ZARZĄDZANIE

KAPITAŁEM

OBROTOWYM

Finanse przedsiębiorstw

Wykładowca: dr Tadeusz Kaczmarek

UTRZYMANIE

PŁYNNOŚCI

FINANSOWEJ

W PRZEDSIĘBIORSTWIE
W DUŻYM STOPNIU
ZDETERMINOWANE JEST
POZIOMEM I STRUKTURĄ

KAPITAŁU OBROTOWEGO

,

TRAKTOWANEGO JAKO
KAPITAŁ PRACUJĄCY

.

2

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

3

Kapitał pracujący określa tę część

majątku obrotowego, która pozostaje w
podmiocie po uregulowaniu zobowiązań
bieżących.

Jest to więc ta część aktywów
bieżących, która nie jest finansowana
zobowiązaniami bieżącymi lecz
kapitałem stałym.

 

Definicja

kapitału obrotowego

(pracującego):

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

WIELKOŚĆ KAPITAŁU PRACUJĄCEGO
MOŻE BYĆ WYZNACZANA DWOMA
SPOSOBAMI:

1.

podejście

kapitałowe

:



kapitał pracujący = kapitał stały – majątek
trwały

2.

podejście

majątkowe:



kapitał pracujący = aktywa bieżące –
zobowiązania bieżące

4

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

Kapitał pracujący może występować jako:



dodatni kapitał obrotowy,



zerowy kapitał obrotowy,



ujemny kapitał obrotowy.

5

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

6

Wielkość tego kapitału

,

a w szczególności jego wzrost

w wielkościach bezwzględnych i
względnych, - świadczy o

umacnianiu się pozycji
finansowej

przedsiębiorstwa.

Znaczenie kapitału obrotowego:

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

7

Kapitał pracujący niezbędny jest w
przedsiębiorstwie celem ograniczenia ryzyka
wynikającego z finansowania środków
obrotowych.

Zbyt wysoki

kapitał pracujący świadczy

jednak o występowaniu nadmiernych
aktywów obrotowych.

 

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy zależy od
długości cyklu operacyjnego oraz od szybkości
krążenia środków obrotowych. Wyższy kapitał
obrotowy może występować w tych
podmiotach, które nie mogą szybko zaciągać
kredytów krótkoterminowych.

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

8

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

9

Pełny cykl kapitału obrotowego, jak i cykli
cząstkowych, wyliczany jest w dniach.
Cykl konwersji zapasów oblicza się wg
wzoru:

 

  Cz = Z * d / S

gdzie:

C

Z

– cykl konwersji zapasów w dniach;

Z – średnia wartość zapasów w okresie;

S – wartość sprzedaży w okresie;

d – liczba dni w okresie.

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

10

Cykl konwersji należności ustala się wg
wzoru:

 

 

gdzie:

C

d

– cykl konwersji należności w dniach;

N – średnia wartość należności w okresie;

S – wartość sprzedaży w okresie;

d – liczba dni w okresie.

S

d

N

Cd





d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

Cykl odroczenia zobowiązań ustala się

wg wzoru:

11

  Czob = Zob * d / S

 
gdzie:
Czob – cykl odroczenia zobowiązań w
dniach;
Zob – średnia wartość zobowiązań w
okresie;
S – wartość sprzedaży w okresie;
d – liczba dni w okresie.

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

12

Zad. 1
Uproszczony bilans spółki X na dzień 31.12.2010 roku
przedstawia się następująco:

Aktywa

Pasywa

Aktywa trwałe

100.000

Kapitał własny

600.000

Zapasy

960.000

Kredyt bankowy długoterminowy 100.000

Należności

600.000

Kredyt bankowy

krótkoterminowy

500.000

Środki pieiężne

20.000

Zobowiązania wobec dostawców

480.000

Razem aktywa

1.680.000

Razem pasywa

1.680.0

00

Natomiast uproszczony rachunek zysków i strat za 2010 rok

Sprzedaż

2.400.000

Koszt wytworzenia sprzedanej

produkcji

1.920.000

Inne koszty

390.000

Zysk przed opodatkowaniem

90.000

Oblicz wskaźnik rotacji należności, wskaźnik rotacji
zobowiązań i rotację zapasów w dniach.

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

13

Strategie zarządzania kapitałem

obrotowym:

• strategia konserwatywna

• strategia agresywna
• strategia umiarkowana

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

AKTYWA OBROTOWE

•

Permanentne – ten poziom wielkości
aktywów bieżących, który jest poziomem
bazowym, nie ulegającym sezonowym lub
przypadkowym wahaniom.

•

Okresowe – ta część aktywów bieżących,
która ulega sezonowym fluktuacjom.

14

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

15

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

16

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

17

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

18

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

RELACJA POMIĘDZY
PŁYNNOŚCIĄ A
ZYSKOWNOŚCIĄ SPÓŁKI

19

zyskowno
ść

płynność

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

20

Zarządzanie kapitałem obrotowym

obejmuje:

• zarządzanie środkami pieniężnymi
• zarządzanie należnościami i zobowiązaniami
• zarządzanie zapasami

 

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

21

Środki pieniężne w

przedsiębiorstwie

wywołują określone koszty:

1. koszty utraconych możliwości

(KUM)

2. koszty braku gotówki (KBG)

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

KOSZTY UTRZYMANIA GOTÓWKI
PRZEZ SPÓŁKĘ

22

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

23

Model Baumola

Założenia:

• pewność co do przepływów

gotówki

• środki najpierw wpływają a

dopiero potem wypływają,

• nie ma minimalnego,

wymaganego poziomu gotówki

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

24

Stan
gotówki

60
0

30
0

tygodni

e

2

3

4

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

MODEL BAUMOLA

•

KUM – koszt utraconych możliwości, jest

równy iloczynowi średniej ilości gotówki (G/2)

oraz różnicy rocznej stopy zwrotu z

wybranych instrumentów finansowych i

rocznej stopy procentowej na rachunku

bankowym.

KUM = G/2 * (r

if

– r

b

)

25

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

MODEL BAUMOLA

•

KBG – koszty wynikające z braku gotówki

KBG = ZSP*JKT/G

Gdzie:
ZSP – ogólna kwota „nowej” gotówki

potrzebna dla celów transakcyjnych za

okres planistyczny (rok)

G – początkowy stan gotówki
JKT – koszt, jaki trzeba ponieść, aby

sprzedać papiery wartościowe lub podjąć

gotówkę z rachunku bankowego dla

odtworzenia założonego poziomu

gotówki.

26

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

MODEL BAUMOLA

•

OK – ogólny koszt gotówki

OK = KUM + KBG

27

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

ZAD. 2.

Firma produkcyjna szacuje, że miesięczne wydatki netto w

nadchodzącym półroczu będą się kształtowały na poziomie 1,4

mln zł. Rachunek bieżący firmy jest oprocentowany w

wysokości 1,5% w skali roku. Firma trzyma swoje nadwyżki w

bonach skarbowych, których przeciętny termin wykupu

przekracza sześć miesięcy, a średnia rentowność kształtuje się

na poziomie 4,5% w skali roku. Firma ma podpisaną umowę z

bankiem o prowadzenie rachunku bonów skarbowych, na mocy

której płaci 200zł prowizji od transakcji kupna lub sprzedaży

bonów niezależnie od wartości transakcji.
a) Oblicz optymalną wielkość transferu bonów na środki

pieniężne.
b) Ile transferów będzie miało miejsce w przyszłym półroczu?
c) Ile wyniesie łączny koszt prowizji za dokonane transfery?
d) Oblicz przeciętne saldo środków na rachunku bieżącym i

przeciętny koszt utraconych możliwości.
e) Jaki byłby skutek finansowy przejścia na system

comiesięcznego transferu bonów na środki na rachunku

bieżącym.

28

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

WADY

MODELU BAUMOLA

•

w praktyce wydatki netto nigdy nie rozkładają się

równomiernie (chociażby z powodu płatności

czynszów, rachunków telefonicznych czy

wynagrodzeń, które są w większej części

wypłacane na koniec miesiąca),

•

rentowność bonów skarbowych jest zmienna w

czasie i uzależniona od terminu wykupu

poszczególnych serii,

•

prowizja od transakcji jest zmienna w zależności

od wielkości transakcji (często zresztą prowizja

podlega negocjacji),

•

oprocentowanie rachunku bieżącego może się

zmieniać w czasie.

29

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

30

Zarządzanie należnościami

–

sprowadza się przede wszystkim do
zarządzania należnościami z tytułu
dostaw, przy wykorzystaniu
elementów polityki kredytowej i
dyskontowej.

 

Elementy polityki kredytowej –
wyznaczanie warunków, które musi
spełniać odbiorca, aby mógł dokonać
wpłaty z odroczoną płatnością.

 

Elementy polityki dyskontowej –
określenie poziomu dyskonta,
otrzymywanego przez odbiorcę przy
płatności natychmiastowej.

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

31

Zarządzanie

należnościami:

• określenie warunków

sprzedaży kredytowej

• dokonanie klasyfikacji

kredytobiorców

• ocena zasadności zmian

polityki kredytowej

• sprecyzowanie polityki

„ściągania” należności

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

32

Kredyt kupiecki

1. Warunki kredytu kupieckiego

• Okres spłaty
• Forma spłaty
• Dyskonto w cenie (upusty)

Roczny (nominalny) koszt kredytu

kupieckiego

U/(100-U) x 365/(N-d)

U – upust cenowy w %

N – dopuszczalny okres zapłaty w dniach

d – okres upustu cenowego w dniach

• kary za regulowanie należności z

opóźnieniem

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

33

2. Klasyfikacja kredytobiorców

• charakter
• możliwości płatnicze
• kapitał
• gwarancje

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

34

Ocena zasadności zmian

polityki kredytowej

1.krok – oszacowanie przyrostu

cash flow następujące w wyniku
zwiększenia sprzedaży (przyrost
marży sprzedaży),

2.krok – oszacowanie przyrostu

kosztów związanych z obsługą
należności oraz strat z tytułu
wzrostu wielkości niespłaconych
należności

3.krok – oszacowanie wielkości

środków zainwestowanych w
należnościach

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

35

FN = v N

 

FN – wielkość środków finansowych, jaką
winna zainwestować firma w należności

v – stosunek kosztów do wielkości sprzedaży

v = WKZ = koszty / sprzedaż

WMS = marża sprzedaży / sprzedaż =
sprzedaż - koszty / sprzedaż => WKZ+WMS
= 1

N – wzrost poziomu należności (dzienna
sprzedaż x rotacja należności w dniach)

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

36

4. krok – wyliczenie stopy zwrotu od

środków zaangażowanych w należności

5. krok – uwzględnienie podatku

dochodowego w oszacowaniu stopy zwrotu

oczekiwana stopa zwrotu po
opodatkowaniu =

oczekiwana stopa zwrotu przed
opodatkowaniem x (1 – stopa
opodatkowania)

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

37

6. krok – decyzja – porównanie

założonej oczekiwanej stopy
zwrotu z wyliczoną

 

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

ZAD.3.

Zarząd spółki Y rozważa propozycję złagodzenia warunków

kredytowych dla swoich kontrahentów. Według

przewidywań, w wyniku wydłużenia okresu zapłaty, z

nowych warunków skorzystają mniej wiarygodni klienci, co w

konsekwencji przyniesie następujące rezultaty:

1. Sprzedaż wzrośnie ze 100 000 zł do 160 000 zł.
2. Rotacja należności w dniach zwiększy się z 30 do 80 dni.
3. Straty wynikłe ze „złych długów” wzrosną z 1% do 2 %

wielkości sprzedaży.

4. Koszty obsługi należności wzrosną z 0,5% do 1,5% wielkości

sprzedaży.

5. Wskaźnik marży sprzedaży pozostanie bez zmian i będzie

wynosić 20%.

6. Stopa opodatkowania podatkiem dochodowym wynosi 19%,

a wymagana stopa zwrotu po opodatkowaniu 20%.

Czy przy opisanych założeniach należy dokonać analizowanej

zmiany polityki kredytowej? Oblicz oczekiwaną stopę zwrotu

od środków zaangażowanych w przyrost należności.

38

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

Strategie kredytowania

i oceny

wiarygodności odbiorców:



konserwatywne



agresywne



umiarkowane

39

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

40

Strategia

konserwatywna

:

(pełne

unikanie niewypłacalności
klientów)

• stosowanie przedpłat

• kredyt kupiecki udzielany tylko

stałym klientom

• warunkiem udzielenia kredytu

kupieckiego pozostałym
klientom są silne gwarancje
zapłaty

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

41

Strategia agresywna

:

• kredyt kupiecki dla klientów o

wysokim ryzyku
niewypłacalności,

• długie terminy odroczonej

płatności.

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

42

Strategia

umiarkowana

:

• dostawy realizowane po

uprzednim uregulowaniu
należności

• pewne odroczenie płatności

dla stałych klientów,
przeżywających okresowe
trudności płatnicze.

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

Celem zarządzania zapasami jest

optymalizacja stanu zapasów przez
zbilansowanie korzyści związanych z
utrzymywaniem zapasów z kosztami ich
utrzymywania.

Przedsiębiorstwo realizuje ten cel,

optymalizując częstotliwość i wielkość
zamówienia.

43

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

44

Koszty ogólne zapasów =

koszty utrzymania + koszty zamówień

 

koszty utrzymania zapasów =
średnia wielkość zapasu w jednostkach
roku (A) x roczny koszt utrzymania
jednostki zapasu (C)

 

koszty zamówień = ilość zamówień w
roku (ZAM) x koszt związany ze
złożeniem jednego zamówienia i jego
realizacją

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

45

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

46

Optymalna partia dostawy

minimalizuje

wielkość ogólnych kosztów zapasów.

 

OPD =

 

S – sprzedaż w ciągu roku, wyrażona w
jednostkach zapasów

O – koszt złożenia jednego zamówienia

p – koszty utrzymania na jednostkę wyrażone
jako procent kosztu zakupu zapasów

c – koszt zakupu jednostki zapasów lub koszt
wytworzenia jednostki zapasów

c

p

O

S

*

)

*

*

2

(

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

47

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

ZAD 4.

Spółka X sprzedaje kuchenki mikrofalowe.

Roczna sprzedaż wynosi 2000 kuchenek.
Koszty zamówienia wynoszą 400 zł od
każdej dostawy. Za każdą kuchenkę
spółka płaci dostawcy 200 zł, zaś roczne
koszty utrzymywania zapasu jednej
kuchenki wynoszą 20% ceny zakupu.

Jaka jest optymalna partia dostawy

kuchenek? Przy dostawach równych
optymalnej partii dostawy (OPD) wylicz
roczne koszty utrzymania zapasu, koszty
zamówienia oraz ogólne koszty zapasów.

48

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k

ANALIZA FINANSOWA



Dziękuję za uwagę

49

d

r T

. K

a

cz

m

a

re

k