Działania masowe a ruchy 

społeczne

Trzy rodzaje aktywności 

zbiorowej

• Działania masowe
• Zachowania zbiorowe
• Działania zbiorowe (ruchy społeczne)
• Różni je stopień rzeczywistej 

wspólnoty działań

Działania masowe

• Działania podobne, niezależne od siebie, 

bez osobistego kontaktu

• Pojedynczo, każdy dla swoich celów, 

indywidualna motywacja- wybierając dany 
produkt- inni też podejmują taka sama 
decyzje

• Kurs złotówki jako suma działań masowych
• Kapitalizm,
• Wzrost urodzeń- wyż demograficzny

Zachowania zbiorowe

• Bezpośrednia bliskość doświadczanie 

tych samych sytuacji, ale obok siebie

• Przestrzeń ta sama
• Tłum- wiele jednostek wzajemnie się 

nie znających

• Le Bone, Gabriel Trade „psychologia 

tłumów”

tłum

• Zachowuje się jak jego „najniższy” członek
• Silne emocje: euforia, gniew
• W tłumie bardziej emocjonalnie, 

bezkrytycznie, bezrefleksyjnie, spontanicznie, 

zaniechanie wszelkich kalkulacji i myślenia 

racjonalnego

• Wyrażają uczucia gwałtowniej niż w 

samotności

• Demoralizacja, brutalizacja, zawieszenie norm 

moralnych

• Łatwo ulęgają naciskom demagogów

Audytorium 

• Koncerty, teatry
• Motywacje różne: recenzje, 

snobistyczne, towarzysko „bywać”

• anonimowość

Publiczność

• Świadomość, że wielu działa podobnie, 

brak bliskości w przestrzeni, podobne 
przeżycia

• Olimpiada, koncerty w TV
• Gdy na wystawę ulubionego malarza 

przybywają tłumy- prywatne 
zaangażowanie

• Pokolenie- te same wydażenia 

historyczne, podobne życiorysy

Działania zbiorowe

• Działają razem w skoordynowany 

sposób

Etapy działań zbiorowych

1. Artykulacja celów
2. Opracowanie strategii
3. Podział funkcji
4. Koordynacja różnych funkcji
5. Wyłonienie przywódcy

Cechy działań zbiorowych 

• Kalkulacja a nie emocje
• Manifestacja celu może zmienić  

polityczne decyzje

• Wspólnota, trwała celowa
• Np., himalaiści podążający na szczyt
• Zinstytucjonalizowane formy 

społeczne: zakłady pracy, instytucje 
naukowe, mafia, lub klub sportowy

Ruchliwość pozioma

• Migracja
• Turystyka
• Dojazdy do pracy
• Masowość tych działań- wymiar 

społeczny

Ruchy społeczne

1. Nastawione na cel
2. Zmianę społeczną
3. Niezinstytucjonalizowana i nie 

sformalizowany pośrednik między 
zachowaniami zbiorowymi a 
działalnością zawodowa

• Ruchy antyaborcyjny, ekologiczny, 

feministyczny

Mayer Zald- sektor ruchów 

społecznych, „era ruchów 

społecznych”

1. Urbanizacja- skupiska ludzkie 

(intensywność interakcji)

2. Industrializacja- osiedla fabryczne, 

przenoszenie się ze wsi, ruch 

robotniczy, emancypacja kobiet

3. Umasowienie edukacji, ruchy na 

uniwersytetach

4. Nowoczesne technologie (środki 

masowego przekazu- antyglobalizm)

5. Pula niezadowolenia- sumują się 

zarzuty, roszczenia

6. Ideologia aktywistyczna, potrzeba 

zmian, wspólne wysiłki

7. Reżim demokratyczny, demokracja 

stwarza ruch społeczny: wolność 
słowa, zrzeszania się i zgromadzeń, 
(gdy reżim poluźnia pętle- rewolucje) 

8. Pula wolnego czasu i energii, środki 

techniczne: lokal, maszyny 
drukarskie, papier, radiostacje

Ruchy reformatorskie

• Zorientowane na normy
• Zmiany prawne „przywileje 

pracownicze”, zmiany kodeksu 
drogowego

• Ruch przeciwko eksperymentom na 

zwierzętach

Ruchy radykalne

• „Solidarność” przemiana systemu 

politycznego

Ruch innowacyjny

• Nowe normy wartości
• Przeciwieństwo- zachowawczy

Ruchy i kontrruchy

• Aborcyjne- antyaborcyjne
• Za karą śmierci- przeciw karze 

śmierci

Charles Tilly

• Repertuar kontestacji- wykluczenie 

gwałtownych działań, terroryzmu 
(Gandhi, Marcin Luter King 

Nowe ruchy społeczne

• wcześniej- wynikały z rozwarstwienia 

społeczeństwa, ruch robotniczy- 
charakter ekonomiczny

• Nowe ruchy, np., ekologiczny, 

feministyczny- w poprzek podziałów 
klasowych

• Ronald Inglehard_ charakter post 

materialistyczny

Dynamika ruchów

• Sukces, porażka- rozpadają się
• Sprzyjający kontekst strukturalny
• Nieprzejrzystość norm społecznych 

(rewolucja francuska)

• Uogólnienie przekonania- świadomość, 

zinterpretowany brak czegoś

• Teoria relatywnej deprywacji Ted Gurr,  

James Davies, mało zarabiam, gotowość 
do buntów

• Efekt demonstracji, dostrzeżenie, że 

może być lepiej

• Zdarzenie inicjujące (Rosa Park 

Mongomery , Alabama- 
równouprawnienie)

• Pluralistyczna ignorancja- założenie, 

że inni Myśla tak samo (Gordon 
Allport)

• Rekrutacja członków- model wulkanu
• Przełożenie celów na interesy 

członków

Rekrutacja członków

• Syndrom pasażera na gapę (doczepianie się 

do ruchów aby zyskać przywileje, 
stanowiska)

• Racjonalność instrumentalna- z uwagi na 

wartości (satysfakcja autoteliczna)

• Snobizm (np., masoni, obietnica stanowisk
• I rekrutacja pierwotna- pobudki ideologiczne
• Kryzys wiktorii- rozpad po osiągnięciu 

sukcesu