Wiedza o społeczeństwie

Temat: Wybrane konflikty na
świecie

Konflikt

Konflikt to zjawisko powszechne, nieuchronnie związane z życiem
społecznym. Pojęcie konfliktu można rozpatrywać w różnych aspektach
np. jako proces, w którym jednostka lub grupa dąży do osiągnięcia
własnych celów przez wyeliminowanie, podporządkowanie sobie bądź
zniszczenie jednostki lub grupy dążącej do celów podobnych lub
identycznych. Występująca sprzeczność interesów powoduje walkę,
jakieś starcie przeciwstawnych sobie sił.

Konflikt w przeciwieństwie do różnicy zdań charakteryzuje się tym, że
jego uczestnicy są nieprzejednani, niezdolni do innego punktu
widzenia, argumentują niezrozumiale, a w porównaniu ze znaczeniem
sprawy angażują się nadzwyczaj emocjonalnie i ostro reagują.

Konflikt - (conflictus łac. zderzenie) wszelkie zetknięcie sprzecznych
dążeń, niezaspokojenie potrzeb, pewien brak. Istnieje wiele definicji
konfliktu.

Można w nich wyróżnić powtarzające się elementy, które
przesądzają, że daną sytuację można nazwać konfliktem:

•co najmniej dwie strony (osoby lub grupy),

•sprzeczność interesów/celów/poglądów oraz postrzeganie sytuacji,
jako niemożność zaspokojenia potrzeb,

•zależność stron konfliktu od siebie nawzajem,

•podejmowanie przez strony działań.

Konflikt niesie za sobą szereg konsekwencji takich jak:

• wrogość, gdy nie jest ujawniony, funkcjonuje na poziomie ukrytym,

• otwarta agresja, gdy chcemy odreagować, ale też nie mamy
narzędzi, aby zacząć rozwiązywać konflikt,

• twórcza zmiana, gdy go ujawnimy i wprowadzimy do niego
świadomość (przydatna jest tu wiedza o mechanizmach
powstawania czy umiejętności „obsługi konfliktu", np. techniki
aktywnego słuchania).

Konflikt

Konflikt izraelsko - palestyński

Konflikt w Palestynie ma podłoże etniczne, religijne i terytorialne. Jego
początki sięgają pierwszej połowy lat 40 – tych, kiedy doszło do wzrostu
napięcia między zamieszkującymi Palestynę Arabami i Żydami. By go
rozwiązać, ONZ uchwaliło rezolucję o podziale Palestyny na dwa
państwa: żydowskie i arabskie, czemu zdecydowanie sprzeciwiła się
strona arabska.

Gdy w 1948 roku proklamowano państwo Izrael, wybuchła wojna między
Izraelem a państwami arabskimi. Żydzi odparli agresję arabską, a wojna
zakończyła się rozejmem. Państwa arabskie nie uznały jednak
Izraela, co było przyczyną kilku następnych wojen.
Najpoważniejsze chyba konsekwencje
spowodowała „wojna sześciodniowa” w 1967
roku. W jej wyniku Izraelczycy zajęli Zachodni
Brzeg Jordanu i Strefę Gazy. Po bezskutecznych
wezwaniach ONZ (250 rezolucji) do opuszczenia
tych terenów zbrojne akcje podjęli
Palestyńczycy, którzy dążyli do zorganizowania
własnego państwa na Zachodnim Brzegu
Jordanu i w Strefie Gazy. Główną siłą
palestyńską była powołana jeszcze w 1964 roku
Organizacja Wyzwolenia Palestyny, na której
czele od 1969 roku stał Jaser Arafat.

Jaser Arafat

Konflikt izraelsko - palestyński

W latach 1987 – 1993 trwało pierwsze powstanie palestyńskie. W tym
czasie, w 1988 roku OWP ogłosiła utworzenie państwa palestyńskiego.

W 1993 roku doszło do przełomu w stosunkach izraelsko – palestyńskich.
OWP i Izrael podpisały porozumienie pokojowe, na mocy którego
utworzono Autonomię Palestyńską obejmującą większość Strefy Gazy i
miasto Jerycho. W 1996 roku prezydentem Autonomii został Jaser Arafat.
Sprawował on tę funkcję do śmierci w listopadzie 2004 roku.

Pod koniec lat 90 – tych ponownie doszło do napięć między
Palestyńczykami a Izraelem. Doprowadziło to do wybuchu w 2000 roku
drugiej intifady (powstanie palestyńskie przeciwko izraelskiej okupacji).

W 2003 roku z inicjatywy USA, ONZ, UE i Rosji został opracowany plan
pokojowy, zwany mapą drogową, którego realizacja natrafiła na
poważne problemy z powodu kolejnych wystąpień zbrojnych
palestyńskich organizacji terrorystycznych.

Kolejne zaostrzenie konfliktu nastąpiło w 2006 roku po zwycięstwie
Hamasu w wyborach parlamentarnych w Autonomii.

Konflikt Czeczenia-Rosja – obszary te zaludnione były przez waleczne
plemiona, które prowadziły nieustanne walki o niepodległość z
zaborczą Rosja. Początki współczesnego konfliktu sięgają 1859 roku
kiedy to Rosja przystąpiła do systematycznego podboju północno –
wschodniego Kaukazu.

Przyczyną konfliktu w Czeczenii z jednej strony jest dążenie narodu
czeczeńskiego do odzyskania niepodległości, z drugiej zaś dążenie Rosji
do zachowania pełnej kontroli na Kaukazie.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991r.
Czeczenia ogłosiła niepodległość, której Rosja
nie uznała. Od tej pory konflikt ciągle trwa.
Łamane są prawa człowieka, cierpi ludność
cywilna. Rozpad ZSRR dał Czeczenii
możliwość proklamowania niepodległości.
Nastąpiło to w końcu 1991 roku.
Pierwszym prezydentem został
Dżochar Dudajew.

Czeczenia

Dżochar Musajewicz Dudajew (Dƶoxar
Dudayev)
- ur.15 kwietnia 1944, zm. 21 kwietnia
1996.

Republiką targały konflikty wewnętrzne. Przyczyną konfliktu jest nie
tylko etniczna i religijna odmienność, ale również interesy ekonomiczne
oraz tranzytowe położenie (umożliwiające rurociągowy transport ropy i
gazu z rejonu Morza kaspijskiego do portów Morza Czarnego). Tę
sytuację wykorzystały w końcu 1994 roku władze Rosji. Wojska
rosyjskie wkroczyły do Czeczeni, a w lutym 1995 roku zajęły jej stolicę –
Grozny. Od tego momentu rozpoczęła się walka partyzancka i
terrorystyczna z najeźdźcą (np. napad Szamila Basajewa na szpital w
Budionnowsku). W 1996 roku zginął Dudajew, ale opór Czeczenów trwa
nadal.

W 1996 roku Rosja podpisała z Czeczenami porozumienie, na mocy
którego wojska rosyjskie opuściły republikę. Rosja nie zrezygnowała
jednak z podporządkowania sobie republiki. Atak islamskich
bojowników pod przywództwem Szamila Basajewa na sąsiedni
Dagestan sprowokował Rosję do podjęcia w 1999 roku „operacji
policyjnej” trwającej do końca lutego 2000 roku.

Czeczenia

Czeczenia

Dowódca czeczeńskich

separatystów Szamil

Basajew

(fot. AFP)

W 2002 roku Rosja zaczęła wprowadzać plan normalizacji, w ramach
którego w 2003 roku Czeczenia uzyskała nową konstytucję (uznającą,
że republika jest integralną częścią
Rosji). Przeprowadzono kolejne wybory prezydenckie, które wygrał
Achmad Kadyrow.

W tym czasie wciąż trwały ataki
zdesperowanych bojowników: np. na moskiewski
teatr na Dubrowce – 2002 rok, na samoloty
rosyjskie, moskiewskie metro i szkołę w
Biesłanie – 2004 roku, w tym samym roku zginął
w zamachu prezydent A. Kadyrow.

Achmad Kadyrow

Aktualnie sytuacja w
Czeczenii jest nadal
nieustabilizowana.
Kolejne nadzieje wiąże
się ze śmiercią w lipcu
2006 roku Szamila
Basajewa – najbardziej
poszukiwanego
czeczeńskiego
separatysty i terrorysty.

Konflikt iracki

Irak i obszar Zatoki Perskiej stały się terenem konfliktu, od kiedy
władzę przejął tam w 1979 roku Saddam Husajn dążący do budowy
imperium. Efektem tych ambicji była wojna iracko – irańska w latach
1980 – 1988, a następnie atak na Kuwejt w 1990 roku.
Ta druga wojna zakończyła się interwencją sił międzynarodowych
(„Pustynna Burza”), które zmusiły wojska irackie do opuszczenia
Kuwejtu.

Saddam Hussajn, właściwie

Saddam Hussajn Abd

al-Madżid al-Tikriti

Zamiast namacalnych korzyści w wyniku
interwencji nastąpiło osłabienie
infrastruktury państwa, wybuchło powstanie
Kurdów na północy i Szyitów na południu
kraju (ostatecznie stłumione). Po tej wojnie
na mocy mandatu ONZ iracki przemysł
został poddany międzynarodowej kontroli.

Pod koniec lat 90 – tych reżim Husajna
zerwał współpracę z ONZ. Dodatkowo po
ogłoszeniu wojny z terroryzmem dyktator
został oskarżony przez USA o wspieranie
międzynarodowego terroryzmu i produkcję
broni masowej zagłady, co stało się
pretekstem do kolejnej interwencji.

Konflikt iracki

W marcu 2003 roku lotnictwo amerykańskie i angielskie uderzyły na
Bagdad, a następnego dnia wojska koalicji powiększone o kontyngent
polski i australijski rozpoczęły operację lądową „Iracka wolność”.

Dżalal Talabani, prezydent

Iraku od 2005 roku

Do połowy roku 2003 zakończyły się
poważniejsze walki. Alianci wprowadzili
własną administrację i rozpoczęli budowanie
nowych struktur demokratycznego państwa
irackiego.

Obecnie trwa stabilizowanie sytuacji w Iraku
pod kontrolą sił koalicyjnych, choć formalnie
w połowie 2004 roku władzę przejął iracki
rząd tymczasowy, a w 2005 roku nowo
wybrany parlament. Wciąż jednak w kraju
mają miejsce liczne zamachy terrorystów
islamskich, kierowane zarówno przeciwko
żołnierzom koalicji, jak i przedstawicielom
irackiej administracji.
Niechętni nowym władzom zdominowanym
przez szyitów i Kurdów są sunnici, którzy w
czasie rządów Husajna stanowili grupę
uprzywilejowaną.

Konflikt w Jugosławii

Jugosławia zawsze była konglomeratem narodowościowym i religijnym.
Zamieszkiwali ją Bośniacy, Chorwaci, Czarnogórcy, Macedończycy,
Serbowie, Słoweńcy oraz Albańczycy. Uwzględniając kryterium religijne,
na tym terytorium żyją wyznawcy islamu, katolicyzmu i prawosławia.
Nic dziwnego, że gdy nastąpił kres komunizmu, rozpoczął się proces
rozpadu Jugosławii.

Jako pierwsze w 1991 roku niepodległość ogłosiły Słowenia i Chorwacja,
które zdołały odeprzeć interwencję armii jugosłowiańskiej. Gdy w tym
samym roku niepodległość ogłosiła Bośnia i Hercegowina sprzeciwiła
się temu zamieszkująca ją ludność serbska (ok. 1/3 ogółu), która
proklamowała własne państwo. Po stronie Serbów bośniackich
wystąpiła armia jugosłowiańska.

Herb Serbii i Czarnogóry

flaga Serbii i Czarnogóry

( flaga Jugosławii 1992-2003)

flaga Jugosławii do 1991

Konflikt w Jugosławii

Serbowie walczyli też z Chorwatami, a muzułmanie z Serbami i
Chorwatami. W czasie wojny dochodziło do masowego łamania praw
człowieka i zbrodni wojennych popełnionych przez wszystkie strony.
Kres temu konfliktowi położył układ podpisany w listopadzie 1995 roku
w Dayton, dzielący Bośnię i Hercegowinę na strefy etniczne: serbską i
muzułmańsko – chorwacką.

Nowy konflikt w byłej
Jugosławii na dużą skalę
wybuchł w Kosowie w 1998
roku gdy władze Nowej
Jugosławii zdecydowały się
przeciwstawić separatyzmowi
kosowskich Albańczyków
(stanowiących większość
mieszkańców Kosowa).
Rezultatem tych działań było
zajęcie prowincji przez armię
jugosłowiańską i ucieczka
ponad 600 tys. Albańczyków.

Konflikt w Jugosławii

Doszło do walk z albańską partyzantką (Armią Wyzwolenia Kosowa), w
czasie których obie strony dopuszczały się zbrodni.
Po bezskutecznych negocjacjach międzynarodowych w obronie
Albańczyków, uchwale Rady Bezpieczeństwa ONZ, nieudanej misji OBWE,
NATO zdecydowało się na użycie sił powietrznych przeciwko Nowej
Jugosławii w obronie kosowskich Albańczyków.

Po kilkunastu tygodniach działań wojennych
Kosowo przeszło pod nadzór międzynarodowej
administracji ONZ, współpracującej z
zapewniającymi bezpieczeństwo siłami KFOR
(Kosowo Force). Nie uchroniło to jednak
miejscowych Serbów przed programami ze strony
Armii Wyzwolenia Kosowa. W ich wyniku 300 tys.
Serbów zostało wypędzonych, a wiele tysięcy
poniosło śmierć.

Slobodan Milošević, prezydent

Serbii,

a następnie Jugosławii (1989 –

2000)

Slobodan Milošević 1 kwietnia 2001 został
aresztowany w Belgradzie przez serbską policję
pod zarzutem nadużycia władzy i korupcji, a
następnie 29 czerwca 2001 roku przekazany
przed Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej
Jugosławii w Hadze, który oskarżył go, o
wywołanie konfliktów wojennych w Kosowie,
Chorwacji i Bośni. Łącznie postawiono mu 66
zarzutów. 11 marca 2006 zmarł w haskim
więzieniu.

Konflikt cypryjski (turecko – grecki)

Wyspa Cypr jest zamieszkiwana zarówno przez Greków (82%), jak i
Turków (18%). Niepodległość uzyskała od Brytyjczyków w 1960 roku, a
jej pierwszy prezydent – arcybiskup Makarios, nie szczędził starań by
chronić interesy koegzystujących tam narodów. Dość szybko okazało
się, że pokojowe współżycie Turków i Greków jest niemożliwe. W
połowie lat 60 – tych doszło do wojny domowej, którą zakończyła
interwencja ONZ.

W lipcu 1974 roku władzę na
wyspie przejęła grecka junta
wojskowa, która dążyła do
zjednoczenia z Grecją. W tej
sytuacji Turcja zdecydowała się
na szybką interwencję
wojskową i opanowała
północną część wyspy, po
czym w 1975 roku ogłosiła
powstanie państwa tureckiego.
Przez osiem lat Turcja nie
poddawała się presji ONZ i
wezwaniom do opuszczenia
wyspy, a w 1983 roku
ogłoszono powstanie
separatystycznego państwa
Turków cypryjskich.

Konflikt cypryjski (turecko – grecki)

Społeczność międzynarodowa wciąż jednak uznaje za legalne państwo
jedynie Republikę Cypryjską (grecką część wyspy) i ona też w 2004
roku uzyskała członkowstwo w UE. Wciąż toczą się negocjacje w celu
rozwiązania tego konfliktu, a jedną z propozycji jest utworzenie
konfederacji.

Dimitris Christofias.

Prezydent Cypru od 2008 roku.

Zapewne kolejną okazją będą negocjacje
akcesyjne Turcji z UE. Możliwe też, że więcej
inicjatywy wykaże społeczność europejska i
NATO, którego członkami są oba państwa,
zwaśnione także o inne wyspy na Morzu
Egejskim i szelf kontynentalny.

Skała Afrodyty. W tym miejscu

według legendy narodziła się z piany

morskiej Afrodyta.

Sudan

Wojna domowa w Sudanie wynika z nierozwiązanych problemów
zdeterminowanych położeniem geograficznym i uwarunkowaniami
historycznymi. Są to nieustanne walki pomiędzy islamską północą
kraju a chrześcijańskim i animistycznym południem, które od 1955
roku pochłonęły już ponad 2 mln ofiar. Od 1983 roku partyzantka na
południu kraju zdecydowanie broni się przed islamizacją kraju i
wprowadzeniem prawa koranicznego. Po islamskim zamachu stanu
1989 roku i utworzeniu islamskich bojówek starcia te jeszcze bardziej
się nasiliły.

Kolejna eskalacja konfliktu nastąpiła w 1999 roku po wcześniejszych
bombardowaniach amerykańskich nakierowanych na sudańskie
obiekty rządowe, a także w następstwie odkrycia na południu Sudanu
złóż roponośnych.

Obecnie sytuacja uległa załagodzeniu po podpisaniu w styczniu 2005
roku porozumienia pomiędzy rządem sudańskim i partyzantami z
południowej części kraju.

Flaga Sudanu

Sudan

W 2003 roku wybuchł w Sudanie kolejny konflikt, tym razem w
zachodniej prowincji leżącej przy granicy z Czadem – Darfurze.
Podobnie jak w wypadku poprzedniego konfliktu, przyczyną wojny jest
próba zislamizowania tej zdominowanej przez ludność murzyńską
prowincji, co wywołało zbrojny opór. W wyniku walk między
partyzantami a bojówkami arabskimi i wspierającą je armią rządową
już ponad 100 tys. osób straciło życie, a ponad milion koczuje w
obozach głównie na terenie sąsiedniego Czadu, która wspiera
rebeliantów.

Omar Hasan Ahmad al-Baszir

Omar Hasan Ahmad al – Baszir jest
prezydentem (dyktator) Sudanu od 1989,
współodpowiedzialny za zbrodnie ludobójstwa
podczas toczącego się na południu kraju
konfliktu zbrojnego, podejrzewany o
inspirowanie masakr w zachodniosudańskiej
prowincji Darfur, aktualnie na 2 – gim miejscu
najgorszych dyktatorów amerykańskiego
Parade magazine.

Obecnie w rozwiązanie konfliktu zaangażowała
się społeczność międzynarodowa. Swoje wojska
wysłała także Unia Afrykańska.

Rwanda

Konflikt rwandyjski jest przykładem konfliktu etnicznego. Jego stronami
są plemiona Hutu i Tutsi. Większość mieszkańców kraju stanowią Hutu
(85% ludności), jednak to Tutsi stanowili plemię dominujące.

Pierwsza wojna wybuchła w 1959 roku i zakończyła się zwycięstwem
Hutu. Tutsi, którzy zbiegli do Ugandy i Burundii, kilkakrotnie próbowali
przejąć władzę.

Flaga Rwandy

Na początku XX wieku Rwanda była kolonią belgijską. Niepodległość
uzyskała (razem z sąsiednim Burundi) w 1962 roku. W latach
siedemdziesiątych i osiemdziesiątych kraj ten, mimo waśni etnicznych,
stanowił jedno z bogatszych państw czarnej Afryki. Jednak w latach
dziewięćdziesiątych, między innymi z powodu dużego przeludnienia i
braku ziemi uprawnej (do 300 mieszkańców na km²), stał się miejscem
jednej z najbardziej krwawych, w historii Afryki, wojen domowych
pomiędzy dwoma głównymi plemionami, Hutu i Tutsi.

Rwanda

Uchodźców przyjęły sąsiednie kraje:
Burundi, Tanzania, Uganda i Zair
(Kongo).

Sytuacja obecnie wydaje się pozornie
stabilna, bo przy władzy utrzymuje się
reżim zdominowany przez Tutsi, który
brutalnie zwalcza wszelkie przejawy
waśni na tle etnicznym, w tym radykalną
partyzantkę Hutu.

Wojna w Rwandzie była jedną z
największych tragedii XX wieku. Masowe
mordy dokonywały się przy obojętności
społeczności międzynarodowej.

Paul Kagame. Prezydent Rwandy od 2000 roku.

Dopiero w 1993 roku po kolejnych walkach Tutsi zostali dopuszczeni
do władzy. Jednak już w 1994 roku konflikt rozgorzał na nowo. W ciągu
100 dni zabito prawie milion osób ( w tym 800 tys. Tutsi). Mimo to
rebeliantom Tutsi udało się pokonać reżim Hutu. Efektem była
ucieczka z kraju 2 mln Hutu w obawie przed karą.

Kaszmir leży między Indiami i Pakistanem, której teren zajmują
Himalaje i Karakorum, a w części zachodniej znajduje się Dolina
Kaszmirska. W XIV wieku Muzułmanie podbili kaszmir, a w XVIII wieku
należał on już do Wielkich Mongołów, jednak w XIX wieku Brytyjczycy
odebrali go Hindusom i przyznali indyjskiemu radży z krainy Dżammu.

Konflikt w Kaszmirze

Po odzyskaniu przez Indie
niepodległości o obszar
Kaszmiru upomina się Pakistan,
a od 1962 roku również Chiny.
W 1949 roku przeprowadzono
linię demarkacyjną, jednak
walki o kaszmir między Indiami
i Pakistanem wciąż trwają. Przy
granicach zgrupowane są
oddziały wojskowe. Konflikt jest
niebezpieczny nie tylko dla tej
części świata, ponieważ oba
państwa posiadają broń
atomową. W 2004 roku obie
strony podjęły rozmowy,
istnieje więc szansa na
pokojowe rozwiązanie konfliktu.

Podział Kaszmiru

Podobnie jak to było w okresie zimnej wojny w stosunkach między
Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim, Indie i Pakistan nie
chcą doprowadzić do otwartej wojny w obawie przed całkowitym
zniszczeniem obu krajów.

Obecnie znowu prowadzone są rozmowy indyjsko-pakistańskie w
sprawie Kaszmiru, jednak wypowiedzi przywódców obu państw nie
wróżą im sukcesu. Sytuacji w regionie z pewnością nie poprawił fakt
zamordowania 23 marca 2003 r. Abdula Majida Dara, byłego bojownika
Związku Mudżahedinów, który w 2000 r. ogłosił zawieszenie broni i
chciał przystąpić do rozmów z władzami indyjskimi.

Konflikt o Kaszmir trwa już 56 lat i nic nie wskazuje na to, by miał się
w najbliższym czasie zakończyć. Choć formalnie rzecz biorąc od 1972
roku Indie i Pakistan nie prowadziły wojny, to i tak walki w Kaszmirze
prowadzone są niemal bez przerwy. Od wybuchu powstania
mudżahedinów w 1989 roku w Kaszmirze zginęło ponad 30 tysięcy
osób.

Konflikt w Kaszmirze