Rdzeń kręgowy
Znajduje się w kanale kręgowym. Ku górze
łączy się z rdzeniem przedłużonym, kończy
się natomiast w obrębie odcinka lędźwiowego
kręgosłupa.
Rdzeń kręgowy
Znajduje się w kanale kręgowym. Ku górze
łączy się z rdzeniem przedłużonym, kończy
się natomiast w obrębie odcinka lędźwiowego
kręgosłupa.
Rdzeń kręgowy
Ma budowę odcinkową (segmentalną),
Każdy neuromer unerwia czuciowo i
ruchowo odpowiedni odcinek ciała,
Neuromer zawiera ośrodki czuciowe,
wegetatywne i ruchowe, a także parę
korzeni brzusznych i grzbietowych, z
których powstają nerwy łączące rdzeń z
receptorami i narządami wykonawczymi.
Rdzeń kręgowy
Część szyjna- 8 odcinków
Część piersiowa- 12 odcinków
Część lędźwiowa- 5 odcinków
Część krzyżowa- 5 odcinków
Część guziczna- 1 lub 2 odcinki
W obrębie rdzenia
widoczne są dwa
zgrubienia w części
lędźwiowej i szyjnej
spowodowane
występowaniem dużej
ilości komórek
unerwiających kończyny
dolne i górne.
Mózg i rdzeń kręgowy otoczone są przez 3 opony:
twardą, pajęczynówkową i miękką. Pomiędzy
oponą pajęczynówkową i miękką znajduje się
przestrzeń wypełniona płynem mózgowo-
rdzeniowym. Podstawowe znaczenie opon i płynu
mózgowo-rdzeniowego to ochrona mózgu i
rdzenia przed wstrząsami i urazami
mechanicznymi.
Centralnie
ułożona- istota
szara
Istota biała otacza istotę szarą.
Istota szara rdzenia
kręgowego
Centralnie ułożona
Kształt litery H- składa się z 2
symetrycznych połówek połączonych
spoidłem szarym
Poszczególne części istoty szarej to
rogi lub słupy
Istota szara
Istota szara podzielona jest na 10 warstw
oznaczonych cyframi rzymskimi.
W rogach przednich w warstwach VII, VIII i
IX znajdują się ośrodki ruchowe.
W rogach tylnich w warstwach od I-VI są
ośrodki czuciowe.
Rogi boczne występują w odcinkach
piersiowym, lędźwiowym i guzicznym i
maja ośrodki układu wegetatywnego.
Rozróżnia się:
Rogi przednie (brzuszne)
Rogi tylnie (grzbietowe)
Słupy Clarke’a
Rogi boczne
Od rogów przednich i tylnych
odpowiednio odchodzą korzenie
nerwowe przednie i tylne.
Pierwszy korzeń wychodzi między
pierwszym kręgiem szyjnym a
czaszką.
Istota biała
Tworzy 3 pary sznurów:
Sznury przednie- drogi zstępujące
Sznury tylne- drogi wstępujące
Powrózki boczne- oba rodzaje dróg
Przekrój przez rdzeń
Łuk odruchowy
Odruch- reakcja ustroju na bodźce
przebiegająca za pośrednictwem
ośrodkowego układu nerwowego
Łuk odruchowy- droga impulsu
spowodowanego zadziałaniem bodźca na
receptor, który musi dojśc do efektora:
Receptor->droga odprowadzająca impulsy do
ośrodka->ośrodek ruchu->droga
pzrewodząca impulsy z ośrodka do
efektora->narząd wykonawczy
Odruch monosynaptyczny- w
ośroodku tylko jedna synapsa
Odruch polisynaptyczny- w ośrodku
więcej synaps, pomiędzy neuronem
odprowadzającym i wyprowadzającym
są neurony wstawkowe
Ośrodki ruchowe rdzenia
Perykariony motoneuronów unerwiające
mięśnie kończyń i tułowia są skupione w
ośrodkach ruchowych w rogach brzusznych
rdzenia kręgowego i w pniu mózgu. Aksony
tych neuronów opuszczając rdzeń kręgowy
tworzą korzenie brzuszne (przednie) a
następnie wchodzą w skład nerwów
rdzeniowych. Podobną organizacją odznaczają
się ośrodki ruchowe pnia mózgu. Pochodzące
od nich nerwy nazywa się nerwami
czaszkowymi.
Neurony w ośrodkach
ruchowych
Motoneurony α są właściwymi neuronami
ruchowymi, które razem z unerwianymi
włóknami mięśniowymi tworzą jednostki
ruchowe.
Motoneurony γ unerwiają włókna
mięśniowe we wrzecionach mięśniowych
(tzw. Śródwrzecionowe).
Motoneurony β unerwiają zarówno włókna
mięśniowe jak i włókna śródwrzecionowe.
Móżdżek
Znajduje się w tylnej jamie czaszki,
nad mostem i rdzeniem przedłużonym.
Robak i półkule móżdżku
Płat przedni i tylni uczestniczą w
mechanizmach kontrolujących
czynności ruchowe
Płat kłaczkowo-grudkowy odgrywa rolę
w mechanizmie utrzymania równowagi
Drogi rdzeniowo-
móżdżkowe
Część impulsów dochodzi
bezpośrednio do móżdżku, część za
pośrednictwem jąder siatkowatych,
przedsionkowych i jądra oliwkowego
dolnego.
Bezpośrednio-droga rdzeniowo-
móżdżkowa tylna i przednia.
Droga rdzeniowo-móżdżkowa
tylnia (Fleshiga)
Bierze początek w słupach Clarke’a-
dochodzą tu aksony czuciowe ze
ścięgien, stawów i proprioreceptorów
mięśni, aksony ze słupów Clarke’a
biegną drogą r-m tylną w większości tą
samą stroną i wchodzą do móżdzku
przez konar tylni.
Droga rdzeniowo-móżdżkowa
przednia (Gowersa)
Zaczyna się w części pośredniej istoty
szarej rdzenia kręgowego. Do
móżdżku wchodzi przez konary
przednie. Informacja o stanie
pobudzenia ośrodków ruchowych.
Drogi odmóżdżkowe
Z jądra wierzchu i wsuniętego idą
włókna do rdzenia kręgowego. Najpierw
biegną do jąder przedsionkowych,
siatkowatych i jądra czerwiennego. Tu
rozpoczynają się drogi przedsionkowo-
rdzeniowa, siatkowato-rdzeniowa i
czerwienno-rdzeniowa. Za pomocą tych
dróg móżdżek koryguje ruchy aktualne.
Wzgórze- stacją
przekaźnikową
Tu biegną włókna nerwowe z jądra
zębatego móżdżku (dokładnie jądro
brzuszno-boczne), a tu są połączenia
wzgórzowo-korowe, które dochodzą
do okolicy czuciowo-ruchowej kory
(pole 4 i 6 w szczególności).
Móżdżek koryguje
Ruchy oscylacyjne
Ruchy aktualnie wykonywane
Ruchy zamierzone
Ruchy szybkie
Kora czuciowo-ruchowa
Pola ruchowe i czuciowe kory mózgu,o
różnej lokalizacji i budowie funkcjonują
w sposób ściśle skoordynowany.
W skład wchodzą I-rzędowa okolica
ruchowa w płacie czołowym(4), okolica
przedruchowa(6), dodatkowe pole
ruchowe, obszar czuciowy w płacie
ciemieniowym(3,2,1).
Wpływ kory czuciowo-
ruchowej na rdzeń
Ssaki niższe-drogi korowo-rdzeniowe
po dojściu do ośrodków ruchowych nie
tworzą synaps z motoneuronami lecz z
interneuronami-kora hamuje i toruje
działanie odruchów rdzeniowych.
Naczelne-drogi korowo-rdzeniowe
unerwiają bezpośrednio motoneurony-
plan ruchu jak i rozkaz jego wykonania
jest zadaniem ośrodków korowych.
Układ autonomiczny (wegetatywny)
kieruje czynnościami narządów
wewnętrznych a zwłaszcza funkcją układu
sercowo-naczyniowego, oddechowego,
pokarmowego i przemiany materii. Układ
wegetatywny jest czynnościowo ściśle
połączony z układem hormonalnym.
Ośrodki sterujące tego układu znajdują się
w ośrodkowym układzie nerwowym.
Układ ten dzieli się na dwie części:
układ współczulny (sympatyczny),
układ przywspółczulny (parasympatyczny).
Ośrodki układu sympatycznego zlokalizowane
są w bocznych rogach rdzenia kręgowego w
odcinku piersiowym i lędźwiowym.
Ośrodki parasympatyczne znajdują się w
międzymózgowiu i odcinku krzyżowym rdzenia
kręgowego. Uszkodzenie włókien
wegetatywnych wyzwala tzw. bóle kauzalgiczne,
które mają charakter piekąco- palący, często
nasilają się nocą i słabo reagują na leki
przeciwbólowe
BÓL
Nieprzyjemne doznanie czuciowe i
emocjonalne, związane z
potencjalnym czy też domniemanym
uszkodzeniem tkanek. Bezpośrednią
przyczyną bólu jest podrażnienie
receptorów bólowych-nocyreceptorów.
Przerwanie rdzenia
Przerwanie ciągłości rdzenia
kręgowego może prowadzić do wielu
schorzeń. Jeśli przerwa znajduje się na
granicy z rdzeniem przedłużonym to może
nastąpić odcięcie ośrodka oddechowego
(śmierć w wyniku uduszenia). Natomiast,
jeśli odcięcie znajduje się poniżej odcinka
szyjnego następuje wtedy szok rdzeniowy
(ogłuszenie).
Przerwanie rdzenia
Z kolei połowiczne przecięcie rdzenia wywołuje
porażenie ruchowe i znosi czucie głębokie po tej
samej stronie oraz znosi czucie bólu i temperatury po
stronie przeciwnej.
Przecięcie korzeni rdzeniowych brzusznych wywołuje
zupełne porażenie ruchowe, zanik włókien nerwowych
w obwodzie miejsca przecięcia i zwyrodnienie mięśni.
Natomiast przecięcie korzeni grzbietowych prowadzi
do zaniku czucia w metamerach, zaniku napięcia
tonicznego oraz zaniku włókien czuciowych.