem przedmiotu zainteresowania należy ją umieścić wśród nauk
społecznych, gdyż najbardziej interesuje ją ludzkie działanie, chociaż
niezgodne z obowiązującym prawem.

Z uwagi na cel, którym jest opracowywanie skutecznych metod

wykrywania przestępstw i ich sprawców oraz gromadzenie przeciw nim
dowodów sprawstwa, kryminalistyka znajduje się w grupie nauk
prawnych.

Jest to także nauka stosowana, praktyczna. Jako dyscyplina

empiryczna dowodzi prawdziwości swoich twierdzeń w drodze
doświadczenia, czyli prawdziwe jest tylko to, co zostało zgodnie z
regułami metodologii naukowej empirycznie udowodnione lub
dedukcyjnie wyprowadzone z twierdzeń empirycznie udowodnionych.

CECHY WSPÓŁCZESNEJ KRYMINALISTYKI

Kryminalistyka, jak każda inna nauka, stanowi uporządkowany system
twierdzeń i metod ich weryfikacji, podporządkowany wykrywaniu
przestępstw, ich sprawców oraz identyfikacji materiału dowodowego.

Kryminalistyka buduje twierdzenia, korzystając z takich źródeł, jak:
praktyka dochodzeniowo-śledcza, dorobek różnych nauk
szczegółowych, własne badania eksperymentalne.

KIERUNKI ROZWOJU WSPÓŁCZESNEJ

KRYMINALISTYKI

Charakterystyka kryminalistyki

KIERUNKI ROZWOJU WSPÓŁCZESNEJ

KRYMINALISTYKI

Prawo karne procesowe przez swoje normy daje możliwość działania
kryminalistyce, ta zaś z kole

i

odwdz

i

ęcza się, opracowując metody wykonywania

czynności procesowych oraz ustalając sprawcę śladu.

Równocześnie w p

r

awie karnym kryją się niektóre determinanty

ro

z

w

oju

kryminalistyki, ponieważ przepisy proceduralne ograniczają zakres ingerencji

w

dziedzinę swobód obywatelskich oraz ustalają określone formy uzyskiwania i
utrwalan

i

a

dowodów. W ten sposób procedura karna wyznacza granice możliwości

zastosowania metod kryminalistyki.

Jan Sehn napisał: "były błędne próby niektórych autorów odcięcia kryminalistyki od
procesu karnego i wzniesienia między nimi muru nie do przebicia?",

Wykonując różne czynności, organ procesowy nie może wejść w kolizję z prawami
obywatelskimi i gwarancjami procesowymi, dlatego też musi: podejmować
działania kryminalistyczne w celach zgodnych z ich charakterem i przeznaczeniem,
respektować prawo każdego do obrony, działać fair play, przestrzegać zasady
obiektywizmu, ograniczać stosowanie środków i metod dolegliwych tylko do
przypadków koniecznych.

KIERUNKI ROZWOJU WSPÓŁCZESNEJ

KRYMINALISTYKI

Kierunki rozwoju kryminalistyki zostały ustalone już dawno a koncentrują

s

i

ę one na

:

•adaptacji osiągnięć innych nauk,
•modyfikacji stosowanych metod i środków,
•opracowywaniu własnych oryginalnych rozwiązań,
•wypracowywan

i

u prewencji i profilaktyki kryminalistycznej.

KIERUNKI ROZWOJU WSPÓŁCZESNEJ

KRYMINALISTYKI

W technice kryminalistycznej warto zauważyć obecne

ukierunkowanie na:

•Zmiany w metodyce badań pismoznawczych,
•Poszukiwanie optymalnych metod indywidualizacji śladów

biologicznych

,

•Określanie wpływu różnych czynników na trwałość śladów

zapachowych,

•Opracowywanie nowych środków do ujawniania śladów

traseologicznych,

•Tworzenie baz danych z wzorcami do badań fizykochemicznych,
•Uzyskiwanie odpowiedniego oprogramowania i sprzętu do badań

kompute

r

owych,

•Prace nad wykładnią niektórych przepisów p

r

awa karnego

procesowego

.

KIERUNKI ROZWOJU WSPÓŁCZESNEJ

KRYMINALISTYKI

Nad tym wszystkim dominuje ciągle trwająca praca nad

znalezieniem doskonalsze

j

cechy identyfikacyjnej człowieka niż

linie papilarne oraz ogromna presja komputer

y

zacji całej

kryminalistyki, czyli wszelkich zbio

r

ów

i

rejestracji, w nich zaś

różnych obiektów

,

ba

dania śladów, interpretacji i opracowywania

wyników badań, projektowania profilaktyki i prewencji, analiz czasu

i kosztów pracy kryminalistycznej.

1750 Powołanie w Anglii z inicjatywy Henry'ego Fieldinga grupy gońców z Baw

-

Street

.

1812 Powstanie Sarete we Francji.
1829 Zorganizowanie przez Roberta Peela policji metropolitalnej Londynu nazwanej później
'Scotland Yard'

.

1842 Początek policyjnej służby kryminalnej w Anglii.
1848 Wydanie we Wrocławiu "Czarnej księgi" napisanej przez Feliksa Górskiego, zawierającej
określenie "kryminalistyka".
1850 Utworzenie pierwszej prywatnej agencji detektywistycznej przez Allana Pinkertona w
Stanach Zjednoczonych

.

1853 Opracowanie przez Ludwika Teichmanna metody ustalania obecności krwi w materiale
dowodowym.
1893 Wydanie w Grazu książki Hansa Grassa

.

Podręcznik dla sędziów ś

l

edczych", statuującej

naukową kryminalistykę.

1

922 Początki służby śledczej w Polsce

.

1924 Wydanie w Warszawie podręcznika "Medycyna kryminalna

"

Leona Wachholza i Jana

Olbrychta

.

1929 Początek działalności Instytutu Ekspertyz Sądowych w Warszawie.
1936 Ukazanie się w Warszawie monografii

"I

dentyfikacja łusek i pocisków z krótkiej broni

pa

l

nej

"

autorstwa Władysława Sobolewskiego

.

1945 Powstanie Sekcji Naukowo-Technicznej Ekspertyzy Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej
w Warszawie.
1956 Edycja polskiego podręcznika "Kryminalistyka" Pawła Horoszowskiego.
1960 Początki ekspertyzy fonoskopijnej w Polsce.

1

986 Zastosowanie w Anglii badania DNA do identyfikacji sprawcy przestępstwa.

1998 Intensyfikacja polskich badań śladów zapachowych

.

1998 Pierwsze z - co rok potem organizowanych w Wyższej Szkole Policji - seminariów
omaw

i

ających aspekty prawne, kryminologiczne i kryminalistyczne przestępczości

t

ele

i

nformatycznej.

1999 Wprowadzenie badań sprzętu komputerowego do policyjnych badań krym

i

nalistycznych

.

Kalendarium kryminalistyczne

• A

bramski A

.

,

Konieczny J

.

,Justycjarjusze, hutmani

,

policjanci

.

Z dziejów służb ochrony porząd

k

u w Polsce

,

Katowice 1987

.

• Brzęk W, Pionierzy kryminalistyki polskiej, "Problemy Kryminalistyki" 1982

,

nr 155

.

• Brzęk W

,

Próba periodyzacji kryminalistyki

, "

Problemy Kryminalistyki" 1981

,

nr 150

.

• Czeczot Z

,

T

o

maszewski T, Kryminal

i

styka ogólna

,

Toruń 1996

.

s. Feix G., Surete. Wielkie ucho Paryża,

Katowice 1988.

• Gutekunst W, Kryminalistyka. Zarys systematycznego wykładu, Warszawa 1974.

• Hanausek T, Zarys taktyki kryminalistycznej, Warszawa 1994.

• Hanausek: T, Zarys kryminalistycznej teorii wykrywania, Warszawa 1978.

• Hołyst B., Kryminalistyka, Warszawa 1996.

• Horoszowski P., Kryminalistyka, Warszawa 1958.

• Jerzewska ]., Gantiskopia, .Postępy Kryminalistyki" 1998, z. 2, Legionowo.

• Kołecki H., Struktura współczesnej kryminalistyki, "Zeszyty Naukowe ASW" 1980, nr 1 (28).

• Konieczny J., Z historii policji województwa śląskiego, "Problemy Kryminalistyki" 1984, nr 164.

• Kryminalistyka Widacki (red.), cz. 1, Katowice 1984.

• Kryminalistyka Widacki (red.), wyd. 2, Warszawa 2002.

• Ku!icki M., Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia praktyki śledczo-sądowej, Toruń 1994.

• Ku!icki M., Kwiatkowska-Daru! V, Stępka L., Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia praktyki śledczo-sadowej,

Toruń 2005.

• Reouven R., Słownik zabójców. Od Kaina po Mansona, Warszawa 1992.

• Sehn ]., Kryminalistyka a prawo procesowe, "Nowe Prawo" 1958, nr 6.

• Thorwald)., Godzina detektywów, Kraków 1993.

• Thorwald)., Stulecie detektywów, Kraków 1992.

• Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 1998.

• Widacki J., Kilka uwag o kryminalistyce jako nauce empirycznej, "Archiwum Medycyny Sądowej i

Kryminologii" 1980, t. 30,

• Widacki J., Stulecie polskich detektywów, Kraków 1992.

• Widacki J., Brzęk W, Wspólne początki medycyny sądowej i kryminalistyki, "Problemy Kryminalistyki" 1980,

nr 143.

• 85 lat polskiej policji, G. Kędzierska (red.), Szczytno 2004.

Literatura

CHARAKTERYSTYKA ŚLADÓW KRYMINALISTYCZNYCH

na podstawie materiałów insp. dr Grażyny Kędzierskiej

KSZTAŁTOWANIE POJĘCIA ŚLADU
KRYMINALISTYCZNEGO

Próba stworzenia coraz doskonalszej definicji śladu kryminalistycznego
jest naturalnym efektem rozwoju kryminalistyki. Bez sprecyzowania tego
kluczowego pojęcia ta dziedzina wiedzy byłaby niepełna, korzystanie z niej
zaś utrudnione. Kryminalistyka jest nauką zajmującą się przestępstwem in
concreto, a to oznacza, że punktem wyjścia do jakichkolwiek czynności
procesowych i kryminalistycznych jest obecność śladów
kryminalistycznych.

Pierwsze definicje były właściwie e-numeratywnymi wyliczeniami

obiektów, które należało uznać za ślad kryminalistyczny. Zawierały one
większą lub mniejszą liczbę elementów, jednak nie były w stanie objąć
całego katalogu śladów.

Definicje tego typu opracowali:

Hans Gross (Odciski i odbicia w podatnym materiale),

A. Niceforo i H. Lindenau (Odciski i plamy),

C. Leibig (Przedmioty użyte do czynu ... wszystkie przedmioty,

które znalazły się dodatkowo lub zostały pozostawione).

KSZTAŁTOWANIE POJĘCIA ŚLADU
KRYMINALISTYCZNEGO

Następnym etapem w kształtowaniu się definicji śladu

kryminalistycznego było wprowadzenie określenia "zmiana". Usunięto
wyliczenie obiektów stanowiących ślady, zastępując je uniwersalnym
słowem "zmiana".

Zabiegu tego dokonali tacy autorzy, jak F. Meinert (każda zmiana

wywołana w otoczeniu, w następstwie działań lub zdarzeń), F. Meixner
(zmiany przedmiotowe i materialne), K. Rothe (wszelkie zmiany), E.
Anuschat (zmiany fizyczne na
ciele ludzkim i rzeczach) i K. Hafner (wszelkie zmiany w świecie
zewnętrznym).

Trzecim wyraźnym stopniem w ewolucji pojęcia śladu kryminalistycznego

było uznanie, że również każda informacja o zdarzeniu kodowana w
świadomości człowieka stanowi ślad kryminalistyczny.

Są to zatem te zmiany w wiedzy osoby, które dotyczą zdarzenia

przestępnego. Takie podejście prezentowali K. Zbinden (zmiany
psychiczne wywołane czynem),
M. Strogowicz (ślady w świadomości ludzi), H. Schneickert (ślady
psychiczne nadające się do wykorzystania psychologicznego).

KSZTAŁTOWANIE POJĘCIA ŚLADU
KRYMINALISTYCZNEGO

Współcześnie występuje kilka różnych definicji śladów, jednak

najczęściej używa się opracowanej przez Jana Sehna.

Ślady w znaczeniu kryminalistycznym to wszelkie zmiany

w obiektywnej rzeczywistości, które jako spostrzegalne
znamiona po zdarzeniach będących przedmiotem
postępowania stanowią podstawę do odtworzenia
przebiegu tych zdarzeń zgodnie z rzeczywistością.

Konstruując pojęcie, Jan Sehn połączył kilka elementów

decydujących o sklasyfikowaniu ujawnionego znamienia zdarzenia
jako śladu kryminalistycznego.

Do tych elementów należą:

•uniwersalność określenia zmiana,

•obiektywność wszelkiej rzeczywistości, niezależna od

jakichkolwiek działań lub zjawisk,

•wszechstronność spostrzegalności,

•łączność z przedmiotem postępowania.

KSZTAŁTOWANIE POJĘCIA ŚLADU
KRYMINALISTYCZNEGO

Zmiana oznacza każdą różnicę między dwoma stanami równowagi

obiektywnej rzeczywistości w różnych momentach czasowych. Jednym z
tych momentów jest czas ujawnienia znamion zdarzenia. Drugi, to czas
poprzedzający rozpoczęcie akcji przestępczej.

Obiektywną rzeczywistość mogą stanowić przedmioty, przyroda, ludzie,

ich świadomość.

Powstałe w wyniku zdarzenia ślady powinny być spostrzegalne, czyli

możliwe do ujawnienia za pomocą zmysłów człowieka albo zmysłów i
wspomagających je środków technicznych

Ostatnim elementem definicji jest łączność śladu z przedmiotem

postępowania karnego. Tylko wtedy ślad można określić jako
kryminalistyczny, gdy jego powstanie jest wynikiem działalności będącej
przedmiotem postępowania karnego".

KSZTAŁTOWANIE POJĘCIA ŚLADU
KRYMINALISTYCZNEGO

Proces ewolucji pojęcia śladu, raz rozpoczęty, zapewne nigdy się

nie skończy. Rozwój myśli ludzkiej wymuszany praktyką jest ciągły,
więc obecnie, tak jak przed stu laty, trwają poszukiwania definicji
doskonałej.

Współcześnie powody tych poszukiwań tkwią w:

•rozszerzeniu zakresu kryminalistyki,

•udoskonaleniu techniki przestępczej,

•rozwoju techniki wykrywania śladów,

•szerszym rozumieniu wartości i funkcji kryminalistycznej śladów,

•dążeniu do opracowania teorii kryminalistyki.

KSZTAŁTOWANIE POJĘCIA ŚLADU
KRYMINALISTYCZNEGO

SYSTEM KLASYFIKACJI ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Prace teoretyczne nad ustaleniem pojęcia śladu mają duże znaczenie dla
praktyki. Poprawne sklasyfikowanie ujawnionego znamienia zdarzenia
jako śladu kryminalistycznego gwarantuje efektywność i ekonomiczność
dalszych czynności kryminalistycznych i procesowych. Pracami
teoretycznymi jest objęte także usystematyzowanie wszystkich śladów.

Uporządkowanie ogromnego zbioru śladów kryminalistycznych wymaga
przyjęcia określonych warunków, takich jak:

- jedno kryterium dla jednej klasyfikacji,

- objęcie przez jedną klasyfikację całego zakresu pojęciowego śladów,

- sens praktyczny klasyfikacji.

SYSTEM KLASYFIKACJI ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Kryteria klasyfikacyjne - albo inaczej cechy stanowiące podstawę podziału - mogą

być bardzo różne.

W kryminalistyce za kryterium podziału śladów przyjmuje się wielkość,

sprawstwo, barwę, kształt, możliwości identyfikacyjne, trwałość, widoczność,
nośnik, rodzaj śladu lub jeszcze inne.

W literaturze prezentuje się wiele różnych klasyfikacji śladów.

Podstawowy podział jest oparty na kryterium stopnia zorganizowania materii,

która jest nośnikiem śladów. W tym podziale występują dwie grupy o nazwach:

• ślady materialne (nazywane też substancjalnymi),

• ślady w świadomości (nazywane inaczej pamięciowymi).'

SYSTEM KLASYFIKACJI ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Za og

ó

l

n

e,

o

bejmujące za

r

ówno ślady materialn

e

, jak i ś

l

ad

y w

ś

w

iad

o

m

oś

c

i, moż

n

a

uznać następujące podziały śladów:

I.Według etapów działalności przestępnej:
a)powstające razem z zamiarem czynu zabronionego,
b)powstające w trakcie przygotowywan

i

a,

c)powstające w czas

i

e dokonywania,

d)powstałe po dokonaniu czynu podczas zac

i

erania ś

l

adó

w

lub p

r

ób

ki

er

u

nkow

an

ia

p

r

oces

u.

II

.

Wed

ł

ug nośnika śla

d

ów

:

a)na przedm

i

otach,

b)na ciele człowieka,
c)na ciele zw

i

erzęcia,

d)u spra

w

cy

,

e)u ofiar

y

,

f)u świad

k

a

,

g)u z

w

ie

r

zęcia

.

SYSTEM KLASYFIKACJI ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

MECHANIZM POWSTAWANIA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Wyjątkowo duże znaczenie dla praktyki ma podział według mechanizmu
powstawania. Oznacza on następujące po sobie - w pewnej kolejności -
stany, procesy, zjawiska lub czynności, powodujące utworzenie śladu a
występujące podczas przestępczej akcji.
Każda grupa w podziale według mechanizmu powstawania prezentuje
odmienny sposób powstania zawartych w niej śladów.

Znajomość mechanizmu powstania śladu jest bardzo przydatna we
wnioskowaniu o czynnościach wykonywanych przez sprawcę w czasie
różnych etapów działalności przestępnej.

Ślad linii papilarnych, który jest odwzorowaniem, może powstać
wyłącznie na skutek kontaktu dłoni z podłożem. Pewnością jest dotykanie
przedmiotu przez sprawcę, co najczęściej oznacza również obecność
osoby na miejscu zdarzenia.
Z ułożenia śladu można zaś wnioskować o rodzaju czynności, w wyniku
której
ślad powstał, a także o tym, czy np. osoba tylko dotknęła słuchawki
telefonicznej czy też trzymała ją w ręku, czy sprawca wchodził czy może
wychodził przez okno.

Koniecznym warunk

i

em powstania odwzo

r

o

w

ania jest

w

ykon

a

n

i

e p

r

z

ez

człow

i

ek

a ta

kiej

czynnośc

i,

która

u

możliwia kontakt powierzchni dwóch

przed

mio

t

ów:

t

worzącego śl

ad

i u

zyskującego ślad, zwanego podłożem

.

Ta

k

i kontakt moż

e

b

y

ć os

iąg

n

ięty również w

i

nny s

posób

,

na prz

y

kład w

wyniku zjawiska przy

r

odniczego

.

Powstan

i

e

śl

adu

j

e

s

t

j

e

dnak o

b

w

arowane także stanem tych

przedmiotów

: i

ch w

ł

a

ś

c

iw

ośc

i

am

i,

o

bec

nośc

ią

d

odatkowej

substancji na

ich pow

i

erzchni

i

siłą

,

z jaką na podłoże dz

i

ała p

r

z

e

dmiot

twor

zą

cy ś

l

a

d

.

MECHANIZM POWSTAWANIA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

MECHANIZM POWSTAWANIA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

MECHANIZM POWSTAWANIA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Odwzorowan

i

a powstają jako odciski i odb

i

t

ki

.

Od właści

w

ośc

i

p

o

d

ł

o

ż

a z

a

l

eży rod

z

aj o

dwzorowania

.

Odciski powstają w podłożach plastycznych

,

odbit

ki

- na p

o

d

łoża

c

h

t

war

dyc

h

.

Odbitki występują

j

ako od

w

zorowan

i

a nawa

r

stwione

(

na

ni

esio

ne

j

a

ką

k

olwi

e

k su

bstancją na podłoże) lub odwarstwione (gdy w wyniku

konta

k

tu z p

od

ł

oża z

o

sta

je

z

ebrana s

ub

s

tanc

j

a).

Za najważniejsze cechy odwzoro

w

an

i

a w k

ry

m

i

nalist

y

ce uz

n

a

je się

kształ

t

,

w

iel

k

ość i rozmieszczenie cech grupowych oraz ind

y

w

i

dualn

y

ch

w

ni

m

wys

t

ę

p

ujący

c

h

.

Jako odwzorowania występują np

.

ślady l

i

ni

i

papila

r

n

y

ch

,

cz

erw

i

eni

w

a

rgowej,

m

ałżowi

n

y

usznej, mechano

s

kop

i

jne, stóp, opon

samochodow

yc

h.

MECHANIZM POWSTAWANIA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

MECHANIZM POWSTAWANIA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

P

l

amy

Pl

a

m

y

są t

wo

rz

o

ne przez substancje płynne, półpłynne, sproszko

w

ane

lub lotne. W za

l

e

żn

o

ś

ci

o

d ba

rwy

substancji i podło

ż

a

,

na którym

wyst

ę

pują

,

plam

y

mogą być w

i

doc

zne

l

u

b niewi

do

cz

ne

.

Pr

z

ycz

y

ny i jedno

c

ze

ś

nie mech

a

ni

z

m powstania plam

,

to

:

ro

z

lan

i

e

,

ro

zsy

pan

i

e

, wy

ci

e

k substancj

i

na podłoże

.

Kształt plam jest ni

e

regularn

y,

zależy od mo

r

folog

ii,

c

h

ło

nności

i

plastyczności podłoża

.

Badania identyfika

c

yjne plam mają na

celu określenie składu j

a

kościo

w

ego oraz ilo

ś

ciowego substancji tworzącej

plamę

.

Podc

za

s oględzin najczęściej są uja

w

n

i

an

e

plamy kr

w

i

,

wyd

z

i

e

lin

,

wydalin

,

wy

r

obów la

k

ie

r

n

iczy

c

h,

olejów

,

smarów

,

substancji łat

w

o

palnych

.

MECHANIZM POWSTAWANIA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

P

l

amy krwi

MECHANIZM POWSTAWANIA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Inn

e ś

l

ady

J

a

k

o inne ślady klasyfikuje s

ię

te wszystkie zm

i

any w obie

k

ty

w

nej

rzeczywistości

,

które n

i

e

s

ą od

w

z

o

rowaniami ani plamami. Jest to grupa

śladó

w

bardzo zasobna w różne obiekty

,

uz

ysk

a

n

a przez negat

y

wną selekcję

d

wó

ch pier

w

szych

.

Znajduj

ą

si

ę

w niej ślady powstał

e

n

a s

k

utek

r

óżn

y

ch

,

często zupełn

i

e odmi

e

nn

y

ch

,

mechanizmów

.

I

nne ślad

y

to:

•p

r

z

edm

i

oty pozostawione

,

porzucone

,

z

g

ubione

,

a uja

w

n

i

one na m

i

e

j

scu

zdarze

ni

a

, o

d

z

i

eż

y

,

z

wł

o

k

ach, ciele osob

y,

takie ja

k:

niedopa

ł

ki papie

r

os

ó

w,

fragmenty taf

li s

z

k

lan

y

ch

,

łuski

,

pocisk

i,

dokumenty, narzędzia, zęb

y,

paznokcie

,

włókna

;

•brak przedmiotów w miejscach, gdzie powinny się znajdować, występujący
n

a

s

k

utek zabrania przez sprawcę

,

np

.:

brak pien

i

ędz

y,

dokumentów

,

odzieży

,

opiłk

ów

z p

r

zepiło

w

anego kabłąka kłódki;

•zmiany w usytuowaniu całych przedmiotów lub ich części uzyskane na
skutek przemieszczenia, np.: przestawione krzesło, uchylone skrzydło
okienne, otwarte drzwi;

•zmiany powstałe jako ubytki, różne kształty, wywołane działaniem np. prądu
elektrycznego, ciepła, wilgoci, fal dźwiękowych, broni palnej, substancji
radioaktywnych;

•zapachy w postaci molekuł substancji w atmosferze pomieszczenia, będące
efektem parowania substancji.

W pr

ocesie

k

a

r

nym ślad kr

y

minalistyczny realizuje wi

e

le fun

k

c

ji

o

róż

nym

stop

n

iu n

asi

l

en

i

a, w

zależ

no

śc

i

od etapu proc

es

u

i

rodzaju ślad

u.

M

oże się zdarz

y

ć

, ż

e

k

t

ó

ra

ś z funk

c

ji w

danym etapi

e

p

r

ocesu nie

występuje,

i

nna natomiast ma szczegó

l

nie d

u

ż

e

z

n

a

c

zen

ie.

Na

przykład ś

l

ady n

i

e za

w

sze

s

ą rejestrowane w zbiorach, co

oz

nacza

,

ż

e w

p

o

st

ę

p

owa

n

i

u

p

rz

y

gotowawczym bra

k

funkcji re

j

est

r

acyjne

j.

Ślad

kr

y

m

i

na

li

stycz

ny

p

ełni n

as

tę

p

ujące

f

un

kcj

e:

dowo

d

ową

, i

den

t

y

f

ikacyjną,

kojarząco-reaktyw

u

jącą, or

g

anizac

y

jną

, rej

est

racyj

n

ą, re

k

o

nst

r

ukcyj

n

ą,

typującą, wersyjną

,

weryfikacyj

n

ą, zapobiegawczą

.

R

eal

i

zując fu

nkc

j

ę dowod

o

wą

, ślad przemaw

i

a za czymś, ś

w

iadcz

y

o

cz

ymś, wsk

a

zuje n

a c

o

ś

,

dow

o

dzi

c

zegoś i uzasadnia. Na

j

więks

z

a l

i

czba

dowodó

w, w ty

m ś

la

d

ów k

r

y

m

i

n

a

listycznych, zawsze zostaje zebrana w

czasie postępowania przygotowawczego. Ustalenie pochodzenia śladu
wskazuje na związek osoby, zwierzęcia lub przedmiotu z miejscem
zdarzenia lub innym obiektem oględzin, co ma istotne znaczenie dla
sądu.

FUNKCJE ŚLADU

KRYMINALISTYCZNEGO

FUNKCJE ŚLADU

KRYMINALISTYCZNEGO

Druga z kolei funkcja identyfikacyjna, jest oparta na

kryminalistycznych badaniach śladów.

Pozwalają one ustalić osobę, zwierzę lub rzecz, od której ślad

pochodzi, pod
względem grupowym lub indywidualnym. Badania identyfikacyjne
prowadzą do określenia sprawcy śladu.

Stwarza to możliwość potwierdzenia wniosków o sprawcy

przestępstwa lub o przebiegu zdarzenia.

FUNKCJE ŚLADU

KRYMINALISTYCZNEGO

Funkcja kojarząco-reaktywująca składa się z dwóch

elementów następujących po sobie. Najpierw występuje łączenie i
zespalanie czegoś, później zaś uaktywnianie i wznawianie
działalności. Z punktu widzenia praktyki funkcja ta polega na
kojarzeniu śladów z prowadzonego postępowania ze śladami
znajdującymi się w zbiorach. Często konsekwencją tej funkcji jest
reaktywowanie postępowania umorzonego z powodu niewykrycia
sprawcy.

Funkcja organizacyjna porządkuje pracę nad śladem.

Ujawnienie śladów powoduje konieczność przygotowania i
podjęcia określonych czynności procesowych i kryminalistycznych,
np. przesłuchania świadków, zorganizowania pościgu, tropienia po
śladach z użyciem psa, penetracji terenu, określenia sił
potrzebnych do zatrzymania osoby, podjęcia
niezbędnych środków ostrożności, zorganizowania zasadzki,
blokady terenu.

FUNKCJE ŚLADU

KRYMINALISTYCZNEGO

Funkcja rejestracyjna jest ściśle związana a z obszarem różnego typu

policyjnych zbiorów.

Polega na wpisywaniu czegoś do rejestru. Ślady o nieustalonym

pochodzeniu na przykład są wprowadzane do kartotek, registratur lub
katalogów z perspektywą wykorzystania podczas właściwej realizacji
funkcji kojarząco-reaktywującej.

W kryminalistyce jest to odtworzenie zdarzenia na podstawie

ujawnionych śladów. O elementach zdarzenia informują: usytuowanie i
rozmieszczenie śladów, ich rodzaj i liczba, a nawet brak śladów w
miejscach, w których logicznie powinny występować. Funkcję
rekonstrukcyjną podkreślił Jan Sehn w sformułowaniu umieszczonym w
definicji śladu: ,,( ... ) są podstawą do odtworzenia przebiegu
zdarzenia zgodnie z rzeczywistością". Rekonstrukcja powinna być jedna,
ponieważ prawda materialna o zdarzeniu może być tylko jedna. Na skutek
braku danych w rekonstrukcji mogą występować luki niemożliwe do
uzupełnienia. Wszystkie podejmowane w procesie czynności mają na celu
pełną rekonstrukcję uwzględniającą rodzaj, miejsce, sposób dokonania i
czas czynu zabronionego.

FUNKCJE ŚLADU

KRYMINALISTYCZNEGO

Wybieranie z pewnej grupy jednostki najbardziej odpowiedniej do
czegoś jest zadaniem funkcji typującej. Zgodnie z tym założeniem
ślady są wykorzystywane do typowania sprawcy zdarzenia, np. pod
względem płci, wieku, siły fizycznej, osobowości, środowiska, motywu
działania
Funkcja weryfikacyjna śladów wypełnia możliwości sprawdzenia i
potwierdzenia prawdziwości, autentyczności czegoś. Wszystkie
rodzaje śladów (materialne i w świadomości) służą do skontrolowania
informacji uzyskanych od osobowych źródeł dowodowych, są
podstawą korekty wersji, rekonstrukcji i typowania. Funkcja ta jest
ściśle związana z funkcjami wersyjną, rekonstrukcyjną i typującą.

UJAWNIANIE ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Ujawnianie śladu kryminalistycznego jest to wyszukiwanie,
lokalizowanie, umiejscawianie.

Jeżeli ślad jest w skali makro, a przy tym jest barwny, kontrastujący z
kolorem podłoża, na którym się znajduje, ujawnianie śladu jest proste. W
przeciwnej sytuacji, gdy ślad jest mały, pod względem barwy podobny
do podłoża, jego zlokalizowanie jest utrudnione.

Niektóre rodzaje śladów po zlokalizowaniu wymagają użycia specjalnych
środków umożliwiających ich obserwację w naturalnych warunkach.

UJAWNIANIE ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Proces ujawniania śladów jest podporządkowany następującym zasadom:

1.Ujawnianie śladów należy prowadzić planowo.

2.Miejsce ujawniania powinno być dobrze oświetlone.

3.Metody ujawniania należy stosować w kolejności: nieniszczące, później niszczące.

4.Należy stosować następującą kolejność typowania umiejscowienia i samego

ujawniania śladów:
•zapachowe,
•do identyfikacji indywidualnej,
•do identyfikacji grupowej.

5.Podczas ujawniania jednego śladu nie wolno niszczyć innego.

6.Środek do ujawniania trzeba dobrać w zależności od rodzaju śladu.

7.Środek do ujawniania dobiera się, uwzględniając wielkość i właściwości podłoża.

8.W zależności od rodzaju ujawnianych śladów należy stosować odzież ochronną:

rękawiczki (zawsze! ), całe jednorazowe ubrania, ochraniacze na obuwie oraz maski

na twarz.

9. Policjant zajmujący się śladami powinien mieć aktualne szczepienia ochronne

(wirusowe zapalenie wątroby, tężec) a podczas ujawniania przestrzegać
przepisów BHP, w szczególności:

• używać kasków ochronnych, okularów ochronnych, masek przeciwpyłowych;

• z materiałem biologicznym pracować w rękawicach;

• pracować tylko przy sprawnej wentylacji w służbowych pomieszczeniach

wykorzystywanych do ujawniania śladów;

• w razie skaleczenia przemyć ranę, zdezynfekować i opatrzyć;

• w wypadku skażenia terenu środkami toksycznymi przerwać pracę i wycofać

się,

• przed przystąpieniem do ujawniania śladów sprawdzić sprawność instalacji

gazowej i elektrycznej;

• urządzeń elektrycznych używać zgodnie z przeznaczeniem;

• podczas ujawniania śladów nie spożywać posiłków;

• po zakończeniu ujawniania śladów wyczyścić narzędzia i sprzęt a ręce umyć

wodą i detergentami, a następnie przetrzeć je alkoholem.

10.Konieczne jest udokumentowanie położenia, umiejscowienia i lokalizacji

ujawnionych śladów:

• po ujawnieniu każdy zlokalizowany ślad oznacza się numerem, czyli kolejną

liczbą,

• ujawniony i oznaczony numerem ślad należy sfotografować,

• przed zabezpieczeniem śladu trzeba dokładnie określić jego położenie.
11.Podczas ujawniani a należy zachować w czystości narzędzia, sprzęt, środki i

stanowiska pracy.

UJAWNIANIE ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Termin "za

be

z

p

i

eczy

ć"

ma dwa znaczen

i

a

.

P

i

erwsze mówi o czynien

i

u czegoś m

o

cnie

jszym,

tr

w

alszym

,

odpo

r

nym

na działan

i

e czegoś, zapewnieniu utrzymania się czegoś

w

dotychczasowym stanie.

Drugie o dawaniu ochrony, osłony przed czymś, osłanianiu, ochranianiu.

Pierwsze - znaczenie jest w kryminalistyce utożsamiane z
zabezpieczeniem
technicznym (czynić coś trwalszym), drugie - z zabezpieczeniem
procesowym (dawać ochronę).

Z

ABE

ZPIE

CZA

NIE

Ś

LAD

ÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Z

ABE

ZPIE

CZA

NIE

Ś

LAD

ÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Wykonanie kryminalistycznej czynności, którą jest zabezpieczenie techniczne

utrwala
ślad i powoduje, że jest możliwa jego długotrwała obserwacja i manipulowanie nim
w celu odnalezienia wszystkich cech identyfikacyjnych.

Jako zabezpieczenie techniczne stosuje się:

•wykonanie odlewu śladu za pomocą np. masy silikonowej, gipsu - stosuje się do

takich śladów, jak: ślady narzędzi, wgłębione ślady obuwia, odciski uzębienia,
wgłębione ślady opon samochodowych;

•przeniesienie śladu na folię klejącą, np. daktyloskopijną - sposób jest

wykorzystywany
podczas zabezpieczania np. powierzchniowych śladów linii papilarnych,
mikrośladów,
odbitek obuwia;

•zebranie śladu z podłożem lub częścią podłoża - najlepszy sposób zabezpieczenia

technicznego z dwu powodów: po pierwsze - ponieważ istnieje możliwość
zachowania śladu w stanie niezmienionym (zmiany cech śladu są możliwe na skutek
na przykład ingerencji środków stosowanych do zabezpieczenia), po drugie - istnieje
również możliwość zachowania lokalizacji śladu na nośniku - sposób często
wykorzystywany przy zabezpieczaniu mikrośladów, śladów biologicznych, śladów
użycia broni;

•zebranie śladu z podłoża - postępowanie stosowane w przypadku takich śladów,

jak: ślady użycia broni, ślady w postaci różnych przedmiotów, zapachy;

•sfotografowanie śladu.

Z

ABE

ZPIE

CZA

NIE

Ś

LAD

ÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Dobór metody zabezpieczenia technicznego zależy od rodzaju, barwy, wielkości i innych

właściwości śladu oraz podłoża.

Zastosowanie jednej z powyższych metod jest również uzależnione od posiadanych

środków technicznych oraz umiejętności manualnych osoby zabezpieczającej.

W następnym etapie ślady zabezpieczone pod względem technicznym muszą być

opakowane tak, aby nie uległy uszkodzeniom. Do zewnętrznego opakowania śladu
najlepiej jest wykorzystać gotowe kartonowe pudełka, szklane słoiki, pojemniki z
tworzywa sztucznego, worki z folii polietylenowej lub metalowej.

W zależności od rodzaju śladu i jego podatności na uszkodzenie lub zniszczenie

(możliwość odparowania, przemiany biologiczne, delikatność odwzorowanego rysunku)
zastosowanie znajdują opakowania z różnych surowców (papier, szkło, metal, tworzywo
sztuczne, wyroby włókiennicze) oraz o różnej wielkości, kształcie i konstrukcji (walcowate
lub sześcienne, płaskie lub głębokie, z zamknięciem lub nie, małe lub duże, usztywnione
lub giętkie, przezroczyste lub matowe).

Opakowanie zabezpieczonego śladu jest częścią zabezpieczenia technicznego.

Zadaniem
zewnętrznego opakowania śladu jest:

- ochrona cech identyfikacyjnych śladu przed działaniem naturalnych czynników

zewnętrznych,

- unieruchomienie śladu z uwagi na transport,
- izolowanie śladu od zmian warunków przechowywania.

Zewnętrzne opakowanie śladu powinno być jednorazowe, aby nie używać go powtórnie

i nie zanieczyszczać następnego śladu pozostałościami poprzedniego.

Konstrukcja zamknięcia opakowania powinna być taka, aby każda próba otwarcia powodowała

nieodwracalne i widoczne uszkodzenie.

Z

ABE

ZPIE

CZA

NIE

Ś

LAD

ÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Zabezpieczanie procesowe obejmuje opis śladu w protokole oględzin

oraz na metryczce śladu. Protokół oględzin jest dowodem pochodnym.
Opis śladu w protokole powinien zawierać:

•lokalizację śladu (rodzaj nośnika, umiejscowienie nośnika,

umiejscowienie śladu na nośniku),

•właściwości nośnika śladu,
•metodę ujawnienia,
•właściwości śladu,
•metodę zabezpieczenia technicznego śladu,
•oznaczenie liczbowe śladu.

Do każdego śladu ujawnionego podczas oględzin należy dołączyć

metryczkę. Jest ona także formą zabezpieczenia procesowego

śladu, ponieważ opis na metryczce jest fragmentem protokołu

oględzin.

Dodatkowo lokalizację i właściwości śladu można dokumentować,

stosując inne techniczne sposoby. Należą do nich przede

wszystkim klasyczne fotografowanie i rejestracja obrazu śladu na

innych nośnikach.

Dokumentacja lokalizacji i właściwości śladu zyskana w ten

sposób to dokumentacja akcesoryjna. Może ona być tylko

załącznikiem do protokołu.

Z

ABE

ZPIE

CZA

NIE

Ś

LAD

ÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Z

ABE

ZPIE

CZA

NIE

Ś

LAD

ÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Zabezpieczenie procesowe spełnia następujące funkcje:

•uniemożliwia zamianę śladu,

•w razie zaginięcia lub zniszczenia podczas badania stanowi dowód
istnienia i ujawnienia śladu,

•zapobiega pominięciu śladu przy tworzeniu wersji oraz rekonstrukcji
zdarzenia,

•pozwala odtworzyć wygląd miejsca zdarzenia z chwili oględzin.

Ujawnione i zabezpieczone ślady kryminalistyczne są następnie
wykorzystywane do wnioskowania i badania w ramach ekspertyzy.

Niektóre ślady są rejestrowane w kartotekach i zbiorach
kryminalistycznych, co też umożliwia ich zastosowanie w późniejszych
działaniach zwalczających przestępczość.

W każdym śladzie kryminalistycznym jest zakodowanych wiele

informacji, często niedostępnych bez specjalnych procesów
myślowych lub badawczych.

Wnioskowanie jest procesem myślowym, rozumowaniem

dedukcyjnym polegającym na wyprowadzaniu, zgodnie z
prawami logiki, nowych twierdzeń, czyli wniosków ze zdań
uznanych za prawdziwe, a więc przesłanek.

Występują dwa rodzaje wnioskowania: bezpośrednie i pośrednie.

Bezpośrednie polega na tym, że do wniosku dochodzi się na

podstawie

jednej przesłanki.

Cechą wnioskowania pośredniego jest natomiast wyprowadzanie

wniosku z dwóch lub większej liczby przesłanek.

WNIOSKOWANIE NA PODSTAWIE ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

WNIOSKOWANIE NA PODSTAWIE ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

W

k

r

y

minal

i

st

y

ce przesłankami

w

nios

k

o

w

ania są ślady

kry

m

i

n

a

l

istyczne i

ich

c

echy.

Uzysk

iwa

ne z t

y

ch przesłanek wniosk

i

są informac

j

am

i

o p

rz

eb

ieg

u

zd

arze

n

ia lu

b

uc

z

estni

kach

z

d

a

rzenia

,

spośród których najbardziej

interesująca jest o

s

oba

, k

t

óra

d

oko

n

ał

a c

zy

n

u

pr

z

est

ę

pnego.

Jako przesłanki, czyli pod

s

tawy

w

nioskowan

i

a, bi

erz

e

się

p

o

d

uw

a

gę

n

p

.

:

•rodzaj

śl

adu

,

•liczbę i wzajemne rozmieszczenie śladów r

óż

nych oraz tego sam

eg

o

rodz

aj

u

,

•umi

e

jscowienie różnych śladów

,

•k

ształt śladu

,

•barwę śladu

,

•stan śladu ze szczegó

ln

ym uwzględnieniem znamion staro

ś

ci

,

•oznaczenia występujące na

ś

ladzie

,

•swoiste cechy indywidualne.

WNIOSKOWANIE NA PODSTAWIE ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH

Wn

i

oskowanie o przeb

i

egu zdarzeni

a o

bejmuje m

i

ejsce

,

dro

g

ę d

ojścia i

o

d

ejścia,

c

za

s i

s

pos

ó

b c

zy

nu

.

Określenie wła

ś

c

i

woś

c

i os

o

b

y

odnos

i

s

i

ę d

o

w

yglą

d

u zewnętrznego (np

.

w

z

ros

tu

,

bar

wy w

łos

ó

w, odz

i

e

ż

y

),

umiejętno

ś

ci za

w

odowyc

h, kw

a

li

fi

kacji

przestę

pc

zych, śro

do

w

iska stałe

g

o przebywania

,

płc

i, wi

e

k

u

,

przeb

yty

ch i

aktua

l

n

y

ch ch

oró

b

,

wyksz

t

ałc

en

i

a

i

td.

Wnioskowanie na podstawie śladów kryminalistycznych może

przeprowadzić każdy funkcjonariusz, który ma wiadomości z
kryminalistyki oraz doświadczenie nabyte w czasie policyjnej pracy
zawodowej. Wstępne, pierwsze wnioskowanie jest dokonywane już na
miejscu zdarzenia, a jego wyniki pozwalają na podjęcie czynności, takich
jak pościg lub tropienie z użyciem psa.

• Girdwoyń P., Wersje kryminalistyczne. O wykryw

a

niu przestępstw, Warszawa

2001.

• Gregorowicz)

.

, Zarys logiki dla prawników, Łódź 1995.

• Hanausek T

.

, Zarys taktyki kryminalistycznej, Warszawa 1994.

• Juszka K

.

, Wersja nieprawdopodobna [w:] Nauka wobec przestępczości. Księga

ku czci profesora Tadeusza Hanauska

.

• Błachut, M Szewczyk,)

.

Wójcikiewicz (red

.

), Kraków 2001.

• Kołecki H

.,

Funkcje śladów kryminalisty

c

znych

.

Kierunki wykorzystania treści

informacyjnej śladów, "Zeszyty Naukowe ASW" 1980, nr 27.

• Kołecki H

.

,

Pojęcie i klasyfikacje śladów kryminalistycznych, "Zeszyty Naukowe

ASW"
1977, nr 18.

• Kryminalistyka

,

)

.

Widacki (red.), Warszawa 2002.

• Ku!icki M, Kwiatkowska-Daru! v

.

, Stę

p

ka L

.

, Kryminalistyka. Wybrane prob

l

emy

teorii
i praktyki śledczo-sądowej, Toruń 2005

.

• Leksykon policyjny, W Ply

.

A/aczewski, G

.

Kędzierska (red.), Szczytno 2001

.

• Materiały I Sympozjum Nauk Sądowych "Ślady kryminalistyczne", Popowo, 16

-

20.05.1988 r.

• Sehn J

.

, Ślady kryminalistyc

z

ne, "Z Zagadnień Kryminalistyki" 1960, t. 1.

CHARAKTERYSTYKA ŚLADÓW

KRYMINALISTYCZNYCH - literatura

IDENTYFIKACJA KRYMINALISTYCZNA

na podstawie materiałów insp. dr Grażyny Kędzierskiej

K

r

y

m

inal

ist

yka j

est nauką praktyczną, co nie oznacza

,

że jest pozbawiona

elementów
t

e

or

ety

cznych

.

Należą do nich między innymi prawa ogólne i prawa

hipotetyczne kryminal

istyki.

P

r

a

w

am

i

ogólnymi są na przykład prawo indywidualności linii papilarnych,

prawo

in

d

ywi

d

u

alności cech pisma ręcznego

,

prawo istnienia motywu przestępstwa

umyślnego

.

N

a

t

om

i

ast pr

a

wem hipotetycznym kryminalistyki jest prawo powstania śladów

przy

k

ażd

y

m dz

i

a

ła

n

iu

.

Ta nauka stosowana opiera się na dwóch określeniach i ich definicjach

.

Pierwsze z nich to

"

ślad kryminalistyczny", który wyznacza przedmiot

zainteresowania kryminalistyki

, jako ż

e

z

aró

w

no sposób

,

jak i środek działania

sprawcy pozostawiają ślady.

Drugim jest

"

i

d

e

n

t

yfi

ka

c

j

a

k

rym

i

nalistyczna" obejmująca, oparte na

naukowych podstawach

,

metody post

ę

p

o

wa

n

ia ustalające sprawcę śladu.

Prz

y

m

i

otni

k "

k

r

yminalistyczna

"

wskazuje przede wszystkim

s

zczególne

zadania tej iden

ty

fik

a

c

ji, wy

n

i

kające z celów procesu karnego. Nie mniej

ważne jest także to, że służy ona

re

a

lizacji

f

u

n

kcji

krym

i

nalistyki.

Identyfikacja jest naturalnym elementem takich etapów p

ro

cesu

k

arne

g

o

,

ja

k

ro

z

poznawanie

,

wykrywanie

,

dowodzenie i zapobieganie

.

Dodatkowo

wyj

a

ś

n

i

eniem stoso

w

ania przym

i

otnika "kryminalistyczna" jest odrębność

identyfikacji

k

r

y

m

i

nalistycznej w stosunku do

i

nnych rodzajów ustalania

tożsamości

,

a to ze względu n

a

m

ałą

ilo

ś

ć m

a

teriału dowodowego, jego

nieograniczoność pod względem

r

odzajowym

, niep

o

wt

a

rzal

no

ś

ć s

y

tuacji

identyfikacyjnych

.

S

ł

o

w

n

ik

o

w

a de

fi

nicja podaje dwa znaczenia terminu

"

identyfikacja

".

W

pierwszym

z

nac

ze

niu

i

dentyfikac

j

a jest to proces badawczy

,

inaczej utożsamian

i

e

,

rozpoznawanie

,

porównywanie, ustalanie tożsamości. Proces badawczy

może mieć postać porównywania lub rozpoznania.

W drugim znaczeniu - identyfikacja to wynik procesu badawczego.

Wynik badania to utożsamienie, ustalenie tożsamości. Proces badawczy
jest dynamiczny, to ruch, oznacza, że coś dzieje się w czasie. Wynik
badania jest statyczny, to efekt, rezultat, oznacza stagnację i koniec
procesu badania.

POJĘCIE IDENTYFIKACJI

KRYMINALISTYCZNEJ

POJĘCIE IDENTYFIKACJI

KRYMINALISTYCZNEJ

Identyfikacja bywa też rozumiana w znaczeniu węższym i szersz

y

m

.

W

ąs

ko rozumiana

- dotyczy wyłączn

i

e ustalania pochodzenia śladu

kryminalistycznego podc

z

as p

roce

s

u

badawczego

.

Szerzej - jest to wszelka identyfikacja, poza sensu stricto p

r

ocesem

bada

wczym,

obejmuje określenie rodzaju zdarzenia

,

jego okoliczności

,

wykryc

i

e

s

pra

w

cy

.

Jeśli uwzględnić powyższe uwagi, identyfikacja kryminalistyczna jest

t

o ustalen

i

e t

o

żsamośc

i

człowieka

,

zwierzęcia lub rzeczy przez porównanie

z k

i

mś albo c

zymś

lub pr

ze

z rozpoznanie

.

POJĘCIE IDENTYFIKACJI

KRYMINALISTYCZNEJ

Punktem wyjścia identyfikacyjnego procesu badawczego

j

est

za

ws

ze

ślad kry

m

i

n

ali

styczny

,

niezależnie od postaci, w jakiej występuje.

Zadaniem te

g

o proces

u jest:

-

ustalenie tożsamości czło

wi

eka;

- określenie zwierzęcia lub rzeczy, od której ślad pochodzi

;

-

rozpoznanie obiektu stanowiącego ślad;

-

ustalenie

,

czy dwa obiekty wcześniej stanowiły cało

ś

ć

.

W li

t

eraturze są prezentowane

r

óżne definicje

i

den

t

yfikac

ji, w któ

r

y

ch

j

ed

nak

po

wtarza si

ę element sądu id

e

ntyfi

k

acyjnego

.

Sąd

i

dentyfi

k

acyjny po

w

sta

j

e

na

p

odstawi

e

wyniku

procesu badawczego

i

wskazuje

:

-

pochodzenie śladu od konkretnej osoby

,

zwierzęcia, rzeczy

;

- pochodzenie

ś

ladu od

g

rupy osób

,

zwierząt

,

rzeczy

;

- wspólne pochodzen

i

e d

w

u śladów.

POJĘCIE IDENTYFIKACJI

KRYMINALISTYCZNEJ

Podstawą identyfikacji są cechy badanego materiału. Do

o

kre

ś

l

e

ni

a

"

c

e

ch

a" c

z

ę

st

o jes

t dodawany prz

y

miotni

k "

identyfikac

y

jna

".

W

y

n

ik

a to

raczej ze z

w

ycza

ju j

ę

zyk

o

w

e

go

,

po

n

i

eważ każda cecha

, j

aką posiada

obiekt

,

jest cechą

i

denty

f

i

k

a

cyj

n

ą

i po

z

w

al

a

na jakiś

rodza

j i

dentyfikacji.

W badaniach kryminalistycznych

,

w

k

tó

r

ych

wy

st

ę

p

uje

ma

ł

a

ilość

materiału dowodowego, wybiera się tylko niekt

ó

re cech

y,

przede

w

szyst

ki

m te

, k

t

ó

r

e są

dostępne. Zatem określenie "identyfikacyjna" nie

przekazuje istoty cechy, lecz jedynie jej aktualną użyteczność.

W takiej sytuacji cecha identyfikacyjna jest to właściwość obiektu
wykorzystywana w badaniach, charakteryzująca pod jakimś względem
istoty żywe (ludzi i zwierzęta), ich czynności lub rzeczy.

CECHA IDENTYFIKACYJNA

CECHA IDENTYFIKACYJNA

Na prz

y

kład dla istot żywych (człowieka, zwierząt) cechy wyróżniające

to układy linii papilarnych

,

zapach, barwa włosów lub sierści

.

Cechy czynności z kolei, z kryminalistyc

z

nego punktu widzenia

,

koncentrują się w modus operandi

,

czyli charakterystycznym

i

po

w

tarzają

cy

m się zachowaniu sprawcy, stanowiącym zresztą najczęśc

i

ej

odbicie jego indy

wi

dualnych cech.

Rzecz ma specyficzne cechy, takie jak

:

wielkość

,

budowa, połączenie

elementów

,

ubytki, rysy.

CECHA IDENTYFIKACYJNA

Cecha identyfikacyjna jest związana z obiektem

.

Nawet gdy dotyczy

czynności

,

są one

wyk

on

y

wane przez ob

i

ekt. Podczas zdarzenia powstają

sytuacje

,

w których

:

•ca

ły

ob

i

e

k

t sta

j

e s

i

ę śladem i wszystkie cechy mogą być użyte do

identyfikacji (np. czap

k

a

,

sweter

,

pojazd samochodowy);

•fragment obiektu staje się śladem, zachowując tylko niektóre

cechy( np. daszek czapk

i

,

wł

ó

k

na elementarne

,

fragment powłoki

lakierniczej);

•o

b

i

e

k

t pr

z

enosi s

w

oje cechy na jak

i

ś nośnik

,

przenies

i

enie staje się

śladem

,

w któ

r

ym

j

est ogran

i

czona liczba cech

.

CECHA IDENTYFIKACYJNA

Naj

i

stotn

i

ejsze dla procesów identyfikacyjnych są:

•liczebn

o

ść cech

,

która ma znaczący wpływ na poprawność

(obiektywność) wyniku

id

e

ntyfik

acji -

i

m większa liczba cech, tym większe

prawdopodobieństwo właśc

i

wego

wy

n

ik

u

(

po

zy

ty

w

ne

g

o lub

negatywnego)

;

•j

a

k

o

ść k

on

k

retyzowana w wyrazistości

,

pewności związku z elementem,

trwałości

,

wymierności cechy

;

•d

y

st

y

n

k

t

y

wno

ś

ć cechy oznaczająca wyróżnianie się

,

odróżnianie cechy

od

i

nnych cech;

•sw

o

i

st

oś

ć cechy będą

c

a wyznacznikiem specyfiki obiektu

.

CECHA IDENTYFIKACYJNA

Klas

yf

i

kac

j

e cech

i

dent

y

fi

k

acyjnych spotykane w literaturze są najczęściej

dychotomiczne

,

a

i

c

h podsta

w

a b

y

wa bardzo różna. Na przykład występują

:

•cechy ogólne (obejmują cały obiekt: ciężar

,

kształt) i szczegółowe (występują na

o

kr

e

ś

lon

y

m obszarze

:

ubytek

,

oznaczenie)

;

•cech

y

wewnętrzne (gęstość

,

krystaliczność) i zewnętrzne (nadruk

,

wgłębienie)

;

•cec

hy

proste

(

d

ł

ugość śladu obuwia) i złożone (wielkość

,

kształt i rozmieszczenie

ot

w

or

ów

potow

y

ch)

;

•c

echy j

ak

oś

c

iowe (opisowe

:

rodzaj śladu) i ilościowe (mierzalne

:

wymiary śladu)

;

•c

e

c

hy je

dno

s

t

k

o

w

e

(

kształt nosa, barwa tęczówk

i

oka) i zbiory cech (układ

minucji

l

i

n

ii pa

p

il

a

r

n

y

c

h

,

cechy grafizmu pisma)

;

•cec

hy

s

w

oiste

(

zawarte w jednym przedmioc

i

e) i d

i

agnostyczne

(

przysługujące

ws

zyst

ki

m przedmiotom danego typu, szczególnie wyraźne

,

ułatwia

j

ące rozpoznanie

prz

e

dmiotów danego rodzaju wśród innych)";

•cechy grupowe (szeroko- bądź wąskogrupowe w zależności od liczby

przedmiotów
wchodzących w klasę) i indywidualne.

CECHA IDENTYFIKACYJNA

CECHA IDENTYFIKACYJNA

CECHA IDENTYFIKACYJNA

Cecha grupowa się dużą popul

a

rn

oś

c

ią w

p

rak

t

yce identyfika

c

y

jne

j.

Od nazw tych cech wy

w

odzą się również nazwy ro

d

za

jów i

d

entyfikacji w

klasyfikacji

według liczebności zidentyfikowanych obiektów

-

identyfikac

ja g

rup

owa i

indywi

d

ualn

a

.

Za grupową cechę

i

dentyfikacyjną uznaje się właśc

i

wość chara

k

te

r

yzu

j

ącą

gru

p

ę

l

ud

zi,

zwierząt, ich czynności lub rzeczy

.

Indywidualna zaś cecha identyfikacy

j

na

j

e

s

t pr

z

yna

leż

na w

y

łącznie jednemu

człowiekowi, zwierzęc

i

u

,

czynności lub rzeczy

.

U człowieka cechy grupowe i indywidualne występują przede wszystkim na skutek

za-
kodowania w genach. Dodatkowo człowiek nabywa cech w czasie całego życia.
Źródłem
ich są naturalne procesy rozwoju i starzenia się, choroby i ich leczenie,
wykonywana praca
i ulubiona rozrywka.

Rzeczy nabywają grupowych i indywidualnych cech w czasie produkcji, używania,

renowacji i modyfikacji. Używanie, renowacja i modyfikacja są to procesy ściśle ze
sobą
związane. Efektem używania jest niszczenie, starzenie się, które stymuluje
renowację
i modyfikację. Tym procesom zawsze towarzyszy zmiana aktualnych cech i
powstawanie
nowych.

CECHA IDENTYFIKACYJNA

MODUS OPERANDI jako charakterystyczny i z reguły powtarzany sposób

zachowania się sprawcy, który stanowi odbicie jego:

-indywidualnych cech,
- właściwości grupowych
- oraz możliwości i potrzeb.

Sposób zachowania się sprawcy odzwierciedlają ślady powstałe na skutek:

- zachowań poprzedzających czyn,

- zachowań w trakcie czynu przestępnego,
- zachowań po czynie.

Wnioskowan

i

e z modus operandi

w

yma

g

a u

w

zg

lę

d

nie

n

ia

z

as

a

d

:

•szczególnej ostrożności wniosko

w

an

i

a, ponieważ "to, c

o

z

d

a

r

z

a

s

ię

z

wykle, nie

zdarza

s

i

ę zawsze

"

,

•elastycznośc

i

ob

r

az

u

modus

o

pe

r

and

i

prz

y

wniosko

w

aniu

.

•indywidualności modus operand

i

d

l

a każde

g

o przestępst

w

a

",

R

O

D

ZAJ

E ID

E

N

TYFI

KA

C

JI

KRYMINALI

STY

C

Z

NEJ

P

rz

yjmu

j

ąc identyfikację krymina

li

styczną j

a

ko proces

,

d

o

da

l

sz

ej

k

l

asyf

i

kacj

i

stos

u

je się pr

zede wszystkim k

r

yterium podm

i

otu

,

metod

y

o

r

az

li

czebno

ści

e

tapów

i

dentyfikacji.

Ze względu na

p

od

m

iot wyróżn

i

a s

i

ę

i

den

t

yfikac

ję

doko

nyw

a

n

ą

przez:

- organ proceso

w

y

,

- biegłego,
- sprawcę,
- świadka

,

- ofiarę

.

Obiera

j

ąc za podstawę podzia

ł

u

m

et

odę

,

wyo

drębnia s

ię i

d

enty

fi

kację

chemiczną

,

b

i

ol

o

gi

c

zną

, k

rym

i

nalist

y

czną

, e

ko

n

omiczną

i

td. Z podan

yc

h

ok

r

eśleń wynika, że kryteri

um metody oznacza stosowan

i

e pod

c

zas

id

e

ntyfikacj

i me

t

o

d

yki opr

ac

owanej i wykor

zystyw

a

nej

w

ok

r

eślone

j

nauce

.

K

ry

minal

i

styka

j

est nau

k

ą m

ul

t

i

d

y

sc

yplinarną, poniew

a

ż

występują W

niej obiekty (jako ślady) będące naturalnym przedmiotem
zainteresowania innych nauk, np. włókna, rozliczenia księgowe, krew,
substancje odurzające, a także
dlatego, że identyfikując te obiekty, kryminalistyka jest zmuszona
korzystać z metodyki tych nauk - chemii, medycyny, włókiennictwa,
ekonomii.

Sama jest jednak nauką i ma także swoje własne, oryginalne metody

badania - kryminalistyczne. Są one wykorzystywane do identyfikacji
takich obiektów, jak ślady linii papilarnych, ślady obuwia, opon
samochodowych, narzędzi.

R

O

D

ZAJ

E ID

E

N

TYFI

KA

C

JI

KRYMINALI

STY

C

Z

NEJ

Trzecim, często wymienianym, kryterium jest liczebność etapów,
która wyznacza identyfikację pośrednią i bezpośrednią.
Punktem wyjścia w każdej identyfikacji jest ślad. Ostatecznie jednak
organ ścigania interesuje się tym, od kogo ślad pochodzi lub kto ten
ślad spowodował. Zatem na końcu procesu identyfikacji przy kryterium
liczebności etapów znajduje się człowiek.
Jeżeli na podstawie śladu kryminalistycznego jest możliwe
jednoetapowe, bezpośrednie dotarcie do osoby, od której ślad pochodzi,
to proces taki nazywa się identyfikacją bezpośrednią. Śladami
kryminalistycznymi umożliwiającymi identyfikację bezpośrednią są np.:
ślady linii papilarnych, ślady uzębienia, pismo ręczne.
Gdy jednak ustalenie tożsamości osoby, która spowodowała powstanie
śladu, wymaga więcej niż jednego etapu (np. ślad narzędzia ujawniony
na miejscu zdarzenia, narzędzie, grupa osób mających dostęp do tego
narzędzia, osoba, która spowodowała powstanie śladu na miejscu
zdarzenia), wtedy taki proces badawczy określa się jako identyfikację
pośrednią.

R

O

D

ZAJ

E ID

E

N

TYFI

KA

C

JI

KRYMINALI

STY

C

Z

NEJ

Jeżeli za kryterium przyjąć przedmiot identyfikacji, to uzyska się

identyfikację osoby, zwłok, zwierzęcia, miejsca, rzeczy lub czynności.

Zależnie od rodzaju ujawnionego i zabezpieczonego śladu

kryminalistycznego proces identyfikacji zmierza zawsze do jednego z
wymienionych obiektów, np.

ślad w postaci mowy zarejestrowanej na taśmie pozwoli na

identyfikację osoby,

odgłosy z mieszkania utrwalone w pamięci świadka są informacją

identyfikującą czynności wykonywane przez osoby znajdujące się w
określonym czasie w tym mieszkaniu.

R

O

D

ZAJ

E ID

E

N

TYFI

KA

C

JI

KRYMINALI

STY

C

Z

NEJ

BADANIA KRYMINALISTYCZNE

W procesie badawcz

y

m przed biegłym

s

toją dwa zadan

i

a

:

w

yszu

k

an

ie

ce

c

h

w ś

lad

zie o

r

az i

ch ocena

,

a następnie wydanie na tej podstawie

sądu identyfikacyjne

g

o.

Pierwsze zadanie oznacza znalezienie pojedynczych cech identyfikacyjn

y

ch

l

ub

ko

mpleksów cech mających znaczenie identyfikacyjne

.

Większa liczba cech

c

zasem

w

y

m

a

g

a z

badania ich związków oraz częstotliwo

ś

ci występowania. Kon

i

eczna j

es

t

w

te

d

y

zna

j

omo

ść

pra

w

dopodob

i

eństwa wystąpienia cech identyfikacyjnych ora

z

po

w

t

ór

z

e

n

i

a s

ię

t

y

ch

cec

h

w

stosunku do ogólnej liczby tego t

y

pu obi

ek

tów

.

Ist

o

t

n

ą ro

l

ę

w

ta

ki

ch s

yt

u

a

c

jach

o

dg

r

ywa

statyst

y

ka matematyczna.

Identyfikacja

,

jako proces bada

w

czy

,

j

est potoczn

i

e o

k

re

ś

la

n

a ja

ko

b

ad

a

ni

a

i

d

entyfik

ac

yj

ne

.

Występują one w postaci badań

i

dentyfikując

y

ch lub bad

ań

p

orów

n

awczych

.

W j

e

dnych i drugich następuje przyporządkowan

i

e parami cech

wy

st

ę

pu

jącyc

h

w

ba

da

n

yc

h

m

ateriałach. Metoda poró

w

na

w

cza jest zat

e

m m

e

t

o

dą podstawo

w

ą

w

bad

a

n

i

ach

iden

t

y

f

i

kacyjnych.

Różnica między badaniem identyfikującym i porówna

w

czym t

kw

i

w

r

o

d

z

a

j

u

ro

z

strzyganego problemu.

W badaniu identyfi

k

ującym następu

j

e ustalen

i

e tożsamości obiektu

two

r

zącego ś

l

ad

przez jego rozpoznanie

.

Kwestia

w

ymaga

j

ąca ro

z

strzygn

i

ęc

i

a spro

w

a

dz

a

s

i

ę

do

o

dp

owiedzi

na p

y

tan

i

e: cz

y

m jest obiekt t

w

orzący ślad?

BADANIA KRYMINALISTYCZNE

Badan

y

m

i

obie

k

tami

s

ą np

.

niezna

n

y

p

ły

n

,

frag

ment

r

ośl

i

n

y

,

plam

y

b

r

unatn

e

j substancji

.

Badan

i

a id

e

nt

y

f

ik

ujące r

ozstrzygają kw

e

stie

:

•Cz

y

przesłana do badan

i

a brunatna substancja j

e

st

k

r

w

ią

?

• Z jakiej rośliny pochodzi zabezpieczony fragment?

• Jaką substancją jest proszek znajdujący się w opakowaniach?

• Czy przesłany banknot jest oryginalny?

Badanie porównawcze dąży do ustalenia tożsamości obiektu, od

którego ślad pochodzi przez porównanie. Zatem rozwiązuje problemy:

- Czy dowodowy ślad linii papilarnych pochodzi od P. Kowalskiego?
- Czy zabezpieczone podczas oględzin zarysowanie zostało wykonane

przesłanym narzędziem?

BADANIA KRYMINALISTYCZNE

BADANIA KRYMINALISTYCZNE

W badaniach identyfikacyjnych występują cztery rodzaje
materiału:

•Materiał dowodowy;

•Materiał porównawczy;

•Materiał kontrolny;

•Materiał wzorcowy.

IDENTYFIKACJA KRYMINALISTYCZNA -

literatura

• Czeaot Z: Tomaszewski T, Kryminalistyka ogólna, Toruń 1996.

• Hanausek T, Zarys taktyki kryminalistycznej, Warszawa 1994.

• Kege/ z., Ekspertyza ze stanowiska procedury i kryminalistyki,

Wrocław 1976.

• Kryminalistyka,). Widacki (red.), cz. 1, Katowice 1984.

• Ku/icki M., Kwiatkowska-Daru/ '1., Stępka L., Kryminalistyka.

Wybrane problemy teorii i praktyki śledczo-sądowej, Toruń 2005.

• Kołecki H., Ślad jako zbiór cech identyfikacyjnych, "Problemy

Kryminalistyki" 1988, nr 182.

• Owoc M., Systemowa stratyfikacja śladów [w:] Materiały I

Sympozjum Nauk Sądowych "Ślady kryminalistyczne", Popowo, 16-
20 maja 1988 r., Warszawa 1988.

• Szwarc A., Kołecki H., Identyfikacja kryminalistyczna, "Zeszyty

Naukowe ASW" 1973, nr 1.

• Widła T, Wartość identyfikacyjna jako wyznacznik wartości

dowodowej [w:] Wybrane zagadnienia teorii i metodologii
kryminalistyki, Katowice 1983.