Bezpieczeństwo

w elektroenergetyce

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2

Podstawowe definicje

Część czynna

– przewód lub część przewodząca urządzenia lub instalacji elektrycznej,

która może się znaleźć pod napięciem w warunkach normalnej pracy, lecz nie pełni
funkcji przewodu ochronnego.

Część przewodząca dostępna

– część przewodząca instalacji elektrycznej dostępna

dla dotyku palcem probierczym wg PN/E-08507, która może być dotknięta i która
w warunkach normalnej pracy instalacji nie znajduje się pod napięciem, lecz
w wyniku uszkodzenia może się znaleźć pod napięciem.

Część przewodząca obca

– część przewodząca nie będąca częścią urządzenia ani

instalacji elektrycznej, która może się znaleźć pod określonym potencjałem, zwykle
pod potencjałem ziemi; zalicza się do nich metalowe konstrukcje, rurociągi,
przewodzące podłogi i ściany.

Części jednocześnie dostępne

– przewody lub części przewodzące, które mogą być

dotknięte jednocześnie przez człowieka lub zwierzę; mogą nimi być części czynne,
części przewodzące dostępne i obce, przewody ochronne i uziomy.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3

Podstawowe definicje

Klasa ochronności

– umowne oznaczenie cech budowy urządzenia elektrycznego

wg PN/E-05031, określające możliwości objęcia go ochroną przeciwporażeniową
przed dotykiem pośrednim.

Stopień ochrony

– miara ochrony zapewnianej przez obudowy przed dostępem do

części niebezpiecznych, wchodzeniem obcych ciał stałych i/lub wnikaniem wody,
sprawdzona znormalizowanymi metodami.

Kod IP

– system kodowego oznaczenia stopni ochrony zapewnianej przez obudowy.

Obudowa

– element konstrukcyjny zapewniający ochronę przed niektórymi wpływami

otoczenia i przed dotknięciem bezpośrednim części czynnych z dowolnej strony.

Dotyk bezpośredni

– dotknięcie przez człowieka lub zwierzę części czynnych.

Dotyk pośredni

– dotknięcie przez człowieka lub zwierzę części przewodzących

dostępnych, które znalazły się pod napięciem w wyniku uszkodzenia izolacji.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4

Podstawowe definicje

Ochrona przeciwporażeniowa

– zespół środków technicznych zapobiegających

porażeniom prądem elektrycznym ludzi i zwierząt w normalnych i zakłóceniowych
warunkach pracy urządzeń elektrycznych; w urządzeniach nn rozróżnia się ochronę
przed dotykiem bezpośrednim (ochronę podstawową), przed dotykiem pośrednim
(ochronę dodatkową) oraz ochronę uzupełniającą.

Ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem bezpośrednim

– zespół środków

technicznych chroniących przed zetknięciem się człowieka lub zwierzęcia
z częściami czynnymi oraz przed pojawieniem się napięcia na częściach
przewodzących nie znajdujących się pod napięciem w warunkach normalnej pracy
instalacji.

Ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem pośrednim

– zespół środków

technicznych

chroniących

przed

wynikłymi

z

uszkodzenia

ochrony

przeciwporażeniowej podstawowej, skutkami zetknięciem się człowieka lub
zwierzęcia z częściami przewodzącymi i/lub częściami obcymi.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5

Podstawowe definicje

Obwód instalacji elektrycznej

– zespół elementów instalacji elektrycznej wspólnie

zasilanych i chronionych przed przetężeniami wspólnym zabezpieczeniem.

Połączenie wyrównawcze

– elektryczne połączenie części przewodzących

dostępnych i części przewodzących obcych, dokonane w celu wyrównania
potencjałów.

Przewód neutralny N

– przewód połączony bezpośrednio z punktem neutralnym

(zerowym) układu sieci i mogący służyć do przesyłania energii elektrycznej.

Przewód ochronny PE

– uziemiony przewód stanowiący element zastosowanego

środka ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej, nie podlegający obciążeniu
prądami roboczymi, do którego przyłącza się części przewodzące dostępne,
połączony z główną szyną uziemiającą.

Przewód uziemiający E

– przewód łączący zacisk uziemiający z uziemiającą.

Przewód wyrównawczy CC

– przewód zapewniający wyrównanie potencjałów

łączonych części.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

6

Układy sieciowe

Pierwsza litera

Druga litera

Trzecia i czwarta litera

Oznaczeni

e układu

sieci

T

(terre – ziemia)

Bezpośrednie

połączenie jednego

punktu (neutralnego)

układu sieci z ziemią

N

(neutralis - neutralny)

Bezpośrednie połączenie

dostępnych części

przewodzących

z uziemionym punktem

neutralnym układu sieci

C

(combine – łączyć, wiązać)
Funkcje przewodów N i PE

w całym układzie pełni jeden

przewód

TN-C

S

(separate - rozdzielać)

Funkcje przewodów N i PE w

całym układzie pełnią oddzielne

przewody

TN-S

C-S

Funkcje przewodów N i PE w

części układu pełni jeden

przewód,

a w pozostałej części – oddzielne

przewody

TN-C-S

T

Bezpośrednie połączenie

z ziemią podległych

ochronie dostępnych

części przewodzących

niezależnie od uziemienia

punktu neutralnego

układu sieci

Nie występują

TT

I

(isolate - izolować)

Wszystkie części

będące pod

napięciem są

izolowane od ziemi

Nie występują

IT

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

7

Układy

sieciow

e

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

8

Klasy

ochronnoś

ci

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

9

II klasa ochronności

Urządzenia w II klasie ochronności powinny mieć izolację:



podwójną – polega na zastosowaniu dwóch układów izolacyjnych:
podstawowego i dodatkowego, w miarę możliwości, rozdzielonych
warstwą przewodzącą (w celu sprawdzenia parametrów poszczególnych
warstw)



wzmocnioną – polega na zastosowaniu tylko jednego układu
izolacyjnego, ale o właściwościach i trwałości co najmniej równoważnej
izolacji podwójnej. Stosowanie izolacji wzmocnionej powinno być
ograniczone do urządzeń, części urządzeń i miejsc, w których nie jest
możliwe wykorzystanie izolacji podwójnej.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
0

II klasa ochronności

Przykłady wykonania izolacji urządzeń II klasy ochronności:

1 – część czynna; 2 – izolacja podstawowa; 3 – izolacja dodatkowa;
4 – izolacja wzmocniona; 5 – obudowa izolacyjna

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
1

II klasa ochronności

Sposoby wykonania obudowy izolacyjnej stanowiącej część

izolacji podwójnej urządzenia II klasy ochronności:

a)

sposób

nieprawidłowy

z

zastosowaniem

śruby

metalowej

przechodzącej przez wnętrze obudowy;

b), c) sposoby prawidłowe
1 – część czynna urządzenia

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
2

Stopnie ochrony – Kod IP

IP

Pierwsza cyfra

Druga cyfra

Ochrona ludzi przed

dotknięciem części

pod napięciem i

ruchomych

Ochrona urządzenia

przed przedostaniem

się ciał stałych

Ochrona przed

działaniem wody

0

brak

brak

brak

1

Ochrona przed

przypadkowym

dotknięciem wierzchem

dłoni

Ochrona przed

przedostaniem się ciał

stałych o średnicy

50 mm i większej

Pionowo padające krople

2

Ochrona przed

dotknięciem palcem

Jw. lecz o średnicy 12 mm

i większej

Pionowo padające krople

na urządzenia odchylone

o 15

o

od położenia

pionowego

3

Ochrona przed

dotknięciem

za pośrednictwem

narzędzi

i drutów o średnicy 2,5

mm

i większej

Jw. lecz o średnicy 2,5

mm

i większej

Natrysk wody pod kątem

do 60

o

od pionu z każdej

strony

4

Jw. lecz o średnicy 1 mm

i większej

Jw. lecz o średnicy 1 mm

i większej

Rozbryzgiwana na

obudowę

z dowolnego kierunku

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
3

Stopnie ochrony – Kod IP

IP

Pierwsza cyfra

Druga cyfra

Ochrona ludzi przed

dotknięciem części

pod napięciem i

ruchomych

Ochrona urządzenia

przed przedostaniem

się ciał stałych

Ochrona przed

działaniem wody

5

jw.

Ochrona przed

przedostaniem się pyłu

o ilości utrudniającej

działanie aparatu lub

zmniejszającej

bezpieczeństwo

Lana strugą na obudowę

z dowolnej strony

6

jw.

Całkowita ochrona przed

przedostaniem się pyłu

Lana silną strugą na

obudowę z dowolnej

strony

7

----

----

Obudowa zanurzona

krótkotrwale, brak

wnikania wody w ilości

wywołującej szkodliwe

skutki

8

----

----

Obudowa zanurzona

ciągle

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
4

Stopnie ochrony – Kod IP

Litery

Zakres ochrony

przed dostępem do

części

niebezpiecznych

Wymagania ochrony lub

zakres zastosowania

Dodatkowe

A

Ochrona przed dostępem

wierzchem dłoni

Mają być zachowane odpowiednie

odstępy do części niebezpiecznych

przy wciskaniu próbnika dostępu

w postaci kuli o średnicy 50 mm,

w każdy otwór osłony

B

Ochrona przed dostępem

palcem

jw., lecz przy zastosowaniu

próbnika

w postaci palca probierczego o

średnicy 12 mm i długości 80 mm

C

Ochrona przed dostępem

narzędziem

jw., lecz przy zastosowaniu

próbnika

w postaci pręta o średnicy 2,5 mm

i długości 100 mm

D

Ochrona przed dostępem

drutem

jw., lecz przy zastosowaniu

próbnika

w postaci pręta o średnicy 1 mm

i długości 100 mm

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
5

Stopnie ochrony – Kod IP

Litery

Zakres ochrony

przed dostępem do

części

niebezpiecznych

Wymagania ochrony lub

zakres zastosowania

Uzupełniają

ce

H

-----------------------

Aparat wysokiego napięcia

M

-----------------------

Ochrona przed wnikaniem wody,

gdy części ruchome urządzenia, np.

wirnik maszyny, są w ruchu

S

-----------------------

Ochrona przed wnikaniem wody,

gdy części ruchome urządzenia są

nieruchome

W

-----------------------

Urządzenie nadaje się do

stosowania

w określonych warunkach

pogodowych po zapewnieniu

dodatkowych środków ochrony lub

zabiegów

Podane w tablicy litery mogą być stosowane po symbolach IPXX i zawierają dodatkowe informacje
o właściwościach osłon

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
6

Środki ochrony przeciwporażeniowej

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
7

Ochrona dodatkowa

Sieci w układzie TN

Z

s

I

a

 U

o

Z

s

– impedancja pętli zwarcia

I

a

– prąd zapewniający zadziałanie urządzenia wyłączającego w określonym czasie

(0,2 s dla U

L

=25V i 0,4 s dla U

L

= 50V), dla urządzeń różnicowoprądowych I

a

= I

N

U

o

– napięcie znamionowe sieci względem ziemi

Sieci w układzie TT

R

A

I

a

 U

L

R

A

– suma rezystancji uziemienia uziomu i przewodu ochronnego części przewodzących

I

a

– prąd zapewniający zadziałanie urządzenia wyłączającego w określonym czasie

(0,2 s dla U

L

=25V i 0,4 s dla U

L

= 50V, w przypadku urządzeń przetężeniowych

o zależnej charakterystyce czasowo-prądowej dopuszczalny czas zadziałania
wynosi 5s), dla urządzeń różnicowoprądowych I

a

= I

N

U

L

– napięcie graniczne dopuszczalne w danych warunkach środowiskowych

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
8

Ochrona dodatkowa

Sieci w układzie IT

1.

Żaden z przewodów czynnych ani przewód neutralny nie mogą być uziemione
bezpośrednio

2.

Wszystkie przewodzące części dostępne powinny być uziemione

3.

Rezystancje uziemień R

A

i największe wartości prądów jednofazowych powinny

spełniać warunek:

R

A

I

k1

 U

L

R

A

– suma rezystancji uziomu i przewodu ochronnego części przewodzących

I

k1

– prąd pojedynczego zwarcia z ziemią;

U

L

– napięcie graniczne dopuszczalne w danych warunkach środowiskowych

4.

Sieć IT powinna być wyposażona w urządzenia do kontroli stanu izolacji, które
powinny sygnalizować lub powodować wyłączenie sieci w przypadku
wystąpienia pojedynczego zwarcia. Powinny być spełnione warunki:

•

Z

s

 U

N

/I

a

- w sieciach IT bez przewodu neutralnego (Z

s

= Z

L

+Z

PE

+Z

L

)

•

Z

’s

 U

N

/ I

a

- w sieciach IT z przewodem neutralnym (Z

’s

= Z

L

+Z

PE

+Z

N

)

3

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

1
9

Ochrona dodatkowa

Połączenia wyrównawcze miejscowe

Rezystancja

między

częściami

przewodzącymi

jednocześnie

dostępnymi i częściami przewodzącymi obcymi powinna spełniać
warunek:

R  U

L

/I

a

Gdzie:
U

L

– napięcie dopuszczalne dla danych warunków środowiskowych, równe

odpowiednio 50V lub 25V dla prądu przemiennego oraz 120V i 60V
dla prądu stałego

I

a

– prąd zadziałania urządzenia zabezpieczającego, przy czym:

- dla urządzeń przetężeniowych – prąd zadziałania w czasie nie dłuższym

niż 5s

- dla urządzeń różnicowoprądowych – znamionowy prąd wyzwalający I

N

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
0

Wyłączniki różnicowoprądowe

Budowa wyłącznika
różnicowoprądowego
o działaniu bezpośrednim

1 – przekładnik sumujący

2 – przekaźnik
Różnicowoprądowy

3 – zamek wyłącznika

R

d

– rezystor ograniczający

PK – przycisk kontrolny

K – urządzenie chronione

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
1

Wyłączniki różnicowoprądowe

1.

Podział ze względu na zasadę działania



o działaniu bezpośrednim



o działaniu pośrednim ze wzmacniaczem elektronicznym



o działaniu bezpośrednim z przekaźnikiem spolaryzowanym
(magnesem trwałym)

2.

Podział ze względu rodzaj prądu wyzwalającego



AC – reagują na prądu sinusoidalne



A – reagują na prądy przemienne i stałe pulsujące



B – działają pod wpływem prądów różnicowych sinusoidalnych,
pulsujących oraz stałych

3.

Podział ze względu na czas działania



Bezzwłoczne – czas reakcji ograniczony czasem własnym (1030 ms)



Selektywne (S) – czas działania do 0,2 s

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
2

Sposoby instalowania WRP

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
3

Przykład instalacji elektrycznej z

WRP

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
4

WRP w sieciach typu TN-C

Przykłady modernizacji ochrony przeciwporażeniowej w układzie typu TN-C: a) układ
przed modernizacją; b) zastosowanie gniazda z wyłącznikiem różnicowoprądowym;
c) zastosowanie klasycznego wyłącznika różnicowoprądowego i dodatkowego
przewodu PE

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
5

WRP w sieciach typu TN-C

Zagrożenia wynikające ze stosowania WRP w układzie typu TN-C w sytuacji przerwania
ciągłości

przewodu

PEN

oraz

możliwość

ich

wyeliminowania:

a) zwykły wyłącznik – brak reakcji przy przepływie prądu I

r

; b) wyłącznik

w specjalnym wykonaniu – kontrola ciągłości przewodu PEN i reakcja na prąd I

r

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
6

Modernizacja instalacji typu

TN-C

Sposoby
modernizacji
instalacji
typu TN-C:

a)

z zachowaniem układu
TN-C w wlz-cie

b)

przez rozdział w złączu
przewodu PEN na N
i PE (powstaje układ
TN-C-S)

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
7

Modernizacja instalacji typu

TN-C

Sposoby
modernizacji
instalacji
typu TN-C:

a)

przez przyłączenie
przewodu PE do
głównej szyny
wyrównawczej
(układ TN-C-S)

b)

przez przekształcenie
instalacji w układzie
TN-C do układu TT

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
8

Połączenia wyrównawcze

główne

Zastosowanie połączeń wyrównawczych ma na celu ograniczenie do

wartości

dopuszczalnych

długotrwale

w

danych

warunkach

środowiskowych napięć występujących pomiędzy różnymi częściami
przewodzącymi.

Połączenia wyrównawcze główne realizuje się przez umieszczenie

w najniższej kondygnacji budynku głównej szyny uziemiającej, do
której są przyłączone:



przewody uziemiające,



przewody ochronne lub ochronno-neutralne,



funkcjonalne przewody uziemiające (w razie potrzeby),



metalowe rury oraz metalowe urządzenia wewnętrznych instalacji wody
zimnej i gorącej, ścieków, centralnego ogrzewania, gazu, klimatyzacji,
metalowe powłoki i pancerze kabli elektroenergetycznych itp.



metalowe elementy konstrukcyjne budynku, takie jak np. zbrojenia itp.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

2
9

Połączenia wyrównawcze

główne

Fragmenty instalacji przy braku (a) i z zastosowaniem połączeń

wyrównawczych (b)

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
0

Połączenia wyrównawcze

główne

Przykład wykonania połączeń wyrównawczych głównych

1 – złącze; 2 – główna szyna wyrównawcza; 3 – elementy metalowe budynku;
4

–

zbiornik

metalowy

chroniony

katodowo

przed

korozją;

5 – ograniczniki przepięć; 6 – iskiernik; 7 – mufka izolacyjna; L – licznik;

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
1

Połączenia wyrównawcze

dodatkowe

W pomieszczeniach o zwiększonym zagrożeniu porażeniem (np.

łazienki, hydrofornie, pomieszczenia wymienników ciepła, kotłownie,
pralnie) oraz przestrzeniach, w których nie ma możliwości zapewnienia
ochrony przeciwporażeniowej przez samoczynne wyłączenie zasilania po
przekroczeniu

wartości

napięcia

dotykowego

dopuszczalnego

długotrwale na częściach przewodzących dostępnych, powinny być
wykonane połączenia wyrównawcze dodatkowe (miejscowe).

Połączenia wyrównawcze dodatkowe (miejscowe) powinny obejmować

wszystkie części przewodzące jednocześnie dostępne, takie jak:



części przewodzące dostępne,



części przewodzące obce,



przewody ochronne wszystkich urządzeń, w tym również gniazd
wtyczkowych i wypustów oświetleniowych,



metalowe konstrukcje i zbrojenia budowlane.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
2

Przykład

wykonania

połączeń

wyrównawczyc

h

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
3

Przewody ochronne

Najmniejsze dopuszczalne przekroje

przewodów ochronnych PE i uziemiających E

Przekrój S

L

przewodów fazowych

[mm

2

]

Najmniejszy dopuszczalny

przekrój przewodów PE i E

[mm

2

]

S

L

 16

S

L

25; 35

16

S

L

 50

0,5 S

L

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
4

Przewody ochronne

Minimalne przekroje żył przewodów do połączeń

wyrównawczych głównych

Połączenie

wyrównawcze

Wymagane przekroje

Wykonanie

normalne

 0,5 przekroju przewodu ochronnego S

PE

Przekrój

minimalny

6 mm

2

Cu

Przekrój

dopuszczalny

25 mm

2

Cu lub inny o równoważnej przewodności,

niezależnie od przekroju przewodu ochronnego S

PE

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
5

Przewody ochronne

Minimalne przekroje żył przewodów do połączeń

wyrównawczych miejscowych

Połączenie

wyrównawcze

Wymagane przekroje

Między dwoma

urządzeniami

elektrycznymi

Równy lub większy niż mniejszy z przekrojów przewodów
ochronnych przyłączonych do poszczególnych urządzeń

Między urządzeniem

elektrycznym a częścią

przewodzącą obcą

 0,5 przekroju przewodu ochronnego

Przekrój minimalny

2,5 mm

2

Cu w przypadku zastosowania ochrony przewodu

przed uszkodzeniami mechanicznymi
4 mm

2

Cu bez zastosowania ochrony przed uszkodzeniami

mechanicznymi

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
6

Ochrona porażeniowa w

obiektach o zwiększonym

zagrożeniu

Pomieszczenia wyposażone w wannę lub basen natryskowy

ze względu na zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym
dzieli się na cztery strefy:



Strefa 0 – wnętrze wanny lub brodzika



Strefa 1 – przestrzeń, której rzut poziomy wyznaczają
zewnętrzne krawędzie wanny lub brodzika



Strefa 2 – przestrzeń, której rzut poziomy wyznacza
płaszczyzna o szerokości 0,6 m na zewnątrz od granicy
strefy 1



Strefa 3 – przestrzeń, której rzut poziomy wyznacza
płaszczyzna w odległości 2,4 m na zewnątrz od granicy
strefy 2

Wysokość stref wynosi 2,25 m od podłogi

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
7

Ochrona porażeniowa w

obiektach o zwiększonym

zagrożeniu

Wymiary stref w pomieszczeniu z wanną (a) i natryskiem (b)

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
8

Ochrona porażeniowa w

obiektach o zwiększonym

zagrożeniu

Wymiary stref w pomieszczeniu z basenem natryskowym

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

3
9

Ochrona porażeniowa w

obiektach o zwiększonym

zagrożeniu

Strefa 0



Można stosować tylko urządzenia zasilane napięciem

o wartości nie przekraczającej 12 V, przy czym źródło tego

napięcia powinno być usytuowane poza strefą 2, (minimalny

stopień ochrony IP X7)

Strefa 1



Można instalować tylko elektryczne podgrzewacze wody

zainstalowane na stałe, zasilane z obwodu objętego ochroną

wykonaną z zastosowaniem wyłącznika różnicowoprądowego,

(minimalny stopień ochrony IP X5)

Strefa 2



Można instalować tylko oprawy oświetleniowe II klasy

ochronności oraz elektryczne podgrzewacze wody,

(minimalny stopień ochrony IP X4)

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
0

Ochrona porażeniowa w

obiektach o zwiększonym

zagrożeniu

Strefa 3



Można instalować oprócz wcześniej wymienionych urządzeń,
dodatkowo

gniazda

wtyczkowe,

pod

warunkiem

zabezpieczenia ich wyłącznikiem różnicowoprądowym
o prądzie wyzwalającym nie większym niż 30 mA
(minimalny stopień ochrony IP X1)

W strefach 1, 2 nie wolno instalować urządzeń rozdzielczych,

sprzętu łączeniowego ora puszek i rozgałęźników.

W strefach 1  3 można instalować elektryczne ogrzewanie

podłogowe, pod warunkiem przykrycia grzejników metalową
siatką lub blachą, objętą połączeniami wyrównawczymi.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
1

Pomieszczenie z wanną z zaznaczonymi strefami

i przykładowymi urządzeniami elektrycznymi

jakie mogą być w nich stosowane

Ochrona porażeniowa w

obiektach o zwiększonym

zagrożeniu

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
2

Warunki techniczne

Dz.U. z dnia 15 czerwca 2002 r. Nr 75 poz.690

Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki

i ich usytuowanie (wybrane paragrafy)

§180. Instalacja i urządzenia elektryczne, przy zachowaniu przepisów

rozporządzenia, przepisów odrębnych dotyczących dostarczania energii,
ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa i
higieny

pracy,

a także wymagań Polskich Norm odnoszących się do tych instalacji i
urządzeń, powinny zapewniać:



dostarczanie energii elektrycznej o odpowiednich parametrach technicznych do
odbiorników, stosownie do potrzeb użytkowych,



ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, przepięciami łączeniowymi
i atmosferycznymi, powstaniem pożaru, wybuchem i innymi szkodami,



ochronę przed emisją drgań i hałasu powyżej dopuszczalnego poziomu oraz przed
szkodliwym oddziaływaniem pola elektromagnetycznego.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
3

Warunki techniczne

§ 183. 1. W instalacjach elektrycznych należy stosować:



złącza instalacji elektrycznej budynku, umożliwiające odłączenie od sieci

zasilającej i usytuowane w miejscu dostępnym dla dozoru i obsługi oraz

zabezpieczone przed uszkodzeniami, wpływami atmosferycznymi, a także

ingerencją osób niepowołanych,



oddzielny przewód ochronny i neutralny, w obwodach rozdzielczych

i odbiorczych,



urządzenia ochronne różnicowoprądowe lub odpowiednie do rodzaju

i

przeznaczenia

budynku

bądź

jego

części,

inne

środki

ochrony

przeciwporażeniowej,



wyłączniki nadprądowe w obwodach odbiorczych,



zasadę selektywności (wybiórczości) zabezpieczeń,



przeciwpożarowe wyłączniki prądu,



połączenia wyrównawcze główne i miejscowe, łączące przewody ochronne

z częściami przewodzącymi innych instalacji i konstrukcji budynku,



zasadę prowadzenia tras przewodów elektrycznych w liniach prostych,

równoległych do krawędzi ścian i stropów,



przewody elektryczne z żyłami wykonanymi wyłącznie z miedzi, jeżeli ich przekrój

nie przekracza 10 mm

2

,



 urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
4

Warunki techniczne

§ 184. 

1.

Jako uziomy instalacji elektrycznej należy wykorzystywać metalowe
konstrukcje budynków, zbrojenia fundamentów oraz inne metalowe
elementy umieszczone w niezbrojonych fundamentach stanowiące
sztuczny uziom fundamentowy.

2.

Dopuszcza się wykorzystywanie jako uziomy instalacji elektrycznej
metalowych przewodów sieci wodociągowej, pod warunkiem
zachowania wymagań Polskiej Normy dotyczącej uziemień
i

przewodów

ochronnych

oraz

uzyskania

zgody

jednostki

eksploatującej tę sieć.

3.

Instalacja piorunochronna, o której mowa w § 53 ust. 2, powinna być
wykonana zgodnie z Polską Normą dotyczącą ochrony odgromowej
obiektów budowlanych.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
5

Warunki techniczne

§ 185. 

1.

Instalacja odbiorcza w budynku i w samodzielnym lokalu powinna być
wyposażona w urządzenia do pomiaru zużycia energii elektrycznej,
usytuowane w miejscu łatwo dostępnym i zabezpieczone przed
uszkodzeniami i ingerencją osób niepowołanych.

2.

W budynku wielorodzinnym liczniki pomiaru zużycia energii
elektrycznej należy umieszczać poza lokalami mieszkalnymi,
w zamykanych szafkach.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
6

Warunki techniczne

§ 186. 

1.

Prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urządzeń elektrycznych
w budynku powinno zapewniać bezkolizyjność z innymi instalacjami
w zakresie odległości i ich wzajemnego usytuowania oraz uwzględniać
warunki określone w §164.

2.

Główne,

pionowe

ciągi

instalacji

elektrycznej

w

budynku

wielorodzinnym, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej
należy prowadzić poza mieszkaniami i pomieszczeniami użytkowymi,
w wydzielonych kanałach lub szybach instalacyjnych, zgodnie
z Polskimi Normami dotyczącymi wymagań w tym zakresie.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
7

Warunki techniczne

§ 187. 

1.

Przewody i kable elektryczne należy prowadzić w sposób umożliwiający ich
wymianę bez potrzeby naruszania konstrukcji budynku.

2.

Dopuszcza się prowadzenie przewodów elektrycznych wtynkowych, pod
warunkiem pokrycia ich warstwą tynku o grubości co najmniej 5 mm.

3.

Przewody i kable wraz z zamocowaniami stosowane w systemach zasilania
i sterowania urządzeniami służącymi ochronie przeciwpożarowej powinny
zapewniać ciągłość dostawy energii elektrycznej w warunkach pożaru przez
wymagany czas działania urządzenia przeciwpożarowego, jednak nie mniejszy
niż 90 minut.

4.

Dopuszcza się ograniczenie czasu zapewnienia ciągłości dostawy energii
elektrycznej do urządzeń służących ochronie przeciwpożarowej, o której mowa
w ust.3, do 30 minut, dla przewodów i kabli znajdujących się w obrębie
przestrzeni chronionych stałym urządzeniem gaśniczym tryskaczowym oraz dla
przewodów i kabli zasilających i sterujących urządzeniami klap dymowych.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
8

Warunki techniczne

§ 188.

1.

Obwody odbiorcze instalacji elektrycznej w budynku wielorodzinnym
należy prowadzić w obrębie każdego mieszkania lub lokalu
użytkowego.

2.

W instalacji elektrycznej w mieszkaniu należy stosować wyodrębnione
obwody: oświetlenia, gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia,
gniazd wtyczkowych w łazience, gniazd wtyczkowych do urządzeń
odbiorczych w kuchni oraz obwody do odbiorników wymagających
indywidualnego zabezpieczenia.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

4
9

Warunki techniczne

§ 189. 

1.

Pomieszczenia w mieszkaniu należy wyposażać w wypusty oświetleniowe oraz
w niezbędną liczbę odpowiednio rozmieszczonych gniazd wtyczkowych.

2.

Instalacja oświetleniowa w pokojach powinna umożliwiać załączanie źródeł
światła za pomocą łączników wieloobwodowych.

 
§ 190. 

W budynku wielorodzinnym oświetlenie i odbiorniki w pomieszczeniach
komunikacji ogólnej oraz technicznych i gospodarczych powinny być zasilane
z tablic administracyjnych.

 
§ 191. 

Mieszkania w budynku wielorodzinnym i odrębne mieszkania w budynku
zamieszkania zbiorowego należy wyposażyć w instalację wejściowej sygnalizacji
dzwonkowej, a w razie przeznaczenia ich dla osób niepełnosprawnych - również
w odpowiednią sygnalizację alarmowo-przyzywową.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5
0

Instalacje elektryczne

wewnętrzne

W mieszkaniach i budynkach mieszkalnych jako środki ochrony

przed dotykiem bezpośrednim należy stosować:



izolowanie części czynnych (izolacja podstawowa),



obudowy (osłony) o stopniu ochrony co najmniej IP2X,



wyłączniki ochronne różnicowoprądowe o znamionowym różnicowym
prądzie nie większym niż 30 mA, szczególnie w pomieszczeniach
mieszkalnych, jako uzupełniający środek ochrony przed dotykiem
bezpośrednim.

Natomiast jako środki ochrony przed dotykiem pośrednim należy

stosować:



samoczynne wyłączenie zasilania,



urządzenia o II klasie ochronności.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5
1

Instalacje elektryczne

wewnętrzne

W związku z powyższym w mieszkaniach wymaga się:



wykonania całej instalacji elektrycznej w mieszkaniu jako 3-przewodowej
(L, N i PE) lub instalacji 5-przewodowej (L1; L2; L3; N i PE),



zastosowania we wszystkich pomieszczeniach gniazd wtyczkowych ze
stykami ochronnymi, do których jest przyłączony przewód ochronny PE,



zastosowania opraw oświetleniowych o I lub II klasie ochronności
i doprowadzenia o wszystkich wypustów oświetleniowych przewodu PE,



wyeliminowania wszystkich odbiorników o klasie ochronności 0,



zabezpieczenia gniazd wtyczkowych w łazience wyłącznikami ochronnymi
różnicowoprądowymi o znamionowym różnicowym prądzie nie większym
niż 30 mA. Gniazda te należy instalować nie bliżej niż
0,6 m od obrzeża wanny, brodzika lub otworu drzwiowego kabiny
natryskowej,



wykonania w łazience połączeń wyrównawczych dodatkowych.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5
2

Przykładowy

schemat instalacji

elektrycznej w

mieszkaniu

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5
3

Przykład instalacji

elektryczne

Uprawnienia energetyczne

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5
5

Podstawa prawna

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 28 kwietnia 2003 r. (Dz.U. Nr 89 z dnia 21 maja 2003 r. poz.828)
eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci energetycznych mogą
zajmować się osoby posiadające aktualne uprawnienia właściwe do
zajmowanego stanowiska pracy.

Rozróżniamy stanowiska:



Dozoru

– do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami

osób wykonujących prace w zakresie: obsługi, konserwacji, remontów,
montażu

i

kontrolno-pomiarowym

oraz

stanowiska

pracowników

technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i
sieci.



Eksploatacji

– do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace

w zakresie: obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-
pomiarowym.

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5
6

Rodzaje prac

Prace o których mowa powyżej, dotyczą wykonywania następujących czynności:



Prace w zakresie obsługi

– czynności mające wpływ na zmiany parametrów

pracy obsługiwanych urządzeń, instalacji i sieci przy zachowaniu wymagań
bezpieczeństwa i ochrony środowiska



Prace w zakresie konserwacji

- czynności związane z zabezpieczeniem

i utrzymaniem należytego stanu technicznego urządzeń, instalacji i sieci



Prace w zakresie remontów

- czynności związane z usuwaniem usterek,

uszkodzeń oraz remontów urządzeń, instalacji i sieci w celu doprowadzenia ich do
wymaganego stanu technicznego



Prace w zakresie montażu

- czynności niezbędne do zainstalowania oraz

przyłączania urządzeń, instalacji i sieci



Prace w zakresie kontrolno-pomiarowym

- czynności niezbędne dla

dokonania oceny stanu technicznego parametrów eksploatacyjnych, jakości
regulacji i sprawności energetycznej urządzeń, instalacji i sieci

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5
7

Podział na grupy

GRUPA 1:

Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne

wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię
elektryczną

GRUPA 2:

Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające

i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne



Kotły parowe oraz wodne na paliwa stałe, płynne i gazowe o mocy powyżej 50 kW



Sieci i instalacje cieplne o przesyle ciepła powyżej 50 kW



Urządzenia wentylacji, klimatyzacji i chłodnicze o mocy ponad 50 kW

GRUPA 3:

Urządzenia, instalacje i sieci gazowe wytwarzające,

przetwarzające, przesyłające, magazynujące i zużywające paliwa
gazowe



Sieci gazowe rozdzielcze o ciśnieniu nie wyższym niż 0,5 MPa



Urządzenia i instalacje gazowe o ciśnieniu nie wyższym niż 5 kPa



Urządzenia i instalacje gazowe o ciśnieniu powyżej 5 kPa

20.05.21 07:59 PM

Bezpieczeństwo w energetyce

5
8

Zakres uprawnień grupy G1

GRUPA 1:

Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające,

przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną



Urządzenia prądotwórcze przyłączone do krajowej sieci elektroenergetycznej bez
względu na wysokość napięcia znamionowego



Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV



Urządzenia, instalacje i sieci o napięciu znamionowym powyżej 1 kV



Zespoły prądotwórcze o mocy powyżej 50 kW



Urządzenia elektrotermiczne



Urządzenia do elektrolizy



Sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego



Elektryczna sieć trakcyjna



Elektryczne urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym



Aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urządzenia i instalacje automatycznej
regulacji, sterowania i zabezpieczeń urządzeń i instalacji wymienionych w pkt 1-9



Urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia



Urządzenia ratowniczo-gaśnicze i ochrony granic