WYKŁAD – 2.

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY ”.

    Stosunki  cywilnoprawne  to rodzaj  stosunków  społecznych. 
Stosunki społeczne  rozumiemy jako stosunki  faktycznie  zachodzące  między 
ludźmi w różnych dziedzinach życia społecznego. 
Nie każdy  stosunek społeczny  jest  na tyle  doniosły,  że  jest  przedmiotem 
zainteresowania  prawa  ( czyli  jest  stosunkiem  prawnym ). 
    Stosunek  cywilnoprawny  to  stosunek prawny  uregulowany  normami  prawa 
cywilnego.    Przedmiotem  stosunków  cywilnoprawnych  są  sprawy  majątkowe. 
    Głównie  chodzi  tu  o reguły  dotyczące  ochrony dóbr  i wymiany dóbr  

między 

podmiotami  prawa.
 
    Cechą  stosunków  cywilnoprawnych  jest  to,  że  jego  strony  są  sobie 
równorzędne  w sensie  prawnym,  co oznacza,  że  żadna  ze stron  nie  ma 
prawem  przyznanej  możności  nakazania  drugiej  stronie  uczestnictwa 
w  stosunku  prawnym  lub  wyrażania  zgody  na przyjęcie  określonych  reguł  
tego  stosunku. 

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Elementami  charakterystycznymi  dla  każdego  konkretnego  stosunku  
cywilnoprawnego  są: 
   - podmioty ( strony )  uczestnicy  stosunku, 
   - przedmiot  czyli  wszystko to na co  skierowane są  uprawnienia i  obowiązki 
     podmiotów  tego  stosunku,
   - treść  stosunku  czyli konkretnie  określone  uprawnienia  i  obowiązki.

    Stosunki cywilnoprawne  powstają,  ulegają  zmianom  i  ustają.  Całość tych 
zjawisk  nazywa  się  stanem  faktycznym,  które  obejmują  zdarzenia  prawne 
oraz  stany  składające  się  ze  stanów  prawnych  i  stanów  psychicznych.  

    Konkretny  stosunek  cywilnoprawny  powstaje  w  wyniku  pewnego  

zdarzenia 

prawnego.  Na zdarzenia  te bezpośredni  wpływ  mają  lub mogą  mieć  określone 
stany  prawne  ( np. zdolności  prawne  osób  fizycznych ) oraz  stany psychiczne.
    

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    

STAN  FAKTYCZNY

ZDARZENIA  PRAWNE

STANY

PRAWNE

PSYCHICZNE

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    

ZDARZENIA  PRAWNE

Czynności prawne Orzeczenia sądów

Akty 

administracyjne

Czyny  zgodne 

z  prawem

Czyny bezprawne

Zdarzenia 

w ścisłym  tego  

słowa  znaczeniu

Wejście w życie 

przepisu

prawnego

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

STANY

PRAWNE

Psychiczne

Zdolność  prawna

Choroba psychiczna

Błąd

Zdolność do 

czynności prawnych

Stan obawy

Przymusowe położenie

Wina

Dobra i zła wiara

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Pod pojęciem  treść stosunku  cywilnoprawnego  należy  rozumieć  prawa 
i obowiązki  stron  tego  stosunku.  
    Uprawnienie  ( prawo podmiotowe )  to przyznana  prawem jakiemuś  
podmiotowi  możność  zachowania się w określony  sposób  ( np. uprawnienie  do 
otrzymania  zapłaty,  jest  to inaczej  możność żądania  zapłaty ).
   Obowiązki  podmiotu  są  pochodną  praw  drugiej  strony  tego  stosunku, czyli 
uprawnienia  jednej  strony  rodzą  obowiązki  drugiej  strony  i  odwrotnie.  
   Prawa  podmiotowe  dzielą się  na prawa podmiotowe  względne i bezwzględne  
oraz  na prawa  podmiotowe  majątkowe  i niemajątkowe.
Prawo podmiotowe  względne  płynie  ze stosunku  prawnego,  który  powstał 
pomiędzy  określonymi  stronami.  Żądanie  realizacji  takiego  prawa  może  być  
skierowane tylko do strony stosunku  (np. uprawnienia ze stosunku najmu 
– wynajmujący może żądać zapłaty czynszu od najemcy, a nie innych  osób ). 

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Prawo  podmiotowe  bezwzględne  płynie  wprost  z przepisów  prawa,  
dlatego też  wszyscy są  zobowiązani  do przestrzegania  takich  praw ( np. prawo 
własności,  prawo  autorskie ).    Właściciel  rzeczy  może  żądać  poszanowania  
jego  własności  od  wszystkich osób,  bez  względu  na to,  czy  łączą go  z tymi 
osobami  jakieś  stosunki  prawne. 

    Z prawami  podmiotowymi  związane  jest  pojęcie  roszczenia,  co  oznacza 
możliwość  żądania  od  innej  osoby określonego  zachowania  w  postaci 
świadczenia ( może  polegać na działaniu  np. zapłacie,  bądź  na  zaniechaniu, 
np. powstrzymaniu się od  naruszania  cudzej  własności ).   Nie  każde  prawo  
podmiotowe stwarza możliwość zgłaszania roszczenia, np. komu uszkodzono 
odzież  ma prawo domagać się  naprawienia  krzywdy,  po ustaleniu  sprawcy ). 

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Istnieje  również  podział  praw  podmiotowych  na  prawa  majątkowe  
i  prawa  niemajątkowe. 
   Prawo  podmiotowe majątkowe  ma za zadanie służyć zapewnieniu 

(ochronie) 

majątkowych interesów tego,  komu  prawo  to  przysługuje ( np. roszczenie  
o zapłatę,  wydanie  rzeczy ).    
   Prawo  podmiotowe  niemajątkowe  ma  za  zadanie  służyć  ochronie 
niemajątkowych  interesów  osoby  posiadającej  to  prawo,  np. zgoda  na 
dokonanie  przez  inną  osobę czynności  prawnej – rodzice  mają  prawo  
do wyrażenia  zgody  na dokonanie  przez ich  małoletnie dziecko  istotnych 
czynności  prawnych nie tyle  z uwagi  na  swój  interes majątkowy,  ile z 

uwagi 

na  dobro  dziecka ).  

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Nabycie  prawa  podmiotowego  może być  pochodne,  czyli  pochodzące  od 
innej osoby, do której należało,  za jej  zgodą  i w takim zakresie,  w  jakim prawa 
te  jej przysługiwały.   Nabycie  to może  być  również  pierwotne,  tj.  nabycie 
niezależne  czy  wcześniej  istniało  i  do kogo  należało,  np.  w wyniku 
wywłaszczenia  lub  zasiedzenia.
    Prawa podmiotowe  traci się z  dwóch  powodów.  Wygaśnięcie  prawa  z 

mocy 

samego  prawa,  np. wygaśnięcie  spowodowane  śmiercią  lub  z powodu  
przeniesienia prawa podmiotowego  na inną  osobę,  np.  sprzedaż rzeczy. 
    Wykonywanie  praw podmiotowych  polega na czynieniu  z tych  praw użytku 
przez osobę  zainteresowaną,  która  może swoje  prawo  wykonywać  sama  lub 
może umożliwić  korzystanie  ze swojego  prawa  innym  osobom, np. właściciel  
lokalu  może w nim  mieszkać  sam lub  wynająć  go  innej  osobie.  

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Ochrona  praw  podmiotowych  może  być  realizowana  w dwojaki  sposób. 

Ochrona  własna  to samodzielne podejmowanie działań ( samoobrona )  w celu  
ochrony praw  ( odparcia zagrożenia ),  jeżeli  jest to  dopuszczalne  przez prawo,  
gdyż  zasadą  jest,  że ochroną  praw  powinno  zajmować się  państwo.  
Inna  postać ochrony własnej  to działanie  posiadacza  prawa  ( samopomoc )
w celu przywrócenia  stanu  obecnego  do stanu  poprzedniego. 

    Ochrona  sądowa  jest  zasadą  w polskim  prawie.  
Podmiot,  którego  prawo  zostało  naruszone,  może  zwrócić się  do sądu 
powszechnego  lub  do  sądu polubownego  z odpowiednim  powództwem  lub 
wnioskiem i  skorzystać z ochrony,  jaką  może  zapewnić  państwo,  poprzez 
użycie  przymusu. 

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Roszczenie  to  przysługujące  uprawnionej  osobie  prawo,  domagania się  od 
oznaczonej  osoby  określonego  zachowania  się.  
    Prawo  cywilne  określa  skutki prawne  będące  następstwem  nie wykonania  
uprawnień  przez  czas  w  ustawie  określony.    
Jeżeli  dochodzenie  roszczeń  nie było  realizowane  przez  pewien  określony 
okres  czasu,  dochodzi  do ograniczenia  możliwości  dochodzenia  tych  roszeń  
w  wyniku  przedawnienia.   Oznacza  to,  że  po upływie  terminu  przedawnienia  
zobowiązany może  odmówić  spełnienia  roszczenia,  a  uprawniony  nie  będzie 
mógł dochodzić  skutecznie  jego  zaspokojenia  przed  sądem  chyba,  że  
zobowiązany  zrzekł się  korzystania  z przedawnienia.  
Przedawnieniu  ulegają  wyłącznie  roszczenia,  a  nie  same  prawa,  z których  
te  roszczenia  wynikają.

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Roszczenia  przedawniają  się  po upływie określonego  okresu  czasu  
wyznaczonego  przez przepisy  bezwzględnie  obowiązujące.  
    Jeżeli  przepis  szczególny  nie stanowi  inaczej,  podstawowe  terminy  
przedawnienia ( art. 118  KC )  wynoszą : 
   - dziesięcioletni  termin przedawnienia  dla  wszystkich  roszczeń,  poza  
     roszczeniami  o  tzw. świadczenia  okresowe,  
   - trzy  letni  termin dla  roszczeń  ze świadczeń okresowych, np.  

wynagrodzenia 

     za  pracę,  z  umowy  dzierżawy.
   - inne  terminy  mogą  przewidywać  przepisy  szczególne.  
Bieg  terminu  przedawnienia  –  początkowy rozpoczyna się  z dniem,  w którym 
roszczenie  stało się  wymagalne, np. konkretny dzień,  po 30 dniach  od 

udzielenia 

pożyczki,  po upływie  terminu  zapłaty,  itp..

 

 

„ STOSUNEK  CYWILNOPRAWNY    CD…

    Terminy  przedawnienia  nie mogą być  z woli  stron  skracane  ani  

wydłużane. 

Może on  być  jednak  zmieniony  z dwóch  powodów : 
   - zawieszenie  biegu  terminu  powodują  zdarzenia  utrudniające  lub 
     uniemożliwiające  realizację  roszczeń  ( np.  siła  wyższa ).  
     Po  ustaniu  przeszkody  termin  biegnie  dalej,  
   - przerwa  biegu  przedawnienia  może być  spowodowana  wystąpieniem 
     zdarzeń,  tj.  każda  czynność  dokonana  przed  organem  upoważnionym  do 
     rozpoznawania  spraw  lub  wykonywania  orzeczeń,  podjęta  bezpośrednio  
     w  danej  sprawie,  np.  wniesienie  pozwu  lub  uznanie  roszczenia  przez  
     dłużnika  w  dowolnej  formie.
     Po  przerwie,  termin  przedawnienia  biegnie  od  początku.

 

 

PODSUMOWANIE – ĆWICZENIA – ANALIZA.

    1.  Określ na czym polega ochrona praw podmiotowych.
    2.  Omów  elementy stosunku cywilnoprawnego.
    3.  Dokonaj analizy istoty prawnej stanu faktycznego 
         w  odniesieniu do układu możliwych powiązań. 
    4.  Określ  skutki upływu terminu przedawnienia.