Choroba jako zdarzenie

Choroba jako zdarzenie

w procesie rozwoju dziecka

w procesie rozwoju dziecka

i jej wpływ na członków rodziny

i jej wpływ na członków rodziny

1

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Pediatria to specyficzna dyscyplina

medycyny, której celem jest ochrona

zdrowia dziecka. Cel ten jest osiągany

przez promocję zdrowia i profilaktykę,

rozpoznawanie i leczenie chorób.

Przedmiotem rozważań pediatrii jest

zarówno dziecko zdrowe jak i chore,

wymagające leczenia szpitalnego. Pobyt

w szpitalu wywołuje zawsze u dzieci

niepokój i lęk przed nieznanym lub lęk

przed powtórzeniem się wcześniejszych

doświadczeń, przed zabiegiem, przed

bólem,

przed

oddzieleniem

od

najbliższych osób.

2

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Zaspokojenie wszystkich potrzeb bio-

psycho-społecznych chorego dziecka i

pomoc w rozwiązywaniu jego problemów

to

wyzwanie

dla

współczesnego

pielęgniarstwa pediatrycznego.

W praktyce oznacza to nie tylko

sprawowanie opieki w ramach zleceń

lekarskich i wykonywanie czynności

pielęgnacyjnych, lecz również podjęcie

działań

profilaktycznych,

edukację

zdrowotną rodziców i dziecka oraz

skierowanie uwagi na uczucia i myśli

dziecka oraz jego wewnętrzny świat.

3

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Celem

działań

pielęgniarstwa

pediatrycznego jest m.in. zapewnienie
dziecku hospitalizowanemu najwyższej
jakości opieki pielęgniarskiej.
Aby ten cel osiągnąć należy spełnić
następujące warunki:
1.Hospitalizacja dziecka ma miejsce
tylko w oddziałach pediatrycznych.
Szpital/oddział

spełnia

warunki

niezbędne do leczenia i rozwoju dziecka.
2.Personel pielęgniarski we wszelkich
działaniach stosuje się do Kodeksu
etyki

zawodowej

pielęgniarki

i

położnej oraz Karty praw pacjenta.

4

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

3.Pielęgniarki pediatryczne respektują

Europejską Kartę Dziecka w szpitalu:



dziecko jest traktowane indywidualnie, z

godnością

i

zrozumieniem,

z

zachowaniem intymności,



dziecko

ma

prawo

do

obecności

rodziców,



dzieci i rodzice uzyskują informacje o

możliwych sposobach pielęgnacji w

sposób zrozumiały i otrzymują wsparcie

psychiczne w trudnych chwilach,



dzieci i rodzice mogą świadomie

uczestniczyć we wszelkich decyzjach

odnośnie ich zdrowia,



dzieci mają możliwość zabawy, nauki i

odpoczynku stosownie do wieki i stanu

zdrowia.

5

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

4.Każde dziecko ma prawo do opieki
sprawowanej

przez

wykwalifikowane

pielęgniarki-profesjonalistki w opiece
pediatrycznej. Wiedza i umiejętności
personelu pielęgniarskiego zapewniają
dziecku w stopniu możliwie najwyższym
odzyskanie zdrowia oraz zaspokojenie
potrzeb fizycznych, emocjonalnych i
rozwojowych.

6

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

5.Wszystkie pielęgniarki mają prawo i
obowiązek do ustawicznego kształcenia.
Doskonalenie

zawodowe

(szkolenia,

specjalizacje pediatryczne, udział w
sympozjach i konferencjach) umożliwia
pielęgniarkom

wypełnianie

ich

profesjonalnej

roli:

rozpoznawanie,

planowanie, realizowanie i ocenianie
działań pielęgniarskich.

7

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

6.Pielęgniarka

pediatryczna

jest

członkiem

zespołu

terapeutycznego,

dzieli się swoją wiedzą i umiejętnościami
z innymi członkami zespołu w celu
optymalnej opieki nad dzieckiem.

7.Aktywna współpraca z

rodzicami

dziecka w zakresie edukacji zdrowotnej
ma

przygotować

rodziców

do

współudziału w opiece nad chorym
dzieckiem w szpitalu i w warunkach
domowych.

8

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Przeżycia dziecka w szpitalu

Przeżycia dziecka w szpitalu

9

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Hospitalizacja oznacza dla dziecka

całkowite lub częściowe oddzielenie od
matki i bliskich osób. Przeżycia dzieci i
sposoby ich reagowania na pobyt w
szpitalu są różne, ale ściśle związane z
poziomem rozwoju psychospołecznego i
wiekiem dziecka.
Od urodzenia do około 3. miesiąca życia
dziecko reaguje na oddzielenie od matki
zmianą rytmu snu, łaknienia i wydalania.
Od 4 do około 6. miesiąca życia pobyt w
szpitalu powoduje zakłócenie równowagi
wewnętrznej, utratę znanych dziecku
zapachów, dźwięków, co objawia się
gwałtownym płaczem.

10

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

W wieku od 6 do 18 miesiąca życia
rozstanie z matka jest dla dziecka
trudne. Nic rozumie, że to czego nie
widzi, nadal istnieje. Dlatego każde
odejście matki traktuje jak jej utratę.
Znacznie bardziej skomplikowane są
problemy z hospitalizacją dziecka w
wieku od 18 miesiąca życia do około 4
roku życia. Dziecko w tym okresie jest
bardzo silnie związane z matką, czuje się
przy niej bezpiecznie. Brak matki w
szpitalu traktuje jak opuszczenie.

11

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Czasami

hospitalizacja

(szczególnie

długotrwała)

może

mieć

poważne

konsekwencje dla rozwoju dziecka w
postaci tzw. choroby szpitalnej, która jest
odmianą choroby sierocej.
Choroba szpitalna przebiega w trzech
fazach:
1. faza protestu trwa od kilku godzin
do kilku dni. Dziecko jest bardzo
niespokojne, nieustannie płacze, jest
oszołomione,

zagubione,

odrzuca

uspokajanie przez personel, poszukuje
dźwięków, które kojarzą się z obecnością
matki.

12

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

2. faza rozpaczy trwa nawet do kilku
tygodni, zanikają objawy protestu, płacz
staje się monotonny. Dziecko traci chęć
do jedzenia, źle sypia, nie interesuje się
otoczeniem. Faza ta przebiega spokojnie
i może być mylnie oceniana jako
zaadaptowanie do nowego środowiska.

13

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

3. faza tłumienia trwa kilka tygodni lub
miesięcy.

Zachowanie

dzieci

może

przybierać różne formy. Niektóre szukają
oparcia w osobie opiekującej się nim,
starają się zwrócić na siebie uwagę,
szukają pocieszenia. Inni coraz bardziej
wycofują się z kontaktów z otoczeniom,
przestają posługiwać się mowa, zajmują
się sobą lub wybranym przedmiotem,
pozostają w milczącej samotności.

14

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

W wieku powyżej 4 lat dzieci są zdolne
do oczekiwania na matkę bądź bliskie
osoby, są podatne na perswazję.
Dzieci

chodzące

do

przedszkola,

posiadające

rodzeństwo

łatwiej

przeżywają rozłąkę z rodziną, szybciej
nawiązują kontakty z innymi chorymi
dziećmi, a także z personelem.
Dzieci w wieku szkolnym z reguły dość
dobrze znoszą konieczność pozostania w
szpitalu i rozłąkę z domem. Są bardziej
niezależne od rodziców, często czują się
w szpitalu dobrze.

15

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Postrzeganie choroby

Postrzeganie choroby

przez rodziców

przez rodziców

16

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Wszyscy rodzice oczekują, że ich dzieci

będą zdrowe i silne, że będą się dobrze

rozwijały. Wszelkie zmiany, które są

niezgodne

z

oczekiwaniami,

budzą

strach, żal i rozczarowanie, mogą też

kształtować

niewłaściwe

postawy

rodzicielskie.
Ważnym

czynnikiem

powodującym

zmiany w życiu rodziny jest choroba

dziecka. Dla większości rodziców jest to

szok, z którego przez długi czas nie mogą

się otrząsnąć.
Przewlekłą

chorobę

rodzice

mogą

postrzegać jako krzywdę, zagrożenie czy

wyzwanie.

17

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Rodzice traktujący chorobę jako krzywdę

Rodzice traktujący chorobę jako krzywdę

są skoncentrowani głównie na sobie.

Próbują

szukać

winnych,

mogą

wykazywać postawy roszczeniowe i

wymagające w stosunku do personelu

Nie współpracują w procesie leczenia.

Często szukają w chorym dziecku

wsparcia,

zamiast

być

dla

niego

pocieszeniem i nadzieją.

Rodzice traktujący proces chorobowy

Rodzice traktujący proces chorobowy

jako zagrożenie

jako zagrożenie żyją w ciągłym napięciu i

strachu. Ich niepokój i przerażenie

oddziałuje również na dziecko, które

widząc strach rodziców, samo boi się

jeszcze bardziej. Rodzice nie zawsze

podejmują rozsądne działania, często

sieją wokół panikę i zamęt.

18

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Postrzeganie choroby jako wyzwania

Postrzeganie choroby jako wyzwania
mobilizuje rodziców i dziecko do
racjonalnej walki z chorobą. Rodzice
poszukują informacji na temat choroby,
sposobów terapii. Chcą być pomocni w
leczeniu i pielęgnowaniu dziecka, tworzą
grupy

samopomocy,

stowarzyszenia.

Dzielą się swoimi doświadczeniami z
innymi rodzicami. Są pełni nadziei i
optymizmu,

stwarzają

warunki

do

stymulacji rozwoju chorego dziecka,
przez co wpływają pozytywnie na jego
stan i postępy w leczeniu.

19

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Fazy adaptacji rodziców

Fazy adaptacji rodziców

20

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Fazy adaptacji rodziców do choroby

ciężkiej, długotrwałej lub nieuleczalnej

dziecka:
1.Faza pierwsza

to szok, wstrząs,

to szok, wstrząs,

odrętwienie

odrętwienie.

Rodzice

określają

ten

moment

jako

„wyrok",

„klęskę",

„zawalenie świata". Ich rozpacz jest tak

wielka, że nie pamiętają, co mówi do

nich lekarz. Pojawiają się żale do Boga,

losu,

wzajemne

oskarżanie

sio

małżonków, poczucie winy, krzywdy,

bezradności.

21

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

2.Po

okresie

szoku

i

kryzysu

emocjonalnego następuje druga faza

przystosowania

się

przystosowania

się.

Rodzice

automatycznie

wykonują

polecenia

personelu medycznego, jednak nie są w
sianie racjonalnie myśleć o przyszłości.
3.Natomiast

trzecia

faza

-

konstruktywnego przystosowania się do

konstruktywnego przystosowania się do

sytuacji

sytuacji mobilizuje rodziców do walki z
chorobą.

Poszukują

skutecznych

rozwiązań, współpracują z zespołem
leczącym.

Towarzyszy

im

zapał

i

nadzieja, są pozytywnie nastawieni, co
korzystnie wpływa na psychikę chorego
dziecka i cały proces jego zdrowienia.

22

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Organizowanie opieki nad

Organizowanie opieki nad

dzieckiem przewlekle chorym

dzieckiem przewlekle chorym

23

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Ważnym elementem w pracy każdej
pielęgniarki

jest

zrozumienie

i

poszanowanie

godności

chorego

człowieka, akceptacja jego odmiennych
zachowań, będących skutkiem choroby,
zwłaszcza jeśli tym chorym jest dziecko.
Na pielęgniarkach spoczywa ciężar
bezpośredniej opieki nad dzieckiem
przewlekle chorym i nieustanny z nim
kontakt.

24

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

Minimalizowanie stresu związanego z

chorobą i pobytem dziecka w szpitalu

wymaga od pielęgniarek stosowania się

do pewnych zasad:

1.Potrzeby dziecka chorego dotyczą tak

sfery psychicznej, jak i fizycznej i

zmieniają się wraz z przebiegiem

choroby,

co

oznacza

konieczność

modyfikowania swojego postępowania.

Pielęgniarka musi być przygotowana na

sytuacje nieprzewidziane, wymagające

pomysłowości,

cierpliwości,

dużej

odporności

i

umiejętności

przystosowania się.

25

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

2.Opieka nad dzieckiem chorym to
zwykle opieka nad cala rodziną.

3.W kontaktach z rodzicami należy
unikać ocen i oskarżeń. Dziecko i jego
rodzice pozostają pod wpływem silnego
stresu, mogą więc demonstrować różne
postawy i zachowania. To zadaniem
pielęgniarki jest pomóc im w trudnej
sytuacji.

4.Konieczna

jest

ścisła

współpraca

całego zespołu leczącego.

26

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

5.Nieustanne doskonalenie zawodowe
pozwala lepiej zrozumieć istotę choroby i
sposoby jej leczenia oraz odpowiednio
reagować na problemy dziecka i rodziny.

6.To, co jest oczywiste dla personelu, jest
niecodzienne dla rodziny. Trzeba zatem
cierpliwie wyjaśniać i reagować na każdą
wątpliwość ze strony pacjenta i jego
rodziców.

27

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

7.Warunkiem niezbędnym tło niesienia
pomocy choremu dziecku i rodzinie jest
zdolność empatii przy jednoczesnym
ograniczeniu osobistego zaangażowania
emocjonalnego w sprawy lej rodziny.

8.W opiece nad dzieckiem chorym ważne
jest

zapewnienie

odpowiednich

warunków bezpieczeństwa psychicznego
i

fizycznego,

a

także

stworzenie

życzliwej,

spokojnej

atmosfery

na

oddziale.

28

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

9.Każde dziecko jest inne. Trzeba
pamiętać o indywidualnym podejściu do
pacjenta.

10.Każde dziecko w każdym momencie
powinno mieć poczucie, że jest ważne,
komuś potrzebne, że otrzyma pomoc i
troskliwą opiekę.

29

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

11.Dziecko przewlekle chore powinno w
miarę możliwości prowadzić taki tryb
życia, jaki prowadzą jego zdrowi
rówieśnicy. Należy zachęcać pacjenta do
aktywności, nie pozwalać mu zamykać
się w świecie choroby.

12.W bezpośrednim kontakcie z chorym
dzieckiem pielęgniarka powinna starać
się rozpoznawać psychiczne i fizyczne
potrzeby pacjenta i właściwie na nie
reagować.

30

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...

DZIECKO PRZEWLEKLE CHORE

DZIECKO PRZEWLEKLE CHORE

TAK SAMO JAK DZIECKO ZDROWE

TAK SAMO JAK DZIECKO ZDROWE

POZNAJE,

POZNAJE,

UCZY SIĘ,

UCZY SIĘ,

BAWI,

BAWI,

MA SWOJE

MA SWOJE

ZAINTERESOWANIA,

ZAINTERESOWANIA,

MARZENIA,

MARZENIA,

DĄŻENIA

DĄŻENIA

I PRZYJAŹNIE.

I PRZYJAŹNIE.

MA PRAWO SIĘ ROZWIJAĆ

MA PRAWO SIĘ ROZWIJAĆ

31

Choroba jako zdarzenie w
procesie rozwoju dziecka ...