DIAGNOSTYKA ZABURZEŃ

UKŁADU BIAŁOKRWINKOWEGO

Bartosz Zięba

Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katedra Diagnostyki
Laboratoryjnej

Zasada działania

analizatorów

hematologicznych

Metoda

konduktometryczna

(impedancyjna)

• WBC 30-460f

Komórki w izotonicznym roztworze przechodzą

przez pole elektromagnetyczne, zmieniają wartość

tego pola w zależności od ilości komórek i ich

objętości.

• RBC 25-300f
• PLT 2-30f

ODCZYNNIK HEMOLIZUJĄCY

ROZCIEŃCZENIE

Rozdział krwinek

białych na 3

populacje

(3-diff)

Wykorzystanie metody

konduktometrycznej do podziału
leukocytów na 3 kategorie

• Krwinki małe - limfocyty
• Krwinki średnie – (MID) monocyty, pałki,

eozynofile, bazofile, blasty

(N <12%)

• Krwinki duże – granulocyty

obojętnochłonne

Rozdział krwinek

białych na 5 populacji

(5-diff)

• Metoda fotooptyczna:

pochłanianie światła

lasera

• Pomiar aktywności peroksydazy:

różnicowanie granulocytów od monocytów które są
podobnej wielkości ale nie wykazują aktywności
peroksydazy.

• Pomiar rozproszenia światła lasera:

różnicowanie krwinek

na podstawie kształtu jądra

komórkowego

• Specyficzna liza komórek:

Różnicowanie komórek w oparciu o różnice objętości
(rozproszenie światła) i aktywność peroksydazy
(absorpcja światła).

Duże komórki nie zawierające

peroksydazy.

LUC

(

large

unstained cell

)

Kategoria techniczna komórek.

Podwyższony odsetek wskazuje na
patologię.

W skład LUC mogą wchodzić:

blasty,

atypowe limfocyty,

plazmocyty.

Badania cytochemiczne

• Zawartość ciał tłuszczowych

granulocytów –

barwienie Sudanem

B

• Aktywność peroksydazy granulocytów
• Aktywność esterazy granulocytów
• Aktywność fosfatazy zasadowej

granulocytów (FAG)

• Aktywność fosfatazy kwaśnej

• Barwienie PAS - limfoblasty

Immunofenotypowanie

Ocena obecności antygenów

powierzchniowych i

wewnątrzkomórkowych oraz

Ig cytoplazmatycznych i

powierzchniowych (CD) za

pomocą p/c monoklonalnych

Immunofenotypowanie

• Limfocyty T CD 2, 3, 4, 5, 7, 8
• Limfocyty B CD 19, 20, 21, 22,

23

• Neutrofile CD 13, 15, 33
• Monocyty CD 4, 14

• Antygen wspólny dla linii

leukocytów CD45 !!!!!!!

LIMFOCYTY CD3+CD4+

LIMFOCYTY CD3+CD4+

LIMFOCYTY CD3- CD4+

LIMFOCYTY CD3- CD4+

Podział limfocytów T

Prawidłowy obraz

morfologiczny krwi.

Leukocyty

WBC

4-10 *10

3/

ul 100%

Neutrofile

NEU

3,2-6,5

*10

3/

ul

40-75%

Segmenty

SEG

3-5,6

*10

3/

ul

40-70%

Pałki

BAND

0,1-0,6
*10

3/

ul

1-5%

Limfocyty

LYM

1-3,6

*10

3/

ul

20-45%

Monocyty

MONO

0,2-0,8

*10

3/

ul

3-8%

Eozynofile

EOS

0-0,5*10

3/

ul 1-3%

Bazofile

BASO

0-0,1*10

3/

ul 0-1%

Nie zaleca się stosowania

wzoru odsetkowego do

zaburzeń ilościowych

poszczególnych rodzajów

leukocytów. Jest ono

pomocne w

stwierdzeniu zaburzeń

jakościowych.

Podstawowe pojęcia

•

LEUKOCYTOZA – wzrost bezwzględnej liczby

leukocytów powyżej normy, może dotyczyć

jednej lub kilku populacji.

•

LEUKOPENIA – zmniejszenie bezwzględnej

liczby leukocytów poniżej 3000/ul

•

NEUTROPENIA

- zmniejszenie bezwzględnej

liczby granulocytów obojętnochłonnych poniżej

1500/ul

•

AGRANULOCYTOZA

- zmniejszenie

bezwzględnej liczby granulocytów

obojętnochłonnych poniżej 500/ul

Podstawowe pojęcia

• EOZYNOFILIA

– wzrost liczby eozynofilów

powyżej >500/ul.

• BAZOFILIA

– wzrost liczby bazofilów

powyżej 200/ul

• LIMFOCYTOZA

- wzrost liczby limfocytów

powyżej 4000/ul

• LIMFOPENIA

– zmniejszenie bezwzględnej

liczby limfocytów poniżej 1000/ul

• MONOCYTOZA

– wzrost liczby monocytów

powyżej 1000/ul

Wartość decyzji klinicznych

Leukocytoza

>10 000/ul

Leukopenia

<3000/ul

Neutrocytoza

>8000/ul

Neutropenia

<1500/ul

Agranulocytoza

<500/ul

Limfocytoza

>4000/ul

Limfopenia

<1000/ul

Monocytoza

>1000/ul

Eozynofilia

>500/ul

Bazofilia

>200/ul

Leukocytoza/Leukopenia

0,5
*10

3

/ul

Aplazja szpiku, chemioterapia,
polekowa

3,5*10

3

/u

l

Hipoplazja szpiku, choroba

głodowa, niedobory witamin,
dur brzuszny, białaczki,
napromienianie.

11,0*10

3

/

ul

Infekcje bakteryjne, wirusowe,
urazy, zawał

30,0*10

3

/

ul

Choroby nowotworowe, ciężkie
infekcje, białaczki

100,0*10

3

/ul

Przewlekłe i ostre białaczki

Granulocytoza

obojętnochłonna

(neutrofilia)

Fizjologiczna
• Noworodki i niemowlęta
• Druga połowa ciąży, okres okołoporodowy, połóg
• Stres, większe wysiłki, intensywne opalanie się

Patologiczna
• Zakażenia bakteryjne (ropnie, posocznica)
• W przebiegu nowotworów zwłaszcza z M1 do szpiku,

CML

• Nadmiar kortykosteroidów !!!!!!

• Po krwotokach, kwasica, mocznica, dna moczanowa

• Po uszkodzeniu tkanek (oparzenia, zawał mięśnia

sercowego, po operacjach)

Neutropenia i

agranulocytoza

• Choroby zakaźne: dur brzuszny,

bruceloza, WZW, ospa, odra,
różyczka

• Aplazja szpiku, napromienianie,

• Ostre i przewlekłe białaczki

• Kolagenozy, ch. Addisona-Biermera
• Stosowanie

tyreostatyków

,

chemioterapia

Zwiększona liczba

eozynofilów

(eozynofilia)

• Infekcje pasożytnicze
• W chorobach alergicznych (astma,

ANN)

• W płonicy

• Po dializie otrzewnowej

• Białaczka kwasochłonna i

zaostrzenie CML

Zwiększona liczba

bazofilów

(bazofilia)

• Zespoły mieloproliferacyjne (CML,

PV, mielofibroza)

• Ostra białaczka bazofilowa
• Gruźlica

• Przewlekłe zapalne choroby

jelit

Zwiększona liczba

monocytów

(monocytoza)

• Zakażenia pierwotniakami

(malaria)

• Ciężka hemoliza
• Przewlekłe zapalne choroby jelit,

zapalenie wsierdzia

• Gruźlica, sarkoidoza, kiła,
• Marskość wątroby

Limfocytoza

• Choroby wirusowe

(mononukleoza, świnka, odra itd..)

• Przewlekłe zakażenia

bakteryjne

• CLL
• Chłoniaki

Limfopenia

• Pierwszej fazie chorób infekcyjnych,
• sytuacjach stresowych (po

operacjach, wysiłkach fizycznych, w
ciąży)

• stosowanie leków (cytostatycznych,

kortykosteroidów)

• AIDS, gruźlicy, chorobie Hodgkina,

mocznicy, wstrząsie
anafilaktycznym

MIELOBLAST

PROMIELOCYT MIELOCYT METAMIELOCYT

NEU. PAŁECZKA NEU. SEGMENT

Szpi
k

Kre
w

Prawidłowy obraz

morfologiczny krwi i szpiku.

Bariera szpikowa

NEU. PAŁECZKA

NEU. SEGMENT

Kre
w

Prawidłowy obraz

morfologiczny krwi.

Przesunięcie obrazu

odsetkowego w lewo.

Przesunięcie obrazu odsetkowego

w lewo

NEU. PAŁECZKA

NEU. SEGMENT

Kre
w

MIELOBLAST

PROMIELOCYT MIELOCYT METAMIELOCYT

NEU. PAŁECZKA NEU. SEGMENT

Szpi
k

Kre
w

MIELOBLAST

PROMIELOCYT MIELOCYT METAMIELOCYT

NEU. PAŁECZKA NEU. SEGMENT

Szpi
k

Kre
w

Odczynowe przesunięcie obrazu odsetkowego w

lewo

„Odczyn białaczkowy”

Odczynowe przesunięcie obrazu

odsetkowego w lewo

„Odczyn białaczkowy”

Fizjologiczne
• Noworodki, niemowlęta, ciąża
• Po wysiłku fizycznym, stres
Odczynowe

• Ostre choroby zakaźne
• Kwasica i stany śpiączki

metabolicznej

Patologiczne

• CML i inne przewlekłe

mieloproliferacje

Przesunięcie obrazu

odsetkowego w prawo.

NEU. PAŁECZKA

NEU. SEGMENT

Kre
w

Przesunięcie obrazu odsetkowego

w prawo

• Niedokrwistość

megaloblastyczna

• Choroby nerek i wątroby
• Stan głębokiego niedożywienia
• Po przetoczeniu krwi

MIELOBLAST

PROMIELOCYT MIELOCYT METAMIELOCYT

NEU. PAŁECZKA NEU. SEGMENT

Szpi
k

Kre
w

MIELOBLAST

NEU. SEGMENT

Kre
w

Przerwa białaczkowa

(

hiatus leucaemicus)

Przerwa białaczkowa

(

hiatus leucaemicus)

OSTRA BIAŁACZKA

MIELOBLASTYCZNA

AML

Zaburzenia układu

białokrwinkowego.

SZPI
K

LIMF.

ZESPOŁY

MIELOPROLIFERACYJ

NE

ZESPOŁY

LIMFOPROLIFERACYJ

NE

OSTRE

1. AML

(M1-
M7)

PRZEWLEKŁE

1. CML

2. PV

3. MIELOFIBR

.

OSTRE

1. ALL

(L1-
L3)

NIEDOBORY

IMMUNOLOGICZNE

APLAZJA SZPIKU

PRZEWLEKŁE

1. CLL

2. MM

3. NHL i HL

Ostra białaczka szpikowa

(acute myeloid leucemia AML)

• Leukopenia, znaczna

niedokrwistość,

trombocytopenia

• Umiarkowana

leukocytoza zwykle

poniżej 100 000/ul

• Blasty w rozmazie

• Hiatus leucaemicus

• Granulocytopenia !!

!!

• Przewaga

jednego typu
komórek
blastycznych

Nowotwory złośliwe układu białokrwinkowego. Obecność

klonu stransformowanych komórek wywodzących się z

wczesnych stadiów mielopoezy w szpiku, krwi oraz

tworzących nacieki w różnych narządach.

Krew

obwodowa

Szpik

Ostra białaczka szpikowa

(acute myeloid leucemia AML)

Przewlekła białaczka szpikowa

(chronic myeloid leukemia

CML)

Klonalny rozrost zmienionej nowotworowo komórki

macierzystej szpiku.

• Wysoka

leukocytoza

zwykle >200

000/ul

• Blasty w rozmazie

• Wszystkie etapy

rozwoju

neutrofilów

(„odmłodzenie”)

• Bazofilia,

trombocytoza

,

• Hgb w normie !!!!!

• Bogatokomórko

wy, przewaga linii
neutrofilopoetycz
nej i
megakariopoetyc
znej, linia
erytroblastyczn
a przytłumiona.

Krew

obwodowa

Szpik

Czerwienica prawdziwa

(polycythemia vera PV)

Zespół mieloproliferacyjny, znaczne zwiększenie liczby

erytrocytów ze zwiększonym wytwarzaniem trombocytów i

leukocytów.

• Zwiększone RBC,

Ht, Hb, (>5,5

mln/ul u K;

6 mln/ul u

M)

• Trombocytoza 60%
(>400 000/ul)
• Leukocytoza 40%
(>10 000/ul)

• Bogatokomórko

wy, przewaga
linii
erytroblastyczn
ej.

Krew

obwodowa

Szpik

Ostra białaczka limfoblastyczna

(acute limphoblastic leucemia

ALL)

Klonalny rozrost komórek limfoidalnych zahamowanych w

dojrzewaniu prowadzący do infiltracji i akumulacji w szpiku i

innych narządach.

• Leukocytoza (nawet
>100 000/ul)

• Niedokrwistość
• Trombocytopenia
• Neutropenia

• Limfoblasty w

rozmazie

• Jeden typ

komórek
blastycznych

• Do różnicowania

immunofenotypowa
nie

Krew

obwodowa

Szpik

Przewlekła białaczka

limfatyczna

(leucemia limphocytica chronica

CLL)

Choroba nowotworowa z akumulacją małych dojrzale

wyglądających limfocytów.

• Limfocytoza ~ 30

000/ul małe

dojrzałe

morfologicznie limf.

• Niedokrwistość

11%

• Trombocytopenia

2-3%

• Zwiększona

liczba
limfocytów,

• >30% kom.

jądrzastych.

Krew

obwodowa

Szpik

Chłoniaki ziarnicze

(Hodgkin’s limphoma HL)

Grupa nowotworów tkanki limfoidalnej związana z obecnością

komórek Reed i Stemberga oraz komórek Hodgkina

otoczonych komórkami odczynowymi i rozwojem głównie w

obrębie węzłów chłonnych.

Chłoniaki nieziarnicze

(non-Hodgkin limphoma NHL)

Grupa nowotworów o klonalnym rozroście komórek

limfoidalnych

(B, T, NK)

w różnym stadium rozwoju.