Podstawowe aspekty procesu przemian w 

psychoterapii 

• Wpływ relacji terapeutycznej 

– doświadczanie bliskości i 

zaufania z inną osobą, wzbudzanie nadziei, zachęcanie do 
aktywności i odpowiedzialności

• Korektywne doświadczenia emocjonalne

 

– 

odreagowanie i zmniejszanie obronnej kontroli emocjonalnej, 
zwiększanie zdolności do rozpoznawania własnych uczuć i 
korzystania z nich dla własnych działań , korektywne 
doświadczanie relacji z terapeutą

• Odkrywania nowych możliwości poznawania i 

rozumienia 

siebie oraz otoczenia –zmiana oceny minionych 

doświadczeń, zmiana myślenia o oceniania na swój temat, zmiana 
oceny przyszłości

• Doświadczanie nowych sposobów zachowania 

– 

eksperymentowanie z nowymi zachowaniami, rozpoznawanie 
konsekwencji własnych zachowań i ćwiczenie możliwości wyborów.

Definiowanie roli pacjenta i terapeuty

Role pacjenta:

A)Poszukujący pomocy
B)Uczestnik procesu uczenia się
C)Uczestnik spotkania z osobą

Role terapeuty:

a) Anonimowy specjalista (terapia analityczna)
b)Uczestniczący obserwator (podejście psychodynamiczne)
c) Nauczyciel i ekspert (podejście behawioralno-poznawcze)
d)Facylitator i konsultant (humanistyczne i doświadczeniowe)
e) Osoba profesjonalnie zaangażowana w spotkanie 

(podejście egzystencjalne)

Relacja psychoterapeutyczna 

podstawą procesu

1. Co wpływa na skuteczność psychoterapii 

?

- czynniki związane z osoba klienta – 40%
- czynniki związane z relacją-30 %
- pozytywne oczekiwania i nadzieja-15%
- metody-15% ………(3-5 %)

2. Przez relację terapeutyczną rozumiemy 

specyficzną więź i wzajemne ustosunkowanie 

terapeuty i pacjenta oraz zbiór różnorodnych 

zjawisk i procesów występujących w czasie ich 

wspólnych spotkań.  

3. Treść i jakość relacji terapeutycznej jest 

wypadkową różnych czynników związanych z 

osobą pacjenta i terapeuty oraz ich 

wzajemnych interakcji.  

Podstawy pomocnej relacji wg. 

Rogersa

1. Empatyczne rozumienie i 

komunikowanie

2. Akceptacja i szacunek
3. Niezaborcza życzliwość
4. Autentyczność i wewnętrzna 

spójność

Postulaty Rogersa

1. Uczestniczenie w kontaktach w taki sposób, z którego będzie 

wynikać, że klient może spostrzegać mnie jako godnego 

zaufania, autentycznego i niezawodnego

2. Zdolność doświadczania pozytywnego ustosunkowania wobec 

osoby której się pomaga, pozwolenie sobie na przeżywanie 

uczuć ciepła, sympatii, troski, zainteresowania, szacunku

3. Zdolność do utrzymywania własnej odrębności od osoby, 

której się pomaga

4. Zdolność do rzeczywistego przyzwolenia na odrębność osoby, 

której się pomaga

5. Zdolność do pełniejszego wniknięcia w świat uczuć, myśli, 

pragnień i wyobrażeń klienta i do zobaczenia go takim, jaki 

jest

6. Zdolność do akceptacji możliwie wszystkich stron klienta oraz 

do zakomunikowania mu, że akceptuje się go takim, jaki jest

7. Zdolność do uczestniczenia w kontaktach w taki sposób, 

który nie stanowi zagrożenia dla klienta

8. Zdolność spostrzegania klienta jako kogoś, kto się staje, 

zmienia i rozwija

 

Praktyczne zalecenia

- uważnie słuchaj klienta
- doświadczanie klienta Twojej empatii 

życzliwości jest najważniejsze

- dbaj o informacje zwrotne na temat 

relacji

- unikaj krytycznych i negatywnych 

komentarzy

- pytaj o to co było pomocne w terapii

Fazy procesu psychoterapii

1. Nawiązywanie kontaktu i orientacja w 

problemach:

 

Podstawowe cele:

-

nawiązanie kontaktu

-

rozpoznawanie aktualnego stanu, sytuacji i problemów 

klienta

-

przygotowanie klienta do dalszej współpracy

2. Rozpoznawanie problemowych doświadczeń i 

schematów:

Podstawowe cele:

-

pogłębianie relacji

-

docieranie do śladów problemowych doświadczeń 

pacjenta i zwiększanie jego zdolności do kontaktowania 

się z procesem doświadczania

-

rozpoznawanie negatywnych schematów – ich genezy i 

aktualnego wpływu na życie pacjenta

-

rozpoznawanie i modyfikowanie schematycznych 

czynności umysłowych

3. Transformacja schematów doświadczania i relacji

Podstawowe cele:
 1. Integrowanie rozdwojeń wewnętrznych i rekonstrukcja 

uwewnętrznionych relacji z ważnymi osobami

2. Zmiana negatywnych schematów i inicjowanie zmian w 

realiach życiowych

3. Zmiana starych i odkrycie nowych znaczeń minionych 

doświadczeń i perspektyw osobistych

4. Utrwalanie zmian osobistych i kończenie 

współpracy

Podstawowe cele:

1.

Rozpoznawanie wyzwań i wzmocnienie motywacji do 
zmian osobistych

2.

Utrwalenie nowego sposobu doświadczania i 
świadomości siebie oraz konstruktywnego nastawienia 
do siebie i przyszłości

3.

Przygotowanie do konstruktywnego zakończenia 
współpracy

Doświadczenie a proces 

doświadczania

Doświadczenie – kategoria poznawcza 

określająca subiektywną treść 
funkcjonowania człowieka

Proces doświadczania obejmuje: 
- stan emocjonalny
- doznania somatyczne
- aktywność umysłową
- zachowanie, działanie
- kontekst relacyjny

Doświadczenie

Utrwalone ślady minionych doświadczeń 

kształtują schematy osobiste

Schematy osobiste kształtują proces 

doświadczania i postępowanie 

człowieka

Zmiana schematów jako 

uniwersalny cel 

psychoterapii

Schemat osobisty – względnie trwała, kształtowana przez 

minione doświadczenia, osobista forma organizacji 

psychicznej, łącząca różnorodne (ale specyficzne dla 

danego schematu) treści i zjawiska psychologiczne.

Schematy wywierają istotny wpływ na funkcjonowanie 

człowieka.

Dla zrozumienia schematów osobistych konieczne jest 

poznanie:

a) ich treści – emocjonalnych, umysłowych, behawioralnych 

i relacyjnych

b) ich funkcji spełnianych w życiu codziennym i 

zaburzeniach

c) okoliczności, w których te schematy się ukształtowały
d) czynników które aktywizują schematy

Typowe zadania i zamiary 

terapeuty

1.Zbudowanie struktury pracy terapeutycznej 

–  poprzez

•

strukturalizowanie sytuacji, 

•

ustalanie celów i zadań, 

•

szkicowanie metod osiągania celów, 

•

korygowanie oczekiwań wobec terapii, 

•

ustalanie reguł lub parametrów dotyczących kontraktu 

(czas, opłaty, zasady rezygnowania z usług, prace 

domowe).

2.Uzyskanie informacji przez terapeutę 

– poprzez 

dowiadywanie się o specyficznych faktach dotyczących 

historii życia, funkcjonowaniu klienta, planach na 

przyszłość itp.

3. Uzyskanie informacji przez klienta

– poprzez 

edukowanie, informowanie o faktach, korygowanie 

niewłaściwych spostrzeżeń i informacji, uzasadnianie 

zachowania terapeuty lub procedur.

Typowe zadania i zamiary terapeuty

4. Uzyskanie wsparcia przez klienta 

– poprzez  

•

ciepłe, wspierające i empatyczne postępowanie 

•

zwiększanie zaufania, 

•

pomaganie klientowi w czuciu się akceptowanym, 

zrozumianym, bezpiecznym i mniej zaniepokojonym,  

5. Skupienie uwagi klienta

– poprzez 

•

pomaganie klientowi w powracaniu do istotnych 

tematów, 

•

zmiana przedmiotu lub struktury rozmowy jeżeli 

klient ma trudności w skupieniu się lub w 

kontynuowaniu.

6. Uzyskanie przez klienta zrozumienia

– poprzez 

dostarczanie lub wywoływanie bardziej zrozumiałych 

sposobów rozumienia wtedy gdy pojawiają się 

niejasności, wieloznaczności, sprzeczności i 

zamieszanie.

 

Typowe zadania i zamiary terapeuty

7. Wzbudzanie nadziei u klienta

– poprzez 

•

przekazywanie i inspirowanie oczekiwań, ze możliwa 

jest zmiana, ze terapeuta może pomóc klientowi, 

•

odbudowa morale, tworzenie zaufania klienta do jego 

zdolności do przeprowadzenia zmian.

8. Doświadczenie katharsis 

– poprzez 

•

uzyskiwanie uwolnienia od napięcia lub przykrych 

uczuć, 

•

dawanie klientowi okazji do odreagowania lub 

odgadania uczuć i problemów

9. Rozpoznanie dysfunkcjonalnych przekonań

 

– 

poprzez rozpoznanie nielogicznych, irracjonalnych 

myśli lub postaw utrudniających zdrowe 

funkcjonowanie (np. „muszę być doskonały”)

 

Typowe zadania i zamiary terapeuty

10. Rozpoznanie dysfunkcjonalnych zachowań 

– 

poprzez 

•

rozpoznawanie i przekazywanie informacji zwrotnych 

dotyczących niewłaściwych zachowań i ich konsekwencji, 

•

dokonywanie analizy zachowania, 

11. Rozwijanie samokontroli 

– poprzez 

•

zachęcanie klienta do uzyskiwania lub rozwijania 

opanowywania lub kontrolowania myśli, uczuć, zachowań 

lub impulsów, 

•

pomaganie klientowi w uzyskiwaniu poczucia raczej 

wewnętrznej niż zewnętrznej lokalizacji odpowiedzialności 

za własne funkcjonowanie

12. Rozpoznawanie i intensyfikacja uczuć 

– poprzez 

•

rozpoznawanie, intensyfikowanie i ułatwianie akceptacji 

uczuć, 

•

zachęcanie klienta do uświadamiania sobie ukrytych 

uczuć lub do doświadczania uczuć na głębszym poziomie 

 

Typowe zadania i zamiary terapeuty

13. Uzyskiwanie wglądu 

– poprzez ułatwianie 

zrozumienia ukrytych powodów, dynamiki, 

nieświadomych motywów, kryjących się za 

przekonaniami, zachowaniami, postawami i uczuciami

14. Promowanie zmian 

– poprzez 

•

uczenie i rozwijanie nowych i bardziej adaptacyjnych 

umiejętności, zachowań i przekonań dotyczących 

własnej osoby i innych ludzi, 

•

tworzenie nowych układów odniesienia dotyczących 

funkcjonowania klienta i pomocnych w zobaczeniu 

siebie w nowy sposób, 

15. Wzmacnianie zmian 

– poprzez 

•

dawanie pozytywnych wzmocnień i informacji 

zwrotnych dotyczących prób zmiany w celu 

zwiększenia prawdopodobieństwa że zmiany będą 

kontynuowane i utrzymane, 

•

zachęcanie do podejmowania ryzyka zmiany i nowych 

zachowań.

 

Typowe zadania i zamiary terapeuty

16. Radzenie sobie z oporem klienta

– poprzez 

przezwyciężanie przeszkód na drodze do zmiany lub do 

uzyskiwania postępów w pracy (może obejmować dyskusję 

nad trudnościami lub niewłaściwym podporządkowaniem się 

procedurze postępowania terapeutycznego

) 

17.Tworzenie wyzwań 

– poprzez 

•

wyrwanie klienta z aktualnego stanu „zastoju”, wstrząśnięcie jego 

przekonaniami lub  odczuciami, 

•

sprawdzenie, zweryfikowanie adekwatności lub realistyczności 

przekonań, myśli, odczuć, 

•

pomoc klientowi w zakwestionowaniu konieczności utrzymywania 

starych wzorów

18. Radzenie sobie z przebiegiem relacji terapeutycznej 

–

•

rozwiązywanie problemów występujących w relacji 

terapeutycznej 

•

utrzymywania właściwego przymierza terapeutycznego, 

•

radzenie sobie z problemami zależności, odkrywanie i 

korygowanie zniekształceń w myśleniu klienta na temat 

relacji, które wynikają  z minionych doświadczeń