Urazy czaszkowo-mózgowe.

Powstają wskutek bezpośredniego działania

siły.

-otwarte

-zamknięte

Obejmować mogą skalp, czaszkę, mózgowie

i naczynia krwionośne.

Skutek to: krwawienia wewnątrzczaszkowe i

ucisk na mózg.

Objawy:

zaburzenia świadomości

↓

zwolnienie akcji serca

↓

zwolnienie oddechu

nierówność źrenic

wymioty lub nudności

krew lub jasny płyn wyciekający

z nosa lub ucha

zaburzenia wzroku

Złamania kości czaszki

W przypadku złamania

z przerwaniem ciągłości skóry –

istnieje niebezpieczeństwo

zakażeń

śródczaszkowych.

Inny powikłaniem są

krwawienia

wewnątrzczaszkowe.

Wstrząśnienie

Przejściowa utrata przytomności lub

innej funkcji neurologicznej, która

trwa kilka sekund lub minut

i pojawia się natychmiast po tępym

urazie głowy.

Może powodować:

-bóle głowy,

-osłabienie pamięci i uwagi,

- bezsenność i zawroty głowy.

Pourazowe przekrwienie

i obrzęk mózgu.

Są to wtórne następstwa urazu

czaszkowo-mózgowego, które

stanowią wynik reakcji mózgu na

doznany uraz.

Przekrwienie

jest

następstwem zaburzeń regulacji

naczyń.

Obrzęk

polega na

zwiększeniu zawartości wody w

tkankach mózgu (może być

naczyniowy lub cytotoksyczny).

Oba te mechanizmy jak również

niedotlenienie oraz urazy

powodujące wylewy krwi do

mózgu odpowiadają za

podwyższenie ciśnienia

śródczaszkowego (zespół

ciasnoty śródczaszkowej).

Przyczyny podwyższonego ciśnienia

śródczaszkowego po urazie głowy:

- krwiak

- ogniskowy obrzęk mózgu

zawiązany ze stłuczeniem lub

powstaniem krwiaka.

- rozlany obrzęk mózgu w rezultacie

niedokrwienia (cytotoksyczny)

- rozlane obrzmienie mózgu

(przekrwienie mózgu)

- zatkanie dróg przepływu płynu

mózgowo-rdzeniowego.

Zadania ratownika:

- zabezpieczenie podstawowych

funkcji życiowych.

> przywrócenie drożności dr.

oddechowych

> stabilizacja oddychania i krążenia

(wszystkie te czynności mają na celu

zapobieganie dalszemu uszkodzeniu

mózgu)

RKO

CD.

- równocześnie należy brać pod

uwagę możliwość uszkodzenia

kręgosłupa szyjnego - stabilizacja

- ocena stopnia świadomości – skala

Glasgow, szerokość źrenic

- wykonaj opatrunek w miejscu

uszkodzenia skóry.

Urazy kręgosłupa

-wymagają szczególnej uwagi ze względu na

możliwość jednoczesnego uszkodzenia radzenia

kręgowego (powstanie nieodwracalnych

porażeń).

- w skrajnych przypadkach może dojść do

zaburzeń oddychania i śmierci.

- w pierwszej kolejności zwracamy uwagę na

jego odcinek szyjny, unieruchom głowę, szyję

i tułów.

Kiedy należy podejrzewać uraz kręgosłupa:

- wypadki komunikacyjne

- upadek lub skok z wysokości

- skok do wody na głowę

- powieszenie

- uraz o charakterze zgniecenia lub

przygniecenia

- poszkodowany skarży się na ból barku

lub pleców

- widoczne są obrażenia szyi, karku lub

głowy

- doszło do utraty przytomności.

Typy obrażeń:

- zwichnięcia i podwichnięcia.

- złamania (dzieli się je na stabilne

i niestabilne).

- wstrząśnienie rdzenia kręgowego.

Kompletne uszkodzenie rdzenia

powoduje całkowitą utratę funkcji

motorycznej i czuciowej poniżej

uszkodzenia. Ważne jest

poszukiwanie obszarów z zachowaną

funkcją rdzenia (np. czucie w okolicy

krzyżowej, napięcie mięśni

zwieraczy odbytu).

„

Szok rdzeniowy

” jest to stan

neurologiczny występujący

bezpośrednio po uszkodzeniu

rdzenia. Charakteryzuje się

zupełnym zahamowaniem czynności

rdzenia tj. porażenie wiotkie,

arefleksja. W trakcie ustępowania

objawów (dnie, tygodnie) mogą

pojawić się funkcje rdzenia albo

początkowe porażenie wiotkie.

Objawy wskazujące na uszkodzenie

kręgosłupa:

- bradykardia

- drętwienie lub brak czucia tułowia

i kończyn poniżej określonego poziomu.

- niemożność poruszania nogami.

- wiotkość kończyn.

- brzuszny tor oddychania (porażenie

mięśni międzyżebrowych).

- gorąca i sucha skóra.

- obrzęk, bolesność lub deformacja

w przebiegu kręgosłupa.

Zadania ratownika:

- ocena bezpieczeństwa

- ocena i zabezpieczenie podstawowych funkcji

życiowych, wyluksowanie żuchwy i RKO

- stabilizacja kręgosłupa -ręczna

- założenie kołnierza stabilizacyjnego

- zaopatrzenie widocznych krwawień

- postępowanie przeciwwstrząsowe

- w razie konieczności przeniesienie

poszkodowanego, utrzymujemy głowę wzdłuż osi

ciała

- ułożyć chorego na sztywnym podłożu

- na czas przenoszenia lub przewożenia chorego

ustabilizować głowę.

Podział krwotoków:

krwotok tętniczy

– krew jest

żywoczerwona, wypływa rytmicznie

i szybko,

krwotok żylny

– krew jest

ciemnoczerwona, wypływa powoli

i jednostajnie,

krwotok z naczyń włosowatych

–

przejawia się sączeniem na

powierzchni rany (zmiażdżenie).

krwotoku zewnętrznym

- krew wypływa

wprost na zewnątrz ustroju, narządów

kontaktujących się ze światem

zewnętrznym (przełyk, żołądek, oskrzele)

krwotoku wewnętrznego

- gromadzenie

się krwi w jamach ciała, w jamie

czaszkowej, w tkance podskórnej

i mięśniach.

Świadczyć o nim mogą objawy pośrednie

typu: zblednięcie i oziębienie skóry,

przyśpieszenie tętna, osłabienie, omdlenie

chorego.

Przyczyny i mechanizm powstawania

krwotoku:

- uraz

- pęknięcie ściany naczynia w sytuacjach

patologicznych,

* choroby ściany serca – (np. martwica po

zawale), choroby ściany tętnicy lub żyły –

(tętniak, miażdżyca, zapalenie, żylak, duży

naczyniak)

* choroby toczące się w sąsiedztwie tętnicy lub

żyły (drążenie wrzodu, nowotwory naciekające

naczynia, serowate ogniska gruźlicze itp.)

* nagły wzrost ciśnienia w żyłach (silny kaszel,

duszenie – pękają tutaj naczynia włosowate i

żylne).

Następstwa krwotoku

(ogólnoustrojowe):

- niewielka, ale stale powtarzająca

się utrata krwi prowadzi do

niedokrwistości,

- szybka utrata 0,5-1 litra krwi albo

powolne utracenie 3-4 litrów krwi

żylnej kończy się wstrząsem.

Sposoby opanowania krwawienia

zewnętrznego:

chorego położyć (niebezpieczeństwo

omdlenia – widok krwi, utraty

przytomności)

wykonać tamowanie krwawienia poprzez:

ucisk palcem lub dłonią (w rękawiczce

z użyciem jałowego gazika)

2. opatrunek uciskowy – bezpośrednio na

krwawiącą ranę, złożony z kilku warstw

jałowych gazików umocowany bandażem

elastycznym

3. tamponada rany (jałowa gaza i potem

opatrunek uciskowy)

4. ucisk tętnicy powyżej rany (główną

tętnicę powyżej rany, gdy opatrunek jest

niemożliwy)

5. uniesienie kończyny – jako dodatkowy

sposób.

Można zastosować wszystkie metody

jednocześnie – zwiększa szanse

zatamowania krwotoku.

Nie wolno kłaść bezpośrednio na ranę

waty ani ligniny.

W gwałtownych krwawieniach

można zastosować opaskę

pneumatyczną o ciśnieniu o 30-40

mmHg wyższym od ciśnienia

pacjenta. Zapobiega to bólowi

i drętwieniu po ucisku.

Mankiet można pozostawić na

kończynie tylko do ½ h – zapisać

czas założenia.

Zastosowanie: na przedramieniu lub

udzie.

Krwotok wewnętrzny

Nie jest oczywisty, nie daje

spektakularnych objawów.

Podejrzewamy go w każdym wypadku

stwierdzenia objawów wstrząsu

hypowolemicznego

i braku zewnętrznego

krwawienia.

Krwotoki do

wewnętrznych jam ciała

Podejrzewając krwotok wewnętrzny–

poszukujemy w następującej kolejności:

-jama brzuszna

– przestrzeń zaotrzewnowa

– jama opłucnowa.

* krwotok do jamy otrzewnowej

→

uraz

jamy brzusznej, objawy wstrząsu

hipowolemicznego, narastanie obwodu

brzucha, objawy podrażnienia otrzewnej

→

napięty brzuch, obrona mięśniowa

→

natychmiastowy zabieg operacyjny.

złamania kości miednicy

(jako przyczyna krwotoku wewnętrznego)

, prowadzące do uszkodzenia

znajdujących się w przestrzeni

zaotrzewnowej licznych splotów żylnych

oraz biodrowych naczyń tętniczych.

Większość tych krwotoków zatrzymuje się

sama (choć utrata krwi może sięgać 4000

ml).

Krwotok do klatki piersiowej:

przyczyny:

rany kłute,

rany postrzałowe,

urazy wielonarządowe

postępowanie

: skuteczny drenaż

Natomiast w sytuacji, gdy wystąpiło uszkodzenie

aorty lub innego dużego naczynia (badanie RTG,

nakłucie opłucnej ujawnia obecność ponad

1500ml płynu)

→

natychmiastowej torakotomii.

Krwawienia z nosa:

przyczyny: - zaburzenia miejscowe typu:

wysychanie, infekcje, nadużywanie

miejscowych leków obkurczających,

również donosowe przyjmowanie kokainy,

- Urazy

- Zaburzenia układowe (miażdżyca,

nadciśnienie, skazy krwotoczne)

postępowanie:

ocenić czynności życiowe

pacjenta łącznie z pomiarem ciśnienia –

krwawienie z nosa może być pierwszym

objawem przełomu nadciśnieniowego.

Postępowanie cd.

- Należy choremu polecić zacisnąć nos,

- Należy zbadać i oczyścić jamę nosową

za pomocą wziernika,

- Następnie wprowadza się do przewodu

nosowego sączki nasączone lekiem

miejscowo obkurczającym naczynia lub

środkiem znieczulającym (lidokaina,

lidokaina z epinefryną, fenylefryna),

- W razie nieskuteczności powyższych

działań zakłada się tamponadę przednią

lub tylną (tym zajmuje się laryngolog)

Tętniaki – pęknięcie i krwotok

Tętniak to ograniczone rozszerzenie

światła tętnicy. Przyczyną powstawania to

miażdżyca, nadciśnienie oraz genetyczne

uwarunkowania.

Najczęściej w aorcie brzusznej poniżej

odejścia tętnic nerkowych.

Tętniak -pęknięcie:

objawia się nagłym bólem brzucha

lub okolicy lędźwiowej, połączonym z

objawami utraty krwi do wstrząsu

krwotocznego włącznie. Pęknięcie

tętniaka do wolnej jamy otrzewnej

kończy się zgonem.

Rola ratownika – krwotok

wewnętrzny:

1. Ocena bezpieczeństwa

2. Ocena wydolności oddechu,

udrożnienie

3. Wezwać pomoc i podjąć RKO

4. Zaopatrzyć krwawienia zewnętrzne

5. Zapewnić spokój i ochłodzić

uszkodzone miejsce zimnym okładem

6. Ochrona przed utratą ciepła

7. Kontrolować parametry

8. Krwawienie z kl. piersiowej – chory w

pozycji siedzącej, a przy krwawieniu do

jamy brzusznej w pozycji leżącej.

Rany tkanek miękkich

Rodzaje:

- otwarte (przerwanie ciągłości skóry –

krwawienie

- zamknięte.

Rola ratownika postępowanie

ogólne:

1. Ocena miejsca wypadku i stanu

pacjenta

2. Zabezpieczyć drożność dr. od.

3. Zadbać o bezpieczeństwo

4. Odsłonić ranę, chronić przed

zakażeniem – jałowy opatrunek, hamować

krwawienie.

Rany penetrujące do kl.

piersiowej

powstaje odma (uniemożliwiająca

rozprężanie płuca)

→

duszność

→

usunąć

powietrze

→

założyć opatrunek foliowy

uszczelniony na trzech brzegach lub

umocować lekarską rękawiczkę z

naciętym jednym palcem.

Poszkodowanego układamy raną do dołu –

na chorym boku – odpływ płynów na

zewnątrz

i prowadzimy stałą obserwację.

Rany z wbitym przedmiotem

zwykle są głębokie, a postępowanie

zależy od przedmiotu i rany.

- zasadą jest pozostawienie w ranie

przedmiotu (krwotok).

- konieczne jest usunięcie przedmiotów,

które utrudniają oddychanie, prowadzenie

resuscytacji lub transport chorego.

przed transportem należy umocować

i zabezpieczyć tkwiący przedmiot aby się

nie przemieszczał.

- w szczególności nie wolno usuwać

przedmiotów z oka, ucha lub nosa.

- w przypadku ciał obcych tkwiących w oku

należy zasłonić także drugie oko w celu

zminimalizowania ruchów oka

uszkodzonego.

Wytrzewienie

-wypadnięcie jelit lub żołądka przez

rozległą ranę.

- nie wolno przemieszczać wytrzewionych

narządów i wpychać ich z powrotem do

jam ciała.

Postępowanie z wytrzewionym jelitem:



przeprowadzić ocenę podstawowych

funkcji życiowych,





wziąć pod uwagę że pacjent może

zacząć wymiotować,





opanować krwawienia zewnętrzne,

ułożyć pacjenta na plecach z podkurczonymi

kolanami;

podać tlen do oddychania,

odsłonięte narządy okryć wilgotnym, najlepiej

ciepłym opatrunkiem bezgazowym lub najpierw

przylegającą folią, a dopiero potem chustami

gazowymi - dla ochrony przed wysychaniem

i utratą ciepła,

nie próbować

przemieszczać wynicowanych

narządów,



nie usuwać żadnych wbitych przedmiotów -

umocować i zabezpieczyć na czas transportu,



nie podawać żadnych płynów do picia,



w razie

kaszlu lub wymiotów zastosować umiarkowany

ucisk na opatrunek.

Amputacja

Często przebiega z masywnym krwotokiem

(należy brać pod uwagę możliwość replantacji).

Postępowanie:









opanować krwawienie odpowiednią techniką,







zastosować typowe postępowanie

przeciwwstrząsowe,





odnaleźć amputowaną część ciała

i zabezpieczyć w foliowym worku umieszczonym

w naczyniu lub drugim worku zawierającym

wodę z lodem.

Obrażenia powstałe w wyniku
zmiażdżenia (zgnieceniu w maszynie
lub
w samochodzie).

Zbyt długi ucisk powoduje niedotlenienie poprzez
hamowanie dopływu krwi. Niebezpieczny jest
również moment uwolnienia poszkodowanego
gdyż krew krążąca dotychczas w zmniejszonym
obiegu dostaje się do odbarczonych naczyń,
może wtedy wystąpić wstrząs, zwłaszcza gdy
wcześniej nastąpiła utrata krwi. Również wtedy
uwalniają się do organizmu toksyny ze
zmiażdżonych i niedotlenionych tkanek (mięśni) -
może to być przyczyną pogłębienia
ewentualnego wstrząsu oraz niewydolności
nerek. Zaburzenia te prowadzić mogą do śmierci
(co określane jest zespołem zmiażdżenia).

Postępowanie:

Zależne jest od czasu jaki upłyną od

momentu wypadku.

Po przekroczeniu granicy 10 minut

uwolnienie chorego może wymagać

działań wspomagających oddychanie i

krążenie.

stała ocena podstawowych funkcji

życiowych

w czasie uwalniania ofiary.

cd.

postępowanie przeciwwstrząsowe -

uniesienie nóg (jeśli inne obrażenia na to

pozwalają),

podanie tlenu, stała ochrona przed

utratą ciepła,

opanowanie zewnętrznych krwawień

i odpowiednie unieruchomienie przy

podejrzeniu złamań,

dalsza stała obserwacja chorego,

zanotowanie

i przekazanie personelowi (lekarzowi)

danych o okresie uwięźnięcia i momencie

uwolnienia.

Urazy jamy brzusznej

Obrażenia jamy brzusznej nie są zbyt

częste, jednak obarczone są wysoką

śmiertelnością. Najczęściej uszkodzone

bywają śledziona, wątroba oraz jelito

cienkie, rzadziej nerka.

Można je ogólnie podzielić na tępe

i przenikające.

Główna przyczyna urazów tępych - wypadki

komunikacyjne.

Od czasu kiedy wprowadzono pasy

bezpieczeństwa w samochodach zmniejszyła

się liczba urazów głowy, natomiast pojawiły

się tępe urazy jamy brzusznej o charakterze

typowym dla pasów bezpieczeństwa (np.

oderwanie krezki jelita cienkiego).

Tępy uraz brzucha jest zwykle powiązany

z uszkodzeniami innych okolic ciała, (głowa,

klatka piersiowa, miednica).

Urazy przenikające (noże, pociski, odłamki).

Badanie pacjenta po urazie

• zbadać okolicznościach wypadku,

prędkość pojazdu, czy były pasy zapięte,

charakter zderzenia, nadużywanie

alkoholu itp.

• dokładnie oglądnąć pacjenta –

zwracamy uwagę na zasinienia, zranienia,

rany wlotowe/wylotowe, ślady po pasach,

ślady po bieżniku opon.

• badanie palpacyjne (lekarz) – ocena

urazu tępego bywa trudna.

•

Najczęściej badanie palpacyjne sprowadza się

do stwierdzenia lub wykluczenia obrony

mięśniowej.

•

Bezpośrednio po urazie może nie być jeszcze,

ani bolesności uciskowej, ani objawów

otrzewnowych, które ujawnią się dopiero po

pewnym czasie.

•

Twardy i bolesny brzuch przemawia raczej za

uszkodzeniem przewodu pokarmowego,

natomiast miękki i tkliwy raczej za krwotokiem –

objawy hemodynamiczne.

•

Pacjenta skarżącego się na ból należy

spytać o promieniowanie tego bólu np. do

braku ból może promieniować przy

podrażnieniu nerwu przeponowego

(w przypadku pęknięcia wątroby i

śledziony), ból promieniujący do pachwiny

może wskazywać na obecność krwi lub

treści jelitowej w przestrzeni

zaotrzewnowej.

•

Pamiętajmy, że chory przytomny, u

którego rozwija się wstrząs może się

skarżyć na pragnienie i zimno.

Złamania kości

Należy zdawać sobie sprawę, iż

przemieszczanie odłamów kostnych

może powodować dalsze obrażenia

w okolicznych tkankach –

uszkodzenie mięśni, naczyń, nerwów

i skóry.

Najogólniej złamania można

podzielić na zamknięte i otwarte.

Objawy złamania kości:

ból, znacznie nasilający się przy ruchu.

porażenie czynności, nienaturalne

i przymusowe ułożenie kończyny.

Często masywny krwotok zewnętrzny.

We krwi wyciekające z rany mogą być

widoczne kropelki tłuszczu pochodzące ze

szpiku kostnego.

Deformacja, pogrubienie kończyny

wskutek wewnętrznego krwotoku.

ɍ Nienaturalna ruchomość kończyny.

ɍ Wyczuwalne lub słyszalne tarcie

odłamów złamania.

ɍ Rana, przerwanie ciągłości skóry w

miejscu złamania (przez taką ranę mogą

wystawać odłamy kostne).

ɍ Krwiak, siniec.

Rodzaje złamań

Złamania zmęczeniowe.

Tego typu złamania mogą powstawać bez

wyraźnego zadziałania urazu. Są spowodowane

długotrwałym nadmiernym obciążeniem kości, w

wyniku, którego następują powolne zmiany

zanikowe w miejscu największego działania siły –

sportowcy.

Złamania patologiczne.

wystąpią one po zadziałaniu małego urazu, czy

niewielkiego przeciążenia kończyny, które w

warunkach prawidłowych nie wywarłoby żadnego

ujemnego skutku. Podłożem tego typu złamań są

stany chorobowe.

Przyczyny złamań

patologicznych:

Osłabienie struktury kości przez procesy

nowotworowe (pierwotne lub

przerzutowe).

W przebiegu procesów zapalnych. Torbiele

kostne.

Wrodzona łamliwość kości.

Osteoporoza.

Postępowanie w złamaniach

Głównym zadaniem pierwszej pomocy

w złamaniach jest zapobieganie powikłaniom

(przemieszczenie odłamów, przebicie skóry,

uszkodzenie naczyń i nerwów, zakażenie).

Zasady:

- poszukując złamań określamy miejsca

największej bolesności.

- podejrzewając złamanie kończyny układamy

chorego na plecach, nie wykonujemy zbędnych

ruchów chorą kończyną.

- najlepszym sposobem zmniejszenia bólu jest

unieruchomienie.

- w przypadku złamań otwartych, należy

ostrożnie rozebrać chorego lub rozciąć ubranie.

gdy odłam złamania wystaje ponad skórę nie

wprowadzamy go do rany.

- zakładamy na ranę jałowy opatrunek

i mocujemy go.

- unieruchamiamy kończynę (dwa sąsiednie

stawy) i transportujemy chorego do szpitala.

- uszkodzoną kończynę ułożyć wyżej – zmniejsza

obrzęk.

- uszkodzoną kończynę możemy schładzać

workiem z lodem – zmniejsza ból.

- kończynę górną po unieruchomieniu

podwieszamy na temblaku

- do unieruchomienia można użyć: deseczki, kija,

linijki, parasola, zdrowej kończyny dolnej

poszkodowanego.

Document Outline