PSYCHIATRIA DZIECI
PSYCHIATRIA DZIECI
I MŁODZIEŻY
I MŁODZIEŻY
LEK. MED. IZABELA GORZKOWSKA
LEK. MED. IZABELA GORZKOWSKA
KAŻDY, KOGO POZNAJESZ, WIE COŚ, CZEGO TY NIE
WIESZ, A POWINIENEŚ. UCZ SIĘ OD INNYCH.
H. JACKSON
BROWN, JR
BADANIE DZIECKA
BADANIE DZIECKA
Podejmując kontakt z dzieckiem warto mieć na uwadze:
Podejmując kontakt z dzieckiem warto mieć na uwadze:
-
etap rozwojowy, który przeżywa aktualnie
etap rozwojowy, który przeżywa aktualnie
-
kontekst i sposób w jaki zostało poinformowane o potrzebie
kontekst i sposób w jaki zostało poinformowane o potrzebie
wzięcia udziału w spotkaniu
wzięcia udziału w spotkaniu
-
wiedzę dziecka, o tym jak wyglądają wizyty
wiedzę dziecka, o tym jak wyglądają wizyty
-
chęć pacjenta do współpracy
chęć pacjenta do współpracy
-
relację pomiędzy rodzicem i dzieckiem
relację pomiędzy rodzicem i dzieckiem
-
sposób prezentacji pacjenta przez rodzica( czy kieruje nim
sposób prezentacji pacjenta przez rodzica( czy kieruje nim
troska o dziecko, czy też bardziej skupiony jest na
troska o dziecko, czy też bardziej skupiony jest na
przeżywaniu własnego problemu w związku z zachowaniem
przeżywaniu własnego problemu w związku z zachowaniem
dziecka)
dziecka)
-
oczekiwania rodzica lub opiekuna skierowane zarówno w
oczekiwania rodzica lub opiekuna skierowane zarówno w
stronę dziecka jak i lekarza
stronę dziecka jak i lekarza
-
adekwatność relacji do zaburzenia
adekwatność relacji do zaburzenia
-
świadomość własnych umiejętności i ograniczeń
świadomość własnych umiejętności i ograniczeń
ROZWÓJ
ROZWÓJ
CYKL PRZEOBRAŻEŃ, W KTÓRYM
CYKL PRZEOBRAŻEŃ, W KTÓRYM
ISTOTA LUDZKA
ISTOTA LUDZKA
PRZEMIENIA SIĘ
PRZEMIENIA SIĘ
Z BEZRADNEGO NIEMOWLĘCIA, ŻYJĄCEGO W
Z BEZRADNEGO NIEMOWLĘCIA, ŻYJĄCEGO W
CAŁKOWITEJ ZALEŻNOŚCI OD OTOCZENIA
CAŁKOWITEJ ZALEŻNOŚCI OD OTOCZENIA
W JEDNOSTKĘ SAMODZIELNĄ.
W JEDNOSTKĘ SAMODZIELNĄ.
(w „Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży”
(w „Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży”
po red prof.. M. Orwid PZWL 1981)
po red prof.. M. Orwid PZWL 1981)
PSYCHOSPOŁECZNA TEORIA ROZWOJU
PSYCHOSPOŁECZNA TEORIA ROZWOJU
(Erick H. Erickson)
(Erick H. Erickson)
Rozwój rozumiany jako przeciwstawianie się konfliktom
Rozwój rozumiany jako przeciwstawianie się konfliktom
-
-
kolejne stadia rozwoju wyłaniają się po sobie
kolejne stadia rozwoju wyłaniają się po sobie
-
-
każde służy rozwiązaniu konfliktu wewnętrznego
każde służy rozwiązaniu konfliktu wewnętrznego
-
-
dla każdego stadium wiodąca jest inna cnota( siła ego) inny
dla każdego stadium wiodąca jest inna cnota( siła ego) inny
sposób nabywania umiejętności (rytualizacja) i inne ograniczenia
sposób nabywania umiejętności (rytualizacja) i inne ograniczenia
(rytualizm)
(rytualizm)
Stadia rozwoju:
Stadia rozwoju:
DZIECIŃSTWO ( I-IV)
DZIECIŃSTWO ( I-IV)
DOJRZEWANIE ( V )
DOJRZEWANIE ( V )
STAŁOŚĆ I STAROŚĆ ( VI-VIII)
STAŁOŚĆ I STAROŚĆ ( VI-VIII)
1
1
stadium inkorporacyjne
stadium inkorporacyjne
(konflikt pomiędzy podstawowa ufnością, a podstawową
(konflikt pomiędzy podstawowa ufnością, a podstawową
nieufnością)
nieufnością)
-
-
łatwość przyjmowania pokarmu
łatwość przyjmowania pokarmu
-
-
głębokość snu
głębokość snu
-
-
bezbolesne wypróżnianie
bezbolesne wypróżnianie
-
-
pozwolenie matce na zniknięcie z pola widzenia bez wyrażania lęku i gniewu
pozwolenie matce na zniknięcie z pola widzenia bez wyrażania lęku i gniewu
To, ile ufności dziecko wynosi ze swych
To, ile ufności dziecko wynosi ze swych
najwcześniejszych doświadczeń , nie
najwcześniejszych doświadczeń , nie
zależy od ilości pokarmu czy okazywania
zależy od ilości pokarmu czy okazywania
mu miłości ale raczej od jakości związku.
mu miłości ale raczej od jakości związku.
Rodzice muszą wypracować metody
Rodzice muszą wypracować metody
kierowania dzieckiem i przekazać mu
kierowania dzieckiem i przekazać mu
głębokie ( fizyczne) przekonanie, że to co
głębokie ( fizyczne) przekonanie, że to co
robią ma sens.
robią ma sens.
Cnotą tego okresu jest:
Cnotą tego okresu jest:
NADZIEJA
NADZIEJA
rytualizacja: ubóstwienia rytualizm: idolizm
rytualizacja: ubóstwienia rytualizm: idolizm
2
2
stadium retencyjno-eliminacyjne
stadium retencyjno-eliminacyjne
(autonomia, a wstyd i zwątpienie)
(autonomia, a wstyd i zwątpienie)
dojrzewanie układu mięśniowego
dojrzewanie układu mięśniowego
dojrzewanie intelektualne
dojrzewanie intelektualne
Eksperymentowanie z dwoma równoważnymi
Eksperymentowanie z dwoma równoważnymi
zbiorami modalności społecznej:
zbiorami modalności społecznej:
ZATRZYMYWANIEM I PUSZCZANIEM
ZATRZYMYWANIEM I PUSZCZANIEM
Decyduje się tu proporcja pomiędzy:
Decyduje się tu proporcja pomiędzy:
-miłością, a nienawiścią
-miłością, a nienawiścią
-współpracą, a samowolą
-współpracą, a samowolą
-wyrażaniem siebie, a stłumieniem
-wyrażaniem siebie, a stłumieniem
Z poczucia samokontroli, poczucia
Z poczucia samokontroli, poczucia
własnej godności wywodzi się:
własnej godności wywodzi się:
trwała życzliwość wobec innych
trwała życzliwość wobec innych
Z poczucia utraty samokontroli i bycia
Z poczucia utraty samokontroli i bycia
kontrolowanym:
kontrolowanym:
skłonność do zwątpienia i wstydu
skłonność do zwątpienia i wstydu
Cnotą tego okresu jest:
Cnotą tego okresu jest:
WOLA
WOLA
rytualizacja: rozsadzająca rytualizm: egalizm
rytualizacja: rozsadzająca rytualizm: egalizm
4
4
stadium intruzywno- inkluzywne
stadium intruzywno- inkluzywne
(konflikt pomiędzy inicjatywą, a poczuciem winy)
(konflikt pomiędzy inicjatywą, a poczuciem winy)
rozwój inicjatywy
rozwój inicjatywy
rozwój umiejętności
rozwój umiejętności
rozwój pomysłowości
rozwój pomysłowości
(fantazjowania)
(fantazjowania)
OTOCZENIE
OTOCZENIE
akceptując
akceptując
poczynania dziecka
poczynania dziecka
ułatwia mu rozwój inicjatywy
ułatwia mu rozwój inicjatywy
wyrażając
wyrażając
dezaprobatę dla pomysłów
dezaprobatę dla pomysłów
powoduje poczucie winy
powoduje poczucie winy
Cnotą tego okresu jest:
Cnotą tego okresu jest:
ZDECYDOWANIE
ZDECYDOWANIE
rytualizacja: dramatyczna rytualizm: wcielanie się
rytualizacja: dramatyczna rytualizm: wcielanie się
„
„
My Ludzie nie lubimy wojen. To
My Ludzie nie lubimy wojen. To
dorośli robią wojny o pieniądze”
dorośli robią wojny o pieniądze”
Ola
Ola
-10-
-10-
stadium latencji
stadium latencji
(konflikt pomiędzy pracowitością, a poczuciem niższości)
(konflikt pomiędzy pracowitością, a poczuciem niższości)
koncentracja na świecie
koncentracja na świecie
zewnętrznym
zewnętrznym
rozwój pracowitości
rozwój pracowitości
rozwój umiejętności
rozwój umiejętności
praktycznych
praktycznych
OTOCZENIE
OTOCZENIE
zachęcając i chwaląc powoduje
zachęcając i chwaląc powoduje
rozwój
rozwój
nadmiernie krytykując wywołuje
nadmiernie krytykując wywołuje
poczucie niższości
poczucie niższości
Cnotą tego okresu jest:
Cnotą tego okresu jest:
KOMPETENCJA
KOMPETENCJA
rytualizacja: formalna rytualizm: formalizm
rytualizacja: formalna rytualizm: formalizm
…„
…„
I jeśli chce pani uratować moją psychikę, to
I jeśli chce pani uratować moją psychikę, to
musi pani sprawić, żeby w domu
musi pani sprawić, żeby w domu
naprzeciwko zamieszkała jakaś rodzina z
naprzeciwko zamieszkała jakaś rodzina z
dziećmi, bo inaczej się wykończę. I jeszcze
dziećmi, bo inaczej się wykończę. I jeszcze
jedno
musi
pani
sprawić…
jakieś
jedno
musi
pani
sprawić…
jakieś
zaświadczenie, żebym więcej nie musiała
zaświadczenie, żebym więcej nie musiała
chodzić do szkoły, bo stres szkolny po
chodzić do szkoły, bo stres szkolny po
prostu mnie zabija”
prostu mnie zabija”
D.Suwalska „Znowu kręcisz Zuźka”
D.Suwalska „Znowu kręcisz Zuźka”
-15-
-15-
stadium pokwitania
stadium pokwitania
(konflikt pomiędzy tożsamością , a pomieszaniem
(konflikt pomiędzy tożsamością , a pomieszaniem
tożsamości)
tożsamości)
dojrzewanie fizyczne i umysłowe
dojrzewanie fizyczne i umysłowe
doznawanie nowych wrażeń i pragnień
doznawanie nowych wrażeń i pragnień
szukanie odpowiedzi na pytanie kim
szukanie odpowiedzi na pytanie kim
jestem, a kim mogę być w przyszłości
jestem, a kim mogę być w przyszłości
Nastolatek jest intelektualnie
Nastolatek jest intelektualnie
przygotowany
do
integrowania
przygotowany
do
integrowania
spostrzeżeń,
we
wspólną
całość-
spostrzeżeń,
we
wspólną
całość-
tożsamość ”ja”.
tożsamość ”ja”.
Jeśli dzięki otoczeniu wchodzi w okres
Jeśli dzięki otoczeniu wchodzi w okres
adolescencji
z
poczuciem
ufności,
adolescencji
z
poczuciem
ufności,
autonomiczności, inicjatywy, pracowitości
autonomiczności, inicjatywy, pracowitości
ma
duże
szanse
na
osiągnięcie
ma
duże
szanse
na
osiągnięcie
tożsamości psychospołecznej.
tożsamości psychospołecznej.
Poczucie nieufności, wstydu, zwątpienia i
Poczucie nieufności, wstydu, zwątpienia i
własnej niższości te szanse osłabiają.
własnej niższości te szanse osłabiają.
Cnotą tego okresu jest:
Cnotą tego okresu jest:
WIERNOŚĆ
WIERNOŚĆ
rytualizacja: spójne ideały rytualizm: totalizm
rytualizacja: spójne ideały rytualizm: totalizm
„
„
Wszędzie dobrze, gdzie jesteśmy-bo to właśnie
Wszędzie dobrze, gdzie jesteśmy-bo to właśnie
my.
my.
Bez nas byłoby nam smutniej i w ogóle wstyd.
Bez nas byłoby nam smutniej i w ogóle wstyd.
Lecz dopóki jesteś z sobą, lepiej ci niż bez
Lecz dopóki jesteś z sobą, lepiej ci niż bez
Ważną jesteś wszak osobą, gdyś w ogóle jest!”
Ważną jesteś wszak osobą, gdyś w ogóle jest!”
M. Wojtyszko „Bromba i inni”
M. Wojtyszko „Bromba i inni”
Rozwój w życiu dorosłym
Rozwój w życiu dorosłym
Wczesny wiek dojrzały
Wczesny wiek dojrzały
( konflikt pomiędzy bliskością, a izolacją)
( konflikt pomiędzy bliskością, a izolacją)
Cnotą tego okresu jest:
Cnotą tego okresu jest:
MIŁOŚĆ
MIŁOŚĆ
rytualizacja: afiliacyjna rytualizm: elityzm
rytualizacja: afiliacyjna rytualizm: elityzm
Wiek średni
Wiek średni
( konflikt pomiędzy twórczością, a stagnacją)
( konflikt pomiędzy twórczością, a stagnacją)
Cnotą tego okresu jest:
Cnotą tego okresu jest:
OPIEKUŃCZOŚĆ
OPIEKUŃCZOŚĆ
rytualizacja: generacyjna rytualizm:
rytualizacja: generacyjna rytualizm:
autoryraryzm
autoryraryzm
Okres starości
Okres starości
( konflikt pomiędzy integralnością, a rozpaczą)
( konflikt pomiędzy integralnością, a rozpaczą)
Cnotą tego okresu jest:
Cnotą tego okresu jest:
MĄDROŚĆ
MĄDROŚĆ
rytualizacja: integralność rytualizm: sapietyzm
rytualizacja: integralność rytualizm: sapietyzm
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
( F.84
( F.84
ICD-10)
ICD-10)
ZABURZENIA AUTYSTYCZNE( DSM IV)
ZABURZENIA AUTYSTYCZNE( DSM IV)
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
- 2%o
- 2%o
- płeć 3:1 mężczyźni do kobiet
- płeć 3:1 mężczyźni do kobiet
- brak powiązań ze statusem
- brak powiązań ze statusem
ekonomicznnym
ekonomicznnym
ETIOLOGIA
ETIOLOGIA
( koncepcja biologiczna)
( koncepcja biologiczna)
-
-
czynniki genetyczne
czynniki genetyczne
( wyższy wskaźnik
( wyższy wskaźnik
autystycznego rodzeństwa , częstsze
autystycznego rodzeństwa , częstsze
występowanie zaburzeń poznawczych i
występowanie zaburzeń poznawczych i
językowych u rodzeństwa)
językowych u rodzeństwa)
-
-
czynniki uszkadzające cun
czynniki uszkadzające cun
( wirusy , grzyby ,
( wirusy , grzyby ,
substancje toksyczne)
substancje toksyczne)
mogą powodować
mogą powodować
nieprawidłowości rozwojowe i czynnościowe
nieprawidłowości rozwojowe i czynnościowe
kory mózgowej , układu limbicznego i móżdżku
kory mózgowej , układu limbicznego i móżdżku
( pamięć, zachowania społeczne, nastrój)
( pamięć, zachowania społeczne, nastrój)
ETIOLOGIA
ETIOLOGIA
(koncepcja etologiczna)
(koncepcja etologiczna)
procesy ewolucyjne, a zachowania
procesy ewolucyjne, a zachowania
Niko Tinbergen, Konrad Lorez
Niko Tinbergen, Konrad Lorez
zwiększona podatność na zranienie (vulnerabilitis) patologiczne czynniki zewnętrzne
zwiększona podatność na zranienie (vulnerabilitis) patologiczne czynniki zewnętrzne
u niemowlaka strach przejawia się jako napięcie ogarniające całe
u niemowlaka strach przejawia się jako napięcie ogarniające całe
ciało
ciało
podczas rozwoju reakcje te ulegają zróżnicowaniu
podczas rozwoju reakcje te ulegają zróżnicowaniu
reakcje lękowe dzieci autystycznych mają charakter ogólny
reakcje lękowe dzieci autystycznych mają charakter ogólny
Jonh Bowlby
Jonh Bowlby
biologiczne mechanizmy tworzenia więźi
biologiczne mechanizmy tworzenia więźi
ludzkie niemowlę rodzi się z wrażliwością na układ
ludzkie niemowlę rodzi się z wrażliwością na układ
elementów
elementów
przypominających twarz
przypominających twarz
BADANIE PERCEPCJI TWARZY
BADANIE PERCEPCJI TWARZY
aktywność EEG wywołana oglądaniem ludzkich twarzy
aktywność EEG wywołana oglądaniem ludzkich twarzy
w grupie osób z autyzmem niezależna od zmiany położenia fotografii
w grupie osób z autyzmem niezależna od zmiany położenia fotografii
Za percepcję twarzy odpowiada aktywacja zakrętu
Za percepcję twarzy odpowiada aktywacja zakrętu
wrzecionowatego
wrzecionowatego
Twarz jest jedną z trzech zespołów cech
po których odróżniamy i rozpoznajemy
ludzi
Obiektywnie różnice między twarzami są
bardzo niewielkie, stąd też dane z twarzy
musza być szczególnie dokładnie
obrabiane
Ponieważ w normalnej sytuacji osoba
rozpoznawana ma głowę uniesioną do
góry, tylko te obiekty przypominające
twarz, które są prawidłowo zorientowane,
są dalej opracowywane w odpowiednich
miejscach w korze
Twarze ułożone inaczej są trudne do
rozpoznania, nawet jeżeli są bardzo
charakterystyczne
0DCZUCIA OSOBY Z AUTYZMEM
0DCZUCIA OSOBY Z AUTYZMEM
…
…
Niekiedy bardzo trudno się skoncentrować na
Niekiedy bardzo trudno się skoncentrować na
słuchaniu i patrzeniu jednocześnie. Ludzi trudno
słuchaniu i patrzeniu jednocześnie. Ludzi trudno
zrozumieć, bo ich słowa są często bardzo
zrozumieć, bo ich słowa są często bardzo
tajemnicze, ale kiedy dodatkowo porusza im się
tajemnicze, ale kiedy dodatkowo porusza im się
twarz, brwi unoszą się i opadają, a oczy najpierw
twarz, brwi unoszą się i opadają, a oczy najpierw
rozszerzają, a potem zweżają, nie mogę przy
rozszerzają, a potem zweżają, nie mogę przy
jednym podejściu tego wszystkiego opanować i
jednym podejściu tego wszystkiego opanować i
prawdę powiedziawszy nawet nie próbuję…..
prawdę powiedziawszy nawet nie próbuję…..
Luke Jakson
Luke Jakson
„
„
Świry dziwadła i zespół
Świry dziwadła i zespół
Aspergera”
Aspergera”
ETIOLOGIA
ETIOLOGIA
( koncepcja zaburzeń integracji
( koncepcja zaburzeń integracji
sensorycznej)
sensorycznej)
B. Rimland (1964);Courchesne (1994)
B. Rimland (1964);Courchesne (1994)
Hashimoto(1995)
Hashimoto(1995)
uszkodzenie tworu siatkowatego powoduje niezdolność
uszkodzenie tworu siatkowatego powoduje niezdolność
wiązania docierających bodźców, ze zgromadzonymi wcześniej
wiązania docierających bodźców, ze zgromadzonymi wcześniej
informacjami
informacjami
( pięń mózgu wtępnie selekcjonuje i przetwarza bodźce
( pięń mózgu wtępnie selekcjonuje i przetwarza bodźce
proprioceptywne, taktylne i westybularne)
proprioceptywne, taktylne i westybularne)
J. Ayres(1998)
J. Ayres(1998)
każdy etap rozwoju zależy od stopnia rozwoju
każdy etap rozwoju zależy od stopnia rozwoju
poprzedniego etapu
poprzedniego etapu
nowe struktury mózgu powstają, ulepszają zmieniają funkcje starych
nowe struktury mózgu powstają, ulepszają zmieniają funkcje starych
struktur
struktur
ale ich nie zastępują
ale ich nie zastępują
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
(F.84
(F.84
ICD-10)
ICD-10)
ZABURZENIA AUTYSTYCZNE( DSM IV)
ZABURZENIA AUTYSTYCZNE( DSM IV)
ETIOLOGIA ANALITYCZNA
ETIOLOGIA ANALITYCZNA
Melanie Klein-
Melanie Klein-
nie wychodzenie z fazy psychotycznego rozwoju
nie wychodzenie z fazy psychotycznego rozwoju
( w fazie tej dominuje lęk,że obiekt prześladujący zniszczy dobry obiekt)
( w fazie tej dominuje lęk,że obiekt prześladujący zniszczy dobry obiekt)
Margareth Mahler-
Margareth Mahler-
nieprawidłowy proces separacji indywiduacji
nieprawidłowy proces separacji indywiduacji
( psychoza autystyczna obronny typ funkcjonowania utrata energii z ludzkiego
( psychoza autystyczna obronny typ funkcjonowania utrata energii z ludzkiego
aspektu reprezentacji i zachowanie relacji z obiektem nieożywionym)
aspektu reprezentacji i zachowanie relacji z obiektem nieożywionym)
Leo Kanner
Leo Kanner
(!943)- specyficzne cechy rodziców
(!943)- specyficzne cechy rodziców
( oziębli, sztywni, przeintelektualizowani, obsesyjni )
( oziębli, sztywni, przeintelektualizowani, obsesyjni )
„
„
należy zatem przyjąć, że dzieci te przyszły na świat z pewną wrodzoną
należy zatem przyjąć, że dzieci te przyszły na świat z pewną wrodzoną
niezdolnością uniemożliwiająca im normalne nawiązywanie kontaktu
niezdolnością uniemożliwiająca im normalne nawiązywanie kontaktu
afektywnego z kimś innym. Jest to niezdolność uwarunkowana możliwościami
afektywnego z kimś innym. Jest to niezdolność uwarunkowana możliwościami
biologicznymi, podobnie jak u innch dzieci, które rodzą się z wrodzonym
biologicznymi, podobnie jak u innch dzieci, które rodzą się z wrodzonym
kalectwem fizycznym lub umysłowym”
kalectwem fizycznym lub umysłowym”
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
(F. 84
(F. 84
ICD-10)
ICD-10)
ZABURZENIA AUTYSTYCZNE( DSM IV)
ZABURZENIA AUTYSTYCZNE( DSM IV)
CO TO ZNACZY W PRAKTYCE ?
CO TO ZNACZY W PRAKTYCE ?
- ograniczony i powtarzający się wzorzec aktywności i
- ograniczony i powtarzający się wzorzec aktywności i
zainteresowań
zainteresowań
- zaburzenia komunikacji
- zaburzenia komunikacji
- upośledzenie funkcjonowania społecznego
- upośledzenie funkcjonowania społecznego
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
( F.84
( F.84
ICD-10)
ICD-10)
ZABURZENIA AUTYSTYCZNE( DSM IV)
ZABURZENIA AUTYSTYCZNE( DSM IV)
Jak rozumieć autystę?
Jak rozumieć autystę?
SPECYFICZNY DEFICYT
SPECYFICZNY DEFICYT
POZNAWCZY W AUTYŹMIE
POZNAWCZY W AUTYŹMIE
(koncepcja s. Barona-Cohen społeczno-
(koncepcja s. Barona-Cohen społeczno-
poznawcza teoria powtarzanych form
poznawcza teoria powtarzanych form
aktywności)
aktywności)
Niezdolność do myślenia lub
Niezdolność do myślenia lub
wyobrażenia sobie stanu umysłu
wyobrażenia sobie stanu umysłu
innej osoby
innej osoby
Nieumięjetnoś przewidywania
Nieumięjetnoś przewidywania
zachowania innych osób
zachowania innych osób
Lęk wzrastający w
Lęk wzrastający w
nieprzewidywalnej
nieprzewidywalnej
sytuacji społecznej
sytuacji społecznej
Redukcja lęku przez wysoce
Redukcja lęku przez wysoce
przewidywalną powtarzaną aktywność
przewidywalną powtarzaną aktywność
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
(ICD-
(ICD-
10)
10)
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE według ICD 10
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE według ICD 10
A. Ogółem sześć objawów z grup (1), (2) i (3), z czego przynajmniej dwa z grupy (1) i po jednym z (2) i(3).
A. Ogółem sześć objawów z grup (1), (2) i (3), z czego przynajmniej dwa z grupy (1) i po jednym z (2) i(3).
1. Jakościowe zaburzenie interakcji społecznych, przejawiające się na przynajmniej dwa spośród następujących sposobów:
1. Jakościowe zaburzenie interakcji społecznych, przejawiające się na przynajmniej dwa spośród następujących sposobów:
a. wyraźne zaburzenie w posługiwaniu się zachowaniami niewerbalnymi w regulowaniu interakcji
a. wyraźne zaburzenie w posługiwaniu się zachowaniami niewerbalnymi w regulowaniu interakcji
społecznych: kontakt wzrokowy, wyraz twarzy (ekspresje mimiczne), pozycje ciała oraz gesty,
społecznych: kontakt wzrokowy, wyraz twarzy (ekspresje mimiczne), pozycje ciała oraz gesty,
b. nieumiejętność rozwijania relacji z rówieśnikami, adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka,
b. nieumiejętność rozwijania relacji z rówieśnikami, adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka,
c. brak spontanicznego poszukiwania kontaktów, w celu dzielenia się z innymi swoją radością,
c. brak spontanicznego poszukiwania kontaktów, w celu dzielenia się z innymi swoją radością,
zainteresowaniami lub osiągnięciami (np. brak tak/ch zachowań jak pokazywanie, przynoszenie,
zainteresowaniami lub osiągnięciami (np. brak tak/ch zachowań jak pokazywanie, przynoszenie,
wskazywanie obiektów, którymi dziecko jest zainteresowane),
wskazywanie obiektów, którymi dziecko jest zainteresowane),
d. brak społecznego lub emocjonalnego odwzajemniania.
d. brak społecznego lub emocjonalnego odwzajemniania.
2. Jakościowe zaburzenia w komunikowaniu się, objawiające się przynajmniej poprzez jedno z następujących:
2. Jakościowe zaburzenia w komunikowaniu się, objawiające się przynajmniej poprzez jedno z następujących:
a. opóźnienie lub całkowity brak rozwoju mowy (którym nie towarzyszą próby skompensowania braków mowy za
a. opóźnienie lub całkowity brak rozwoju mowy (którym nie towarzyszą próby skompensowania braków mowy za
pośrednictwem alternatywnych sposobów (kanałów) komunikowania się jak np. mimika lub gesty),
pośrednictwem alternatywnych sposobów (kanałów) komunikowania się jak np. mimika lub gesty),
b. u osób posługujących się mową - wyraźne zaburzenie zdolności do inicjowania i podtrzymywania
b. u osób posługujących się mową - wyraźne zaburzenie zdolności do inicjowania i podtrzymywania
rozmowy
rozmowy
c. używanie języka w sposób stereotypowy (schematyczny), z powtórzeniami lub indiosynkratyczny, d. brak zróżnicowanego,
c. używanie języka w sposób stereotypowy (schematyczny), z powtórzeniami lub indiosynkratyczny, d. brak zróżnicowanego,
spontanicznego udawania w trakcie zabawy, lub społecznych zabaw
spontanicznego udawania w trakcie zabawy, lub społecznych zabaw
naśladowczych, adekwatnych do poziomu rozwoju.
naśladowczych, adekwatnych do poziomu rozwoju.
3. Ograniczone, powtarzajsce i stereotypowe wzory zachowania, zainteresowań i działań (czynności):
3. Ograniczone, powtarzajsce i stereotypowe wzory zachowania, zainteresowań i działań (czynności):
a. pochłaniające dziecko zaabsorbowanie jednym (lub więcej) stereotypowym i ograniczonym wzorem
a. pochłaniające dziecko zaabsorbowanie jednym (lub więcej) stereotypowym i ograniczonym wzorem
zainteresowań, które są nieprawidłowe ze względu na intensywność bądź swój przedmiot,
zainteresowań, które są nieprawidłowe ze względu na intensywność bądź swój przedmiot,
b. dostrzegalne sztywne trzymanie się specyficznych, dysfunkcjonalnych rytuałów lub ustalonych form,
b. dostrzegalne sztywne trzymanie się specyficznych, dysfunkcjonalnych rytuałów lub ustalonych form,
c. stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe (np. trzepotanie lub kręcenie palcem, ręką, lub złożone ruchy
c. stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe (np. trzepotanie lub kręcenie palcem, ręką, lub złożone ruchy
całego ciała
całego ciała
d. uporczywe zaabsorbowanie częściami obiektów (przedmiotów, istot żywych).
d. uporczywe zaabsorbowanie częściami obiektów (przedmiotów, istot żywych).
B. Opóźnienia lub zaburzenia funkcjonowania w co najmniej jednym z następujących obszarów przed ukończeniem
B. Opóźnienia lub zaburzenia funkcjonowania w co najmniej jednym z następujących obszarów przed ukończeniem
3 roku życia:
3 roku życia:
1. interakcje społeczne,
1. interakcje społeczne,
2. używanie języka do komunikowania się z ludźmi, 3. zabawa symboliczna lub oparta na wyobraźni.
2. używanie języka do komunikowania się z ludźmi, 3. zabawa symboliczna lub oparta na wyobraźni.
C. Zaburzenia tego nie tłumaczy lepiej zespół Retta (Rett's Disorder) lub Zespół dezintegracji Dzieciństwa
C. Zaburzenia tego nie tłumaczy lepiej zespół Retta (Rett's Disorder) lub Zespół dezintegracji Dzieciństwa
(Childhood Dlsintegrative Disorder).
(Childhood Dlsintegrative Disorder).
ZABURZENIA SEMANTYCZNO -
ZABURZENIA SEMANTYCZNO -
PRAGMATYCZNE
PRAGMATYCZNE
( Kategoria tylko w DSM IV)
( Kategoria tylko w DSM IV)
Zaburzenia te zostały opisane w literaturze anglojęzycznej ze względu na trudności
Zaburzenia te zostały opisane w literaturze anglojęzycznej ze względu na trudności
diagnostyczne u dzieci, które wykazują pewne cechy autystyczne- głównie w zakresie zaburzeń
diagnostyczne u dzieci, które wykazują pewne cechy autystyczne- głównie w zakresie zaburzeń
mowy, a ich funkcjonowanie społeczne( nawiązywanie kontaktu z innymi) pozostaje na granicy
mowy, a ich funkcjonowanie społeczne( nawiązywanie kontaktu z innymi) pozostaje na granicy
normy.
normy.
Problemem dzieci z SPD jest nie tylko zaburzenie mowy ale także rozumienie słów, ich
Problemem dzieci z SPD jest nie tylko zaburzenie mowy ale także rozumienie słów, ich
znaczenia w kontekście, a także rozumienie uczuć ludzi z którymi mają kontakt.
znaczenia w kontekście, a także rozumienie uczuć ludzi z którymi mają kontakt.
Głównym problemem tych ludzi jest sposób w jaki odbierają i przetwarzają
Głównym problemem tych ludzi jest sposób w jaki odbierają i przetwarzają
otrzymane informacje .
otrzymane informacje .
-mają kłopoty z analizą wydarzenia i wyodrębnieniem jego centralnego elementu i jego
-mają kłopoty z analizą wydarzenia i wyodrębnieniem jego centralnego elementu i jego
znaczenia
znaczenia
-mają tendencje do skupiania się na szczegółach (dziecko potrafi znaleźć ukrytą na obrazku
-mają tendencje do skupiania się na szczegółach (dziecko potrafi znaleźć ukrytą na obrazku
kaczkę, ale nie rozumie sytuacji ani fabuły tego obrazka)
kaczkę, ale nie rozumie sytuacji ani fabuły tego obrazka)
-nie potrafią uogólniać
-nie potrafią uogólniać
-nie potrafią znaleźć podobieństw i różnic
-nie potrafią znaleźć podobieństw i różnic
-trudno im przewidywać
-trudno im przewidywać
-trzymają się znanych schematów
-trzymają się znanych schematów
-trudniej im rozumieć ludzi niż przedmioty i maszyny
-trudniej im rozumieć ludzi niż przedmioty i maszyny
-mają kłopoty z koncentracją słuchową
-mają kłopoty z koncentracją słuchową
-ulegają blokadom emocjonalny, w hałaśliwych klasach
-ulegają blokadom emocjonalny, w hałaśliwych klasach
-nie potrafią zrozumieć żartu
-nie potrafią zrozumieć żartu
-mówią ze specyficzną melodią w głosie
-mówią ze specyficzną melodią w głosie
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE (ICD-10 F90)
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE (ICD-10 F90)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD-DSM IV)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD-DSM IV)
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
- 4-19% populacji
- 4-19% populacji
- szczyt rozpowszechnienia 6-9 wiek życia
- szczyt rozpowszechnienia 6-9 wiek życia
- płeć chłopcy10:1 dziewczęta 2,5:1
- płeć chłopcy10:1 dziewczęta 2,5:1
- utrzymywanie objawów 70% w okresie dojrzewania 30-50% w życiu dorosłym
- utrzymywanie objawów 70% w okresie dojrzewania 30-50% w życiu dorosłym
ETIOLOGIA ( historycznie)
ETIOLOGIA ( historycznie)
- mikrouszkodzenia w okresie okołoporodowym
- mikrouszkodzenia w okresie okołoporodowym
- przewlekłe zatrucie ołowiem
- przewlekłe zatrucie ołowiem
- nieprawidłowa sytuacja domowa, błedy popełniane przez rodziców
- nieprawidłowa sytuacja domowa, błedy popełniane przez rodziców
( mogą opisywać czynniki podtrzymujące zespół, lub będące źródłem
( mogą opisywać czynniki podtrzymujące zespół, lub będące źródłem
uszkodzenia OUN dającego objawy ADHD)
uszkodzenia OUN dającego objawy ADHD)
- czynniki pozagenetyczne odpowiadają za 20-30% przypadków
- czynniki pozagenetyczne odpowiadają za 20-30% przypadków
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE (ICD-10)
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE (ICD-10)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD-DSM IV)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD-DSM IV)
Etiologia (aktualnie)
Etiologia (aktualnie)
uwarunkowanie genetyczne
uwarunkowanie genetyczne
dziedziczenie polignowe
dziedziczenie polignowe
kumulacja cech obecnych u osób w danej rodzinie
kumulacja cech obecnych u osób w danej rodzinie
zmiany w przekaźnictwie noradrenaliny i dopaminy
zmiany w przekaźnictwie noradrenaliny i dopaminy
Dopamina - odbieranie, przetwarzanie informacji, tłumienie reakcji na nowy bodziec
Dopamina - odbieranie, przetwarzanie informacji, tłumienie reakcji na nowy bodziec
- zdolność koncentrowania się na jednym bodźcu ( nieprawidłowy receptor dla dopaminy i zmiany
- zdolność koncentrowania się na jednym bodźcu ( nieprawidłowy receptor dla dopaminy i zmiany
w genie DAT1)
w genie DAT1)
Noradrenalina
Noradrenalina
- ośrodkowe regulowanie „ tylnego” systemu uwagi ( zdolność dostrzegania innych bodźców)
- ośrodkowe regulowanie „ tylnego” systemu uwagi ( zdolność dostrzegania innych bodźców)
Serotonina
Serotonina
- niedobory występują u osób impulsywnych
- niedobory występują u osób impulsywnych
zaburzenie dojrzewania CUN
zaburzenie dojrzewania CUN
Zmniejszenie
Zmniejszenie
-
-
kory przedczołowej, czołowej , obu półkul mózgu,jąder podkorowych, móżdżku spoidła wielkiego
kory przedczołowej, czołowej , obu półkul mózgu,jąder podkorowych, móżdżku spoidła wielkiego
- metabolizmu glukozy okolic przedruchowych kory czołowej( odpowiedzialne za kontrolę uwagi i
- metabolizmu glukozy okolic przedruchowych kory czołowej( odpowiedzialne za kontrolę uwagi i
aktywność
aktywność
motoryczną
motoryczną
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE (ICD-10)
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE (ICD-10)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD-DSM IV)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD-DSM IV)
CO TO ZNACZY W PRAKTYCE
CO TO ZNACZY W PRAKTYCE
- kłopoty z kontrolą własnej impulsywności
- kłopoty z kontrolą własnej impulsywności
- nadmierna aktywność ruchowa
- nadmierna aktywność ruchowa
- zaburzenia koncentracji uwagi
- zaburzenia koncentracji uwagi
DZIECKO Z ADHD WIE CO, POWINNO ZROBIĆ
DZIECKO Z ADHD WIE CO, POWINNO ZROBIĆ
ALE NIE PORTRAFI W SPOSÓB RUTYNOWY ROBIĆ TEGO,
ALE NIE PORTRAFI W SPOSÓB RUTYNOWY ROBIĆ TEGO,
CO WIE, ŻE POWINNO
CO WIE, ŻE POWINNO
Spokojna osoba ---- Pomysł ---- STOP ---- Decyzja ---- Realizacja
Osoba z ADHD ---- Pomysł---- brak zahamowania ----Realizacja
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE (ICD-10)
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE (ICD-10)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD-DSM IV)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD-DSM IV)
NADMIERNA IMPULSYWNOŚĆ=BRAK ZDOLNOŚCI
NADMIERNA IMPULSYWNOŚĆ=BRAK ZDOLNOŚCI
HAMOWANIA
HAMOWANIA
CO TO ZNACZY W PRAKTYCE
CO TO ZNACZY W PRAKTYCE
Aby zrealizować, co się zamierzało
Aby zrealizować, co się zamierzało
w pracy czy w zabawie-
w pracy czy w zabawie-
trzeba umieć zapamiętać
trzeba umieć zapamiętać
-jaki był cel podjętej aktywności( cofać się myślami )
-jaki był cel podjętej aktywności( cofać się myślami )
-podpowiadać sobie konieczne do jego osiągnięcia
-podpowiadać sobie konieczne do jego osiągnięcia
kroki( przewidywać)
kroki( przewidywać)
-trzymać emocje na wodzy i motywować się do działania
-trzymać emocje na wodzy i motywować się do działania
KTO NIE POTRAFI WYHAMOWAĆ ZAKŁÓCAJĄCYCH MYŚLI I IMPULSÓW
TEN NIE WYKONA PRAWIDŁOWO ŻADNEJ Z TYCH FUNKCJI
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE
ZABURZENIA HYPERKINETYCZNE
(ICD-10 kryteria diagnostyczne)
(ICD-10 kryteria diagnostyczne)
G1.BRAK UWAGI
G1.BRAK UWAGI
-częste niezwracanie uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej, lub innych czynnościach
-częste niezwracanie uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej, lub innych czynnościach
-częste niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na zadaniach lub czynnościach związanych z zabawą
-częste niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na zadaniach lub czynnościach związanych z zabawą
-często wydaje się nie słyszeć co do niego zostało powiedziane
-często wydaje się nie słyszeć co do niego zostało powiedziane
-częste niepowodzenia w postępowaniu według instrukcji
-częste niepowodzenia w postępowaniu według instrukcji
-często upośledzona umiejętność organizowania zadań i aktywności
-często upośledzona umiejętność organizowania zadań i aktywności
-częste unikanie lub silna niechęć do takich zadań, jak praca domowa wymagająca trwałego wysiłku umysłowego
-częste unikanie lub silna niechęć do takich zadań, jak praca domowa wymagająca trwałego wysiłku umysłowego
-częste gubienie niezbędnych rzeczy( ołówki, książki, zabawki, narzędzia)
-częste gubienie niezbędnych rzeczy( ołówki, książki, zabawki, narzędzia)
-często łatwa odwracalność uwagi przez zewnętrzne bodźce
-często łatwa odwracalność uwagi przez zewnętrzne bodźce
-częste zapominanie w toku codziennej aktywności
-częste zapominanie w toku codziennej aktywności
G2.NADMIERNA AKTYWNOŚĆ ( NADRUCHLIWOŚĆ
G2.NADMIERNA AKTYWNOŚĆ ( NADRUCHLIWOŚĆ
)
)
-często niespokojnie porusza rękoma lub stopami, albo wierci się na krześle
-często niespokojnie porusza rękoma lub stopami, albo wierci się na krześle
-opuszcza siedzenie w klasie lub innych sytuacjach, w których oczekiwane jest utrzymanie pozycji siedzącej
-opuszcza siedzenie w klasie lub innych sytuacjach, w których oczekiwane jest utrzymanie pozycji siedzącej
-często wtrąca się do rozmowy w sytuacjach w których jest to niewłaściwe
-często wtrąca się do rozmowy w sytuacjach w których jest to niewłaściwe
-często przesadnie hałaśliwe w zabawie lub trudno mu zachować spokój w czasie wypoczynku
-często przesadnie hałaśliwe w zabawie lub trudno mu zachować spokój w czasie wypoczynku
-przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności ruchowej, praktycznie nie modyfikowany przez społeczny kontekst i
-przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności ruchowej, praktycznie nie modyfikowany przez społeczny kontekst i
oczekiwania
oczekiwania
G3.IMPULSYWNOŚĆ
G3.IMPULSYWNOŚĆ
-często udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokończone
-często udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokończone
-często nie umie czekać w kolejce lub doczekać się swojej rundy w grach lub innych sytuacjach grupowych
-często nie umie czekać w kolejce lub doczekać się swojej rundy w grach lub innych sytuacjach grupowych
-często przerywa lub przeszkadza innym
-często przerywa lub przeszkadza innym
-często wypowiada się nadmiernie bez uwzględniania ograniczeń społecznych
-często wypowiada się nadmiernie bez uwzględniania ograniczeń społecznych
G4.
G4.
POCZĄTEK ZABURZENIA NIE POŹNIEJ NIŻ W WIEKU 7 LAT
POCZĄTEK ZABURZENIA NIE POŹNIEJ NIŻ W WIEKU 7 LAT
G5.
G5.
CAŁOŚCIOWOŚĆ ( dla rozpoznania ważne informacje z różnych źródeł)
CAŁOŚCIOWOŚĆ ( dla rozpoznania ważne informacje z różnych źródeł)
G6.
G6.
Objawy G1-G3 powodują istotne kliniczne cierpienie lub upośledzenie w zakresie funkcjonowania społecznego, szkolnego
Objawy G1-G3 powodują istotne kliniczne cierpienie lub upośledzenie w zakresie funkcjonowania społecznego, szkolnego
lub zawodowego.
lub zawodowego.
G7.
G7.
Zaburzenie nie spełnia kryteriów Całościowych zaburzeń rozwojowych, epizodu maniakalnego, epizodu depresyjnego, ani
Zaburzenie nie spełnia kryteriów Całościowych zaburzeń rozwojowych, epizodu maniakalnego, epizodu depresyjnego, ani
zaburzeńlękowych.
zaburzeńlękowych.
ZABURZENIA LĘKOWE
ZABURZENIA LĘKOWE
( F 93 ICD 10 )
( F 93 ICD 10 )
ETIOLOGIA
ETIOLOGIA
-występowanie rodzinne
-występowanie rodzinne
-wydarzenia życiowe związane z wystąpieniem zaburzeń stresowych
-wydarzenia życiowe związane z wystąpieniem zaburzeń stresowych
-kumulacja wielu niewielkich ale trudnych sytuacji życiowych
-kumulacja wielu niewielkich ale trudnych sytuacji życiowych
Lęk jest wynikiem doświadczenia zagrożenia
Lęk jest wynikiem doświadczenia zagrożenia
Rodzaje:
Rodzaje:
-lęk separacyjny
-lęk separacyjny
( nasilenie lęku jest nieodpowiednie do okresu rozwoju dziecka, powoduje
( nasilenie lęku jest nieodpowiednie do okresu rozwoju dziecka, powoduje
pogorszenie funkcjonowania społecznego ; martwienie się bez uzasadnionych
pogorszenie funkcjonowania społecznego ; martwienie się bez uzasadnionych
powodów, że ktoś wyrządzi krzywdę rodzicom , lub że rodzice opuszczą dziecko,
powodów, że ktoś wyrządzi krzywdę rodzicom , lub że rodzice opuszczą dziecko,
obawa , że dziecko się zgubi, zostanie porwane, oddzielone od rodziców ; występują
obawa , że dziecko się zgubi, zostanie porwane, oddzielone od rodziców ; występują
koszmary nocne, napady złości, płaczu, skarg somatycznych)
koszmary nocne, napady złości, płaczu, skarg somatycznych)
-zaburzenie lękowe uogólnione
-zaburzenie lękowe uogólnione
(zamartwianie koncentrujące się na przyszłości, na
(zamartwianie koncentrujące się na przyszłości, na
obawie o własne kompetencje. Towarzyszy mu silne napięcie , brak możliwości
obawie o własne kompetencje. Towarzyszy mu silne napięcie , brak możliwości
wypoczynku, potrzeba ciągłego upewniania się, dolegliwości somatyczne. Objawy
wypoczynku, potrzeba ciągłego upewniania się, dolegliwości somatyczne. Objawy
powodują istotny dyskomfort psychiczny, cierpienie lub zaburzenie funkcjonowania
powodują istotny dyskomfort psychiczny, cierpienie lub zaburzenie funkcjonowania
społecznego.
społecznego.
-fobie
-fobie
( obawy przed zwierzętami, obawy przed ciemnością , obawy przed wymyślonymi
( obawy przed zwierzętami, obawy przed ciemnością , obawy przed wymyślonymi
postaciami obawy przed śmiercią. Podstawą rozpoznania jest unikanie danego
postaciami obawy przed śmiercią. Podstawą rozpoznania jest unikanie danego
obiektu ,dyskomfort psychiczny, pogorszenie funkcjonowania społecznego)
obiektu ,dyskomfort psychiczny, pogorszenie funkcjonowania społecznego)
-społeczne zaburzenia lękowe
-społeczne zaburzenia lękowe
(wyolbrzymianie i przedłużanie się normalnej fazy leku
(wyolbrzymianie i przedłużanie się normalnej fazy leku
przed obcymi ( u wszystkich dzieci występuje ona do 30 miesiąca życia)Unikają
przed obcymi ( u wszystkich dzieci występuje ona do 30 miesiąca życia)Unikają
kontaktów z osobami poza rodziną, mają lęk przed oceną publiczną , upokorzeniem.
kontaktów z osobami poza rodziną, mają lęk przed oceną publiczną , upokorzeniem.
Mają związek z zaburzeniami osobowości typu unikającego
Mają związek z zaburzeniami osobowości typu unikającego
ZABURZENIE OBSESYJNO-KOMPULSYWNE
ZABURZENIE OBSESYJNO-KOMPULSYWNE
(F 42
(F 42
ICD 10)
ICD 10)
-
-
Mogą pojawiać się już w wieku przedszkolnym,
Mogą pojawiać się już w wieku przedszkolnym,
Obraz kliniczny ZOK u osoby dorosłej i dziecka nie
Obraz kliniczny ZOK u osoby dorosłej i dziecka nie
różni się objawami.
różni się objawami.
-Czynności przymusowe dotyczą mycia się,
-Czynności przymusowe dotyczą mycia się,
czyszczenia, powtarzania, sprawdzania, dotykania.
czyszczenia, powtarzania, sprawdzania, dotykania.
-Myśli natrętne najczęściej wiążą się z zakażeniem,
-Myśli natrętne najczęściej wiążą się z zakażeniem,
zabrudzeniem symetrią.
zabrudzeniem symetrią.
-Towarzyszą one często Zespołowi Touretta.
-Towarzyszą one często Zespołowi Touretta.
ZABURZENIA TIKOWE
ZABURZENIA TIKOWE
( F.95 ICD 10)
( F.95 ICD 10)
Tiki
Tiki
- to nagle pojawiąjące się, powtarzające się, wykonywane
- to nagle pojawiąjące się, powtarzające się, wykonywane
stereotypowo ruchy lub wokalizacje. Występują w sposób
stereotypowo ruchy lub wokalizacje. Występują w sposób
niezależny od woli albo też częściowo dowolny, w odpowiedzi na
niezależny od woli albo też częściowo dowolny, w odpowiedzi na
wywołujący je bodziec.
wywołujący je bodziec.
-proste
-proste
(mruganie, grymasy, wzruszanie ramionami, chrząkanie,
(mruganie, grymasy, wzruszanie ramionami, chrząkanie,
szczekanie, pociąganie nosem)
szczekanie, pociąganie nosem)
-złożone
-złożone
(odgarnianie włosów, dotykanie, wyginanie ciała, ruchy
(odgarnianie włosów, dotykanie, wyginanie ciała, ruchy
obrotowe, powtarzanie słów lub nawet całych fraz)
obrotowe, powtarzanie słów lub nawet całych fraz)
Zespół Gilles de la Toruette-
Zespół Gilles de la Toruette-
to przewlekle występujące tiki
to przewlekle występujące tiki
ruchowe i wokalne utrzymujące się co najmniej przez jeden rok z
ruchowe i wokalne utrzymujące się co najmniej przez jeden rok z
początkiem przed 21 rokiem życia.( występuje u 3-5 dzieci na
początkiem przed 21 rokiem życia.( występuje u 3-5 dzieci na
10.000)- Towarzyszą mu często objawy obsesyjno- kompulsywne,
10.000)- Towarzyszą mu często objawy obsesyjno- kompulsywne,
nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi, skłonność do
nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi, skłonność do
samookaleczeń, trudności z pohamowaniem agresji, zaburzenia
samookaleczeń, trudności z pohamowaniem agresji, zaburzenia
snu.
snu.
MUTYZM WYBIÓRCZY
MUTYZM WYBIÓRCZY
( F.94 ICD 10)
( F.94 ICD 10)
ETIOLOGIA
ETIOLOGIA
Czynniki rodzinne
Czynniki rodzinne
-często występowało podobne zachowanie u jednego z rodziców lub u rodzeństwa.
-często występowało podobne zachowanie u jednego z rodziców lub u rodzeństwa.
-nadopiekuńcze postawy rodziców, problemy małżeńskie.
-nadopiekuńcze postawy rodziców, problemy małżeńskie.
-doświadczenia urazowe.
-doświadczenia urazowe.
OBJAWY
OBJAWY
Dzieci takie odzywają się do bardzo wąskiego kręgu bardzo bliskich osób i w
Dzieci takie odzywają się do bardzo wąskiego kręgu bardzo bliskich osób i w
określonych okolicznościach
określonych okolicznościach
.
.
Mutyzmowi
Mutyzmowi
często towarzyszą: zburzenia lękowe, depresja , moczenie
często towarzyszą: zburzenia lękowe, depresja , moczenie
mimowolne, zanieczyszczanie kałem, nadruchliwość i tiki.
mimowolne, zanieczyszczanie kałem, nadruchliwość i tiki.
Zaburzenia mowy
Zaburzenia mowy
– opóźnienie posługiwania się mową, nieznaczne lub utrzymujące
– opóźnienie posługiwania się mową, nieznaczne lub utrzymujące
się problemy z artykulacją.
się problemy z artykulacją.
Intelekt –norma lub poniżej przeciętnej.
Intelekt –norma lub poniżej przeciętnej.
Funkcjonowanie społeczne- skłonność do unikania kontaktów społecznych.
Funkcjonowanie społeczne- skłonność do unikania kontaktów społecznych.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA
( UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE
( UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE
ICD-10 F.70-79
ICD-10 F.70-79
)
)
objaw spowodowany czynnikami natury biologicznej, psychologicznei
objaw spowodowany czynnikami natury biologicznej, psychologicznei
lub społecznej
lub społecznej
HISTORYCZNIE
HISTORYCZNIE
XII w.I
XII w.I
Anglia( Edward I 1272-1307) „ głupiec od urodzenia”; obłąkany
Anglia( Edward I 1272-1307) „ głupiec od urodzenia”; obłąkany
XIX w. Francja-ośrodek szkoleniowy dla głęboko upośledzonych; Anglia-
XIX w. Francja-ośrodek szkoleniowy dla głęboko upośledzonych; Anglia-
przytułki
przytułki
XX w. 1971 Zgromadzenie Ogólne ONZ „ Deklaracja Praw Upośledzonych
XX w. 1971 Zgromadzenie Ogólne ONZ „ Deklaracja Praw Upośledzonych
Umysłowo)
Umysłowo)
EPIDEMIOLOGIA
EPIDEMIOLOGIA
gdy rozpoznanie opiera się tylko na ilorazie inteligencji
gdy rozpoznanie opiera się tylko na ilorazie inteligencji
występowanie 2-3%
występowanie 2-3%
ważne!!!
ważne!!!
niska sprawność procesów poznawczychi zmniejszona kompetencja
niska sprawność procesów poznawczychi zmniejszona kompetencja
społeczna
społeczna
pozostają pod wpływem czynników społecznych i kulturowych.
pozostają pod wpływem czynników społecznych i kulturowych.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA
(KRYTERIA WG. DSM. IV)
(KRYTERIA WG. DSM. IV)
A.
A.
Istotnie niższe od przeciętnego funkcjonowanie
Istotnie niższe od przeciętnego funkcjonowanie
intelektualne iloraz inteligencji zbliżony do 70 lub poniżej,
intelektualne iloraz inteligencji zbliżony do 70 lub poniżej,
pkreślony za pomocą indywidualnie dobranych testów
pkreślony za pomocą indywidualnie dobranych testów
B.
B.
Współwystępujące deficyty lub upośledzenie
Współwystępujące deficyty lub upośledzenie
zdolności przystosowania się( efektywności osoby w
zdolności przystosowania się( efektywności osoby w
spełnieniu standardów oczekiwanych od niej , lub
spełnieniu standardów oczekiwanych od niej , lub
zgodnych z wiekiem lub grupą kulturową)przynajmniej
zgodnych z wiekiem lub grupą kulturową)przynajmniej
w dwóch spośród wymienionych dziedzin:
w dwóch spośród wymienionych dziedzin:
porozumiewania się, zaradności , osobistej,
porozumiewania się, zaradności , osobistej,
prowadzenia domu, stanowienia o sobie, umiejętności
prowadzenia domu, stanowienia o sobie, umiejętności
interpersonalnych, korzystania ze źródeł wsparcia
interpersonalnych, korzystania ze źródeł wsparcia
społecznego , możliwości uczenia się , wypoczynku,
społecznego , możliwości uczenia się , wypoczynku,
dbania o własne zdrowie i bezpieczeństwo
dbania o własne zdrowie i bezpieczeństwo
C.
C.
Początek przed 18 rokiem życia
Początek przed 18 rokiem życia
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA
( PODZIAŁ UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWERGO)
( PODZIAŁ UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWERGO)
UPOŚLEDZENIE LEKKIE - II 50-69 (wiek 9 do poniżej 12)
UPOŚLEDZENIE LEKKIE - II 50-69 (wiek 9 do poniżej 12)
UPOŚLEDZENIE UMIARKOWANE - II 35-49 (w 6 do 9)
UPOŚLEDZENIE UMIARKOWANE - II 35-49 (w 6 do 9)
UPOŚLEDZENIE ZNACZNE - II 20-34 (w.3 do poniżej 6)
UPOŚLEDZENIE ZNACZNE - II 20-34 (w.3 do poniżej 6)
UPOŚLEDZENIE GŁĘBOKIE- II poniżej 20 ( w. mniej od 3)
UPOŚLEDZENIE GŁĘBOKIE- II poniżej 20 ( w. mniej od 3)
SPECYFICZNE ZABURZENIA ROZWOJU MOWY I
SPECYFICZNE ZABURZENIA ROZWOJU MOWY I
JĘZYKA
JĘZYKA
( f. 80 ICD 10)
( f. 80 ICD 10)
F80.0
F80.0
Specyficzne zaburzenia artykulacji
Specyficzne zaburzenia artykulacji
-
-
występuje wtedy kiedy
występuje wtedy kiedy
posługiwanie się przez dziecko dźwiękami jest poniżej jego poziomu
posługiwanie się przez dziecko dźwiękami jest poniżej jego poziomu
odpowiedniego do jego wieku umysłowego, ale w którym poziom
odpowiedniego do jego wieku umysłowego, ale w którym poziom
umiejętności językowych jest prawidłowy.
umiejętności językowych jest prawidłowy.
F80.1
F80.1
Zaburzenie ekspresji mowy-
Zaburzenie ekspresji mowy-
zdolność dziecka do posługiwania
zdolność dziecka do posługiwania
się mową ekspresyjną jest znacznie poniżej poziomu typowego dla
się mową ekspresyjną jest znacznie poniżej poziomu typowego dla
wieku umysłowego, ale rozumienie mowy pozostaje w granicach normy.
wieku umysłowego, ale rozumienie mowy pozostaje w granicach normy.
Nieprawidłowości artykulacji mogą występować lub nie.
Nieprawidłowości artykulacji mogą występować lub nie.
F80.2
F80.2
Zaburzenie rozumienia mowy-
Zaburzenie rozumienia mowy-
rozumienie mowy nie osiąga
rozumienie mowy nie osiąga
poziomu odpowiedniego dla wieku umysłowego dziecka. W prawie
poziomu odpowiedniego dla wieku umysłowego dziecka. W prawie
wszystkich przypadkach ekspresja mowy jest wyraźnie zaburzona oraz
wszystkich przypadkach ekspresja mowy jest wyraźnie zaburzona oraz
pospolite są nieprawidłowości w wytwarzaniu dźwięków
pospolite są nieprawidłowości w wytwarzaniu dźwięków
mowy.
mowy.
-wrodzone zaburzenia percepcji słuchowej
-wrodzone zaburzenia percepcji słuchowej
-rozwojowa afazja.
-rozwojowa afazja.
-rozwojowa afazja Wernickego
-rozwojowa afazja Wernickego
F80.3
F80.3
Nabyta afazja z padaczką ( zespół Landau-Kleffnera
Nabyta afazja z padaczką ( zespół Landau-Kleffnera
) -
) -
dziecko
dziecko
o dotychczasowym prawidłowym rozwoju języka traci zdolności rozumienia i
o dotychczasowym prawidłowym rozwoju języka traci zdolności rozumienia i
ekspresji mowy, zachowując poziom ogólnej inteligencji. Zmiany
ekspresji mowy, zachowując poziom ogólnej inteligencji. Zmiany
napadowe dotyczą głównie obustronnie płatów skroniowych. Rozpoczynają
napadowe dotyczą głównie obustronnie płatów skroniowych. Rozpoczynają
się w wieku ok. 7- go roku życia
się w wieku ok. 7- go roku życia
F80.8
F80.8
Seplenienie
Seplenienie
DO OMÓWIENIA
DO OMÓWIENIA
Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych( F.81 0)
Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych( F.81 0)
Specyficzne zaburzenie rozwoju funkcji motorycznych( F. 82 )
Specyficzne zaburzenie rozwoju funkcji motorycznych( F. 82 )
Mieszane specyficzne zaburzenia rozwojowe ( F. 83 )
Mieszane specyficzne zaburzenia rozwojowe ( F. 83 )
Zaburzenia zachowania ( F. 91 )
Zaburzenia zachowania ( F. 91 )
Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynajace się zwykle
Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynajace się zwykle
w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym( F.94 )
w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym( F.94 )
Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w
Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w
dzieciństwie i wieku młodzieńczym ( F. 98 )
dzieciństwie i wieku młodzieńczym ( F. 98 )
- moczenie nocne
- moczenie nocne
- zanieczyszczanie się kałem
- zanieczyszczanie się kałem
- zaburzenie odżywiania w niemowlęctwie
- zaburzenie odżywiania w niemowlęctwie
- pica w niemowlęctwie lub dzieciństwie
- pica w niemowlęctwie lub dzieciństwie
- stereotypie ruchowe
- stereotypie ruchowe
- jąkanie
- jąkanie
- mowa bezładna
- mowa bezładna
LITERATURA
LITERATURA
Bobkowicz - Lewartowska L. Autyzm dzieciecy zagadnienia diagnozy i terapii
Bobkowicz - Lewartowska L. Autyzm dzieciecy zagadnienia diagnozy i terapii
Of. Wyd. Impuls K-ków 2000r;
Of. Wyd. Impuls K-ków 2000r;
Brauner A i F Dziecko zagubione w rzeczywistości Wyd Szkol. I Ped.W-wa 1988r;
Brauner A i F Dziecko zagubione w rzeczywistości Wyd Szkol. I Ped.W-wa 1988r;
Brereton A.V Tonge B.J Autyzm i zaburzenia z kręgu autyzmu u dorosłych w
Brereton A.V Tonge B.J Autyzm i zaburzenia z kręgu autyzmu u dorosłych w
Current Opinion in Psychiatry T 1 nr 6 2003;
Current Opinion in Psychiatry T 1 nr 6 2003;
Goodman R. Scott S. Psychiatraia dzieci i młodzieży Wy. Med. W-wa 2000r;
Goodman R. Scott S. Psychiatraia dzieci i młodzieży Wy. Med. W-wa 2000r;
ICD 10 Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ( opisy
ICD 10 Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ( opisy
kliniczne i wskazówki diagnostyczne) U W Vesalius IPN K-ów, W-wa 1997;
kliniczne i wskazówki diagnostyczne) U W Vesalius IPN K-ów, W-wa 1997;
Jaklewicz H. Autyzm wczesnodziecięcy GWP 1993r.str 73-75.;
Jaklewicz H. Autyzm wczesnodziecięcy GWP 1993r.str 73-75.;
Kościelska M. Oblicza upośledzenia WN PWN W-wa 1998r str .41-67
Kościelska M. Oblicza upośledzenia WN PWN W-wa 1998r str .41-67
Olechnowicz H. U źródeł rozwoju dziecka Nasza Księgarnia 1988r;
Olechnowicz H. U źródeł rozwoju dziecka Nasza Księgarnia 1988r;
Olechnowicz H. Dziecko własnym terapeutą .WSiP 1994r;
Olechnowicz H. Dziecko własnym terapeutą .WSiP 1994r;
Orwid M. Zaburzenia psychiczne u młodzieży PZWL W-Wa 1981r;
Orwid M. Zaburzenia psychiczne u młodzieży PZWL W-Wa 1981r;
Pisula E. Autyzm u dzieci diagnoza, klasyfikacja, etiologia. Wyd. Nauk. PWN W-
Pisula E. Autyzm u dzieci diagnoza, klasyfikacja, etiologia. Wyd. Nauk. PWN W-
wa 2000r;
wa 2000r;
Rozwens A. i w-sp.Zespół nadpobudliwosci psychoruchowej z deficytem uwagi u
Rozwens A. i w-sp.Zespół nadpobudliwosci psychoruchowej z deficytem uwagi u
dorosłych. Wiad. Psych. T 7 nr 1/2004
dorosłych. Wiad. Psych. T 7 nr 1/2004
Wolańczyk T. i wsp. Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Bi Folium 1999r;
Wolańczyk T. i wsp. Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Bi Folium 1999r;
Winnicott D W Dziecko jego rodzina i świat J Santorski AW W-wa 1993r;
Winnicott D W Dziecko jego rodzina i świat J Santorski AW W-wa 1993r;
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
DZIECKO
DZIECKO
JEST KIMŚ
JEST KIMŚ
KTO
KTO
POJAWIA SIĘ
POJAWIA SIĘ
W TWOIM ŻYCIU
W TWOIM ŻYCIU
A POTEM
A POTEM
ZNIKA
ZNIKA
JAKO DOROSŁY
JAKO DOROSŁY