PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA
Istota "przełomu humanistycznego":
Zmiana
obrazu człowieka.
Uwarunkowania biologiczne a uwarunkowania
kulturowe: Gdzie tkwi źródło "zła"?
Zasada holizmu
.
Świadomość i samoświadomość.
Wolność wyboru.
Celowość działań - orientacja ku przyszłości.
Istota autentyczności
- "..istnienie człowieka
pozostaje w harmonii z istnieniem świata"
(Bugental.).
W przybliżeniu:
otwarcie na świat zewnętrzny (świat innych
ludzi);
otwarcie na samego siebie (swoje emocje,
potrzeby i doświadczenia);
przyzwolenie (akceptacja) świata i siebie
Świadomość
a:
- poczucie skończoności własnego istnienia;
- możliwość dokonywania wyboru (doświadczanie
autonomii);
- poczucie odpowiedzialności za własny los;
Przełom humanistyczny a koncepcja zdrowia psychicznego:
Idea samoaktualizacji (Maslow, Rogers).
KONCEPCJA A. MASLOWA
:
1. pojęcie
natury ludzkiej
2. pojęcie
samourzeczywistnienia
3. konsekwencje "zanegowania" wewnętrznej natury
człowieka;
3. Motywacja
deficytu
(niedoboru) a motywacja
wzrostu
;
4. zaspokojenie potrzeb podstawowych jako warunek
samoaktualizacji.
TEORIA C. ROGERSA
Założenia filozoficzne:
PODEJŚCIE FENOMENOLOGICZNE - Podkreśla
znaczenie tego, co dzieje się w
polu
fenomenologicznym
, czyli tego, czego
człowiek doświadcza.
Poznanie innej osoby - to próba spojrzenia na
to, jak ta osoba odbiera świat i co robi z jej
własnej perspektywy (rola
empatii
).
NATURA CZŁOWIEKA
- fundamentalnie
pozytywna
,
jeżeli tylko umożliwić jej naturalną ekspresję:
pozytywny obraz siebie, brak niepokoju,
znajomość silnych i słabych stron swojej osoby;
aktywność twórcza; pozytywny stosunek do
innych (zaufanie, szacunek).
Podstawowe pojęcia:
SAMOAKTUALIZACJA
(Self-Actualization)
fundamentalna tendencja organizmu do
samourzeczywistnienia jego potencjalnych
możliwości.
Wyraża się w przechodzeniu od
- prostoty do
złożoności
[np. obrazu siebie];
- zależności do
niezależności
;
- od sztywności (fiksacji) do
swobody
ekspresji
.
Próba operacjonalizacji motywu do
samoaktualizacji: 15-itemowa skala Jonesa i
Crandalla (1986), dotycząca: (a) zdolności do
działania w sposób niezależny, (b)
samoakceptacji i pozytywnej samooceny, (c)
akceptacji własnego życia emocjonalnego, oraz
(d) zaufania w relacjach interpersonalnych.
Przykłady itemów
:
Jest dla mnie rzeczą ważną, by to co robię spotkało się
z aprobatą innych ludzi (F)
Często boję się, że coś jest ze mną nie tak (F)
Nie wstydzę się żadnego z moich uczuć‘ (P)
Wierzę w to, że ludzie są zasadniczo dobrzy i że można
im ufać (P)
SPÓJNOŚĆ "JA" I ZGODNOŚĆ (self-consistency,
congruence):
Organizm dąży do utrzymania
spójności Ja
(braku
konfliktu między autopercepcjami), oraz do
zgodności
między Ja i doświadczeniem.
Stan niezgodności
- to stan rozbieżności między
postrzeganym Ja a rzeczywistym doświadczeniem
osoby.
Własne doświadczenie zagraża pozytywnemu
obrazowi Ja. Poprzez proces
subcepcji
jednostka
jest zdolna do "odbioru" tego doświadczenia i
reagowania na nie obroną. Przyjmuje ona dwie
formy:
-
zniekształcenie sensu
doświadczenia
(distortion)
-
zaprzeczanie istnieniu
tego doświadczenia
(denial)
Konsekwencje obrony
: istotne aspekty własnego
doświadczenia nie są symbolizowane w "ja"; proces
rozwoju osobistego - wymagający takiej
symbolizacji nowych doświadczeń i ich integracji w
samowiedzy - ulega zahamowaniu.
POTRZEBA POZYTYWNEJ OCENY
(need for
positive regard) - Manifestuje się w dążeniu do
ciepła, bycia lubianym, współczucia, szacunku,
i akceptacji ze strony innych. Stopień jej
zaspokojenia decyduje o wystąpieniu w
przyszłości stanu zgodności bądź niezgodności
Ja z doświadczeniem.
Akceptacja bezwarunkowa
(unconditional
positive regard) - to akceptacja osoby
niezależnie od tego, jaka jest i co robi.
Akceptacja warunkowa
(conditional positive
regard) - dziecko otrzymuje sygnały aprobaty
ze strony rodziców tylko wtedy, kiedy
zachowuje się zgodnie z ich oczekiwaniami.
Badania empiryczne
(Rogers & Coopersmith,
1967) nad genezą samoakceptacji. Trzy czynniki
sprzyjają formowaniu się pozytywnej
samooceny:
(1) stopień akceptacji (ciepło, miłość,
zainteresowanie dzieckiem);
(2) formułowanie wymagań wobec dziecka
ukierunkowujących jego działania, a zarazem
- dostarczanie nagród;
(3) "demokratyczne" podejście do dziecka
(brak przymusu, liczenie się z uprawnieniami
i opiniami dziecka).
Psychologia humanistyczna a psychoanaliza
i psychologia akademicka.