Prasoznawstwo jako 

dyscyplina naukowa

Kamil Frąckiewicz i Robert 
Glazik

Media w społeczeństwie informacyjnym, 
Elbląg, 2008

 

 

Co to jest 

prasoznawstwo?



Prasoznawstwo - to nauka o szeroko 
pojętej prasie, środkach masowego 
przekazu. Nauka o tworzeniu, 
zawartości, przekazywaniu i odbiorze 
prasy (drukowanej, radia i telewizji); w 
szerszym znaczeniu jest to wiedza o 
periodycznym komunikowaniu 
masowym. Jednym z najbardziej 
znanych polskich prasoznawców był 
Józef Mądry z Uniwersytetu Śląskiego.

 

 

Początki prasoznawstwa



Wraz z wynalezieniem druku przez 
Gutenberga i jego upowszechnianiem 
reformatorzy religijni, politycy i 
wychowawcy pragną na łamach prasy 
propagować swoje i zwalczać cudze idee. W 
XVII wieku, kiedy to pojawia się druk 
periodyczny prasa staje się obiektem analizy 
jako nowa forma upowszechniania ludzkiej 
myśli i oddziaływania społecznego. W 1695 
roku Kaspar von Stiles pisze pracę "Zeitungs 
Lust und Nutz", która stanowi zarodek 
studiów nad społecznym aspektem prasy.

 

 

Rozwój prasoznawstwa



W 1901r. Gabriel Trade w swym studium 
"L'Opinion et la foule" dokonuje rozróżnienia 
między tłumem a publicznością. Wg. niego 
tłum występował w całej historii, natomiast 
publiczność jest wytworem nowoczesnego 
społeczeństwa, w którym komunikowanie 
odbywa się za pomocą słowa drukowanego. 
Zgodnie z tą teorią powstał nowy typ 
zbiorowości, którego istota polega na 
odczuwaniu jedności z osobami znajdującymi 
się w oddaleniu, lecz poddanymi działaniu 
identycznych bodźców.

 

 

Rozwój prasoznawstwa 
c.d.



W 1910r. Max Weber tworzy program 
nowej gałęzi socjologii - socjologię 
czasopiśmiennictwa. Następuje rozwój 
metody analizy jako sposób 
subiektywnego poznawania treści 
prasowych. Wykorzystywana jest 
technika tzw. cyrkla i nożyczek, która 
polega na mierzeniu ważności 
informacji i odrzucaniu tych mniej 
atrakcyjnych.

 

 

Rozwój prasoznawstwa 
c.d.



Thomas pisze monografę "The Polish 
Peasant in Europe and America", w 
której dokonuje charakterystyki prasy 
ludowej i jej roli w kształtowaniu 
świadomości zbiorowości chłopskiej.

 

 

Rozwój prasoznawstwa 
c.d.



W Międzywojniu następuje fascynacja 
propagandą, Harold Laswell pisze 
"Propaganda Technique in World War". 
W wyniku zagrożenia II wojną światową 
w 1937r. z inicjatywy Social Research 
Council tworzy się Institut for 
Propaganda, którego zadaniem jest 
informowanie społeczeństwa o 
stosowanych przez władzę technikach 
propagandowych. 

 

 

Rozwój prasoznawstwa 

c.d.

W latach 60 pojawiają się nowe 

perspektywy:



rozszerzenie zakresu badań nad 
komunikowaniem masowym,



pojawienie się nowych koncepcji 
teoretycznych, 



zastosowanie nowych metod analizy



krystalizacja pola naukowych dociekań 

 

 

Krystalizacja prasoznawstwa



Po II wojnie światowej amerykańskie 
mass media research na tyle się 
rozwinęły, iż powszechna i naturalna 
stała się tendencja do przekształcenia 
ich w akademicką dyscyplinę naukową. 



B. Berelson w artykule z 1959 roku o 
stanie badań nad komunikowaniem 
masowym wskazuje na czterech "ojców-
założycieli": Lasswella, Lazarsfelda, 
Lewina, Hovlanda

 

 

Prasoznawstwo w Polsce

Do najstarszych instytucji naukowych 

należy: 



Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu 
Warszawskiego,



Ośrodek Badań Prasoznawczych 



Ośrodek Badań Opinii Publicznej 
(związany z radiem i telewizją). 

 

 

Zeszyty prasoznawcze



Najstarsze polskie czasopismo naukowe 
poświęcone społecznym, psychologicznym, 
politycznym, językoznawczym, prawnym, 
ekonomicznym, technologicznym, 
organizacyjnym i zawodowym aspektom 
komunikowania masowego, a w 
szczególności: prasy drukowanej, radia, 
telewizji i innych mediów, dziennikarstwa, 
reklamy, propagandy i opinii publicznej, 
dawniej i dziś, w Polsce i na świecie. 
Publikuje rozprawy, artykuły, analizy, 
sondaże, recenzje, dokumenty i informacje. 

 

 

Koniec

Dziękujemy 