Finansowanie faz
cyklu życia
przesiębiorstwa
Finansowanie faz
cyklu życia
przesiębiorstwa
Cykl życia
przedsiębiorstwa
Zapotrzebowanie na kapitał i jego
struktura oraz dostępność
poszczególnych źródeł
finansowania zależą od czynników
wewnętrznych, wynikających z
poziomu rozwoju
przedsiębiorstwa i jego bieżącej
sytuacji ekonomiczno-finansowej.
Czynniki determinujące
zapotrzebowanie na kapitał
Wielkość przedsiębiorstwa i wysokość tworzonych
przepływów pieniężnych,
Rentowność prowadzonej działalności,
Możliwości rozwojowe i planowane nakłady
inwestycyjne,
Branża, w której działa przedsiębiorstwo,
Pozycja konkurencyjna,
Ryzyko operacyjne (zmienność wyniku operacyjnego
i salda operacyjnych przepływów pieniężnych),
Realizowana polityka podziału wypracowanego
zysku i wypłat dywidend,
Notowania przedsiębiorstwa na rynku
regulowanym.
Kształtowanie się tych czynników
jest ściśle uzależnione od fazy
cyklu życia, w jakiej znajduje się
przedsiębiorstwo.
Inna jest sytuacja małego,
niedawno utworzonego podmiotu,
inna dużego dojrzałego
przedsiębiorstwa o stabilnej pozycji
rynkowej.
Cykl życia
przedsiębiorstwa
Faza powstawania i
początkowego rozwoju,
Faza wzrostu,
Faza dojrzałości,
Faza schyłku działalności.
W sprawnie zarządzanych i
odnoszących sukcesy rynkowe
przedsiębiorstwach fazy wzrostu
przeplatają się z fazami
dojrzałości lub przedsiębiorstwo
stale znajduje się w fazie
wzrostu (ekspansji).
Faza powstawania i
początkowego rozwoju
Najtrudniejszy okres z punktu
widzenia źródeł pozyskania kapitału,
Firma wymaga stałego zewnętrznego
zasilania w kapitał, a jego źródła
(wewnętrzne i zewnętrzne) są bardzo
ograniczone.
Inwestycje finansowane wyłącznie
(lub znacząco) przez przedsiębiorcę
i jego rodzinę.
Faza powstawania i
początkowego rozwoju
Wysokie ryzyko operacyjne mierzone
zmiennością osiąganego wyniku
operacyjnego.
Działalność operacyjna i inwestycyjna
wymagają zewnętrznego finansowania.
Wysokie koszty operacyjne inicjowanej
działalności, w konfrontacji z
niewielkimi przychodami operacyjnymi –
przepływy pieniężne zazwyczaj ujemne
lub niewielkiej wartości.
Faza powstawania i
początkowego rozwoju
Wysoki potencjał wzrostu może
zachęcać zewnętrznych inwestorów
do inwestowania w kapitał nowego
podmiotu.
Duże ryzyko operacyjne oraz ujemne
przepływy pieniężne zniechęcają do
finansowania przedsiębiorstwa.
Firma pozyskuje głównie kapitał
własny (private equity).
Faza powstawania i
początkowego rozwoju
Kapitał wysokiego ryzyka (venture capital)
jest typowym rodzajem kapitału dla tej fazy
– zarówno na etapie tworzenia
(finansowanie „zasiewów”: seed financing),
jak i startu – start-up financing, oraz
początkowego rozwoju firmy – first-stage
financing.
Dawcy kapitału poszukują przedsiębiorstw
dających potencjalne możliwości
rozwojowe, o innowacyjnym produkcie,
usłudze lub innowacyjnej metodzie
wytwarzania.
Venture capital
Inwestorzy obejmują udziały w
przedsiębiorstwie i wspomagają
przedsiębiorców w zarządzaniu
innowacyjnym projektem lub tworzącym
je przedsiębiorstwem,
Inwestowany na okres kilku lat,
Wycofywany zazwyczaj w drugiej fazie
cyklu życia – fazie wzrostu – realizowana
jest wtedy wysoka oczekiwana stopa
zwrotu.
Faza powstawania i
początkowego rozwoju
Kapitał własny uzupełniony
zobowiązaniami wobec dostawców oraz
kredytami bankowymi, najczęściej
krótkoterminowymi.
Udział kredytów w finansowaniu
przedsiębiorstwa niewielki, a więc firmy
cechuje niskie ryzyko finansowe.
Przedsiębiorstwo nie osiąga zysków albo
nieznaczny dodatni wynik finansowy
reinwestowany w caości.
Faza powstawania i
początkowego rozwoju
Właściciele przedsiębiorstwa są dawcami
kapitału, a nie biorcami (w postaci
udziałów w zysku lub dywidend).
Wartość przedsiębiorstwa wynika
głównie z jego możliwości rozwojowych,
a nie osiągniętej pozycji rynkowej.
Wartość takiej firmy rzadko
weryfikowana na rynku regulowanym.
Faza wzrostu
Wysokie ryzyko operacyjne i duże
możliwości rozwojowe.
Gwałtownie rosną przychody ze
sprzedaży, wzrasta rentowność
sprzedaży i pojawiają się dodatnie
operacyjne przepływy pieniężne
netto, które są przeznaczane na
finansowanie utrzymujących się na
wysokim poziomie nakładów
inwestycyjnych.
Faza wzrostu
Przedsiębiorstwo ma bardzo duże
zapotrzebowanie na kapitał ze
źródeł zewnętrznych.
Dostępny jest drogi kredyt
bankowy, droga jest również
emisja papierów wartościowych.
Udział zadłużenia w finansowaniu
działalności jest niewielki.
Faza wzrostu
Przedsiębiorstwo finansowane jest
głównie kapitałem własnym,
Poszerza się znacznie grono inwestorów i
zmienia się struktura właścicielska,
Zmniejsza się udział przedsiębiorców
tworzących podmiot.
Kapitał własny dostarczają także
fundusze inwestycyjne, poszukujące
lokat, których wartość szybko wzrasta
(fundusze agresywnego wzrostu).
Faza wzrostu
Na końcu fazy dochodzi do wyjścia private
equity/venture capital, jest on
zastępowany kapitałem własnym
pozyskanym na rynku regulowanym, lub
od inwestora strategicznego.
Wejście na rynek regulowany wymaga
wspomagania finansowego do czasu emisji
nowych akcji.
Kapitał może być pozyskiwany w formie
pożyczek, np.. Pomostowych (bridge-
financing) od właścicieli przedsiębiorstwa
– udziałowców lub innych inwestorów.
Faza wzrostu
Wiele przedsiębiorstw wykorzystuje
kapitał zamienny (hybrydowy).
Inwestorzy liczą na realizację
zysków kapitałowych, gdyż wypłaty
dywidend są niewielkie lub nie
występują.
Ceny akcji rosną szybciej niż ich
zyski, a więc wskaźniki rynkowe
utrzymują się na wysokim poziomie.
Faza dojrzałości
Sytuacja ekonomiczno-finansowa
przedsiębiorstwa stabilizuje się.
Zrealizowane inwestycje przynoszą
oczekiwane efekty.
Przychody ze sprzedaży oraz
rentowność działalności są stabilne i
wysokie.
Przedsiębiorstwo wypracowuje
dodatnie przepływy pieniężne.
Faza dojrzałości
Zmniejsza się natężenie procesu
inwestycyjnego.
Inwestycje mają głównie charakter
odtworzeniowy i modernizacyjny.
Stabilizowanie się pozycji
przedsiębiorstwa na rynku
prowadzi do znacznego obniżenia
ryzyka operacyjnego.
Faza dojrzałości
Przedsiębiorstwo cechuje się znacznie
mniejszym zapotrzebowaniem na nowy
kapitał, szczególnie ze źródeł zewnętrznych.
Wzrost aktywów może być finansowany w
dużej mierze ze źródeł wewnętrznych (zyski
zatrzymane).
Wysoka rentowność sprzedaży oraz zdolność
do generowania nadwyżek pieniężnych
umożliwiają samofinansowanie działalności.
Faza dojrzałości
Właściciele kapitału z dawców stają
się biorcami.
Część zysków wypłacana jest w
postaci dywidend.
Większość przedsiębiorstw prowadzi
politykę stabilnym wypłat dywidend
(stałe lub rosnące w stałym tempie
dywidendy, stały udział wypłat
dywidend w zysku netto).
Faza dojrzałości
Wysoki jest poziom wskaźnika stopy dywidendy
(dywidenda na 1 akcję lub do ceny 1 akcji), a
zyski kapitałowe są niewielkie (niewielkie
zmiany notowań cen akcji – stabilizacja).
Wzrost udziału kapitału obcego, w związku ze
zmniejszeniem ryzyka operacyjnego.
Wypłaty dywidend zmniejszają zasoby kapitału
własnego i wymagają wsparcia długiem.
Stabilizacja sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa zwiększa jego wiarygodność
kredytową (zmniejszenie oprocentowania
pożyczek i kredytów).
Faza dojrzałości
Dodatkowa emisja nowych akcji mogłaby
spowodować spadek cen akcji, więc
preferowane kredyty i pożyczki
(rozwodnienie kapitału własnego).
Wzrost wartości rynkowej
przedsiębiorstwa (wynikający z potencjału
rozwojowe) zostaje ograniczony.
Zarząd poszukuje innych czynników
wzrostu (zmiana struktury kapitału –
obniżenie WACC, zjawisko dźwigni
finansowej).
Faza dojrzałości
Wzrost zróżnicowania źródeł i form
kapitału obcego.
Przedsiębiorstwo zaciąga kredyty i
emituje papiery wartościowe o
różnym okresie wymagalności.
Niektóre pożyczki są priorytetowe w
stosunku do pozostałych
zobowiązań, inne zaś im
podporządkowane.
Faza dojrzałości
Wskaźniki rynkowe przedsiębiorstwa
utrzymują się na średnim poziomie.
Ceny akcji spółki są zazwyczaj
stabilne.
W strukturze właścicielskiej dominują
akcjonariusze zainteresowani stabilną
polityką wypłat dywidend (fundusze
zrównoważonego wzrostu, fundusze
dochodowe), a nie oczekujący
wysokich zysków kapitałowych.
Faza schyłkowa
Znaczne ograniczenie działalności
lub likwidacja przedsiębiorstwa.
Redukcja sprzedaży i jej
rentowności, zmniejszanie się
dodatnich przepływów pieniężnych
netto z działalności operacyjnej.
Przedsiębiorstwo często
odnotowuje nadwyżki kapitału
(brak potrzeb inwestycyjnych).
Faza schyłkowa
Nadmiar kapitału zwracany
właścicielom w postaci wysokich wypłat
dywidend albo przez wykup od
akcjonariuszy własnych akcji spółki w
celu ich umorzenia.
Transfer kapitału do właścicieli ułatwia
realokację kapitału z branż schyłkowych
do branż rozwojowych.
Przedsiębiorstwo nie znajduje
rentownych przedsięwzięć
inwestycyjnych.
Faza schyłkowa
Zmniejszenie aktywności przedsiębiorstwa
skutkuje zmniejszaniem poziomu
przychodów, a w konsekwencji
wyzbywaniem się aktywów.
Wykup i umorzenie własnych akcji
(operacje buy-back) powodują trwałe
zmniejszenie kapitału własnego i wzrost
udziału długu.
Zwiększa się ryzyko finansowe, a ryzyko
operacyjne jest stabilne lub zmniejsza się.
Faza schyłkowa
Ceny akcji zmniejszają się, a
wskaźnik ceny do zysku na 1 akcję
utrzymuje się na niskim poziomie.
Jedynym impulsem do wzrostu cen
akcji może być decyzja o ich
wykupie przez spółkę.
Nie realizuje się nowych emisji akcji
(małe zainteresowanie inwestorów
oraz brak zapotrzebowania na
dodatkowy kapitał właścicieli).
Faza schyłkowa
Udział długu wzrasta, a spłata kredytów
finansowana jest wzrostem kolejnych
zobowiązań.
Papiery dłużne emitowane przez
przedsiębiorstwo mają zwykle charakter
spekulacyjny (niskie ceny ratingowe) i
muszą być wysoko oprocentowane, aby
znaleźć nabywców.
Wykorzystywane są tzw. obligacje śmieciowe
(junk bonds) – papiery dłużne wysokiego
ryzyka.
Faza schyłkowa
Spadek wartości rynkowej
przedsiębiorstwa nie oznacza
jednoczesnego spadku korzyści dla
właścicieli.
Wycofywanie kapitału przez właściciele
(wysokie dywidendy, operacje wykupu
akcji własnych) pozwala na
przechwytywanie wartości
przedsiębiorstwa przez właścicieli
kosztem wierzycieli.
Czynniki /
Fazy cyklu
Powstawani
e
Wzrost
Dojrzałość
Schyłek
Ryzyko
operacyjne
Bardzo
wysokie
Wysokie
Średni/niski
e
Niskie
Możliwości
rozwojowe
Bardzo duże
Duże
Małe/średni
e
Brak
Rentowność
operacyjna
Ujemna/nisk
a
Rosnąca
dodatnia
Wysoka
dodatnia
Dodatnia
spadkowa
Przepływy
pieniężne
netto
Ujemne
Dodatnie/
Ujemne
Wysokie
dodatnie
Dodatnie
Źródła
finansowani
a
Kapitał
własny
Venture
capital
Kapitał
własny
Kapitał
zamienny
Kapitał obcy
kapitał
własny
Kapitał obcy
Zwrot
kapitału
własnego
Ryzyko
finansowe
Bardzo
niskie
Niskie
Średnie/wys
okie
Bardzo
wysoki
Wypłata
dywidend
Zerowe
Niskie
Wysoki
Bardzo
wysokie
Cena do
zysku na 1
akcję
Nie dotyczy
Wysoki
Średni
Niski