Szkoła jako system

społeczno- kulturowy w

perspektywie

interakcjonizmu

symbolicznego

Model szkoły – symboliczny
interakcjonizm

W jego obrębie podkreśla się

głównie :

•

Kontakty miedzy ludźmi

•

Wzajemną komunikacje

•

Mikrostruktury społeczne

Założenia modelu interakcjonizmu
symbolicznego zakładają :

•

Wzajemność -

- każda wypowiedz ucznia czy

nauczyciela wywołuje jakąś reakcje

•

Kontekst -

często wypowiedz te dotykają społecznej

wiedzy na temat partnerów, ich oczekiwań, motywów
działań a nie tylko bieżących sytuacji

•

Proceduralność-

nie wszystkie wypowiedzi

uczniów są do przewidzenia i występuje trudność
rekonstrukcji przebiegu

Czynniki które składają się na to że
szkoła jest złożonym systemem
społeczno – kulturowym to :

•

Założenia, idee, przekonania

•

Wartości, pożądane stany rzeczy

•

Wytwory uzewnętrznione działania w
formie rytuałów, ról, strategii
stosowanych przez uczniów i
nauczycieli

Ujęcie ekologiczne wg Egglestone

Zakłada że środowisko szkoły jest

niejednolite. Składają się na to
przedmioty edukacyjne takie jak :

•

Dzieci

•

Ich rodzice

•

Nauczyciele

•

Administrujący oświatą

•

Politycy

Ukryty program i jego

wpływ na osobowość

uczniów

Ukryty program (wg

Janowskiego)

[…] zespół założeń na temat

rzeczywistości szkolnej, jak i
pozaszkolnej świata społecznego,
które są przekazywane uczniom w
sposób nieświadomy i nie założony
w toku codziennych interakcji,
których miejscem jest klasa
szkolna.

Ukryty program może oddziaływać
poprzez :

•

codzienność

•

przestrzeń

•

zawartość podręczników

Codzienność

- zalicza się do niej strategie

nauczycieli i uczniów,
wypowiedzi i komentarze
dotyczące rzeczywistości
szkolnej i pozaszkolnej

Strategie nauczycielskie

1.

Socjalizacja

2.

Dominacja

3.

Negocjacja

4.

Fraternizacja

5.

Nieobecność i wycofanie

6.

Rutyna

7.

Terapia zajęciowa

8.

Moralizowanie

Strategie uczniowskie

1.

Poszukiwanie specjalnych

względów

2.

Starania o dobry wizerunek

3.

Wycofanie

4.

Przeciąganie liny

Przestrzeń szkoły

metaforyczno symboliczny

vs

formalny

publiczny

vs

prywatny

jawny

vs

ukryty

Przestrzeń

W znaczeniu metaforyczno- symbolicznym

:

•

miejsce spotkań,

•

plac gry,

•

teatr,

•

świątynie,

•

koszary,

•

fabryka,

•

rodzinę

W znaczeniu formalnym :

•

piętrowy budynek, z korytarzem wzdłuż którego
umieszczone są klasy, wyposażony w sale
gimnastyczna

•

z boiskiem przeważnie na tyłach szkoły.

Przestrzeń publiczna to :

•

korytarze,

•

klasy,

•

dziedziniec,

•

boisko

Przestrzeń prywatna to :

•

pokój nauczycielski, lekarski,

•

zaplecza oddane tylko pewnej grupie
uczniów np. uczestników kółek ,

•

schody

Przestrzeń jawna :
•

klasa,

•

korytarz

Przestrzeń ukryta :
•

toalety,

•

szatnie,

•

strych,

•

mało widoczne części boiska ,

Zawartość podręczników

Elementami ukrytego programu w

podręcznikach są :

•

ilustracje

•

teksty

•

interpretacja zawartych w nich treści

Kryterium rozróżniające oddziaływanie
informacji zawartych w podręcznikach
mogą być :

•

wiek

•

pochodzenie społeczne

•

płeć ucznia

Do sytuacji manipulacji językowej
dochodzi wówczas gdy :

•

Język obfituje w niezrozumiałe dla ucznia zwroty

•

Tekst nie pozwala zadać jasnych pytań
dotyczących owego tekstu

•

Definicje nie spełniają funkcji sprawozdawczej,
regulującej ani konstrukcyjnej

•

Niemożność skonfrontowania informacji
zawartych w podręcznikach z wcześniejsza
wiedzą

•

Język podręczników nasycony jest emocjami i
ocenami

•

Nowomowa

Utożsamianie pojęć

- polega na tym, że różne
znaczenie daje się słowom,
które są ze sobą zbieżne oraz
dodawanie lub rozszerzanie
znaczeń i wymowy tekstu.

Składniki osobowości i
samoświadomości nauczyciela (wg.
Hanny Rylke ) :

•

Szacunek dla ucznia

•

Prawdziwość i otwartość

•

Odpowiedzialność za uczniów

Antropologia klasy

szkolnej

Antropologiczna wizja szkoły

-

zakłada, że na jej codzienność
składają się przede wszystkim
działania komunikacyjne nasycone
znaczeniami odzwierciedlającymi ład,
styl kierowania, rozwijane przez
uczniów i nauczycieli sposoby
funkcjonowania w jej obrębie a także
nabywane w ich wyniku
umiejętności.

Działania owe mają charakter rytualny

Rytuał

•

mechanizm nadawania znaczeń
kulturowym formom i produktom
działania

•

tworzą pewien rodzaj
rzeczywistości społecznej

Formy zachowań rytualnych, z jakimi
możemy spotkać się w szkole ( wg. P. Mc
Laren) :

•

Nauczanie

•

Rewitalizacja

•

Intensyfikacja

•

Przejście

•

Opór

Opór dzieli się na :

•

Opór czynny

•

Opór bierny

•

Opór akomodacyjny

•

Opór transformatywny

Dziękuję za uwagę 