HISTEREZA BEZROBOCIA – JAKO SPOSÓB NOWEGO PODEJŚCIA DO PROBLEMU

18.05.21

DYLEMATY RÓWNOWAGI

MAKROEKONOMICZNEJ - KEYNESIZM,

MONETARYZM I OCZEKIWANIA

RACJONALNE WOBEC GŁÓWNYCH

PROBLEMÓW

MAKROEKONOMICZNYCH.

Temat 11

OGRANICZANIE

BEZROBOCIA W

GOSPODARCE ŚWIETLE

TEORII

18.05.21

Cel wykładu:

•

Ukierunkować studentów na potrzebę

analizy ekonomicznej nowych zjawisk w

obrębie bezrobocia;

•

Ukazać kierunki poszukiwań

ekonomistów uzasadnień wyższego

bezrobocia we współczesnej

gospodarce;

•

Wskazać miejsca publikacji wycinków

badań nad problemem bezrobocia.

18.05.21

KONIECZNE OBSZARY

ANALIZY:

•

Wstęp

•

Inflacja i bezrobocie w teorii ekonomii

głównego nurtu

•

Bezrobocie w analizie omawianych kierunków

•

Kształtowanie się bezrobocia i zjawisk

inflacyjnych w wybranych krajach europejskich

•

Założenia nurtu „Racjonalne oczekiwania”

podstawą teoretematu Nowej Ekonomii

Klasycznej.

•

HISTEREZA BEZROBOCIA – JAKO SPOSÓB

NOWEGO PODEJŚCIA DO PROBLEMU

18.05.21

• Barro R. J., Makroekonomia, PWE, Warszawa 1999.

• Barczyk R, L. Kąsek, M. Lubiński, K. Marczewski, Nowe
oblicza cyklu koniunkturalnego, PWE, Warszawa 2006.

• Begg, Dornbush, Fischer, Makroekonomia, PWN,
Warszawa 1997.

• Fiedman M. (1968) Money: Quantity Theory, w
D.Sills(red.) The International Encyclopedia of the Social
Sciences, Macmillan Free Press, New York 1968.

• Informacja o stanie i kierunkach rozwoju w Polsce
przedsiębiorczości społecznej, Ministerstwo Pracy i
Polityki Społecznej, Warszawa 2008.

• Kamerschen D.R,. McKenzie R.B, Nardinelli C.,
Ekonomia, FundacjaGospodarcza NSZZ“Solidarność“,
Gdańsk 1991.

• Kulczyński G., K. Strzała, Krzywa Phillipsa w Polsce –
mit czy fakt?, Uniwersytet Gdański. www.uni.torun.pl.

18.05.21

• Phelps E.S. Phillips Curves, Expectations of Inflation

and Optimal Unemployment Over Time, Economica,
August 1967.

• Phillips A.W. the Relation Between Unemployment and

the Rate of Change of Money Wage Rates in the United
Kingdom, Economica, November 1958.

• S. Piocha , R. Dylkiewicz,

Rynek pracy i inflacja w

wybranych krajach unii europejskiej w świetle nurtu
racjonalnych oczekiwań, Polska transformacja – miedzy
teorią i praktyka, pod red. M. Ratajczaka, Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu nr
118, Poznań 2009, s. 103- 117;

• Podstawy ekonomii, pod red. R. Milewskiego, Polskie

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

• Pollok A., Inflacja w teorii ekonomii: pomocnicze

materiały dydaktyczne. PWN, Warszawa 1998.

• Rowthorn R., Conflict Inflation and Money, Cambridge

Jurnal of Economics, September 1977.

• Santomero A.M., i Seater J.J., The Inflation-

Unemployment Trade-Off, A Critique of the Literature,
Jurnal of Economic June 1978.

•

18.05.21

Inflacja i bezrobocie stanowią ważne problemy

makroekonomiczne. Obydwie kategorie ekonomiczne
stanowią ważne zjawiska z punktu widzenia
społecznego. W literaturze rozwinęły się dwa nurty
teoretyczny i empiryczny

[1]

., wykrycie stałego

stosunku między dwoma celami nasunęło i nasuwa
dylematy ekonomiczne. Dlatego zaczniemy od teorii
obu zjawisk gospodarczych jakimi są inflacja i
bezrobocie. W dociekaniach znacznej części
makroekonomistów uznaje się, że istnieje korelacja
pomiędzy stopą inflacji i wahaniami gospodarczymi.
Uznaje się przy tym, że na ogół ceny rosną szybciej
gdy gospodarka przechodzi z fazy ożywienia do fazy
rozkwitu i zbliża się do szczytu cyklu.

[1]

Nurt empiryczny szczegółowo można znaleźć w

pracy Santomero A.M., i Seater J.J., The Inflation-
Unemployment Trade-Off, A Critique of the
Literature, Jurnal of Economic June 1978.

18.05.21

Relacje pomiędzy fluktuacjami gospodarczymi i
zatrudnieniem oraz bezrobociem w szczególny sposób
uwidocznione są w fazach załamania gospodarczego. Gdy
gospodarka przechodzi recesje bezrobocie rośnie,
natomiast gdy gospodarka wychodzi z recesji
zatrudnienie rośnie spada zatem bezrobocie mierzone
stopą bezrobocia. Wśród ekonomistów nie występuje
zróżnicowanie w odniesieniu do przedstawionych zjawisk

[1]

. Ekonomistów różnią w sposób zdecydowany

założenia i sposób wyjaśniania tych kategorii, a także
wzajemne relacje pomiędzy nimi. Na szczególną uwagę
zasługuje dyskusja odbywająca się w obrębie głównego
nurtu ekonomii neoklasycznej. Nurt ten jest trudny do
zdefiniowania. Jednak dosyć powszechnie zalicza się do
niego środowiska naukowe reprezentujące koncepcje
monetaryzmu, postkeynesizmu, ekonomię podaży, szkołę
racjonalnych oczekiwań (nową ekonomię klasyczną) a
także nową ekonomikę instytucjonalną

[2]

[1]

Por. R. E. Hall, J.B. Taylor, Makroekonomia, PWN,

Warszawa 2000, s. 127 i 133.
[2] Por. W. Stankiewicz, Historia myśli ekonomicznej, PWE
Warszawa 2000, s. 391- 417.

18.05.21

Z przedstawionego wyliczenia dostrzec można znaczną
umowność kwalifikacji do opisywanego nurtu.  Główną
trudność sprawia w tym przypadku dosyć dynamiczny
rozwój teorii ekonomicznej.  Jej rozwój  powoduje, że zbiór
środowiska  ekonomii głównego nurtu ulega   zmianom. Za
kryterium włączenia danej szkoły do głównego nurtu
ekonomii  jest stosowanie podobnej metodologii
badawczej.

Omawiany w temacie wykładu problem absorbuje

wszystkie wymienione szkoły.

W dalszej części analizy chcę skupić uwagę na

krytyce zależności pomiędzy inflacją i bezrobociem przez
jedną ze szkół współczesnego głównego nurty
neoklasycznego.

18.05.21

Potencjalny PNB wyznaczony jest przez dwa czynniki:

 Techniczna wydolność kapitału rzeczowego,

 Poziom potencjalnego ( pełnego) zatrudnienia.

P Y*

1990

W danym roku wartość potencjalnego PNB jest ściśle określona i w krótkim

okresie nie ulega zmianie

18.05.21

W/P

PAD Y *

L* L

Poziom pełnego zatrudnienia

jest osiągany przy pewnym

poziomie płacy realnej
zwanej

płacą równowagi

Gdy rynek pracy jest w

równowadze, to gospodarka jest
w stanie

równowagi systemu.

18.05.21

To ostatnie założenie przedstawia ilustracja:

P2 ----------------------------------

P1 ---------------------------------- E1

AD2

P3 ---------------------------------- AD1

AD3

Ymax

Realny dochód narodowy (Y)

18.05.21

Spadek popytu globalnego

P2 ----------------------------------

P1 ---------------------------------- E1

P3 ---------------------------------- AD1

AD3

Ymax

Realny dochód narodowy (Y)

18.05.21

Problem inflacji i jej związku z innym kategoriami

ekonomicznymi stosunkowo wcześnie budził
zainteresowanie ekonomistów , min. wpływ inflacji
pełzającej na pobudzenie wzrostu gospodarczego

[1]

Inflacja jest to trwały wzrost ogólnego poziomu cen w
gospodarce. Mierzy się ją przy pomocy stopy inflacji,
która wyraża procentowo jak szybko zwiększa się
poziom cen w danym czasie. Ekonomiści stosują różne
miary inflacji w zależności od tego wzrost cen, których
dóbr i usług chcą zmierzyć. Inflacja  to proces,
charakteryzujący  się ruchem wielu ważnych  kategorii
ekonomicznych,  to jest:  cen produktów, kosztów
wytwarzania, płac, stopy procentowej, ilości pieniądza w
obiegu.

W efekcie proces inflacji doprowadza do zmian

proporcji między tymi kategoriami. W wąskim zakresie
termin inflacja wzrost poziomu cen towarów i usług,
stopy procentowej itp.

[2]

[1]

Por. M. Blaug, Teoria ekonomii. Ujęcie

retrospektywne, PWN, Warszawa 1994, s. 44.

[2] P. Urbaniak, Ekonomia, Wydawnictwo eMPi, Łódź 1991, s. .21.

18.05.21

Inflacja przedstawia sytuację, w której ceny

nieustannie rosną. Nie oznacza to, że wszystkie ceny
zmieniają się w takim stopniu, ani nawet w tym
samym kierunku. Niektóre ceny mogą rosnąć bardzo
gwałtownie, inne mogą rosnąć bardzo mało, a
niektóre nawet spadać. Z inflacją mamy do czynienia,
gdy przeciętne ceny rosną. Inflacja może również być
określona jako sytuacja, w której wartość pieniądza
maleje. Kiedy rosną ceny, to siła nabywcza pieniądza
maleje. Do jej pomiaru najczęściej ekonomiści
posługują się indeksem cen dóbr i usług
konsumpcyjnych.

Łączna inflacja liczona jest wówczas jako suma

wzrostu cen poszczególnych grup towarów
przemnożonych przez sumujące się do jedności wagi.
Wagi te odzwierciedlają przeciętny udział
poszczególnych grup w koszyku zakupów
konsumenta.

18.05.21

Najczęstszą przyczyną inflacji jest wzrost emisji pieniądza bez
równoczesnego zwiększania masy towarów i usług lub
zmniejszenie masy towarowej , która może być spowodowana
zniszczeniami wojennymi , nieurodzajem , zmniejszeniem się
produkcji. W innych sytuacjach do wzrostu emisji pieniądza
przyczynia się nadmiar kredytów udzielanych przez banki i jest
to tzw. inflacja kredytowa.
Wymienione skutki ukazuje literatura ekonomiczna na
przykładzie 83 krajów , w okresie 1950- 1990

[1]

. Jakkolwiek

istnieje wiele jej odmian, nie ulega wątpliwości że każda
odmiana nosi wspólne cechy, permanentnie związane z
mechanizmem inflacji. Wskazać tutaj można przede wszystkim
na wzrostową tendencję ogólnego poziomu cen,  redystrybucję
majątku i dochodów, spadek siły nabywczej  pieniądza oraz
wzrost  jego podaży.

[2]

Także za ważny skutek uznaje się fakt,

że inflacja powoduje dodatkowe koszty dla przedsiębiorstw i
zwykłych ludzi – tradycyjnie określane mianem „kosztu menu
restauracyjnego” i „kosztu zdartych zelówek”[3].

[1] Por. R. J. Barro, Makroekonomia, PWE Warszawa 1997, s. 197-
198.
[2] A. Pollok, Inflacja w teorii ekonomii: pomocnicze materiały
dydaktyczne. PWN, Warszawa 1998, s. 43.
[3] WWW. nbpportal.pl.

18.05.21

Z tych względów ekonomiści na ogół traktują wysoką inflację
jako zjawisko niekorzystne dla systemu gospodarczego .
Większość ekonomistów sądzi, że najlepiej, kiedy inflacja jest
niska i stabilna, zawiera się pomiędzy 0 a 3% rocznie. Wyższa
inflacja stanowi już dla gospodarki problem, a inflacja bardzo
wysoka – zwana hiperinflacją – niemal w ogóle uniemożliwia jej
normalne funkcjonowanie. Odwrotnością inflacji jest presja na
spadek cen, czyli deflacja. Ekonomiści również uważają ten stan
za niekorzystny , bowiem zazwyczaj wiąże się z recesją. W teorii
Keynesa problem ten posiada swoje odzwierciedlenie zarówno w
„Ogólnej teorii zatrudnienia pieniądza i procentu”, jak i w innych
publikacjach, w których przestrzega, że sztywność płać i cen
charakterystyczna dla okresu depresji może ustąpić miejsca
giętkości płac i cen z chwilą przybliżenia się do pełnego
zatrudnienia[1].
[1] Por. M. Blaug, Teoria ekonomiiOp. Cit., s.665.

18.05.21

W modelach postkeynesowskich inflację traktuje się jako wynik
walki o podział dochodu[2] przy najwyższej sile  zawiązków
zawodowych w okresach pełnego zatrudnienia. Postkeynesiści ,
jak Weintraub utrzymują, że działanie  z pozycji ciasnoty
pieniądza np. przez przyjęcie  pewnej reguły wzrostu masy
pieniądza poniżej  bieżącej  stopy inflacji, zwiększy bezrobocie i
prawdopodobnie nie złagodzi żądań płacowych.
„ Przez podniesienie bezrobocia do odpowiedniego  poziomu
władze monetarne mogą spowodować pewne osłabienie
wzrostu płac i uposażeń, krępując w sposób pośredni ruch
poziomu cen. Ale zapłata  za to,  w postaci  cierpień ludzkich ,
może być uciążliwa. Nawet wówczas,  przy nieustępliwości w
sprawach płac, może być trudno odeprzeć nacisk cen” [3]

[2] R. Rowthorn, Conflict Inflation and Money, Cambridge Jurnal
of Economics, September 1977,s.
[3] Weintraub S., Keynes, Keynesians and Monetarists,
University of Pennsylvannia Press 1978,

18.05.21

2. Bezrobocie w analizie omawianych kierunków

Drugą z kategorii, która wśród ekonomistów, polityków i

całych społeczeństw budzi szereg kontrowersji jest bezrobocie.
Jest ono zjawiskiem, którego na gruncie ekonomii nie daje się
zdefiniować w sposób jednoznaczny.

Bezrobocie stanowi bardzo

istotny problem gospodarczy wielu krajów, bowiem całkowite
przezwyciężenie bezrobocia w gospodarce rynkowej nie jest
praktycznie możliwe.

Wynika to z jednej strony z szybko

zmieniającego się popytu na pracę wskutek likwidowania
jednych i powstawania innych jednostek gospodarczych, z
drugiej zaś z nieustannej podaży pracy, mającej swe źródło w
nieprzerwanym dopływie nowych generacji, poszukiwaniu pracy
przez ludzi dotychczas biernych zawodowo czy też okresowo
bezrobotnych, którzy z różnych powodów zmieniają miejsce
pracy.
Uważamy, że podstawowe różnice między szkołami w podejściu
do bezrobocia odnoszą się do klasyfikacji tej kategorii. W
klasycznej myśli ekonomicznej bezrobocie posiada charakter
dobrowolny. Życie gospodarcze weryfikowało takie skrajne
poglądy dla tego stosunkowo wcześnie ekonomiści podejmowali
próby klasyfikacji bezrobocia.
Spośród wielu koncepcji ujmujących pewne elementy klasyfikacji
bezrobocia, na uwagę zasługuje tzw. krzywa Beveridge’a,, która
obrazuje, ceteris paribus, ujemną zależność między liczbą
wolnych miejsc pracy a liczbą bezrobotnych.

18.05.21

V = U-f(L)=g(L)

deficyt siły roboczej

E – równowaga na rynku pracy
U

– bezrobocie frykcyjne plus strukturalne

– bezrobocie frykcyjne plus strukturalne plus cykliczne

Rys. .3. Krzywa Beveridge’a
Źródło: J. Unlot, Ekonomiczne problemy rynku pracy, Warszawa 1996, s.

42.

18.05.21

Zmiany popytu globalnego wpływają na

korelację liczby wolnych miejsc pracy i liczby
bezrobotnych . Wzrost popytu globalnego powoduje
przesunięcie po krzywej Beveridge’a w lewo,
natomiast spadek popytu globalnego przesunięcie
po krzywej w prawo.

Na zmiany położenia krzywej Beveridge’a ma

wpływ zmiana efektywności funkcjonowania rynku
pracy, czyli szybkość dostosowań popytu i struktury
podaży pracy. Jest to podejście ,które bezrobocie
łączy nie tylko z rynkiem pracy, ale także z rynkiem
dóbr i usług.

Zatem przełamany zostaje klasyczny

izolacjonizm rynku pracy.  Literatura przedmiotu
często wskazuje na fakt, że w dociekaniach tych i
analizie nie  znalazło się miejsce na wyodrębnienie
bezrobocia strukturalnego i frykcyjnego[1].

[1] Por., J. Unlot, Ekonomiczne problemy rynku pracy,
Warszawa 1996, s. 42; także E. Kwela, Teoria
makroekonomii 1, Wydawnictwo U.G, Gdańsk 1994, s.72.

18.05.21

Tymczasem te rodzaje bezrobocia należą do najczęściej
spotykanych w literaturze XX wieku klasyfikacji  w szczególności
w neoklasycznej myśli ekonomicznej[1]. Bezrobociem
frykcyjnym określa się bezrobocie spowodowane mobilnością
pracowników, którzy szukają jak najlepszej pracy[2]. W
przypadku bezrobocia frykcyjnego można mówić o bezrobociu
„poszukiwaczy”. Zwykle szybko osiągają oni cel, ponieważ
szukane miejsca pracy czekają na nich gdzieś w gospodarce.
Natomiast w przypadku bezrobocia strukturalnego
odpowiednich miejsc pracy po prostu nie ma, mimo że istnieją
inne, nieodpowiednie z punktu widzenia poszukujących pracy.
Kiedy kwalifikacje, miejsce zamieszkania i inne cechy
pracowników nie pokrywają się zapotrzebowaniem
przedsiębiorców, powstaje bezrobocie strukturalne.
Dokładne rozmiary i skutki bezrobocia strukturalnego w
konkretnych krajach i okresach są przedmiotem sporów między
ekonomistami. Częstymi powodami bezrobocia strukturalnego
są postęp techniczny i gwałtowne zmiany popytu na rynku dóbr.
Przykładem jest bezrobocie w rolnictwie i przemyśle
spożywczym, spowodowane sezonowymi wahaniami aktywności
gospodarczej.
[1] W podręcznikach do makroekonomii ukazywane jest to na
wykresach w relacji płace- ilość zatrudnionych ,por.  E. Kwela
Teoria Makroekonomii 1, wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
1994, s.73;  Podstawy ekonomii, pod red R. Milewskiego, PWN,
Warszawa 2002, s. 544; P.A. Samuelson, W.D. Nordhaus,
Ekonomia 2, PWN, Warszawa 2000, s. 137.
[2] B. Czarny, E. Czarny, R. Bartkowiak, R. Rapacki, op. cit., s.
391.

18.05.21

Kontynuacją neoklasycznej teorii bezrobocia jest teoria
naturalnej stopy bezrobocia M. Friedmana i E. S. Phelpsa,
zakładająca samoczynną równowagę w warunkach wolnej
konkurencji na rynku pracy w wyniku zmian płac
realnych.

Teoria ta dopuszcza występowanie tzw. bezrobocia

naturalnego w stanie równowagi. W tym miejscu
podkreślić należy, że teoria ta nie utożsamia stanu
równowagi ze stanem pełnego zatrudnienia. Jest to taki
stan bezrobocia, który  implikuje istnienie i dający się
utrzymać poziom produktu potencjalnego, czyli taki
poziom, w którym nie występuje tendencja do
przyśpieszenia ani zwolnienia tempa inflacji[1].
Przyczyną tego typu  bezrobocia są nie mechanizmy
rynkowe lecz niedoskonałości i ograniczenia wynikające z
ich funkcjonowania. Koncepcje rozwijające to
zagadnienie  zaliczane są do tzw. neoliberalnego nurtu
ekonomii, negatywnie nastawionego na działalność
związków zawodowych i ingerencji państwa.

[1] Por. D.R. Kamerschen, R.B. McKenzie, C. Nardinelli,
Ekonomia, FundacjaGospodarcza NSZZ“Solidarność“,
Gdańsk 1991, s. 146.

18.05.21

Zjawisko bezrobocia występujące w rzeczywistości tłumaczy się
ograniczeniami w swobodnym działaniu mechanizmu rynkowego
na rynku pracy. Wśród neoklasyków panuje nadmierna wiara w
skuteczne działanie mechanizmów rynkowych, a w szczególności
mechanizmu płacowego. Krytykuje się ponadto tezę neoklasyków
o odpowiedzialności związków zawodowych za ograniczanie
mechanizmu płacowego i powstawanie bezrobocia[1].

Ujęcie Keynesistowskie (J. M. Keynes) nie podziela

przekonania neoklasyków o skutecznym działaniu
mechanizmów rynkowych w gospodarce wolnorynkowej.
Stoją oni na stanowisku, że w warunkach swobodnego
działania mechanizmu rynkowego występuje tendencja do
ustalania się nadwyżki podaży siły roboczej nad popytem,
oznaczająca istnienie bezrobocia. Przyczyną tej tendencji
upatruje się w niewystarczającym popycie na towary, jaki
kształtuje się w warunkach wolnorynkowej gospodarki.
Istotą, jak wskazuje literatura[2], rozumowania
Kenesowskiego jest możliwość równowagi w gospodarce
przy nie pełnym zatrudnieniu.

[1] Podstawy ekonomii, pod red R. Milewskiego, Polskie
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 545.
[2] M. Blaug, Teoria ekonomii. Op.Cit., s.667.

18.05.21

Rys.1

Pa A

K E AD 2

AD 1

Y n

Y maks.

Realny dochód narodowy (Y)

18.05.21

P·f(L)

(L)

Bezrobocie
przymusowe

W- płace nominalne; L- bieżące zatrudnienie; LD- krzywa popytu na pracę; AJ-
krzywa potencjalnej podaży pracy;
P*f(L) – funcja popytu na pracę w wartościach realnych L0 – poziom
faktycznego

Keynesistowski model rynku pracy z bezrobociem
przymusowym

18.05.21

Ten pogląd wiąże się z  uwzględnieniem cyklicznego rozwoju
gospodarki. Dużemu spadkowi produkcji w czasach kryzysu
towarzyszy  wzrost bezrobocia. To powoduje dwa zjawiska.
Pierwsze z nich to  pojawienie się bezrobocia o charakterze
innym niż definiowała myśl klasyczna (bezrobocie
przymusowe). Drugie zaś to fakt, że w pewnych okresach
gospodarka znajduje się przed produktem potencjalnym.

Dostosowanie się podaży pracy do popytu wymaga

zawsze pewnego przepływu informacji między potencjalnymi
pracodawcami a osobami poszukującymi pracy. Stąd też
istnienie pewnej części nieredukowalnego bezrobocia.

W zależności, bowiem od warunków, na jakich osoby

zdolne do pracy i poszukujące pracy byłyby gotowe ją podjąć,
trzeba odróżnić bezrobocie dobrowolne od przymusowego. Dla
potrzeb analizy ekonomicznej, a także działań praktycznych
bezrobocie podlega klasyfikacji. Przy tym na początku trafnym
wydaje się wskazać na fakt, iż kryteria kwalifikacji do
określonego typu bezrobocia są złożone i nie zawsze
jednoznaczne

18.05.21

4. Założenia nurtu „Racjonalne oczekiwania” podstawą
teoretematu Nowej Ekonomii Klasycznej

Teoria racjonalnych oczekiwań zaprezentowana została

po raz pierwszy w 1961 roku w publikacji J.F. Mutha . Pojawiła
się ona jako kolejna szkoła ekonomiczna, która miała duży
wpływ na kształt polityki gospodarczej to tzw. szkoła
racjonalnych oczekiwań (lub nowa ekonomia klasyczna.
Rozwinęła się w latach 70-tych, kiedy keynesowski model
polityki gospodarczej okazał się mało skuteczny przy
rozwiązywaniu problemów makroekonomicznych.

Wówczas kilku ekonomistów - R. E. Lucas, T. J. Sargent i

N. Wallace (również Noblistów) uznało że podmioty
ekonomiczne formułują swoje oczekiwania na podstawie
dokładnie takich samych informacji, jaka jest dostępna dla
czynników kształtujących politykę i wobec tego działają tak,
aby zneutralizować systematyczne próby ingerowania w
gospodarkę.

W rezultacie podmioty gospodarcze imitują rynek

formułując swoje programy cen, w taki sam sposób, w jaki
rynek wyznacza faktyczne ceny. Nie wynika z tego, że
oczekiwania te są bezbłędne.

Zdolność przewidywania nie

jest oczywiście doskonała, ponieważ gospodarka
narażona jest na różnego typu wstrząsy. Niewiele jest
jednak zmian których podmioty gospodarcze nie są w
stanie antycypować i zneutralizować.

18.05.21

Szkoła racjonalnych oczekiwań sugeruje, że państwo powinno dążyć do
utrzymania stabilności cen oraz działać po podażowej stronie
gospodarki, jednocześnie zastrzegając, że nie powinno to zachodzić
przy użyciu bezpośrednich decyzji podmiotów rządowych, lecz dzięki
wypracowanym regułom, do których podmioty gospodarcze będą miały
zaufanie. Na tej podstawie twórcy teorii racjonalnych oczekiwań
uważają, że:

• Aktywna polityka stabilizująca dynamikę wzrostu produktu
nie jest skuteczna, ponieważ państwo nie ma możliwości
trwałego oddziaływania ani na wzrost zatrudnienia ani na
wzrost produktu.

• Oparcie polityki gospodarczej na przypadkowych
zmianach generowanych przez rząd byłoby niekorzystne dla
gospodarki, powodowałoby przypadkowe zmiany wielkości
realnych, które prowadziłyby do zwiększenia niepewności w
gospodarce.

18.05.21

• Nieskuteczność stosowanych instrumentów
przez politykę ekonomiczną odnosi się zarówno do
polityki finansowej jak i monetarnej. Wobec tego
stosowanie każdej z nich może zwiększyć wahania
przyrostu produkcji, ale nie jej naturalny poziom.

• Brak pozytywnych trwałych rezultatów decyzji
polityki gospodarczej, wiedzie do wniosku, ze również
przeciwdziałanie recesji jak i bezrobociu poprzez
stosowanie aktywnej polityki finansowej jest
nieefektywne, a skoro bezrobocie powstaje, to znaczy
że nie wynika z niedostatecznego popytu.

• Polityka ekonomiczna państwa powinna
przyczyniać się do stabilności cen i oddziaływania na
podażowe uwarunkowania gospodarki.
Oddziaływanie to powinno polegać nie na decyzjach
bezpośrednich, podejmowanych przez rządy, a na
wypracowanych regułach, które będą wiarygodne
dla podmiotów gospodarczych.

18.05.21

Teoria racjonalnych oczekiwań poddaje w

wątpliwość skuteczność angażowania się polityki
gospodarczej w dynamizowanie wzrostu gospodarczego,
gdyż państwo nie ma wpływu na trwały wzrost
zatrudnienia lub produktu.

Twórcy tej teorii posuwają się w swoich poglądach

jeszcze dalej - uważają, że przeciwdziałanie recesji i
bezrobociu poprzez stosowanie aktywnej polityki
finansowej nie przynosi efektów, a pojawienie się
bezrobocia nie wynika z niedostatecznego popytu.

W myśl założeń tej szkoły ekonomicznej nie istnieją

podstawy do sądów, że w krótkim okresie istniej
zamienność pomiędzy inflacją a bezrobociem.

Oddziaływanie na zmniejszenie bezrobocia

natychmiast stabilizuje gospodarkę na wyższym poziomie
inflacji a bezrobocie wraca do stanu wyjściowego

18.05.21

Jednak działalność praktyczna w Unii Europejskiej

jako całości ( Strategia Lizbońska) i w krajach
stowarzyszonych a także w dociekaniach naukowych,
rozwija się kierunek nazywany ekonomią społeczną i
mikroekonomią bezrobocia ukierunkowany na włączenie
sektora publicznego ( głównie samorządowego)[1] dla
ograniczania bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego,
przyjmującego często postać wykluczenia społecznego.
Oznaczać to może, że te typy bezrobocia nie zawsze są
dobrowolne i naturalne.

W trwającej dyskusji, teza o nieskuteczności

polityki ekonomicznej, sformułowana przez tę szkołę jest
wysoce kontrowersyjna i stanowi obszar częstej krytyki,
bo nawet jeśli uzna się, że podmioty gospodarcze
formułują swe oczekiwania w sposób racjonalny, to i tak
istnieje znaczne pole do aktywnej polityki państwa w
warunkach, gdy popyt i ceny nie dostosowują się w
sposób natychmiastowy.

[1] Informacja o stanie i kierunkach rozwoju w Polsce
przedsiębiorczości społecznej, Ministerstwo Pracy i
Polityki Społecznej, Warszawa 2008.

18.05.21

OBSZARY ANALIZY:

•

Pojawienie się teorii histerezy

•

Fakty dotyczące bezrobocia w latach 2004

-2009

w Polsce i w trzech wybranych krajach UE

•

Histereza - zarys teoretyczny

•

Przyczyny pojawienia się Hipotezy

histerezy

•

Histereza w Polsce?- w kierunku

poszukiwania odpowiedzi

•

Wnioski końcowe

18.05.21

Literatura:
Krajowa

o M. Bochenek [2004], Cienie przekształceń systemowych

polskiej gospodarki, referat nadesłany na Ogólnopolską
Konferencję Naukową Gospodarka Polski po 15 latach
transformacji, Kraków 20-22 września 2004.

o B. Czyżewski (2002), Wzrost gospodarczy a popyt na pracę,

Bank i Kredyt, nr 11-12, s. 123-133.

o J. Gajda (2002), Ekonometria praktyczna, Absolwent, Łódź.

o M. Góra (2002), Rynek pracy w Polsce: diagnoza i propozycje

poprawy sytuacji, [w:] Wzrost gospodarczy, restrukturyzacja i
bezrobocie w Polsce, Katedra Ekonomii UŁ, Łódź, s. 283-305.

18.05.21

o M. Gradzewicz, M. Kolasa (2004), Szacowanie luki
popytowej dla gospodarki polskiej przy wykorzystaniu metody
VECM, Bank i Kredyt, nr 2, s. 14-30.

o BRE Bank S.A. (2002), Miesięczny Przegląd
Makroekonomiczny nr 27, listopad.

o E. Kryńska (2004), Państwo na rynkach pracy
zintegrowanej Europy, [w:] M. Klamut (red.) Proces globalizacji
gospodarki - udział krajów w jej korzyściach i kosztach,
Wydawnictwo AE im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław,
s. 217-230.

o E. Kwiatkowski (2002a), Bezrobocie. Podstawy
teoretyczne, PWN, Warszawa.

o E. Kwiatkowski (2002b), Strukturalne determinanty
naturalnej stopy bezrobocia, Bank i Kredyt, nr 11-12, s. 149-
155.

18.05.21

ZAGRANICZNA:

 P. Aghion, O. Blanchard (1994), On the Speed of Transition in Central

Europe, NBER Macroeconomics Annual, s. 283-320.

 Amable, J. Henry, F. Lordon, R. Topol (1993), Unit-Root in the Wage-

price Spiral Is Not Hysteresis in Unemployment, Journal of Economic
Studies, vol. 20, No. 1/2, s. 123-135. L. Ball (1996), Disinflation and
the NAIRU, NBER Working Paper 5520.

 L. Ball, N. G. Mankiw (2002), The NAIRU in theory and practice, NBER

Working Paper 8940.

 O. Blanchard (1991), Wage Bargaining and Unemployment

Persistence, Journal of Money, Credit, and banking Lecture, vol. 23,
No. 3, s. 277-292.

 O. Blanchard (1997), Is There a Core of Usable Macroeconomics?,

American Economic, Review, vol. 87, No. 2, s. 244-246.

 O. Blanchard, L. H. Summers (1986a), Hysteresis and the European

Unemployment Problem, NBER Working Paper 1950.

 O. Blanchard, L. H. Summers (1988), Beyond the Natural Rate

Hypothesis, American Economic Review, vol. 78, No. 2, s.182-187.

 T. Boeri (2001), Transition with Labour Supply, IZA Discussion Paper

No. 257.

 T. Boeri, K. Terrell (2002), Institutional Determinants of Labour

Reallocation in Transition, Journal of Economic Perspectives, vol. 16,
No. 1, s. 51-76.

18.05.21

Teoria histerezy bezrobocia nabrała znaczenia w latach 80-tych

XX wieku, w związku z sytuacją, w jakiej znalazły się gospodarki Europy
Zachodniej.

Począwszy od lat 70-tych ubiegłego wieku stopa

bezrobocia w tych krajach rosła, przy czym w latach 1980-1985
wzrost ten był niepokojąco wysoki - w Wielkiej Brytanii, Francji,
Niemczech Zachodnich stopa bezrobocia w tym okresie wzrosła
niemalże dwukrotnie.

Na dodatek prognozy przewidywały, że wysokie bezrobocie

będzie utrzymywać się przez kolejne lata:

- prognoza średniej stopy bezrobocia dla krajów członkowskich

Wspólnot Europejskich wynosiła 10,4% dla roku 1990, w porównaniu z
rokiem 1985, kiedy stopa bezrobocia osiągnęła poziom 10,8%.

Zastanawiający był również fakt, że występowały znaczne

różnice w tendencjach i charakterystyce bezrobocia między krajami
Europy Zachodniej a Stanami Zjednoczonymi.

Co prawda również w Stanach Zjednoczonych występowały

fluktuacje stopy bezrobocia, niemniej jej wartości na początku lat
80-tych i w roku 1985 oscylowały wokół poziomu około 7%.

18.05.21

Teoria ekonomii nie była w stanie wytłumaczyć przyczyn

wysokiego i trwałego bezrobocia w krajach Europy Zachodniej, a
tym bardziej różnic występujących między Europą a Stanami
Zjednoczonymi.

Zawiodły zarówno teorie wywodzące się z nurtu neoklasycznego,

jak również neokeynesistowskiego, które opierały się na założeniu,

że

gospodarka oscyluje wokół poziomu stopy bezrobocia równowagi
(naturalnej stopy bezrobocia <NSB> w przypadku neoklasyków
oraz stopy bezrobocia nie przyspieszającej inflacji <NAIRU - Non
Accelerating Inflation Rate of Unemployment> w przypadku
neokeynesistów).

Pojawiła się zatem potrzeba stworzenia nowej teorii opisującej

wydarzenia lat 80-tych - odpowiedzią na to zapotrzebowanie była
teoria

histerezy, zapożyczona z nauk przyrodniczych,

zaproponowana przez Blancharda i Summersa [1986b].

Sytuacja, w jakiej znajduje się Polska, szczególnie w

ostatnich latach, wykazuje pewne podobieństwa do wydarzeń,
jakie miały miejsce w latach 80-tych ubiegłego wieku w krajach
Europy Zachodniej. Mimo, że proces transformacji w Polsce trwa już
ponad DWADZIEŚCIA lat, a wyniki gospodarcze wydają się wskazywać na
to, że gospodarka się stabilizuje,

stopa bezrobocia, po okresie

znacznego wzrostu, utrzymuje się nadal na wysokim poziomie,
stanowiąc jeden z poważniejszych problemów społeczno-
gospodarczych, z jakimi boryka się Polska

18.05.21

Już w 1994 roku A. Wojtyna zastanawiał się czy

Polsce grozi efekt histerezy.

Biorąc pod uwagę kształtowanie się stopy bezrobocia po

roku 1998 można powiedzieć, że pytanie postawione przez A.
Wojtynę było trafne, a co więcej, w ostatnim okresie
nabiera coraz większego znaczenia.

Mimo wysokiego tempa wzrostu notowanego w

gospodarce polskiej w ostatnich dwóch latach stopa
bezrobocia osiągnęła rekordowe wielkości dla całego
okresu transformacji (w zależności od źródła: nawet około
20%).

Ponadto, badania prowadzone przez ekonomistów

dotyczące szacowania stopy bezrobocia równowagi w Polsce
wskazują, że po pierwsze jest ona wysoka, a po drugie, że
następował jej wzrost począwszy od drugiej połowy lat 90-tych.

Występowanie w polskiej gospodarce jednocześnie

wysokiego bezrobocia i niskiego tempa inflacji sprawia
poważne problemy interpretacyjne -

sytuacja powyższa

jest trudna do wytłumaczenia w oparciu zarówno o teorię
krzywej Phillipsa jak i o teorię stopy bezrobocia
równowagi NAIRU/NSB.

18.05.21

Zarysowana argumentacja wskazuje, że wielce

prawdopodobne wydaje się być występowanie zjawiska histerezy
bezrobocia w Polsce. Co za tym idzie, hipoteza histerezy może stać
się przydatna w formułowaniu zaleceń co do sposobów i
instrumentów wykorzystywanych do obniżania tak wysokiego i
trwałego bezrobocia w polskiej gospodarce.

Wykład będzie poświęcony próbie odpowiedzi na pytanie:

czy w Polsce występuje efekt histerezy?

Jest to istotny problem naukowy i praktyczny, szczególnie z

punktu widzenia polityki ekonomicznej, ponieważ występowanie
histerezy oznacza odmienne wskazania dla polityki
makroekonomicznej w porównaniu ze wskazaniami
formułowanymi w ramach teorii naturalnej stopy
bezrobocia
czy NAIRU.

18.05.21

FAKTY DOTYCZĄCE GOSPODARKI

Stopa bezrobocia rejestrowanego obliczona

została jako:



procentowy udział liczby bezrobotnych



w liczbie cywilnej ludności aktywnej

zawodowo



z wyjątkiem osób odbywających czynną

służbę wojskową oraz pracowników

jednostek budżetowych prowadzących

działalność w zakresie obrony narodowej i

bezpieczeństwa publicznego.

18.05.21

ZHARMONIZOWANA

STOPA BEZROBOCIA



obliczana jest jako procentowy udział

bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej

zawodowo (tj. sumy pracujących i

bezrobotnych).



jest wynikiem przyjętej przez Eurostat

ujednoliconej metody wyznaczania tego

wskaźnika dla każdego z krajów.



dane obliczane są przez Eurostat w oparciu

o kwartalne wyniki badania siły roboczej

(BAEL) oraz miesięczne dane z bezrobocia

rejestrowane-go.

18.05.21

Kraj

2003 rok

2004 rok

( %

)

( %

)

( %

)

( %

)

( %

)

( % )

( %

)

( % )

( %

)

Czechy

Węgry

Słowa-
cja

Polska

7.8

5.7

17.1

19.2

8,3

5,9

16,6

19,1

8,5

5,9

16,5

19,0

8,4

5,7

18,3

18,9

8,4

5,8

18,

8,3

5,8

17,8

18,7

8,3

5,9

17,7

18,6

8,3

6,0

17,5

18,6

8,3

6,1

17,2

18,4

8,3

6,2

16,9

18,3

18.05.21

REPUBLIKA CZESKA

Na koniec 2004 roku bezrobocie wyniosło

8,3% i było wyższe niż w 2003 r.

Najtrudniejsza sytuacja jest w północnych

Czechach, gdzie wskaźnik bezrobocia

jest dwukrotnie wyższy niż średnia krajowa.

Na 2005 r. prognozy nie przewidują

zmniejszenia stopy bezrobocia w

Czechach.

18.05.21

WĘGRY

Bezrobocie w 2004 roku wyniosło 5,9%.

Na Węgrzech występuje znaczne regionalne

zróżnicowanie struktury zatrudnienia.

Na zachodzie kraju trudno jest o

wykwalifikowaną siłę roboczą, natomiast na

wschodzie Węgier bezrobocie jest

największe.

Niepokojącym zjawiskiem jest stosunkowo

duży odsetek bezrobotnych w grupie

wiekowej do 24 lat (aż 17%) i wśród

absolwentów wyższych uczelni. Na lata

następne Komisja Europejska prognozuje

nieznaczny wzrost bezrobocia.

18.05.21

REPUBLIKA SŁOWACKA

Słowacja z każdym kolejnym rokiem zmniejsza

poziom bezrobocia.

W grudniu 2004 roku bezrobocie wynosiło

16,8%, podczas gdy w styczniu 2004 roku -

18,4%.

Na lata następne zakładano dalsze obniżenie

bezrobocia.

Zmniejszeniu bezrobocia sprzyjać powinien

m.in. wysoki poziom inwestycji wynikający

zarówno z utrzymującego się dużego napływu

BIZ

jak i wykorzystania środków z funduszy UE.

18.05.21

POLSKA

W Polsce w porównaniu z państwami Unii

Europejskiej występuje nadal wysokie

bezrobocie.

Liczba bezrobotnych w 2004 roku uległa

zmniejsze-niu i była niższa o 5,5% od

liczby bezrobotnych zarejestrowanych

przed rokiem.

Bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy

w końcu grudnia 2004 r.

stanowili 19,1% cywilnej ludności aktywnej

zawodowo

(w grudniu 2003 r. - 20,0%).

18.05.21

PODSUMOWANIE



Dane za 2004 rok wskazują, iż mimo

utrzymują -cych się bardzo wysokich cen

ropy naftowej światowa gospodarka rozwija

się w szybszym tempie niż to miało miejsce

w roku poprzednim.



Kraje Unii Europejskiej uzyskały wyższe

tempo wzrostu gospodarczego w porównaniu

z rokiem ubiegłym. Twierdzono na tej

podstawie, iż okres znacznego spowolnienia

rozwoju państwa UE mają już za sobą.



Spośród krajów UE szczególnie wysoki

wzrost gospodarczy odnotowywali jej nowi

członkowie,

w tym także Polska.

18.05.21



Istnieją jednak obawy, czy ten wzrost

gospodarczy będzie się nadal utrzymywał –

tempo wzrostu PKB zarówno w krajach

strefy euro i jaki UE-25 nieco się

zmniejszyło.



Mimo znacznie wyższego tempa wzrostu

gospo-darczego nadal jednym z głównych

problemów pozostaje skala bezrobocia. Do

krajów o najwię-kszej stopie bezrobocia

należą nowi członkowie UE, w tym Polska.



Kraje Unii Europejskiej odnotowują nadal

duży deficyt budżetowy pomimo

przyspieszenia tempa wzrostu

gospodarczego. W 2004 roku w dziewię-ciu

państwachUE-25 był on wyższy niż 3,0%

PKB. Tylko w sześciu krajach UE-25

wystąpiła nadwyż-ka budżetowa.

18.05.21



W związku z prognozowanym na 2005 roku

słabym tempem wzrostu gospodarczego

państw UE, Komisja Europejska zakłada, iż

deficyt w tych państwach utrzyma się na

poziomie 2004 r.



Wzrost deficytu budżetowego powoduje dalsze

zwiększanie długu publicznego. Wg szacunków

Komisji Europejskiej dług publiczny krajów UE-

25 zwiększył się w 2004 roku i wniósł 63,8%

PKB,

a krajów UE-15 – 64,7% PKB.



Znaczący wzrost odnotowały kraje UE-25 w

obro-tach handlu zagranicznego. Spośród

krajów „starej unii” największy wzrost

eksportu zanoto-wały Niemcy, a spośród

nowych członków UE-25 -Polska.

18.05.21

. Stopa bezrobocia

Wraz z nasilaniem się globalnego kryzysu ekonomicznego
w UE-27 wzrasta liczba osób pozostających bez pracy. W
okresie od stycznia do września 2008 roku
zharmonizowana stopa bezrobocia wzrastała w niezbyt
silnym tempie (od 6,8% do 7,1%). Istotne przyspieszenie
notuje się od października 2008 roku. Na koniec lipca
2009 roku stopa bezrobocia wzrosła do 9,0%.

W styczniu 2008 roku stopa bezrobocia w Polsce wynosiła
8,0% i była wyższa niż w UE-27. Od stycznia do
października 2008 roku wskaźnik obniżył się do poziomu
6,8%.W lipcu 2008 roku stopy bezrobocia w Polsce i w UE-
27 wyrównały się na poziomie 7,0%. Od sierpnia stopa
bezrobocia w Polsce, mimo wzrostu pozostaje
niezmiennie na poziomie niższym niż w UE-27. Na koniec
lipca 2009 roku wskaźnik wynosił 8,2%.

Spośród największych krajów UE-27 najniższa stopa
bezrobocia występuje w Niemczech, a najwyższa we
Francji, w lipcu bieżącego roku odpowiednio 7,7% i 9,8%.

18.05.21

Stopa bezrobocia w UE-27 wzrastała sukcesywnie

od początku badanego okresu.

W lipcu 2009 roku wskaźnik wyniósł 9,0%.
W styczniu 2008 roku stopa bezrobocia w Polsce

wynosiła 8,0% i była wyższa niż w UE-27.

Od stycznia do października 2008 roku wskaźnik

obniżył się do poziomu 6,8%.

W lipcu 2008 roku stopy bezrobocia w Polsce i w

UE-27
wyrównały się na poziomie 7,0%.

Od sierpnia 2008 roku stopa bezrobocia w Polsce,

mimo wzrostu pozostała niezmiennie na poziomie
niższym niż w UE-27.

Na koniec lipca 2009 roku wskaźnik wynosił 8,2%

18.05.21

7. Inflacja
Zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych w UE-27
wzrastał sukcesywnie w trzech pierwszych kwartałach
2008 roku. W III kwartale 2008 roku inflacja osiągnęła
maksimum (4,3%). Poczynając od ostatniego kwartału
ubiegłego roku następuje gwałtowny spadek inflacji do
poziomu 0,9% w II kwartale 2009 roku.

Opisana wyżej tendencja dotyczy także największych
państw UE-27. We Francji w drugim kwartale bieżącego
roku odnotowuje się nawet wystąpienie deflacji.

W Polsce w odróżnieniu od UE-27 zjawiska inflacyjne
przebiegają odmiennie. Najwyższy poziom inflacji
wystąpił w I kwartale 2008 roku (4,5%). W kolejnych
kwartałach inflacja spadała do 3,6% w I kwartale
bieżącego roku. Natomiast w II kwartale 2009 roku
nastąpił wzrost inflacji do 4,2%.

18.05.21

Porównując przebieg zjawisk inflacyjnych w UE-27 oraz w
Polsce należy stwierdzić, iż o ile w UE-27 ograniczeniu
działalności gospodarczej towarzyszy spadek inflacji, o tyle
w naszym
kraju ograniczeniu działalności gospodarczej towarzyszy
stabilizacja inflacji.

W pierwszych miesiącach 2008 roku najwyższa, ponad 10-
procentowa inflacja występowała w Bułgarii oraz w krajach
nadbałtyckich. W krajach tych notowano wzrost inflacji w I
półroczu 2008 roku. Jednak poczynając od II półrocza
inflacja sukcesywnie się obniża.

W większości spośród państw unijnych od początku 2009
roku następował spadek inflacji. W niektórych krajach
występują zjawiska deflacyjne. W Irlandii, Hiszpanii,
Luksemburgu i Portugalii comiesięczny spadek cen
notowany jest od marca, we Francji i Belgii od maja, w
Estonii od czerwca, a w Niemczech i Niderlandach od lipca
bieżącego roku.
W sierpniu 2009 roku deflacja występowała w dziesięciu
krajach unijnych.

18.05.21

Odmienne tendencje w kształtowaniu zjawisk inflacyjnych
występują w Polsce, na Węgrzech i w Rumunii. Na
Węgrzech w ostatnich miesiącach inflacja sukcesywnie
wzrasta (od 2,4% w styczniu do 5,0% w sierpniu). W Polsce
można mówić o stabilizacji inflacji (od marca do sierpnia
inflacja kształtuje się w przedziale 4,0%-4,5%), natomiast
w Rumunii notowany jest bardzo powolny spadek inflacji,
do 4,9% w sierpniu bieżącego roku. Te trzy kraje
charakteryzuje obecnie najwyższy poziom inflacji wśród
państw UE-27.

Oprócz wyżej wymienionych różnic w kształtowaniu się
inflacji w UE-27 i w Polsce należy zwrócić uwagę na jeszcze
jedną okoliczność, poziom stopy referencyjnej oraz poziom
inflacji.
W Strefie euro4 przez cały bieżący rok inflacja kształtuje
się poniżej stopy referencyjnej, natomiast w naszym kraju,
poczynając od kwietnia – powyżej stopy referencyjnej. W
Polsce w sierpniu stopie referencyjnej w wysokości 3,5%
towarzyszyła inflacja 4,3%, natomiast w tym samym
miesiącu w strefie euro stopie 1,0% towarzyszyła deflacja
0,2%.

18.05.21

Inflacja w UE-27 wzrastała w ciągu I półrocza 2008 roku.

W lipcu osiągnęła poziom 4,4%.
Poczynając od sierpnia 2008 roku następuje jej szybki

spadek. W sierpniu 2009 roku wskaźnik wyniósł 0,6%.

W tymże miesiącu aż w 10 państwach wystąpiła deflacja.

W Polsce w całym badanym okresie inflacja pozostawała na
poziomie ponad 3%, wyższym niż w UE-27. Największa różnica
(około 4 pkt. proc.) miała miejsce w lipcu i sierpniu 2009 roku.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na dwie

istotne różnice między UE-27 i Polską.

Po pierwsze w Unii Europejskiej ograniczeniu

działalności gospodarczej (spadkowi PKB) towarzyszy znaczący
spadek inflacji (do wystąpienia zjawisk deflacyjnych włącznie),

natomiast w naszym kraju, wyraźnemu zmniejszeniu
tempa wzrostu PKB towarzyszy stabilizacja inflacji

I po drugie: w strefie euro stopa referencyjna EBC

jest wyższa od inflacji, a w Polsce stopa referencyjna
NBP jest niższa od inflacji.

18.05.21

Histereza - zarys teoretyczny

Histereza jest słowem pochodzenia greckiego i oznacza

„nadejść później". Pojęcie histerezy związane jest przede wszystkim z
naukami przyrodniczymi, a początki jej zastosowania związane są z
nazwiskami takich fizyków jak Ewing i Kohlraush [Mikhail et al. 2003].
W naukach ekonomicznych histereza znalazła zastosowanie przede
wszystkim w badaniach nad problematyką zatrudnienia/bezrobocia
oraz handlu międzynarodowego.

Jak zabawnie formułuje to Nickell [1993], ekonomiści, a w

szczególności on, Layard, i Jackman, „porwali" słowo histereza i
wypaczyli jego znaczenie w stosunku do tego używanego w fizyce.

Zasady histerezy na gruncie ekonomii zostały

rozpoznane przez takich ekonomistów jak Frisch, Kaldor czy
Schumpeter na długo przed wzrostem zainteresowania tą
tematyką w literaturze ekonomicznej lat 80-tych XX wieku

18.05.21

Istota histerezy sprowadza się do tego, że

równowaga systemu nie zależy tylko od sił zewnętrznych,
ale również od jego własnej historii [Wojtyna 1994]. W
odniesieniu do bezrobocia histereza oznacza, że bezrobocie
będzie się utrzymywało na poziomie wywołanym przez
oddziaływanie różnych impulsów nawet wówczas, gdy
przestaną one występować, na co zwracał uwagę Phelps
już w 1972 roku.

Jak wskazują niektórzy autorzy w literaturze nie ma zgodności co

do jednolitej definicji histerezy. Amable et al. [1993] twierdzą, że
ekonomiści w swoich badaniach w różny sposób rozumieją pojęcie
histerezy, co za tym idzie definiują ją w różny sposób. W efekcie pojawia
się brak spójności, gdyż ten sam termin jest używany dla różnych celów w
obrębie tej samej dyscypliny naukowej. Niemniej autorzy wskazują, że
histereza w badaniach zatrudnienia/bezrobocia rozumiana jest zazwyczaj
na dwa sposoby:
- Jako zależność od ścieżki, po której porusza się bezrobocie (dependence
on the path followed), w której stan równowagi systemu uzależniony jest
od ścieżki, po której system porusza się w kierunku stanu równowagi;
- Jako długotrwałe efekty przejściowych działań (permanent effects of
transitory actions), gdzie system pozostaje na ścieżce, na którą wszedł w
związku z efektami zewnętrznymi, nawet jeśli ustaje oddziaływanie tych
czynników.

Document Outline