EKONOMIKA TRANSPORTU

• Prywatyzacja Polskich Kolei

Państwowych

• Dlaczego ludzie jadą

samochodem, mimo że

transport publiczny (autobus,

pociąg, tramwaj, taksówka)

często wychodzi taniej?

• Rachunek kosztów
(c) Joost Platje

Prywatyzacja Polskich Kolei

Państwowych – kilka uwag

• Jakie są korzyści i straty z prywatyzacji PKP

?

• Prywatyzacja - zmiana struktury własności

przedsiębiorstwa z państwowej na
prywatną. Ograniczenia ingerencji państwa
na rzecz jak największej roli mechanizmów
rynku i konkurencji.

• Prywatna własność – bodźce do

wydajności. Ale patrzy na koszty i korzyści
prywatne, raczej w krótkim terminie.

Prywatyzacja Polskich Kolei

Państwowych – kilka uwag

• Koleje – korzyści skali z powodu

niepodzielnej infrastruktury.
Kapitałochłonny interes.

• Państwo – Patrzy na koszty i korzyści

społeczne, raczej w długim terminie. Ale:
własne interesy urzędników; czy urzędnicy
wiedzą co jest najlepsze dla firmy?; czy
urzędnicy wiedzą czego konsumenci chcą?

• Czy monopolista jest zainteresowane

dobrem konsumentów?

Główne cele i efekty prywatyzacji

[Skwierczyńska-

Mizerska B.,Leksykon Prywatyzacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1996, 97-114; Majchrzycka-Guzowska A.,

Finanse w gospodarce rynkowej, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1997,111-120, Szmeruk J., Skutki

prywatyzacji Polskich Kolei Państwowych dla osobowego transportu kolejowego, praca zaliczeniowa]:

• zmiana struktury własności z

państwowej na prywatną

• konkurencja
• wzrost efektywności
• umocnienie się systemu rynkowego i

ograniczenie roli Państwa w gospodarce

• podniesienie jakości dóbr i usług oraz

zwiększenie wrażliwości gospodarki na

decyzje konsumentów

Główne cele i efekty prywatyzacji

• rozwój rynku kapitałowego i przyciąganie

inwestycji kapitału zagranicznego

• zasilanie budżetu wpływami z prywatyzacji

• racjonalizacja działalności, poprzez ukazanie

słabych ogniw przedsiębiorstwa i ich eliminacja

• nabywanie nowych metod zarządzania,

nowych produktów, nowej technologii

• pozyskiwanie nowych inwestycji (kapitałów)

• twarde ograniczenie budżetowe: wzrost

efektywności procesów produkcyjnych i

efektywności wykorzystania czynników

produkcji

Dlaczego ludzie jadą samochodem, mimo że

transport publiczny (autobus, pociąg,

tramwaj, taksówka) często wychodzi taniej?

• Na wybór środka

transportu wpływa:
dochody
konsumenta, koszty
transportu, czas
trwania przewozu,
częstotliwość
przewozów,
niezawodność
transportu, itd.

Ile kosztuje podróż z Wrocławia do

Amsterdamu – w dwie strony ok. 2000

km)?

• Samochód:
• koszty zmienne: PLN 0,23 / km
• (benzyna – 6 litrów na 100km, 1 litr –

PLN 3,50, olej 2 gr za km)

• Koszty stałe: PLN 0,25 / km
• (Amortyzacja: PLN 2500 rocznie;

naprawy i przeglądy: PLN 650 rocznie;

Ubezpieczenia: PLN 600 rocznie)

• Roczny przebieg: 15000

Ile kosztuje podróż z

Wrocławia do Opola, 2 x

100 km = 200 km?

Ile kosztuje podróż z domu

do pracy we Wrocławiu, 2 x

5 km = 10 km?

A co z ochroną środowiska?

Rachunek Kosztów

• Przykład:

• Rachunek Kosztów w Spedycji obsługującej transport drogowy

• Firma spedycyjna Magic Trans z Wrocławia dysponuje

czteroma samochodami ciężarowymi,

• o ładowności 40 ton (o pięcioletnim okresie użytkowania),

które mają stałe zlecenia na trasie Wrocław – Hamburg (1125

KM)

• Hamburg - Wrocław

• Wyliczono całkowity koszt utrzymania 1 ciężarówki, która w

ciągu 1-go roku pokonuje

• 135 000 km. Kształtuje się on na poziomie 1,024 EUR / km .

• Cena 1 zlecenia wynosi -1200 EUR .

• Każdy samochód ciężarowy ma 10 kursów w ciągu miesiąca

na stałej trasie.

ZYSK

• Zysk: przychody całkowite – koszty całkowite
• przychody całkowite = 4 x 10 x 12 x 1200

euro = 576000 euro

• koszty całkowite = 4 x 135000 x 1,024 euro

= 552960 euro

• zysk księgowy = 576000 – 552960 = 23040

euro

• Czy interes się opłaca dla właściciela kiedy

może zarabiać gdzie indziej 30000 euro

rocznie? (zysk ekonomiczny = 23040 – 30000

= -6960 euro)

Koszty i Cena

• koszty całkowite / km = koszty

przeciętne = 1,024 euro

• koszty zmienne / km = 0,32 euro
• koszty zmienne / km = 0,704 euro
• Czy firma powinna brać zlecenie za

0,75 euro / km?

Gdzie jest błąd w obliczeniu

kosztów?

• Załóżmy że ciężarówka jedzie 300 km w

Polsce (150 km do granicy)

• Więc oszczędzamy: 4 x 10 x 12 x 300 x

0,124 euro = 17856 euro

• Teraz zysk wynosi: 576000 – 535104 =

40896 euro

• Czy teraz interes się opłaca dla właściciela

kiedy może zarabiać gdzie indziej 30000

euro rocznie? (zysk ekonomiczny = 40896

– 30000 = 10896 euro)