Diagnoza ADHD - i co dalej

Metody diagnozy

1. Wywiad anamnestyczny
2. Wywiad ustrukturalizowany
3. Obserwacja w różnych środowiskach
4. Kwestionariusze, wypełniane przez

rodziców, opiekunów, nauczycieli i
dziecko (jeśli ma więcej niż 11 lat)

Diagnoza

• Kwestionariusze diagnostyczne

Achenbacha (

of Vermont Polska wersja badawcza- T. Wolańczyk,
Akademia Medyczna w Warszawie)

Youth Self Report (Kwestionariusz
samooceny YSR)
Child Behavior Checklist (Kwestionariusz
dla rodziców CBCL)
Teacher Rating Form (Kwestionariusz
dla nauczycieli TRF)

Wyniki kwestionariuszy

Achenbacha

1. Wycofany
2. Objawy somatyczne
3. Niepokój/Depresja
4. Problemy społeczne
5. Problemy uwagi
6. Niedostosowanie społeczne
7. Zachowania agresywne

Sakle kompetencji

1. Aktywności pozaszkolne
2. Zaangażowanie społeczne
3. Szkoła

Aktywności pozaszkolne

• Uprawiane sporty
• Osiągnięcia w sporcie
• Inne zajęcia pozaszkolne
• Poziom osiągnięć w zakresie

uprawianych aktywności

• Praca
• Poziom wykonania pracy

Zaangażowanie społeczne

• Liczba organizacji do których badany

należy

• Stopień zaangażowania w życie tych

organizacji

• Liczba przyjaciół
• Częstość spotkań z przyjaciółmi
• Aktywności podejmowane indywidualnie

i aktywności podejmowane z innymi

Szkoła

• Osiągnięcia w nauce
• Powtarzane klasy
• Problemy w nauce

Badania nad diagnostycznością

kwestionariuszy Achenbacha

• Wyniki skali Problemy Uwagi w YSR

korelują istotnie z wynikami
Diagnostycznego wywiadu
ustrukturalizowanego (

Doyle, Robert; Mick, Eric;

Biederman, Joseph; Journal of Nervous and Mental Disease, Vol
195(4), Apr, 2007. )

Utilizing Neuropsychological Testing to

Inform ADHD Diagnosis and Treatment

Sugalski, Thomas D.; Scott, Albert J.; Cleary, Michael J.;

Clinical Case Studies, Vol 7(5), Oct, 2008

Studium przypadku 7 letniego chłopca
Neuropsychologiczna diagnoza: diagnoza z użyciem CPT

(Continuous Performance Test i inne testy uwagi i badające
funkcje wykonawcze (executive function)

Wyniki wskazują na deficyty uwagi, chaotyczny styl odpowiedzi

i deficyty funkcji wykonawczych (executive functions),
polegające na dużej liczbie dodatkowych (niepotrzebnych)
reakcji. Ponadto stwierdzono, że po wprowadzeniu bodźców
rozpraszających, ujawniła się ponad przeciętna, trudność w
utrzymaniu uwagi na zadaniu. Stwierdzony został też wolne
analizowanie informacji i trudności w hamowaniu i
planowaniu. .

Podstawowe objawy ADHD

• Niemożność skoncentrowania uwagi
• Impulsywność
• Nadruchliwość
• Nieumiejętność odraczania gratyfikacji
• Niestabilność emocjonalna-wybuchowość
• Trudności w wykonywaniu poleceń i

przestrzeganiu zasad

• Trudności w kontaktach społecznych
• Dysorganizacja

Przypadki, w których diagnoza

jest utrudniona

• Wysokie umiejętności społeczne
• Wysoki Iloraz Inteligencji
• Nieśmiałość
• Bycie jedynakiem, uczęszczanie do

przedszkola, w którym są małe grupy i

opieka rodzica, który jest bardzo

dobrze zorganizowany i konsekwentny

• Przewaga deficytu koncentracji uwagi/

brak objawów nadaktywności

Oddziaływania

1. Oddziaływania, zmieniające

fynkcjonowanie rodziców

2. Oddziaływania, zmieniające

funkcjonowanie dziecka

3. Oddziaływania, zmieniające

środowisko fizyczne dziecka

Oddziaływania skierowane na

zmianę funkcjonowania

rodziców

1. Edukacja rodziców

(Rodzice potrzebują pomocy w

zakresie umiejętności wychowawczych i wzmocnienia wiary w
siebie)

2. Terapia małżeńska

(Rodzice dzieci z ADHD,

przeżywają więcej stressu, który związany jest z wychowaniem
dziecka. U rodziców dzieci z ADHD częstściej występuje
depresja, nadużywanie alkoholu i częstsze są rozwody)

Edukacja rodziców

• Uwolnienie rodziców od poczucia winy

(ADHD nie jest winą ani rodzica ani
nauczyciela, ani dziecka)

• Zmiana sposobu w jaki rodzic postrzega

objawy swojego dziecka (porangowanie
objawów dziecka na skali pozwala zdać
sobie sprawę, że niektóre objawy są u
danego dziecka silne a inne słabe)

• Odbudowanie wiary rodzica w swoje

kompetencje rodzicielskie

W przypadku gdy dziecko jest

nastolatkiem

1. Skierowanie uwagi rodzica na

poznanie zalet dziecka

2. Ocena i jeśli potrzebne, to praca nad

poprawą relacji rodzic-nastolatek

- jak dobrze rodzic zna swoje dziecko-

jak często z nim rozmawia

- jak często robią razem coś miłego
- czy się wzajemnie lubią

3. Nauczenie rodzica jak słuchać

nastolatka

4. Chierarchizowanie problemów pod

względem ich ważności dla
bezpieczeństwa i funkcjonowania
nastolatka i dostosowanie
konsekwencji do powagi problemu

5. Urealistycznienie oczekiwań

Błędy najczęściej popelniane

przez rodziców nastolatków z

ADHD

1. Spontaniczna odpowiedź
2. Stałe przypominanie (gnębienie)
3. Wygłaszanie kazań (przeszczep

wlasnych idei)

4. Niekończace się dyskusje (kłótnie)

Terapia małżeńska

(dotycząca

problemów związanych z chorobą dziecka)

• Diagnoza problemów między rodzicami
• Ustalenie wspólnego poglądu na

chorobę dziecka lub/i wspólnej linii
postępowania z dzieckiem

• Porawa komunikacji między rodzicami-

nauka negocjacji wprost

• Wprowadzenie rozwiązań

wypracowanych podczas terapii do
życia rodziny

Metoda negocjowania „wprost”

1. Wybranie stałego miejsca i czasu do

negocjacji

2. Zdefiniowanie problemu do dyskusji

(ograniczenie dyskusji każdorazowodo jednego
problemu)

3. Każdy z rodzicow ma czas na wyrażenie

swojej opinii bez przerywania

4. Drugi rodzic aktywnie słucha a nie

przygotowuje argumenty przeciw

5. Generowanie możliwych rozwiązań

problemu

6. Wybór rpzwiązania i zgoda na jego

wspólne stosowanie

Zastosowanie nowych metod w

życiu rodziny

• Rodzice ustalają czas i miejsce negocjacji
• Rodzice w każdym tygodniu umawiają sie nad

jakim problemem będą pracowali

• Ustalają cel i metody jego osiągniecia
• Powtarzają procedurę przez kilka tygodni
• Zapisują trudności na jakie napotykają w

negocjacjach oraz problemy z realizacją celów

• Rodzice zgłaszaja się na kontrolę do terapeuty

2. Oddziaływania

skierowane bezpośrednio na

dziecko

a. Terapia indywidualna

b. Trening samokontroli

c. Ksztaltowanie umiejętności

społecznych

a. Terapia indywidualna (doradztwo)
• wspieranie,

(Rolą terapeuty jest aktywne słuchanie,

znajdowanie pozytywów w życiu dziecka, wspieranie jego silnych
stron. Wyjaśnienie na czym polega jego zaburzenie)

• edukacja,

(Rolą terapeuty jest pokazanie dziecku z ADHD

jakie są konsekwencje jego zachowania i wyrobienie w dziecku
umiejetności stosowania wewnętrznego dialogu instrukcji, który
pozwala zdać sobie każdorazowo sprawę z konsekwencji danego
zachowania).

• mediacja

(Rolą terapeuty jest nauczenie wykonywania

poleceń, dzielenia się, prowadzenia konwersacji, słuchania co
mowi inna osoba, kompromisu).

b. Trening samokontroli: uczymy,

poprzez wielokrotne powtarzanie,
zdań dialogu „jeśli A to B”.
Początkowo dziecko powtarza na
głos, za terapeutą „jeśli będę gadał
zamiast pracować, to nie skończę i
będę miał krótką przerwę”, potem
stopniowo powtarza to coraz ciszej i z
coraz mniejszą pomocą terapeuty, aż
do uwewnętrznienia takiego dialogu