Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Projektowania systemów logistycznych

Wykład II.

Rodzaje systemów logistycznych

Procesy w systemach logistycznych

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

System (def.)

przypomnienie

-

całość złożona z

wzajemnie powiązanych elementów realizująca określony
cel. Cel ten realizowany jest poprzez proces transformacji
polegający na przekształcaniu pochodzących z otoczenia
systemu zasileń (materiały, energia, informacja) na efekty
działania systemu. System działa w określonym otoczeniu,
pobierając z niego zasilenia i przekazując do niego efekty
swojego działania.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

System logistyczny

- jest to system sztuczny, czyli stworzony przez człowieka,
- jego celem jest przemieszczanie dóbr i / albo osób
- jest to system techniczno – społeczny, jako że jego elementami są
zarówno maszyny i urządzenia służące przemieszczaniu dóbr i / albo
osób, przemieszczane dobra i/lub osoby maszyny i ludzie zarządzający
tym przemieszczaniem,
- realizowany mechanizm transformacji polega na przemieszczaniu, czyli
zmianie miejsca, w którym znajduje się dane dobro lub osoba,
transformacja ta realizowana jest po to, żeby dane dobro lub osobę
przemieścić na miejsce przeznaczenia, czyli tam gdzie z jakichś
względów dobro powinno się znaleźć a osoba chce się znaleźć.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

System logistyczny - łańcuch przepływu dóbr

dobra
materialne

informacje

pieniądze

powtórne zagospodarowanie

zaopatrzenie

produkcja

dystrybucja

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Jak widzimy na rysunku, strumień dóbr w przedsiębiorstwie przemieszcza
się przez trzy strefy:
a) zaopatrzenie czyli pozyskiwanie dóbr materialnych od dostawców, w
przedsiębiorstwie produkcyjnym jest to zaopatrzenie materiałowe –
pozyskiwanie surowców i elementów koniecznych do produkcji
b) w przedsiębiorstwie produkcyjnym – produkcja czyli proces
przekształcania dóbr dla podniesienia ich użyteczności realizowany za
pomocą maszyn i ludzi,
c) w przedsiębiorstwie handlowym lub usługowym – manipulowanie
materiałami, czyli czynności fizyczne dotyczące przemieszczania
materiałów takie jak przyjęcie, transport wewnętrzny, składowanie,
pakowanie, rozdział i wydanie. Proszę zwrócić uwagę, że
manipulowanie materiałami występuje również w produkcji.
d) dystrybucji i obsługi posprzedażnej czyli czynności zapewniających
ostatecznemu odbiorcy dostępność dóbr w określonej ilości, jakości i
terminie oraz możliwość korzystania z nabytego dobra.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

W oparciu o wprowadzony na rysunku podział mówimy o podsystemach
(częściach systemu) występujących w łańcuchu przepływu dóbr.
Wyróżniamy:
- podsystem logistyki zaopatrzenia
- podsystem logistyki produkcji w przedsiębiorstwie produkcyjnym
- podsystem manipulowania materiałami w przedsiębiorstwie handlowym
lub usługowym,
- podsystem logistyki dystrybucji,
- podsystem powtórnego zagospodarowania, zwykle nie jest on częścią
systemu logistycznego przedsiębiorstwa, lecz zgodnie z obowiązującym
prawem każde przedsiębiorstwo odpowiada za powtórne wykorzystanie
dóbr materialnych, które wytwarza lub którymi handluje. Powtórne
zagospodarowanie nie jest jednak zwykle organizowane przez
przedsiębiorstwa produkcyjne czy handlowe. Zajmują się tym
wyspecjalizowane przedsiębiorstwa usług komunalnych albo inne
przedsiębiorstwa tworzone specjalnie dla powtórnego zagospodarowania
zużytych dóbr

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Zapoznaliśmy się ze strukturą systemu logistycznego na
przykładzie łańcucha przemieszczania (przepływu) dóbr. System
logistyczny w formie łańcucha przepływu dóbr jest typowy dla
przedsiębiorstw produkcyjnych i handlowych. Powiedzieć
możemy że łańcuch przemieszczania dóbr to
wewnątrzorganizacyjny system logistyczny.

Istnieje jednak jeszcze inna kategoria systemów logistycznych.
Zajmuje się ona przemieszczaniem dóbr pomiędzy
organizacjami. Systemy logistyczne należące do tej kategorii
nazywamy systemami makrologistycznym.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

System makrologistyczny składa się z tych samych elementów, co
system logistyczny organizacji. Obejmuje on więc:
a) strumień dóbr, który tworzą przemieszczające się dobra
materialne,
b) strumień informacji, który steruje przemieszczaniem się dóbr
materialnych, informacje określają, kiedy, gdzie i w jakiej ilości ma
nastąpić przemieszczenie dóbr.
c) strumień pieniędzy, czyli płatności za przemieszczone dobra.

Jednak pomiędzy elementami wewnątrzorganizacyjnego systemu
logistycznego – łańcucha przemieszczania dóbr – a elementami
systemu makrologistycznego istnieją znaczne różnice.
Wewnątrzorganizacyjny system logistyczny ma tylko jednego
właściciela i użytkownika – przedsiębiorstwo. System
makrologistyczny ma wielu użytkowników. Dlatego też elementy
obu tych systemów są takie same, ale funkcjonują w nieco inny
sposób.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

System makrologistyczny na przykładzie krajowego systemu
logistycznego:

Krajowy system logistyczny to całość procesów logistycznych
realizowanych
na obszarze danego kraju przez systemy logistyczne działających
na jego
terenie organizacji za pomocą istniejącej na tym obszarze
infrastruktury
logistycznej. Na krajowy system logistyczny składają się:

- podsystem dystrybucji

- podsystem transportu

- podsystem komunikacji.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Zadaniem podsystemu dystrybucji w krajowym systemie

logistycznym jest przemieszczanie produktów (dóbr materialnych) z
miejsc ich wytworzenia do klienta. Przemieszczenie to składa się z
szeregu procesów takich jak transport produktów, magazynowanie,
pakowanie, kontrola zapasów, opracowywanie zamówień klientów i
ich obsługa.

Dobra materialne w systemie dystrybucji są sprzedawane przez
przedsiębiorstwa je wytwarzające przedsiębiorstwom handlowym lub
też ich ostatecznym odbiorcom. Jeżeli dane dobro materialne zostaje
zakupione przez przedsiębiorstwo handlowe, to często zdarza się, że
to przedsiębiorstwo sprzedaje je innemu przedsiębiorstwu
handlowemu (hurtownia sprzedaje produkty, którymi handluje
sklepowi detalicznemu). W ten sposób dobra materialne w systemie
dystrybucji, zanim trafią do ostatecznego odbiorcy często
wielokrotnie zmieniają właściciela i lokalizację. Poruszają się w tak
zwanych „kanałach dystrybucji”. Kanał dystrybucji to zbiór wzajemnie
powiązanych organizacji współuczestniczących w dostarczaniu
produktu do użytkownika dobra trwałego lub konsumenta dobra
konsumpcyjnego.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Zadaniem podsystemu transportu jest przemieszczanie dóbr przy
pomocy
odpowiednich środków technicznych. Środki te mogą być własnością
producentów, którzy wykorzystują je do transportu własnych
produktów. Mogą
być własnością przedsiębiorstw handlowych, które przewożą nimi
zakupione
przez siebie produkty. Techniczne środki transportu mogą również, co
współcześnie jest przypadkiem najczęstszym, należeć do
wyspecjalizowanych
przedsiębiorstw (przedsiębiorstwa transportowo- spedycyjne,
operatorzy
logistyczni), które przewożą dobra materialne na zlecenie innych
przedsiębiorstw, nie będąc właścicielem przewożonych dóbr.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Zadaniem podsystemu komunikacji jest obsługa przepływu informacji i
pieniędzy
związanego z przemieszczaniem się dóbr materialnych w kanałach
dystrybucji.
W tym celu wykorzystuje on standardową (identyczną w każdej
organizacji )
dokumentację (list przewozowy, dokumentacja magazynowa),
kodowanie
informacji na przykład za pomocą kodów kreskowych, standaryzację
(ujednolicanie) form przesyłanej informacji (tak zwana „elektroniczna
wymiana
informacji” – EDI, polegająca na przesyłaniu pomiędzy organizacjami
komunikatów o identycznej strukturze). Do realizacji przepływu
informacji
podsystem komunikacji korzysta z istniejącej infrastruktury łączności
(poczty,
telefonów, telefaxów) oraz sieci przesyłających informacje, takich jak
internet.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Krajowy system logistyczny funkcjonować może dzięki
istnieniu określonych zasobów. Zasoby te to:
- infrastruktura logistyczna, czyli drogi lądowe (drogi i linie
kolejowe), wodne, porty lotnicze i morskie oraz sieci
telekomunikacyjne znajdujące się na terenie kraju. Infrastruktura
logistyczna jest w części własnością państwa, w części należy do jej
użytkowników (przedsiębiorstw)
- środki transportu, czyli urządzenia służące do transportu
produktów. Środki transportu są zwykle własnością przedsiębiorstw
transportowych, handlowych lub produkcyjnych.
- jednostki ładunkowe, czyli ładunki uformowane z pojedynczych
produktów lub opakowań, odpowiednio zabezpieczonych przed
rozformowaniem („rozsypaniem się”) w taki sposób, aby były
przystosowane do manipulacji (przemieszczania na niewielkie
odległości) transportu, piętrzenia (układania jedne na drugich) oraz
składowania jako zwarta całość. Dobra materialne dla celu
przemieszczania w podsystemie dystrybucji łączone są w jednostki
ładunkowe. Jednostki ładunkowe tworzone są często w oparciu o
standardowe opakowania (kontenery).

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

System to całość złożona z wzajemnie powiązanych elementów
realizująca określony cel. Cel ten realizowany jest poprzez proces
transformacji

Proces to ciąg czynności, o stałej kolejności i określonym zakresie,
prowadzący do osiągnięcia określonego celu. Działanie dowolnego
systemu
możliwe jest dzięki realizowanym przez niego procesom.

Podobnie jest z systemami logistycznymi. Działają one
realizując
określone, powtarzalne procesy). Procesy związane z działaniem
systemów logistycznych i odnoszące się przedmiotu logistyki
(przemieszczania dóbr i/lub osób) nazywamy procesami lub
funkcjami logistyki. Nie wszystkie jednak procesy realizowane przez
systemy logistyczne są procesami logistycznymi.
Podstawowym procesem realizowanym przez przedsiębiorstwo
handlowe jest
sprzedaż. Każde przedsiębiorstwo handlowe ma swój system
logistyczny. Nie
wynika z tego jednak, że sprzedaż jest procesem logistycznym.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Procesy logistyczne w łańcuchu przepływu dóbr (wewnątrz
organizacyjnym systemie logistycznym) to:

- opracowanie zamówienia klienta,
- zarządzanie zapasami
- zarządzanie przepływem materiałów,
- transport,
- magazynowanie,
- zarządzanie opakowaniami,
- komunikacja
- zarządzanie logistyką.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Procesem logistycznym, którego realizacja inicjuje zwykle dalsze
działania – realizację innych procesów jest opracowanie zamówienia
klienta. Składa się ono z szeregu czynności, takich jak:
- rejestracja zamówienia i jeżeli to konieczne, wcześniejsze wyjaśnienie
wszystkich wątpliwości związanych z zamówieniem,
- ustalenie terminu realizacji zamówienia i ceny, jaką klient zapłaci za
realizację zamówienia, z czynnościami tymi w przedsiębiorstwach
produkcyjnych, gdzie ustalenie terminu realizacji zamówienia i ceny, za
jaką zostanie zrealizowane wymaga również określenia sposobu
realizacji zamówienia i potrzebnych do tego maszyn i urządzeń
(opracowania technologii) związany jest jeszcze cały szereg
dodatkowych czynności.
- potwierdzenie zamówienia – najczęściej przybiera ono formę
podpisania umowy, w której szczegółowo określone zostają wszelkie
warunki realizacji zamówienia,
- wystawienie faktury – dokumentu na podstawie którego odbiorca płaci
rachunek za realizację zamówienia a przedsiębiorstwo – dostawca
rozlicza się z urzędem podatkowym.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Kolejnym procesem logistycznym jest zarządzanie zapasami.

Zarządzanie zapasami – czynności realizowane w
przedsiębiorstwie, związane z planowaniem zapasów oraz kontrolą i
regulacją ich stanu.

(słownik APICS)

Cel zarządzania zapasami - minimalizacja kosztów zapasu przy
zachowaniu pożądanego poziomu obsługi w procesie przepływu
dóbr.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Zarządzanie przepływem materiałów jest to pewna odmiana
zarządzania zapasami. Występuje ona wtedy, gdy zarządzamy
zapasami przy pomocy komputera.

Zarządzanie przepływem materiałów to metoda wykorzystująca
strukturę wyrobów, dane o zapasach i główny harmonogram produkcji
dla wyliczenia zapotrzebowania na materiały i wyznaczania terminów
zamawiania i dostaw.

(słownik APICS)

Nazwa „zarządzanie przepływem materiałów” (materials
management) używana jest w Europie. W Stanach Zjednoczonych ten
sam proces nazywany jest „planowanie zapotrzebowania
materiałowego” (material requirements planning)

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Transport jest bardzo złożonym procesem logistycznym. Pierwsze,
podstawowe kryterium podziału procesów transportu związane jest z
odległością, na jaką ładunek jest transportowany i związanym z nią
zastosowaniem określonego środka transportu. Z punktu widzenia
tego kryterium transport dzielimy na:

- transport daleki polegający na tym, by dany ładunek w sposób
możliwie bezpieczny, oszczędny i nieszkodliwy dla środowiska
przemieścić pomiędzy dwiema odległymi od siebie lokalizacjami. Do
tego celu wykorzystuje się różne rodzaje transportu i
wyspecjalizowane środki transportu.

- transport bliski polegający na tym, by dany ładunek w sposób
możliwe bezpieczny przemieścić pomiędzy dwoma sąsiednimi
stanowiskami roboczymi lub miejscami składowania (najczęściej na
terenie tego samego budynku). W transporcie bliskim wykorzystuje
się zupełnie inne środki transportu od wykorzystywanych w
transporcie dalekim.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Magazynowanie to proces logistyczny złożony z czynności takich jak
przyjęcie,
przechowywanie, transport bliski (w procesie magazynowania
czynność ta nosi
nazwę manipulacji), konserwacja, kompletowanie, prowadzenie
ewidencji i
wydawanie dóbr materialnych. Czynnościom tym dobra materialne
poddawane
są w specjalnych obiektach zwanych magazynami.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Zarządzanie opakowaniami to proces logistyczny związany z
opakowaniami. Opakowanie to pojemnik, który ma za zadanie
chronić
znajdujący się w nim produkt przed szkodliwym dla produktu lub
środowiska
kontaktem, umożliwić przemieszczanie wyrobu podczas
magazynowania,
transportu i sprzedaży, informować klienta o tym, co znajduje się
wewnątrz
oraz zachęcać do kupna. Istnieje wiele rodzajów opakowań.
Podstawowy ich
podział wyróżnia dwie główne grupy opakowań - opakowania
jednorazowego
i wielokrotnego użytku. Opakowania wielokrotnego użytku muszą po
wykorzystaniu zostać sprawdzone, ewentualnie oczyszczone lub
naprawione
i trafić muszą do miejsca, gdzie zostaną powtórnie wykorzystane.
Opakowania jednorazowe po wykorzystaniu stanowią odpady, które
muszą
być odpowiednio zagospodarowane.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

komunikacja w logistyce to organizacja procesu przepływu informacji
związanych z przemieszczaniem dóbr i towarzyszącymi temu
czynnościami.
Cecha komunikacji w logistyce jest wysoki stopień jej formalizacji. W
komunikacji
w logistyce w szerokim zakresie korzysta się z standardowej
dokumentacji
dokumentację (list przewozowy, dokumentacja magazynowa),
kodowania
informacji na przykład za pomocą kodów kreskowych, ujednolicania
form
przesyłanej informacji (tak zwana „elektroniczna wymiana informacji” –
EDI,
polegająca na przesyłaniu pomiędzy organizacjami komunikatów o
identycznej
strukturze). Do realizacji przepływu informacji podsystem komunikacji w
logistyce
korzysta z infrastruktury łączności (poczty, telefonów, telefaxów) oraz
sieci
przesyłających informacje, takich jak internet.

Marek Fertsch Projektowanie systemów logistycznych

Ostatnim, chociaż nie najmniej ważnym procesem logistycznym
jest
zarządzanie logistyką. W procesie tym połączeniu ulegają
ogólne zasady zarządzania z wymaganiami wynikającymi ze
specyfiki procesów i systemów logistycznych. Dwa duże obszary
problemowe mieszczące się w obszarze zainteresowań
zarządzania logistyką to tak zwane strategie logistyczne i ich
miejsce w ogólnej strategii przedsiębiorstwa oraz organizacja
logistyki w przedsiębiorstwie.