Ocena wybranych parametrów

Ocena wybranych parametrów

stresu oksydacyjnego

stresu oksydacyjnego

u chorych z nadczynnością

u chorych z nadczynnością

tarczycy leczonych radiojodem

tarczycy leczonych radiojodem

lek. med. Tomasz Owczarek

lek. med. Tomasz Owczarek

Równowaga

Równowaga

oksydacyjno-redukcyjna

oksydacyjno-redukcyjna

Wpływ hipertyreozy na

Wpływ hipertyreozy na

parametry stresu

parametry stresu

oksydacyjnego

oksydacyjnego

przemiany energetyczne

i produkcja ciepła

metabolizm białek, tłuszczów,

węglowodanów

bilans wodny

gospodarka

wapniowo-fosforanowa

wpływ na układ

krążenia, oddechowy,

pokarmowy

hemopoeza

wpływ na układ

nerwowy i mięśniowy

MDA

SOD

GPx

CAT

Glutation

CZAO

Wzrost
aktywnośc
i
(stężenia)

Asayama i
wsp 1989
Videla i wsp.
1988

Adali i wsp.
1999
Seven i wsp.
1998

Seven i wsp.
1998
Semb i wsp.
1990

Adali i wsp.
1999
Mano i wsp.
1995

Baydas i wsp.
2005
Venditti i wsp
1997

Spadek
aktywnośc
i
(stężenia)

Mano i wsp.
1995

Sawat i wsp.
2003
Baydas i wsp.
2005

Ademoglu i
wsp. 1998
Adali i wsp.
1999

Sawat i wsp.
2003
Guerra i wsp.
2001

Mohan i wsp
2004

Komosinska-
Vassev i wsp.
2000

Sprzeczne doniesienia na temat wpływu nadczynności tarczycy na wybrane

parametry stresu oksydacyjnego

Terapia nadczynności tarczycy

Terapia nadczynności tarczycy

jodem promieniotwórczym

jodem promieniotwórczym

131

I

promieniowanie γ

364 keV

promieniowanie β

606 keV

tworzenie wolnych rodników

uszkodzenie DNA

obliteracja błony

wewnętrznej naczyń

popromienne

zapalenie tarczycy

utrata zdolności wzrostu i podziału komórek,

śmierć komórek, atrofia i włóknienie narządu

dawka masa (g) x aktywność przeznaczona na g (μCi/g)

lecznicza =

(mCi) jodochwytność tarczycy T

24

(%) x 10

•

131

I bierze udział we wszystkich przemianach jodu tak jak jod elementarny

• t

1/2

– 8 dni, po 5 tyg. pozostaje w gruczole ponizej 1% dawki

• wydalanie: nerki, przewód pokarmowy, skóra (przez pierwsze 24h–90% niezwiązanej dawki)
• inne narządy i tkanki gromadzące jod: ślinianki, śluzówka żołądka, gruczoły
piersiowe w okresie laktacji, splot naczyniówkowy mózgu, ciało rzęskowe oka,
pęcherz moczowy

Jastrzębska H. i wsp. Standardy leczenia radiojodem łagodnych
chorób tarczycy. Endokrynologia Polska 2003, 54(2), 187-194

Badane parametry 1

Badane parametry 1



Dysmutaza ponadtlnkowa (SOD) (EC 1.15.1.1.)

Dysmutaza ponadtlnkowa (SOD) (EC 1.15.1.1.)

>

>

katalizuje

katalizuje

dysmutację O

dysmutację O

2

2

¯

¯

do H

do H

2

2

O

O

2

2

i O

i O

2

2

> występuje w trzech odmianach SOD-1(cytoplazmatyczna), SOD-2

> występuje w trzech odmianach SOD-1(cytoplazmatyczna), SOD-2

(mitochondrialna), EC-SOD.

(mitochondrialna), EC-SOD.

> aktywności dysmutazy ponadtlenkowej w erytrocytach oznaczano metodą Misra

> aktywności dysmutazy ponadtlenkowej w erytrocytach oznaczano metodą Misra

i Fridovich

i Fridovich



Katalaza (CAT) ( EC 1.11.1.6.)

Katalaza (CAT) ( EC 1.11.1.6.)

> katalizuje reakcję 2H

> katalizuje reakcję 2H

2

2

O

O

2

2

-> 2H

-> 2H

2

2

O + O

O + O

2

2

> aktywność katalazy w erytrocytach oznaczano metodą Beersa i Sizera

> aktywność katalazy w erytrocytach oznaczano metodą Beersa i Sizera



Peroksydaza glutationowa (GPx) (EC 1.11.1.9.)

Peroksydaza glutationowa (GPx) (EC 1.11.1.9.)

> katalizuje reakcję między glutationem i nadtlenkiem wodoru w której powstaje

> katalizuje reakcję między glutationem i nadtlenkiem wodoru w której powstaje

H

H

2

2

O i utleniona forma glutationu

O i utleniona forma glutationu

> aktywność peroksydazy glutationowej (GPx) w erytrocytach oznaczano metodą

> aktywność peroksydazy glutationowej (GPx) w erytrocytach oznaczano metodą

Little i O’Brien

Little i O’Brien

Badane parametry 2

Badane parametry 2



Całkowita zdolność antyoksydacyjna osocza (CZAO)

Całkowita zdolność antyoksydacyjna osocza (CZAO)

> jest miarą sumarycznej zawartości antyoksydantów w osoczu, nie daje informacji

> jest miarą sumarycznej zawartości antyoksydantów w osoczu, nie daje informacji

z jakimi konkretnymi związkami antyoksydacyjnymi mamy do czynienia

z jakimi konkretnymi związkami antyoksydacyjnymi mamy do czynienia

> Wkład poszczególnych antyoksydantów w całkowitą zdolność antyoksydacyjną

> Wkład poszczególnych antyoksydantów w całkowitą zdolność antyoksydacyjną

osocza wynosi w zależności od metody oznaczenia:

osocza wynosi w zależności od metody oznaczenia:





kwas moczowy

kwas moczowy

37-60%

37-60%





grupy –SH białek 10-32%

grupy –SH białek 10-32%





askorbinian

askorbinian

2-27 %

2-27 %





tokoferol

tokoferol

2-7%

2-7%

> oznaczanie całkowitej zdolności antyoksydacyjnej osocza wg. Benzie i Strain

> oznaczanie całkowitej zdolności antyoksydacyjnej osocza wg. Benzie i Strain

w modyfikacji Bartosza

w modyfikacji Bartosza



Malonylodialdehyd (MDA)

Malonylodialdehyd (MDA)

> produkt peroskydacji lipidów o wysokiej mutagenności, odzwierciedla natężenie

> produkt peroskydacji lipidów o wysokiej mutagenności, odzwierciedla natężenie

reakcji wolnorodnikowych w organizmie

reakcji wolnorodnikowych w organizmie

> stężenia MDA w erytrocytach oznaczano metodą Placera i wsp.

> stężenia MDA w erytrocytach oznaczano metodą Placera i wsp.



Grupy sulfhydrylowe (SH) białek

Grupy sulfhydrylowe (SH) białek

> reagują z RFT i produktami peroksydacji lipidów – zmiana struktury białka

> reagują z RFT i produktami peroksydacji lipidów – zmiana struktury białka

> dzięki grupom tiolowym białka pełnią rolę bufora redox, są elementem CZAO

> dzięki grupom tiolowym białka pełnią rolę bufora redox, są elementem CZAO

> zwiększona ekspozycja na RFT prowadzi do zmniejszenia zawartości –SH w białkach

> zwiększona ekspozycja na RFT prowadzi do zmniejszenia zawartości –SH w białkach

> oznaczanie grup tiolowych białek za pomocą odczynnika Ellmana

> oznaczanie grup tiolowych białek za pomocą odczynnika Ellmana

wg. Rice-Evansa i wsp

wg. Rice-Evansa i wsp

Materiał badawczy 1

Materiał badawczy 1

GRUPA

PORÓWNAWCZA

GRUPA

BADANA

kwalifikacja do udziału w badaniu

ocena stężenia TSH

pobranie krwi do oznaczania

badanych parametrów

pacjenci zakwalifikowani do leczenia

nadczynności tarczycy radiojodem

Oddział Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii

Onkologicznej – Klinika Endokrynologii UM

pobranie krwi do oznaczania badanych

parametrów – wartość wyjściowa

ocena jodochwytności i ustalenie dawki

terapeutycznej jodu promieniotwórczego

po 30 dniach od otrzymania dawki

terapeutycznej radiojodu pobranie krwi

do oznaczania badanych parametrów

Materiał badawczy 2

Materiał badawczy 2

grupa porównawcza

grupa badana

wiek (lata)

46,7 ± 15,4

56,9 ± 14,1

TSH (N: 0,3 - 5,0 uIU/ml)

1,14 ± 0,79

0,24 ± 0,32

fT3 (N: 2,3 – 6,0 pg/ml)

---

---

3,79 ± 1,29

fT4 (N: 8,5 – 17 pg/ml)

---

---

18,01 ± 4,24

jodochwytność (%)

---

---

37,60 ± 14,86

dawka radiojodu (mCi)

---

---

18,29 ± 9,14

Porównanie wyników 1

Porównanie wyników 1

grupa porównawcza – chorzy z nadczynnością tarczycy (wynik wyjściowy)

SOD

gr. I

gr. II

Count

12

26

Average

2819,3

3139,4

Median

2953,7

3106,7

Standard deviation

651,3

582,6

Minimum

1611,5

2114,1

Maximum

3744,4

4784,6

p=0,45 (Kolmogorov-Smirnov Test)

CAT

gr. I

gr. II

Count

12

26

Average

20,59

18,17

Median

19,42

18,53

Standard deviation

5,31

4,21

Minimum

14,57

11,43

Maximum

30,24

28,18

p=0,77 (Kolmogorov-Smirnov Test)

Porównanie wyników 2

Porównanie wyników 2

grupa porównawcza – chorzy z nadczynnością tarczycy (wynik wyjściowy)

GPx

gr. I

gr. II

Count

12

27

Average

1,61

11,21

Median

0,88

8,38

Standard deviation

1,55

10,20

Minimum

0,13

0,14

Maximum

5,58

32,81

CZAO

gr. I

gr. II

Count

10

25

Average

2,14

1,09

Median

1,38

0,85

Standard deviation

1,58

0,77

Minimum

0,59

0,24

Maximum

4,74

3,26

p=0,0005 (Mann-Whitney (Wilcoxon) Test)

p=0,04 (Mann-Whitney (Wilcoxon) Test)

Porównanie wyników 3

Porównanie wyników 3

grupa porównawcza – chorzy z nadczynnością tarczycy (wynik wyjściowy)

MDA

gr. I

gr. II

Count

11

26

Average

0,190

0,138

Median

0,198

0,144

Standard deviation

0,045

0,040

Minimum

0,126

0,054

Maximum

0,259

0,204

SH

gr. I

gr. II

Count

11

27

Average

1,040

0,883

Median

1,058

0,892

Standard deviation

0,138

0,135

Minimum

0,828

0,667

Maximum

1,321

1,152

p=0,03 (Kolmogorov-Smirnov Test)

p=0,04 (Kolmogorov-Smirnov Test)

Spodziewane wyniki

Spodziewane wyniki

wpływu radiojodu na parametry steru oksydacyjnego



zmiany w zakresie parametrów ilustrujące

zmiany w zakresie parametrów ilustrujące

zwiększoną intensywność reakcji wolnorodnikowych

zwiększoną intensywność reakcji wolnorodnikowych

(MDA, grupy SH białek)

(MDA, grupy SH białek)



zwiększenie aktywności enzymów ochronnych

zwiększenie aktywności enzymów ochronnych

neutralizujących RFT (SOD, CAT, GPx) w odpowiedzi

neutralizujących RFT (SOD, CAT, GPx) w odpowiedzi

na wzmożone powstawanie wolnych rodników

na wzmożone powstawanie wolnych rodników



zwiększenie całkowitej zdolności antyoksydacyjnej

zwiększenie całkowitej zdolności antyoksydacyjnej

osocza jako reakcja organizmu na nasilony stres

osocza jako reakcja organizmu na nasilony stres

oksydacyjny

oksydacyjny

Ocena parametrów stresu

Ocena parametrów stresu

oksydacyjnego 1

oksydacyjnego 1

chorzy z nadczynnością tarczycy przed i po leczeniu radiojodem

SOD

przed

131

I

po

131

I

Count

11

11

Average

3158,5

3608,5

Median

3145,5

3736,0

Standard deviation

426,7

840,6

Minimum

2220,2

2123,8

Maximum

3724,9

4856,0

CAT

przed

131

I

po

131

I

Count

10

10

Average

19,56

24,04

Median

19,85

23,37

Standard deviation

3,94

4,47

Minimum

11,43

19,20

Maximum

25,30

32,83

p=0,04 (T-test)

p=0,002 (T-test)

Ocena parametrów stresu

Ocena parametrów stresu

oksydacyjnego 2

oksydacyjnego 2

chorzy z nadczynnością tarczycy przed i po leczeniu radiojodem

GPx

przed

131

I

po

131

I

Count

10

10

Average

18,86

27,16

Median

18,62

30,61

Standard deviation

9,85

11,01

Minimum

0,42

8,83

Maximum

30,53

44,81

CZAO

przed

131

I

po

131

I

Count

10

10

Average

0,71

1,67

Median

0,68

1,00

Standard deviation

0,23

1,16

Minimum

0,38

0,61

Maximum

1,09

4,03

p=0,03 (T-test)

p=0,01 (T-test)

Ocena parametrów stresu

Ocena parametrów stresu

oksydacyjnego 3

oksydacyjnego 3

chorzy z nadczynnością tarczycy przed i po leczeniu radiojodem

MDA

przed

131

I

po

131

I

Count

11

11

Average

0,104

0,137

Median

0,105

0,144

Standard deviation

0,030

0,037

Minimum

0,054

0,064

Maximum

0,158

0,193

SH

przed

131

I

po

131

I

Count

10

10

Average

0,865

0,916

Median

0,876

0,913

Standard deviation

0,136

0,153

Minimum

0,667

0,692

Maximum

1,144

1,255

p=0,01 (T-test)

p=0,39 (T-test)

Znaczenie kliniczne badania

Znaczenie kliniczne badania



ocena ogólnoustrojowego (pozatarczycowego)

ocena ogólnoustrojowego (pozatarczycowego)

oddziaływania jodu promieniotwórczego

oddziaływania jodu promieniotwórczego

131

131

I

I

stosowanego w terapii chorób tarczycy

stosowanego w terapii chorób tarczycy



ocena równowagi oksydacyjno-redukcyjnej organizmu

ocena równowagi oksydacyjno-redukcyjnej organizmu

w warunkach ekspozycji na czynnik nasilający stres

w warunkach ekspozycji na czynnik nasilający stres

oksydacyjny

oksydacyjny



ocena wskazań do suplementacji substancji o

ocena wskazań do suplementacji substancji o

własnościach antyoksydacyjnych np. witamin A, C, E,

własnościach antyoksydacyjnych np. witamin A, C, E,

preparatów aronii, melatoniny

preparatów aronii, melatoniny

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę